Symbolische bestrijding van racisme werkt averechts. En leidt tot geschiedvervalsing, censuur en maatschappelijke verdeeldheid

Vaak zijn maatschappelijke verschijnselen veelkantig. En niet uitsluitend pro-dit of anti-dat. In Nederland heeft sinds enkele jaren het Zwarte Piet-debat aan snelheid gewonnen. Iedereen lijkt zich er mee te willen bemoeien. Maar men doet het tekort door het verschijnsel Zwarte Piet terug te brengen tot racisme. Het is er voor sommigen wel degelijk een uitingsvorm van die ingrijpt in het dagelijks leven, maar het is tevens meer dan dat. Zodat de vraag ontstaat hoe men origineel, schaduw en echo met respect voor alledrie behouden kan. Omdat het altijd iets of iemand tekortdoet lijkt dat onmogelijk. De oplossing die alle kanten verzoent ligt voor de hand: de fundamentele aanpak van het probleem, zonder zich nog te concentreren op de symboliek.

Dit naar aanleiding van een petitie die oproept om de ‘zware mannetjes’ op een verkeersbord een andere kleur te geven. Het kan opgevat worden als een grap die zoals uit de reacties blijkt ontregelt. Het valt niet goed te duiden waar het de petitionaris exact om te doen is. Het lijkt gericht tegen het hedendaags anti-racisme dat velen te snel en te simplistisch gaat. Door dat uit te vergroten en tot in het absurde door te trekken houdt het het hedendaags debat over racisme en slavernij de maatschappij een spiegel voor.

Waar eindigt anti-racisme? In de volkomen gelijkschakeling? Dat moet een samenleving niet willen. Een onheilspellend bericht eergisteren over een Deens museum (Statens Museum for Kunst) dat vermeend beledigende titels met verwijzingen naar het woord ‘neger’ gaat aanpassen. Zo wordt Negerkop (Negerhoved) van Karel van Mander voortaan ‘Hoofd van een Afrikaan’ genoemd. In 2012 wilde het Stockholmse Kulturhuset uit de jeugdbibliotheek albums van Kuifje verwijderen omdat ze racistisch zouden zijn. Na protest ging dat voornemen niet door. Is dat een politiek correcte actie of overgevoeligheid die leidt tot geschiedvervalsing, censuur en bevoogdend gedrag die migranten in bescherming meent te nemen? Ik vermoed het laatste.

Aanpassen van iets dat niet aangepast hoeft te worden is als de anti-rook lobby die scènes met rokers uit films zo wil aanpassen dat ze geen sigaret meer in handen hebben. Het achterliggende idee is dat jongeren niet meer op de gedachte gebracht worden om te gaan roken. Dit is onzinnig omdat het niet aantoonbaar is dat dit het roken bestrijdt. In Turkije moest hetzelfde om religieuze redenen gebeuren met alcohol. Een geblurd glas in de hand van Humphrey Bogart. Dit is geen wetenschap, maar doorgeslagen politieke actie.

Bestrijding van racisme is hard nodig. Maar is de beste aanpak het herschrijven van de geschiedenis of de ontmanteling in snel tempo van een kinderfeest? Richt de energie op de arbeids- of huizenmarkt waar racisme welig tiert. Omdat daar de schaduw en echo niet optreden ontstaat er geen onverkwikkelijk debat zodat bestrijding veel doelmatiger kan zijn. Het symbolisme van racismebestrijding op sociale media en media mag wellicht voor sommigen richtinggevend lijken, maar roept weerstand op die de bestrijding ervan juist remt.

Kwaadwillenden kunnen het zelfs nog anders zien: door het debat te beperken of vooral te richten op die symbolische bestrijding ontstaat een idee van urgentie dat er aan bestrijding gewerkt wordt, maar dient dit vooral als afleiding voor echte bestrijding. Die symbolische bestrijding die dient als maatschappelijk ventiel staat het de macht toe om de machtsstructuren die tot racisme leiden ongemoeid te laten. Of minder aan te passen dan bij een normale ontwikkeling zou gebeuren. In die opvatting staan anti-racisten en degenen die zich verzetten tegen de symbolische aanpak van racisme aan dezelfde kant zonder dat ze het beseffen.

Foto: Karel van Mander, ‘Hoofd van een Afrikaan’, olieverf op koper, 1609-1670.

Tussen goedpraters en kwaadsprekers: meeste Nederlanders zwegen in 2015 over de vluchtelingen

2015 was lastig. Vluchtelingen namen met gevaar voor eigen leven en dat van hun kinderen de boot naar Europa. Opvang had geen halszaak moeten zijn, maar de reactie erop legde van alles bloot en voedde de onzekerheid. Mede door een slechte voorbereiding van de landelijke overheid die afgelopen jaren tegen het advies van het COA in opvanglocaties had gesloten. In een reactie op die reactie kwam het Nederlands kabinet met misleiding en spin om eigen falen en verdeeldheid te verhullen door de spreekwoordelijke Apotheker van Aleppo als hoogopgeleide vluchteling te presenteren met de suggestie dat hij snel bij ging dragen aan de Nederlandse economie, terwijl uit Duits onderzoek blijkt dat slechts 10% van deze vluchtelingen hoogopgeleid is. In Nederland is 30% van de bevolking hoogopgeleid. In vooral de regionale media verschenen ineens kunstzinnige, musicerende en vluchtelingen zoals wij die redelijk Engels spraken, terwijl de analfabeten, de door oorlog getraumatiseerden en religieuze hardliners onder de vluchtelingen buiten beeld bleven.

De reactie legde veel bloot dat onder druk niet klopte en de werkelijkheid niet weerstond. Er was de onmacht van de EU om door te pakken en een strategische visie te formuleren op het eigen functioneren. De EU was niet in staat om de eigen buitengrenzen te bewaken. Er was het gebrek aan bestuurlijk besef van het openbaar bestuur op gemeentelijk niveau om het belang van de eigen burgers voorop te zetten. Bij vestiging van azc’s moesten vele burgemeesters er door protest aan herinnerd worden dat ze niet volgens partijpolitieke lijnen hun partijgenoten in Den Haag moesten volgen, maar ingehuurd waren om het belang van de eigen inwoners voorop te zetten. Er was een harde kern van buitenlandhaters die door zowel het ontbreken van de controle op en registratie van de vluchtelingstroom alsook door de tweespalt in het kabinet tussen VVD en PvdA en de aantoonbaar te rooskleurige verhalen als een geschenk munitie in handen kreeg. Er was een meerderheid van bezorgde burgers die zich zowel niet thuis voelde bij de verhullende verhalen van kabinet en overheden die overduidelijk de regie verloren hadden als bij degenen met een ideologie van haat die het niet ging om het vinden van een oplossing, maar om het politiseren van iets wat in aanleg gewoon probleembeheer was.

Door de tweespalt die feitelijk een driespalt was werd 2015 een schizofreen jaar omdat velen vreesden door overreactie en lui denken ingedeeld te worden bij de verkeerde groep. Ze waren op hun dood om door associatie waartegen geen weerwoord bestond gestigmatiseerd te worden en hielden daarom meer dan ze eigenlijk wilden hun mond. Dit alles ging ten koste van de redelijke middenweg die onnodig verzwakte en ruim baan gaf aan de goedpraters en de kwaadsprekers. De meerderheid van goedwillende Nederlanders heeft niets tegen vluchtelingen , maar maakt zich vooral ongerust over de eigen toekomst en dat van hun kinderen.

Foto: Minister Ploumen met de fiets in het VN-vluchtelingenkamp Al Zaatari, maart 2015. Credits EPA / Jamal Nasrallah.

Asielzoekers Enkhuizen: gemeente bouwt draagvlak door kuil voor zichzelf te graven

Burgemeester Jan Baas (PvdA) van Enkhuizen lijkt duidelijk. Enkhuizers die al op een woning wachten zullen niet langer op een woning moeten wachten omdat er anderen, zoals asielzoekers gehuisvest moeten worden. Of dit ook betekent of jongeren uit Enkhuizen of andere Noord-Hollandse gemeenten die nu nog niet op een lijst voor een huurwoning staan evenmin langer moeten wachten als anders het geval was geweest is de vraag.

Het antwoord is simpel. Jan Baas draait om de hete brei heen. Reken maar na. Enkhuizen kan geen woningen uit de lucht toveren, maar toch komen er meer woningen voor asielzoekers met een status beschikbaar. Dat kan alleen ten koste gaan van de mensen die nu of straks op de lijst voor een huurwoning staan. Jan Baas sust voor nu de gemoederen met kletspraatjes waarvan iedereen kan aanvoelen dat ze niet kloppen. Dat belooft wat voor de toekomst. Zo bouwt het openbaar bestuur draagvlak op door een kuil voor zichzelf te graven.

Om politieke redenen ontkent Duitse politiek chaos bij opvang asielzoekers

Journalist Wierd Duk en politicoloog René Cuperus zijn in Duitsland op stap en constateren in een artikel in De Volkskrant dat de opvang van de asielzoekers (vluchtelingen/migranten) een chaos is maar om politiek correcte redenen niet wordt toegegeven door de politiek: ‘Van wanhopige vrijwilligers horen we dat het opvangsysteem volledig is ingestort – ‘In sich kollabiert‘ -, maar dat dit naar buiten toe niet mag worden toegegeven. Duk en Cuperus schetsen een ontluisterend beeld: ‘Uit gesprekken van een van ons met hulpverleners, mensenrechtenactivisten en politiewoordvoerders rijst een beeld op van onderling geweld, etnische en religieuze twisten, verkrachtingen, dwangprostitutie, van malafide private bewakingsfirma’s die in de asielzoekerscentra’s criminele zaakjes optuigen en van christenen en jezidi’s die worden gemolesteerd.’

De chaos en de wantoestanden in de asielcentra geeft radicaal-rechts wind in de zeilen. Ook in Nederland waar de PVV van Geert Wilders in de peilingen winst boekt. Om haar harde imago dat ontstond rond de Griekse schuldencrisis te verzachten nodigde kanselier Merkel Syrische vluchtelingen uit om naar Duitsland te komen. Met als gevolg dat hierdoor een stroom van allerlei groepen naar Duitsland -maar ook naar andere Noordwest-Europese landen- versneld op gang kwam zodat die nu niet meer te sturen en controleren valt.

Burgemeester bekritiseert gebrekkige regie bij AZC Heerenveen

Het is chaos in het opvangcentrum Heerenveen, zo zegt burgemeester Tjeerd van der Zwan in het Friesch Dagblad. Hij stelt dat het het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) de hoge asielinstroom niet aankan: ‘Het COA heeft de situatie volstrekt niet onder controle. Het is nu in het wilde weg doorsturen van vluchtelingen.’ Ook andere burgemeesters menen dat het COA de situatie niet onder controle heeft.

Ook het COA blijkt te zijn overvallen door de hoge en snelle instroom van asielzoekers. Daar past enig begrip voor. Maar het is ongewenst dat niet overheden regels stellen, maar asielzoekers in de chaos hun eigen weg zoeken en daarom regels gaan stellen. Soms zijn ze niet eens geregistreerd zodat er vragen zijn over hun herkomst en status en het onduidelijk is of ze een terecht beroep kunnen doen op de vluchtelingenwet. De landelijke overheid dient het initiatief terug te nemen en zo snel mogelijk ruime middelen voor selectie beschikbaar te stellen. Economische migranten en vluchtelingen van wie aangetoond wordt dat ze zich anders voordoen dan ze zijn dienen zo snel en doelmatig mogelijk uitgeselecteerd en uitgezet te worden. Zodat de echte vluchtelingen goed opgevangen kunnen worden en aan werk en huisvesting geholpen kunnen worden.

Als het COA achter de feiten blijft lopen als het nu bij bepaalde opvangcentra doet dan ontbreekt voldoende overheidscontrole en wordt de asielzoekers onvoldoende duidelijk gemaakt hoe de Nederlandse democratie, rechtsstaat en samenleving werken en wat hier de rechten en plichten zijn. Op de naleving ervan dient goed toezicht te zijn. Het ministerie van Veiligheid & Justitie dat eindverantwoordelijk is moet bedrijfsmatiger opereren dan het nu doet. Zoals de voorbeelden van de afgelopen jaren leren is dit ministerie geen toonbeeld van doelmatigheid. Dat baart zorgen omdat de asielzoekers nu op het juiste pad moeten worden gezet.

Democratie onder druk in Purmerend vanwege AZC

Correcte besluitvorming over de opvang van migranten is een smal pad de berg van de democratie op. Bij de minste afwijking wordt de top niet gehaald. In Purmerend werd door de burgemeester een raadsvergadering afgelast vanwege de komst van een asielzoekerscentrum. Of de hoofdoorzaak daarvoor bij het openbaar bestuur of de burgers ligt is onduidelijk. Wel is het zo dat voor het openbaar bestuur de lat altijd hoger ligt omdat het de staat vertegenwoordigt. Burgers hoeven zich niet ideaal te gedragen, maar het openbaar bestuur wel. Uitgaande van die verschillende maatstaf voor verantwoord gedrag heeft het gemeentebestuur van Purmerend de grootste steken laten vallen.

De hoge instroom van asielzoekers zorgt voor veel spanningen in de samenleving. Er is tegenstand die zich doorgaans vertaalt in praktische bezwaren over de vestiging van een asielzoekerscentrum. Maar het kan niet zo zijn dat de lokale politici om de kritiek te omzeilen de besluitvorming aan de openbaarheid onttrekken, of het burgers moeilijk maakt door de informatievoorziening hierover te beperken of zelfs achterwege te laten.

Wat zich in de raadszaal van Purmerend afspeelde ging niet over de komst van een asielzoekerscentrum, maar over de werking van de democratie. Die faalde in Purmerend. Als het openbaar bestuur de openbaarheid schuwt, dan zet het de burger buitenspel. Hoe lastig die burger ook is. Maar tegelijk maakt dat de democratie leefbaar. De burger moet de gelegenheid geboden worden om een openbare vergadering bij te wonen. Zelfs als het sommigen gaat om de obstructie van de democratie. Een openbaar bestuur die de burger buitenspel wil zetten, zet hiermee de democratie buitenspel. Dat is zorgelijk. Geen enkel doel heiligt dat middel.

Nouhi als namaak-PVV’er: Marokko voor de Marokkanen

Het raadslid in Breda namens de PvdA Jamal Nouhi kwam eerder in het nieuws met uitspraken over homo’s. De PvdA accepteerde niet dat Nouhi vervolging van homoseksuelen in Marokko goedpraatte onder verwijzing naar het karakter van de cultuur, het land en de mensen in Marokko. De PvdA wil niet meer met hem verder en heeft hem uit de partij gezet. Zoals het er nu naar uitziet houdt hij zijn raadszetel. Naar nu blijkt heeft Nouhi nog meer controversiële uitspraken gedaan. Ze komen opnieuw voort uit het idee van Nouhi dat Marokko een unieke cultuur heeft die beschermd moet worden. Nouhi zegt in feite over de Marokkanen: ‘eigen volk eerst‘.

Als Nederlanders dat over Nederland zeggen roept dat commentaar op, als Jamal Nouhi dat over immigranten in Marokko zegt is dat niet anders. Nouhi is kampioen scheefdenken. Hij dacht er nog mee weg te komen ook want zocht de openbaarheid. Steeds raadselachtiger wordt het hoe iemand met verschrikkelijke denkbeelden als Nouhi ooit geselecteerd kon worden als PvdA-kaderlid. De les voor de PvdA is dat in de werving en selectie nog steeds fouten worden gemaakt. De interne scholing van kaderleden lijkt ook veel te wensen over te laten.

 

Identitair Verzet zoekt onze identiteit. Hoe geloofwaardig is dat?

Vandaag werden bij de Rotterdamse Ibn Ghaldoun school toegangshekken met kettingsloten afgesloten. Deze islamitische school kwam de laatste weken in het nieuws door examenfraude. Leerlingen die opkwamen om hun examen over te doen moesten de school via een achteringang bereiken. Aanhangers van Identitair Verzet eisen de actie op. Jongeren uit Rotterdam en Haaglanden zouden er achter zitten. De meeste publiciteit ging trouwens naar een 17-jarige leerling van Ibn Ghaloun die doordraaide en cameramannen aanviel. Wat is de relatie tussen identiteit en verzet? Vindt Identitair Verzet haar identiteit in het verzet of omgekeerd?

Identitair Verzet baseert zich op het Franse Génération Identitaire dat in oktober 2012 publiciteit zocht door in Poitiers een moskee te bezetten. Is Génération Identitaire een rechtse Occupy-beweging? Gevoed door de woede van het buitengesloten zijn? Ik vroeg het me af: ‘Dus in de maatschappijkritiek van de jongeren kan ik me vinden. (..). Interessant is dat die kritiek voor een groot deel identiek is met wat de Occupy-generatie, ‘mavericks’ als de Amerikaanse libertarier Ron Paul of echt onafhankelijke (..) critici en journalisten zeggen. Namelijk dat het individu wordt vermalen in de samenwerking tussen grote bedrijven en overheden. En dat dit door media nauwelijks wordt gemeld omdat ze tot onderdeel van de macht zijn gemaakt.’ Identitaire jongeren zoeken de verklaring in de uitverkoop van de nationale identiteit door het establishment. Omdat moslimhaat publicitair slecht scoort spreekt het immigranten indirect aan. Ze zeggen de samenleving terug te willen veroveren en hun identiteit terug te willen vinden. Maar da’s positivisme dat veel negativisme in zich bergt.

Op de eigen website ziet Identitair Verzet zich als ‘een Groot-Nederlandse actiegroep welke zich weert tegen de toenemende immigratie en islamisering, maar bovenal vóór behoud van de Nederlandse identiteit. Wij zijn de generatie die zich niet langer laat passeren, die zich niet langer monddood laat maken. Wij treden in het verzet, en brengen ons woord de straat op.‘ Op Facebook afficheert de actiegroep zich als ‘de Groot-Nederlandse actiegroep voor Nederland en Vlaanderen‘. Het Franse voorbeeld leert dat het betoog verpakt moet worden in een positief betoog. Hoe brengt het dat in praktijk en hoe handelbaar is dat thema identiteit?

Identitair Verzet is een actiegroep die zich richt op het voeren van acties. Nergens op de Facebook-pagina of de website wordt verwezen naar een doelstelling of kernprogramma. Sowieso is het lastig om onze nationale identiteit in positieve termen te omschrijven zoals ook bleek uit een uitzending van het Filosofisch Kwintet over geschiedenis en identiteit met vragen als: ‘Wie zijn wij Nederlanders, wat heeft ons gemaakt tot wat wij zijn, wie zijn wij aan het worden en waarom zijn we juist dezer dagen toch zo op zoek naar onze identiteit?’ Identitair Verzet gaat met haar woede en gevoel van buitengesloten zijn de straat op zonder deze vragen te kunnen beantwoorden. Zoals niemand deze vragen kan beantwoorden. Dit roept de vraag op of de focus op identiteit handig is voor een actiegroep die zo naar positivisme verlangt, en wat het uiteindelijke doel is.

Foto 1: Hendrick Avercamp, Winterlandschap met ijsvermaak. Omstreeks 1608. Collectie Rijksmuseum Amsterdam.

Foto 2: Affiche ‘Stop de Oost-Europese Invasie’ tegen het ‘Polenhotel’ Boskoop. Credits: Identitair Verzet.

Tegenbeweging met Occupy en Génération Identitaire zoekt een oplossing

Joris Luyendijk heeft in zijn column BankingBlog in The Guardian een antropologische blik op de banksector. Interessant was zijn recente column: Occupy, the global brand. Op reis in Duitsland ontmoet-ie in Frankurt Thomas Werner die deel uitmaakt van Occupy Money. De vraag of Occupy een wereldmerk kan worden zoals Greenpeace staat erin centraal. In de reacties klinkt volop scepsis. Want zo’n Occupy zal de structuren niet veranderen. Zoals Greenpeace evenmin een paradigmaverandering voor het milieu heeft kunnen bereiken.

In de NRC verschijnt wekelijks een Nederlandse bewerking die losjes gebaseerd is op de Guardian-column. Deze week onder de titel : ‘Zou het kunnen, een rechtse Occupy?‘ Luyendijk beantwoordt de vraag niet, maar probeert zich serieus in de tegenbeweging te verplaatsen. Hij wisselt zijn zoektocht naar Occupy uit de Guardian-column in voor cynisme over het functioneren van de bankensector. Dat ook toezichthouders wegkoopt en ‘politici die het financiële kartel in stand houden, weten dat hun straks lucratieve posities wachten als bankier, ‘speciaal adviseur’, commissaris of bestuurder’. Hoe dat werkt bewees in een andere sector afgelopen week de voormalig nummer 2 van de PvdA Nebahat Albayrak die door Shell ingelijfd werd.

Door de vermenging van politiek en bedrijfsleven heeft dat laatste de belangen in dat eerste veilig gesteld. En is zo goed als ontastbaar geworden. Wat blijkt uit het uitblijven van structuurwijzigingen die het financiële kartel inperkt. Het conglomeraat van bankiers, politici, toezichthouders, accountants, journalisten en wetenschappers is een gesloten en in zichzelf gekeerde wereld waar de burgers niet toegelaten worden. Maar het conglomeraat wordt wel op kosten van die burger in stand gehouden. Hoe dat te doorbreken?

Gisteren schreef ik begrip te hebben voor Franse rechtse jongeren van de Génération Identitaire: ‘Dus in de maatschappijkritiek van de jongeren kan ik me vinden. (..). Interessant is dat die kritiek voor een groot deel identiek is met wat de Occupy-generatie, ‘mavericks’ als de Amerikaanse libertarier Ron Paul of echt onafhankelijke -niet pseudo-progressieve- critici en journalisten zeggen. Namelijk dat het individu wordt vermalen in de samenwerking tussen grote bedrijven en overheden. En dat dit door media nauwelijks wordt gemeld omdat ze tot onderdeel van de macht zijn gemaakt’. Luyendijk probeert zijn collega’s te corrigeren.

Het gaat bij het zoeken van een verklaring voor de malaise niet om immigranten of nationale identiteit. De bankier is de oorzaak van de crisis. En waar-ie voor staat in zijn onmaatschappelijkheid. In een omgeving die doorgaans even blank, westers en geïntegreerd is als de Identitaire Generatie zelf. Maar onnoemelijk lastiger te bestrijden valt dan een willekeurige immigrant. Maar de analyse klopt dat het belang van de burger is uitverkocht door de elite. Greenpeace of revolutie? Nu de oplossing nog. Die in ieder geval uit de marge komt.

Foto: Omslag van boek : ‘Eléments pour une contre-culture identitaire‘ van Philippe Vardon-Raybaud

Topless globaliseert FEMEN met nieuw feminisme

De van oorsprong Oekraïense vrouwenbeweging FEMEN internationaliseert en heeft haar tenten opgeslagen in Parijs. Topvrouw Inna Shevchenko zaagde nog onlangs in Kiev topless voor de vrouwenzaak. Een Nederlandse Facebook-pagina komt aarzelend op gang. Met een Telegraaf-bericht dat Syrische meisjes slachtoffer van sexueel geweld zijn. In Parijs gingen vrouwen uit de bovenkleren om zich solidair te verklaren met hun islamitische zusters. Geen sharia, geen boerka. Eerder vierden ze met een optocht door immigrantenwijk La Goutte d’Or de opening van een centrum. Met op een ontbloot bovenlijf de tekst: Muslim, let’s get naked. FEMEN presenteert zich als nieuw feminisme. Tuinbroeken en korte kapsels zijn ingewisseld voor erotiek en wapperende haren. Met kleurige vrolijkheid vechten de vrouwen succesvol om een plek in de publiciteit.

Foto: Vrouwen van FEMEN demonstreren in Parijs, 18 september 2012. Credits Le Parisien