Rijksmuseum Twenthe is boos op Facebook vanwege naaktverbod. Waarom heeft het zich voor de publiciteit zo afhankelijk gemaakt?

Tubantia meldt in een bericht dat het Rijksmuseum Twenthe in Enschede problemen heeft met de publiciteit vanwege een naaktverbod van Facebook. Gevolg is dat het beeldmateriaal afgelopen maanden herhaaldelijk werd geweigerd omdat er teveel bloot op te zien was en het museum zich zo niet met publiciteitscampagnes kan profileren op sociale media. Woordvoerder Karin Jongenelen zegt: ‘De censuur van Facebook heeft absurde vormen aangenomen. Het is nu eenmaal een gegeven dat op veel historische schilderijen bloot te zien is. Juist de mooiste werken uit onze collecties kunnen we nu niet meer gebruiken in onze promotie.’

Eerder dit jaar ageerde Toerisme Vlaanderen in een ludieke actie tegen Facebook (FB) omdat oude kunst in Vlaamse musea te naakt werd gevonden en werd gecensureerd. Ik concludeerde in een commentaar dat de macht van de Amerikaanse techbedrijven erg groot is geworden, dat de censuur duidt op het opkomen van een nieuwe preutsheid en dat ‘kunstmusea zich als ‘tentoonstellingsfabrieken’ afhankelijk hebben gemaakt voor hun publieksbereik’. Aan de eerste twee redenen kunnen de kunstmusea weinig veranderen. De macht van Facebook is iets wat de politiek bij voorkeur in grensoverschrijdend overleg (bijvoorbeeld EU of UNICEF) moet aanpakken en het terugdringen van de nieuwe preutsheid is een maatschappelijk proces. Maar die afhankelijkheid van sociale media valt de kunstmusea of overheden te verwijten. Daar kunnen ze zelf iets aan veranderen. Ze hadden het nooit zover moeten laten komen. Nu worden ze verschrikt wakker en beseffen ze ineens hoe afhankelijk ze zich voor hun publiciteit van Facebook en soortgelijke bedrijven hebben gemaakt.

Welke signalen hebben ze afgelopen jaren gemist? Hoe merkwaardig is het dat een woordvoerder van een Nederlands rijksmuseum zegt geen kant meer op te kunnen? Dat is een brevet van eigen onvermogen. Het gepaste antwoord erop is ‘eigen schuld, dikke bult’. De preutsheid is niets nieuws. De voorbeelden zijn talrijk.

In 2014 censureerde FB weliswaar niet de naaktfoto’s van de Australische kankerpatiënte Beth Whaanga die op haar FB-pagina verslag deed van haar ziekte, maar zeiden meer dan 100 ‘vrienden’ hun vriendschap met haar op omdat haar verslagen te onthullend zouden zijn. Dat is de werkelijkheid waarin Facebook opereert. Een commercieel bedrijf dat het om winstgevendheid te doen is en goed oplet hoe die winst geoptimaliseerd kan worden. Als daar censuur bij past en af en toe een slappe, ontwijkende schuldbekentenis in een hoorzitting om de politiek te pacificeren, dan moet dat maar. In 2013 sloot FB de pagina’s van de topless opererende activistes van het vrouwencollectief FEMEN. In 2015 zei FB nee tegen het naakte realisme van kunstenaar Jans Muskee. In 2016 verwijderde FB de iconische foto van het ‘napalmmeisje’ in Vietnam vanwege naaktheid.

Overheden en semi-overheidsinstellingen als Rijksmuseum Twenthe zijn jarenlang de fuik ingezwommen en deden alsof dat zonder gevolgen zou blijven en straffeloos kon. Hoe naïef men na talloze waarschuwingen kan zijn maakt de woordvoerder van Rijksmuseum Twenthe inzichtelijk. Zij kan dan wel zeggen dat ze boos is op FB, maar eigenlijk zou ze vooral boos op het eigen mediabeleid moeten zijn. Ze heeft gelijk ‘hoezeer we zijn doorgeslagen’. Maar ze heeft anders gelijk dan ze denkt. Overheden en semi-overheidsinstellingen hebben zich jarenlang afhankelijk gemaakt van techbedrijven en dachten op kosten van FB gratis publiciteit te kunnen maken. Op de commerciële markt bestaat zoiets echter niet. Rijksmuseum Twenthe en soortgelijke instellingen zouden er verstandig aan doen om zich los te maken van FB en op internet hun eigen media op te bouwen waarover ze volledige zeggenschap hebben. Gezien alle signalen en incidenten hadden ze daar vijf jaar geleden al mee kunnen beginnen. Volgzaamheid, onderworpenheid en afhankelijkheid lonen niet.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Rijksmuseum Twenthe boos op Facebook: kunst met blote borsten verwijderd’ van Herman Haverkate op Tubantia, 28 september 2018.

Advertenties

Opnieuw de lange tenen van de islam (3). Pakistan blokkeert sites. Vanwege ‘Godslastering’ en ‘kwetsen van gevoelens van moslims’

Vandaag kreeg ik onderstaand bericht per email van WordPress waarin het aangeeft dat op last van de Pakistaanse overheid een blogpost in Pakistan wordt geblokkeerd wegens blasfemie en het kwetsen van de gevoelens van moslims ‘rond Pakistan’.  Het gaat om het commentaar ‘Humoristische tekeningen zonder humor in de islam’ van 31 juli 2012 met bovenstaande cartoon. De actie van de Pakistaanse overheidsdienst Pakistan Telecommunication Authority (PTA) bevestigt het vermoeden dat er binnen de islam weinig gevoel voor humor en tolerantie voor satire bestaat. Zie hier voor een verslag van eerdere meldingen van de PTA en de blokkade in Pakistan van delen van dit blog.

Foto: Cartoon van  Adam Zyglis in Commentaar ‘Humoristische tekeningen zonder humor in de islam’ van 31 juli 2012.

De lange tenen van de islam (2). Pakistan blokkeert sites. Vanwege ‘Godslastering’ en ‘kwetsen van gevoelens van moslims’

Op 21 september 2017 kreeg ik een automatisch gegenereerd bericht van WordPress.com waar ik in het commentaar ‘De lange tenen van de islam. Pakistan blokkeert sites. Vanwege ‘Godslastering’ en ‘kwetsen van gevoelens van moslims’ verslag van deed. Het ging om twee delen van dit blog die op verzoek van een Pakistaanse overheidsdienst (‘A Pakistan government authority’) afgesloten (‘disable’) werden voor bezoekers uit Pakistan vanwege ‘extreme Godslastering’ en ‘kwetsen van gevoelens van moslims’. Vandaag kreeg ik opnieuw een bericht met als onderwerp Important legal notice regarding your WordPress.com site in Pakistan.

De twee afgesloten delen werden toen opgesomd in een lijst van 198 WordPress-URL’s. De twee geblokkeerde delen waren de tags ‘groepsdwang’ en ‘kerstmis’. Zie hier voor de lijst met vooral geblokkeerde cartoons.

Ik memoreerde toen dat de Pakistaanse grondwet de vrijheid van meningsuiting garandeert, maar ‘daar uitzonderingen op aanbrengt die inhouden dat die vrijheid is ‘onderworpen aan enige redelijke beperkingen die door de wet zijn opgelegd in het belang van de glorie van de islam of de integriteit, de veiligheid of de verdediging van Pakistan’ etc. Sectie 37 van PECA (Prevention of Electronic Crimes Act) geeft de Pakistan Telecommunication Authority (PTA) de macht om ‘onwettige inhoud’ te verwijderen of te blokkeren. In dit geval geeft de PTA ‘richtlijnen voor verwijdering of de toegang blokkeren (‘issue directions for …’) uit aan WordPress.com die van mening is dat het daar om wettelijke redenen mee moet instemmen (‘must comply’).

Mijn evaluatie van dit besluit verwoordde ik toen in een reactie: Als cartoons tot geweld oproepen, dan kan ik een verbod nog billijken. Maar in alle andere gevallen niet. Moslims of overheden die zich als islamitisch beschouwen zouden zichzelf helpen als ze hun eigen geloof niet zo serieus namen. Het zou hun leven er een stuk makkelijker en meer ontspannen op maken. Zelfspot kan daarbij behulpzaam zijn. 

Eigenlijk gaat het om wat anders. Namelijk dat het het moeilijkst is om jezelf te veranderen, om te emanciperen. Krampachtig vasthouden aan het oude en jezelf buiten de eigen tijd plaatsen is een zwakte. Juist aan het streven om te emanciperen schort het bij de censuur van de Pakistaanse overheid. Die er Pakistan daardoor zwakker, minder weerbaar en flexibel maakt. Door deze islamitische dictatuur.

Positief lijkt dat uit bovenstaand bericht van de dienst Ondersteuning van WordPress blijkt dat het Web Analysis Team van de Pakistan Telecommunication Authority (PTA) nu slechts één deel van dit blog blokkeert. De tag ‘kerstmis’ zou nu formeel zijn toegestaan. Maar dat lijkt schijn en duidt waarschijnlijk op een andere tactiek van de Pakistaanse overheid. Hoewel ik het niet kan bewijzen betwijfel ik of het bericht van de afdeling Support van WordPress en de recente aanzegging van de PTA juist is dat nu slechts één deel van dit blog wordt geblokkeerd. Uit de statistiek blijkt dat dit blog in 2017 95 bezoekers uit Pakistan had en in 2018 geen enkele meer. Dat rijmt niet met het bezoek sinds 2013 met jaarlijks zo’n 20 tot 35 bezoekers uit Pakistan. Dat het bezoek uit Pakistan in 2018 is stilgevallen tot nul is afwijkend. Het is dus de vraag of bezoekers van dit blog in Pakistan weer kunnen genieten van onderstaande illustratie, de gewraakte cover van het Franse satirische blad Charlie Hebdo uit 2011 die via de door de PTA geblokkeerde tag kerstmis was te vinden :

Foto 1: Schermafbeelding van bericht ‘Important legal notice regarding your WordPress.com site in Pakistan’ per e-mail van de afdeling Support van WordPress, 30 mei 2018.

Foto 2: Omslag van ‘Charlie Hebdo’ van 2 november 2011 met de tekst ‘100 coups de fouet si vous n’êtes pas morts de rire!‘ ofwel ‘honderd zweepslagen als je je niet dood lacht!’. Zie hier.

Kunstwerk ‘Politieke gevangenen in het hedendaagse Spanje’ van Santiago Sierra onder druk verwijderd van kunstbeurs ARCOmadrid

Opnieuw raken kunst en politiek elkaar. Een nieuwe controverse over hedendaagse kunst is geboren. Deze keer op de Spaanse kunstbeurs ARCOmadrid die van 21 tot 25 februari plaatsvindt. Het bestuur van de overkoepelende IFEMA (Institucion Ferial de Madrid) heeft de Madrileense Helga de Alvear Galerie verzocht om het werk ‘Presos políticos en la España contemporánea’ (Politieke gevangenen in het hedendaagse Spanje) van de Madrileense kunstenaar Santiago Sierra terug te trekken. De galerie heeft daar gehoor aan gegeven.

Als reden hanteert IFEMA de argumentatie dat de controverse waartoe de presentatie van Sierra’s werk in de media heeft geleid ‘schadelijk is voor de zichtbaarheid van de inhoud die ARCOmadrid 2018 samenbrengt’ (la polémica que ha provocado en los medios de comunicación la exhibición de estas piezas, está perjudicando la visibilidad del conjunto de los contenidos que reúne ARCOmadrid 2018) en daarom ziet organisator IFEMA het als haar taak om afstand te nemen van het publieke debat dat afleidt van de beurs als geheel (tratar de alejar de su desarrollo los discursos que desvíen la atención del conjunto de la feria). Volgens een bericht van de BBC probeerde het linkse stadsbestuur van Madrid de verwijdering of uitsluiting tevergeefs te voorkomen.

Santiago Sierra is een kritische kunstenaar die in zijn werk politiek stelling neemt. Op ARCOmadrid toonde hij een serie van 24 met pixels bewerkte foto’s van politieke gevangenen, onder wie separatistische politici uit Catalonië. Omdat dit in het huidige Spanje, en vooral in het centrum van de macht Madrid, politiek gevoelig ligt moest het werk van de beurs verwijderd worden. De Spaanse regering ontkent dat er in Spanje politieke gevangenen zijn. Volgens Sierra beschadigt Spanje met deze actie haar eigen reputatie en die van de beurs. Inmiddels is volgens een bericht in het Catalaanse La Vanguardia het voor 80.000 euro te koop staande werk verkocht aan een ‘Spaanse particulier’. Of het een Catalaanse koper betreft wordt niet gespecificeerd.

Het probleem met de opstelling van het bestuur van IMEFA dat zich kennelijk gedwongen voelt om onder druk van de Spaanse regering te handelen is dat er geen neutrale stellingname bestaat. Ofschoon IMEFA anders probeert te suggereren. Het tonen van Sierra’s werk op de ARCO is een politiek signaal en het verwijderen ervan is dat evenzeer. In een analyse voor La Vanguardia gaat Llucia Homs in op de rol van ARCO die meer is dan een kunstbeurs: ‘Het is geen toeval dat het het handelsgebeuren overstijgt en fungeert als forum voor debat, wat de rol die we aan beurzen en biënnales toekennen verwart.’ Homs meent dat in gevallen van artistieke censuur het effect vaak averechts is omdat het eerder meer dan minder aandacht vestigt op het gecensureerde werk. Dankzij IMEFA is Sierra’s werk ‘Presos políticos en la España contemporánea relevanter voor de Spaanse kunst en de Spaanse politieke geschiedenis dan het voor het verbod op ARCOmadrid was.

Foto: De sponsors van ARCOmadrid 2018.

Kwestie Beatrix von Storch: Gevraagd, geen censuur door, maar toezicht op Facebook en Twitter

Wat betreft de vrijheid van meningsuiting kan men niet principieel genoeg zijn. Het devies dat aan de 18de-eeuwse Franse schrijver Voltaire wordt toegeschreven ‘Ik ben het niet eens met wat je zegt, maar ik zal tot het einde vechten om het je te laten zeggen’ (Je ne suis pas d’accord avec ce que vous dites, mais je me battrai jusqu’au bout pour que vous puissiez le dire) behoort leidend te zijn in een volwassen democratie.

In een opinie-artikel voor De Dagelijkse Standaard besteedt hoofdredacteur Michael van der Galien aandacht aan de censuur door Facebook en Twitter van een uitspraak van de AfD-politicus Beatrix von Storch. Zij had zich in negatief uitgesproken over de politie in Keulen die informatie over de oudejaarsviering in diverse talen verspreidde, waaronder Arabisch. Zij had daarop in een tweet gezegd ‘Denkt u die barbaarse, islamitische, groepsverkrachtende mannenhorde zo tot bedaren te brengen?’ (Meinen Sie, die barbarischen, muslimischen, gruppenvergewaltigenden Männerhorden so zu besänftigen?). De tweet werd wegens ‘overtreding van regels’ verwijderd en Beatrix von Storch werd voor 12 uur van Twitter verbannen. En tot slachtoffer gemaakt.

AfD-medefractievoorzitter Alice Weidel mengde zich ook in het debat en nam Von Storch volgens een bericht in Die Welt in bescherming: ‘Het jaar begint met de censuurwet en de onderwerping van onze autoriteiten aan de geïmporteerde, plunderende, grijzende, geselinge, messtekende migrantenmenigten, waaraan we zouden moeten wennen. De Duitse politie communiceert nu in het Arabisch, hoewel de officiële taal in ons land Duits is.’ De laatste opmerking is onzinnig omdat overheidsdiensten in een pluriforme samenleving diverse talen gebruiken en dat niets te maken heeft wat de officiële landstaal is. Maar dat een nieuwe Duitse censuurwet (Netzwerkdurchsetzungsgesetz) tegen nepnieuws en haatspraak ondoordacht is, ongewenste effecten geeft en averechts werkt lijkt duidelijk. Het geeft radicalen extra munitie en vergroot de macht van de Amerikaanse techbedrijven. Een frontale confrontatie met Facebook en Twitter is nodig en niet een halfslachtige poging van overheden om het publieke debat in te perken. Tegen Von Storch en Weidel is door vele Duitsers aangifte wegens ophitsing gedaan. Precies het koren op de molen dat radicale partijen laat groeien. Mijn reactie:

Men hoeft het niet met de politiek van de AfD of Beatrix von Storch eens te zijn om toch de beslissing van Facebook en Twitter af te wijzen om Beatrix von Storch te censureren. Des te meer omdat het niets oplost en de macht van de techbedrijven eerder groter dan kleiner maakt. Terwijl de maatschappij juist om inperking van de macht van Silicon Valley vraagt omdat de bedrijven hun journalistieke verantwoordelijkheid niet wensen te nemen en daar door de overheid niet toe gebracht kunnen worden.

Ofwel, dit gaat niet over een vermeend kwalijke, radicaal-rechtse uiting van een Duitse partijpoliticus, maar over de macht van Amerikaanse techbedrijven als Facebook, Twitter en Google.

Dit soort censuur lost niets op, maar geeft wel in de beeldvorming het idee dat er iets opgelost wordt. Wat dus niet het geval is. Facebook, Twitter, Google en andere Amerikaanse techbedrijven volgen om opportunistische redenen altijd het beleid van de Amerikaanse regering en zijn niet onpartijdig.

Ze zullen daarom de economisch en politiek machtigen niet aanpakken, maar wel de minder machtigen. Zoals de AfD die als een zondebok dient. En als bliksemafleider voor maatregelen om de macht van de techgiganten in te perken. Deze censuur is symboolpolitiek en afleiding. Op verzoek van de machtige Israëlische regering worden echter wel onmachtige Palestijnse activisten van Facebook of Twitter verbannen. Zo gaat dat wereldwijd.

Censuur corrigeert niet het onrecht of trekt een ongelijkheid recht, maar vergroot de verschillen tussen de macht en de onmacht juist nog eens extra.

Als Beatrix von Storch op sociale media een politieke mening verkondigt die aanvechtbaar is, dan moet die niet gecensureerd, maar met een weerwoord bestreden worden. Zo ontstaat een open publiek debat waarin meningen botsen.

Europese overheden moeten zich niet verlaten op de zelfregulering van de Amerikaanse techbedrijven of ze zelfs een verzoek doen om samen te werken in het bestrijden van haatspraak of onwelgevallige uitingen, maar juist inzien dat deze bedrijven selectieve belangen hebben die niet gelijk op lopen met het ontstaan van een dynamisch, open publiek debat.

Het is niet Beatrix von Storch die aangepakt moet worden, maar de techbedrijven die haar censureren en geheimzinnig doen over hun beweegredenen en economische belangen, en selectief zijn in hun zelfregulering die afhankelijk is van dat economisch belang en totaal niet met grondrechten te maken heeft of daar vanuit beredeneerd wordt.

Wat nodig is, is niet censuur door Facebook en Twitter, maar toezicht op Facebook en Twitter.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Honderden Duitsers doen aangifte tegen AfD-kopstuk Beatrix von Storch vanwege “volkophitserij”’ van Michael van der Galien voor De Dagelijkse Standaard, 3 januari 2018.

Pseudo-journalistiek van Tamara Wernli over de pseudo-provocatie van Aktionskunst

Aktionskunst of performance kunst. De Zwitserse Tamara Wernli besteedt aandacht aan de Deense kunstenaar Uwe Max Jensen, Milo Moiré en het Zentrum für Politische Schönheit. Ze maakt deze stroming in de hedendaagse kunst in haar commentaar onschadelijk en belachelijk en noemt het een pseudo-provocatie. Aktionskunst van nu zou oppervlakkig zijn en geen gewicht meer in de schaal zeggen. Maar als het allemaal onschadelijk is en niets voorstelt, waarom is dan de penis van Jensen geblurd? Hoe de spijker door zijn voorhuid wordt geslagen is niet te zien. Aktionskunst is op sociale media kunst met een zwarte balk of een geblurd beeld. Niet het tonen van geweld of het onrecht, maar het menselijk lichaam is het taboe.

Wernli meent dat er een principieel verschil bestaat tussen de performance kunstenaars uit de jaren ’70 of ’80 (vdve), zoals Josef Beuys en Marina Abramovic en die van nu, zoals Jensen en Moiré. Maar het valt te bezien of Beuys en Abramovic in hun eigen tijd niet precies hetzelfde verwijt kregen als Jensen en Moiré nu. Het is ook al te makkelijk om iconen van toen te vergelijken met minder belangrijke kunstenaars van nu.  Ja, wellicht zijn Jensen en Moiré pseudo-provo’s, maar rechtvaardigt dat een standpunt dat de Aktionskunst van nu afbrandt?

Dat het betoog van Wernli rammelt en selectief is, en niet meer dan een gezellig life style praatje is valt te zien aan het ontbreken in haar verhaal van de nog immer actieve 79-jarige Oostenrijkse aktionist Hermann Nitsch. Hij verbindt de jaren ’70 en het nu. Hij paste blijkbaar niet in het verhaal. Ook de onlangs naar Frankrijk uitgeweken Russische performance kunstenaar Petr Pavlensky die zich eerder aan zijn penis vastspijkerde aan het Rode Plein en juist het verwijt krijgt dat hij te radicaal is en tegen letterlijk alles en iedereen protesteert is het tegendeel van pseudo-provocatie. De grootste provocatie is het flutterige blog van Tamara Wernli. Zij pretendeert met haar pseudo-journalistiek iets zinvols toe te kunnen voegen aan dit onderwerp. Niet dus.

Petitie om Thérèse Dreaming van Balthus te verwijderen uit The Met. De nieuwe truttigheid rukt op en neemt kunst op de korrel

De bewustwording over grensoverschrijdend seksueel gedrag is in opmars. De actie MeToo heeft zijn weerslag in vele landen. Dat is een goede zaak. Maar minder positief is dat in het kielzog de nieuwe truttigheid oprukt.

Een voorbeeld ervan is de New Yorkse ondernemer Mia Merrill. Ze is een petitie gestart om het schilderij Thérèse Dreaming (1938) van Balthus in het Metropolitan Museum of Art te verwijderen of het anders te presenteren. Merrill was ‘geschokt toen ze een schilderij zag dat een jong meisje in een seksueel suggestieve pose voorstelt’. Het Museum weigert volgens een artikel in de Huffington Post om het werk te verwijderen.

De National Coalition Against Censorship gaf gisteren een verklaring waarin het zich verzet tegen Merrill oproep die het als censuur ziet. Het bespeurt een tendens: ‘Recente gevallen van censuur, inclusief de bedreigingen met geweld die het Guggenheim Museum in New York ertoe dwongen verschillende objecten te verwijderen, onthullen een verontrustende trend van pogingen om kunst te onderdrukken die zich bezighoudt met moeilijke onderwerpen. Kunst kan vaak inzicht bieden in moeilijke realiteiten en verdient daarom een krachtige verdediging. NCAC juicht het toe dat The Met weigert te buigen voor zijn critici. We zullen culturele instellingen blijven ondersteunen die het mogelijk maken dat het publiek zelf nadenkt over wat ‘aanstootgevend’ is.’ Zo is het. Kunst in openbare collecties moet om welke reden dan ook niet het mikpunt worden van moralisten of politieke scherpslijpers. Het onderdrukken of wegdrukken van kunst is ongewenst.

Foto: Thérèse Dreaming (1938), Balthus (Balthasar Klossowski). Olieverf op doek. Collectie: Metropolitan Museum of Art.