Rusland: ‘Tannhäuser’ van Kulyabin wacht censuur na klacht kerk

Een bericht van persbureau AFP haalt via The Guardian de wereldpers. Wat is er aan de hand? Theatermaker Timofei Kulyabin heeft voor het in het Siberische Novosibirsk gevestigde Staats Opera en Ballet Theater Tannhäuser van Richard Wagner geënsceneerd. Thema van de opera is volgens Wikipedia de rebellie van een kunstenaar (Tannhäuser), wiens behoefte zich over te geven aan zinnelijke lust hem in conflict brengt met zijn religieus ingestelde verstand. Na een tweestrijd vindt hij verlossing als hem in zijn doodsnood nog eenmaal de naam van zijn redster Elisabeth wordt genoemd. Hij vindt vrede in God: ‘De genade van de verlossing wordt toegekend aan de boetvaardige, gaat hij nu in de gezegende vrede!’ Die zinnelijkheid wordt vrijelijk getoond.

Maar Tannhäuser is een tweestrijd die eindigt met een terugkeer in de schoot van het christendom. Een goede afloop voor christenen. Maar Tikhon de metropoliet van Novosibirsk ziet dat anders. Hij diende een klacht in nadat gelovigen hem vertelden zich gekwetst te voelen. Waarschijnlijk vanwege het getoonde bloot. Kulyabin legt de klachten naast zich neer en deelt het waardensysteem van deze gelovigen niet omdat theater volgens eigen theaterwetten werkt. Samen met theaterdirecteur Boris Mezdrich moest hij gisteren bij de autoriteiten een verklaring afleggen. Kulyabin vreest aanpassing of zelfs een verbod vanwege een aanklacht wegens ‘Opzettelijke openbare ontheiliging van religieuze of theologische literatuur, voorwerpen van religieuze verering, tekenen of emblemen ideologische symbolen en voorwerpen van enige schade of vernietiging’.

Het bericht van AFP zoals The Guardian dat brengt geeft weinig bijzonderheden over de aanklacht zelf. De Russische kunstsite Colta.ru doet dat wel. In een licht gewijzigde Engelse vertaling via Google Translate:

Investigative Committee reviews the Novosibirsk “Tannhauser”
Investigation Department of the Investigative Committee of the Russian Federation in Novosibirsk region inspects staging of Wagner’s “Tannhauser” at the Novosibirsk Opera and Ballet Theater, said the prosecutor’s office, Metropolitan of Novosibirsk and Berdsk Tikhon.
“Testing is conducted under Article 148 of the Criminal Code” Violation of the right to freedom of conscience and religion. ” It will last a month “, – told Tass the Investigation Committee.
Apparently refers to the first part of this article, “Public action, expressing clear disrespect for society and committed to insult the religious feelings of believers”, which provides for a maximum penalty of imprisonment for a term not exceeding one year.
“Tannhauser” is in NGATOiB from December 2014. Director-producer Timothy Kulyabin transferred the action of Wagner to the present, making the knight Heinrich Tannhauser filmmaker, who directed the film “Venus Grotto” the so-called lost years of Jesus’ life.
Performance angered Metropolitan Tikhon of Novosibirsk and Berd, who saw in it “humiliation feelings of believers, the Orthodox Church insult and incitement to religious hatred” and in late January complained of “Tannhauser” in the prosecutor’s office and the regional legislature.
At the request of the Metropolitan Prosecutor’s Office conducted an audit of Novosibirsk and 24 February filed an administrative case with regard to Timothy Kuljabina and director Boris NGATOiB Mezdricha for hours. 2, Art. 5.26 of the Administrative Code (“Intentional public desecration of religious or theological literature, objects of religious veneration, signs or emblems ideological symbols and paraphernalia of any damage or destruction”).
House statement said that it “intends to defend his professional attitude and artistic policy under the current legislation of the Russian Federation.”
“The next show will be held in March, we sell tickets. – Commented on the latest developments Boris Mezdrich. – Closer to the performance we will decide what to do now. Perhaps he will be corrected, but the withdrawal of the opera is no issue. “
Timothy Kulyabin said to Tass that those who see in the opera “Tannhauser” an attack against Christian values, carelessly treated the story setting. He recalled that the whole conflict Wagner has to do with Catholicism. “The situation itself Tannhauser pilgrimage to Rome for absolution from the Pope takes the story beyond Orthodoxy. All this creates a sufficient distance between the Orthodox believers and the realities of staging “, – said the director.

Foto’s: Toneelbeeld van Wagners Tannhäuser door regisseur Timofei Kulyabin voor het Staats Opera en Ballet Theater in Novosibirsk, december 2014.

Shevchenko en Ramadan botsten over meningsuiting en islam

Inna Shevchenko van het activistische vrouwencollectief FEMEN was bij de bijeenkomst in Kopenhagen waarop een aanslag plaatsvond. Een Deense filmmaker werd gedood door de 22-jarige Deens-Palestijnse dader. Het vermoedelijke doelwit was de Zweedse kunstenaar en cartoonist Lars Vilks die overigens achteraf zegt dat de Deense politie de dreiging onderschat heeft. Vilks wordt bewaakt vanwege de dreiging door moslims.

Shevchenko gaat in debat met islamoloog Tariq Ramadan. Ze botsen over de grenzen aan de meningsuiting, de rol van de islam en de uitzonderingspositie die religie zou hebben. Sinds de aanslagen in Parijs bij Charlie Hebdo en op joodse doelen in Europa probeert de gevestigde islam zich te distantiëren van daders die zich op de islam beroepen. Hetzelfde geldt voor het opereren van ISIS dat volgens islamorganisaties niet de islam zou vertegenwoordigen. Maar zowel de daders van de aanslagen in Europa als ISIS menen juist dat zij de ware islam vertegenwoordigen. De religie van het zwaard. Dit geschil splijt de moslimgemeenschap.

FEMEN ziet religie als een uitingsvorm van een mannenmaatschappij en neemt het vanuit haar opvatting van nieuw feminisme steevast op de korrel omdat religie vrouwen inperkt. Het is dus niet precies hetzelfde thema als de vrijheid van meningsuiting. Shevchenko en Ramadan zijn tegen elkaar opgewassen en leggen elkaar van alles in de mond. Als de bewering van Shevchenko wordt gevolgd dat de tijd die Ramadan kwijt is aan het veroordelen van cartoons die de profeet afbeelden hij beter zou kunnen gebruiken om het geweld te veroordelen, dan maakt dat in een klap inzichtelijk hoe defensief Ramadan opereert in het verdedigen van bestaande posities. FEMEN heeft overal lak aan, en nog het minst aan religie. De in Oekraïne opgegroeide Inna Shevchenko weet haar minachting voor Ramadan slecht te verbergen. Dat geeft het debat een extra lading.

Joodse lobby vraagt sluiting ‘Poolse’ tentoonstelling in Ests Museum

The Jerusalem Post bericht dat het Simon Wiesenthal Centrum gisteren heeft opgeroepen de tentoonstelling ‘Polen. Over herinneren en vergeten’ in het Tartu Kunstimuuseum in Estland te sluiten omdat het meent dat deze ‘spot met de slachtoffers van de Holocaust en hun herinnering beledigt’. Het Kunstmuseum Tartu ontkent deze aantijging en zegt in een verklaring dat het weliswaar lastig is om te praten over de Holocaust, maar het toch mogelijk moet zijn om het bespreekbaar te maken. Ook omdat de geschiedenis inzicht kan bieden in extremisme, vreemdelingenhaat, de positie van minderheden en oorlogen.

De curator van het museum Rael Artel verklaart tegen AFP dat het Wiesenthal Centrum volledig de essentie gemist heeft en het niet om grappenmakerij gaat. Maar juist om een respectvolle basis voor debat. Op de achtergrond speelt een onder de oppervlakte sudderend ongenoegen bij met name Europese moslims -maar zij niet alleen- waarom meer dan 70 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog de nagedachtenis van de slachtoffers van die oorlog zo strikt moet worden afgeschermd. Het idee ontstaat hierdoor dat Joden extra beschermd worden in het publieke debat. Invloedrijke joodse belangenorganisaties als het Simon Wiesenthal Centrum voeden dit idee door intolerant te zijn voor wat ze als intolerantie zien. Zo botsten er werelden.

Aan de hand van de berichtgeving in de Jerusalem Post en de tentoonstellingcsatalogus blijken de gewraakte werken ‘Residents’ van de Poolse  kunstenaar Zbigniew Libera en ‘Tikkertje’ (Berek) ui 1999 van de Poolse kunstenaar en filmregisseur Artur Zmijewski dat zich afspeelt in een gaskamer vol naakte mensen. Deze film werd in 2011 na protest van de Joodse gemeenschap verwijderd van de tentoonstelling ‘Side by Side. Poland – Germany. A 1000 Years of Art and History’ in de Berlijnse Martin-Gropius Bau. De onderdirecteur van het museum noemde dat toentertijd geen censuur of ingrijpen in de vrijheid van meningsuiting, maar een gebaar van respect jegens degenen die zich beledigd voelen. Zmijewski veroordeelde in 2012 in een verklaring de uitsluiting van zijn film van de tentoonstelling en meent dat dat een open debat in de weg staat.

Perceptie is de essentie. En macht. Want degene die mag vaststellen wat een belediging is en welke belediging geaccepteerd wordt als belediging heeft de macht om dat wat als ongewenst wordt ervaren uit te sluiten van de publieke ruimte. Berek stelt volgens Zmijewski aan de orde hoe we met de brute geschiedenis om kunnen gaan en we ons van de trauma’s ervan kunnen bevrijden. Men kan het daar mee oneens zijn, maar een oproep om deze film die vertoond wordt binnen een Ests museum uit te sluiten is een te eenzijdige perceptie van de geschiedenis die niet door een lobbygroep gedomineerd kan blijven worden. Debat gevraagd. Geen verbod.

Foto 1: Foto ‘Residents’ van de Poolse  kunstenaar Zbigniew Libera. Onderdeel van de serie Positives dat iconische foto’s van belangrijke gebeurtenissen uit de 20ste eeuw reconstrueert.

Foto 2: Still uit Berek (1999) van Artur Zmijewski.

Nelle Boer over kunst, artistieke vrijheid, censuur en underground

Kunstenaar Nelle Boer heeft bovenstaand betoog over het kunstbeleid van de VVD’er Halbe ‘Hyena’ Zijlstra uitgewerkt in een opinieartikel dat gisteren op The Post-online werd geplaatst. Boer memoreert enkele voorbeelden van wat hij ziet als censuur  door (semi-)overheden. Zoals Elmer de Gruijl of Dirk Hardy. Boer: ‘Als gemeentebesturen, universiteiten, kasteelstichtingen en NS-personeel gaan bepalen welke kunst er in Nederland wordt tentoongesteld, is er sprake van censuur in een mate die serieus te nemen is. (..) Zij die kunst verwijderen en het kunstaanbod verarmen, zijn de ware vijanden van artistieke vrijheid in Nederland.’  Boer pleit er in elk geval voor dat kunstenaars zich juridisch wapenen en goed voor hun rechten opkomen.

Maar wacht even, de ware vijand van de kunst was toch Halbe ‘Hyena’ Zijlstra en de kunstvijandige VVD? Boer gooit het op het verslechterde politieke klimaat: ‘Voor de beeldend kunstenaar is het in deze vertruttende tijden erg lastig volwaardig gesprekspartner te zijn in maatschappelijke debatten. Door Jet Bussemaker en Halbe Zijlstra is het kunstenaarschap verworden tot een verdienmodel. Kritische, ongemakkelijke kunst verkoopt niet.’ Nee, het is nog erger voor wie afgelopen dagen op de beurzen van Art Rotterdam rondliep: in Nederland verkoopt zelfs gemakkelijke kunst nauwelijks die meer durft te zijn dan kassakoopjes. Maar goed, da’s de kunsthandel. Te mainstream en te corrupt voor de brains van Boer die het in een ander circuit zoekt.

Is de underground de redding voor de kunst? Boer: ‘In de underground-scene worden subsidies veracht, wordt men niet gedwongen deel te nemen aan de verwoestende commercialisering van cultuur en zijn beeldend kunstenaars nog werkelijk onafhankelijk. Daar kan dat het ‘heilige’ beschimpt en gehekeld wordt en hebben de Halbe Zijlstra’s van deze wereld geen invloed meer en zijn ze persona non grata.’ Boer doet niet anders dan Zijlstra en Wilders door kunstsubsidies verdacht te maken. Overheidssubsidies voor kunst zullen echter altijd nodig blijven. Zoals voor talentontwikkeling. Daarnaast hebben de professionals in de kunstsector niets aan het advies van Boer om underground te gaan. Door de marge op te zoeken geven kunstenaars die strijdbaar zijn het middensegment prijs. Daar wordt de strijd met de politiek gestreden. Als iedereen naar de underground verkast dan wordt cultuurpolitiek zeker een verlengde van handelspolitiek of citymarketing.

Of Boers analyse bruikbaar is valt daarom te bezien. Het valt eerder te lezen als een theoretische stellingname. De underground kan zeker dienen om de kunstscene intellectueel te voeden en anker te zijn voor politieke standvastigheid. Maar da’s een overloop van alle tijden en daarom niets nieuws onder de zon. Paradox voor het succes van die wisselwerking is dat de underground zich niet teveel moet afzonderen. De herbronning, heroriëntatie en het terugvinden van strijdbaarheid van de in de afgelopen jaren te lankmoedige, stuurloze, schreeuwerige en ook wel wat laffe kunstsector waarop Boer doelt is echter hard nodig. De confrontatie kan het elan terugbrengen en richting geven. Onbewust symboliseert Boer de verdeeldheid die dat zo lastig maakt.

Belang van sociale media in oorlogsgebied voor beleidsvorming

Een rondgang door het Oekraïense Loehansk dat gecontroleerd wordt door de Russen met de jeugdige kreosan. Het zal door de Russische geheime dienst mogelijk verwijderd worden vanwege de opname van de trein na 4’45’’ zoals Eliot Higgins vermoedt. Russen ontkennen immers om politieke redenen hun militaire aanwezigheid in Oekraïne. De video geeft de desolate sfeer van een oorlogsgebied in een prachtig ritme goed weer. De vraag die blijft hangen is wat de oorlog en de vernietiging de inwoners heeft opgeleverd.

Een internationale gemeenschap van bloggers en twitteraars heeft afgelopen maanden de Russische aanwezigheid in Oekraïne in kaart gebracht. Dat maakt de detaillering van de oorlogshandelingen en de gevolgen van de oorlog tamelijk nieuw. Omdat de Russische geheime diensten hun aanwezigheid in Oekraïne proberen te verhullen is dat een lastige opgave. Van de andere kant doen duizenden Russische militairen bij toerbeurt dienst in Oekraïne. Ze zijn moeilijk in te perken wat hun gebruik van sociale media betreft. En dan die vreemde eenden in de bijt als kreosan die met hun mobieltje op een brommer de werkelijkheid vastleggen. Om dat op YouTube te posten. Als onderdeel van het kat-en-muis spel tussen openheid en censuur.

Eliot Higgins verwijt in een artikel voor King’s College in Londen de beleidsmakers dat ze de informatie die gebruikers van sociale media in conflictzones online zetten nog onvoldoende weten te gebruiken, ook voor bewijsvoering: ‘In recent years, content shared via social media from conflict war zones has allowed us to gain a far deeper understanding of the on-the-ground realities of specific conflicts than previously possible. This presents a real opportunity for providing robust evidence which can underpin foreign and security policymaking about emerging, or rapidly escalating, conflict zones. Despite this opportunity, however, policymakers have generally been slow to adapt to the volume of information disseminated on social media from various armed groups in Syria and slower still to use this as an evidence base for policy generation.’

Foto: Still uit video ‘Een dag in Loehansk. Gevolg van het bombardement van Oekraïne. LPR ATO’ van kreosan.

Museum Hergé annuleert tentoonstelling over Charlie Hebdo vanwege veiligheid. Slim bezig?

Wij vragen, nee eisen op hoge toon dat de moslims de extremisten in eigen gelederen aanpakken. Of liever gezegd, degenen die zich in de islam verschuilen. Een logisch verzoek omdat ze hoe dan ook in dezelfde kringen verkeren. Die roep klinkt sterker als zich weer eens een incident voordoet met moslims die problemen hebben met de vrijheid van meningsuiting. Zoals bij de bedreiging van Salman Rushdie, de moord op Theo van Gogh, het tentoonstellen van controversiële kunst (Sooreh Hera of Lars Vilks), de moordaanslag op en bedreiging van Kurt Westergaard of de aanslag bij Charlie Hebdo. Onze politici demonstreren solidariteit en gaan over tot de orde van de dag om handig het recht nog verder in te perken. Maar wat doen wij zelf behalve eisen aan anderen stellen? Hoe pal staan wij voor de vrijheid van meningsuiting als het erop aankomt?

Het Museum Hergé in het Waalse Louvain-la-Neuve annuleert vanwege de veiligheid een tentoonstelling die komende donderdag zou openen als eerbetoon aan de auteurs van Charlie Hebdo die voor de vrijheid van meningsuiting zijn gestorven, zo zegt Le Soir. De burgemeester Jean-Luc Roland heeft samen met de korpschef Maurice Leveque en de politiecommissaris Vinciane Bertrand het museum geïnformeerd dat personeel en de bevolking van Louvain-la-Neuve gevaar zouden lopen als de tentoonstelling door zou gaan. Gedelegeerde Nick Rodwell zag zich genoodzaakt om gevolg te geven aan het verzoek van het gemeentebestuur. Democratie komt niet vanzelf, maar vereist moed en stalen zenuwen. Geen zelfcensuur.

Foto: Kuifje & Haddock Action Set voor € 17,95.

Dieudonné: dubbele standaard van de vrijheid van meningsuiting

Regeringsleiders of hoofdredacties getuigen sinds de aanslag bij Charle Hebdo met mooie woorden van de vrijheid van meningsuiting en tonen solidariteit. Door met vertegenwoordigers van Gabon, Egypte, Turkije of Rusland een mars te houden voor de meningsuiting. Landen die een loopje nemen met de meningsuiting. Daniel Wickham ontleedt deze dubbele standaard. Of pagina’s vol achtergrondverhalen te laten verschijnen met maar een invalshoek. In de praktijk leveren ze niet wat ze beloven. Want de vrijheid van meningsuiting wint pas aan waarde als het controverses oproept. Maar voordat het zover is haken de gevestigde machten af.

Een goed voorbeeld daarvan is het aanhouden van de Franse komiek en activist Dieudonné M’bala M’bala omdat hij het terrorisme verheerlijkt zou hebben door zijn uitspraak op sociale media dat hij zich Charlie Coulibaly voelt (‘Je me sens Charlie Coulibaly‘). In een brief aan minister Bernard Cazeneuve van Binnenlandse Zaken legt hij uit zich niet anders te voelen dan Charlie, maar als een public enemy no. 1 bejegend te worden als Ahmedy Coulibaly met meer dan 80 juridische procedures tegen hem en zijn directe omgeving in een jaar. Coulibaly is de moordenaar van vier mensen in de kosjere supermarkt die verklaarde namens ISIS te handelen.

De vrijheid van meningsuiting is op twee manieren niet absoluut. De eerste beperking die voor allen geldt is de wet. Oproepen tot geweld en haaizaaien is niet toegestaan. Dat heeft zin omdat het de scherpste kantjes van het publieke debat haalt. De tweede beperking heeft te maken met de positie van de criticus. Als het de zittende macht volgt wordt het aanvaard en zelfs toegejuicht. Dus bij solidariteitsmanifestaties, in televisiestudio’s of op krantenpagina’s. Maar als het de macht fundamenteel ter discussie stelt wordt het verhinderd of geblokkeerd. Of wordt degene die binnen de wet tegen de macht ingaat zelfs juridisch bedreigd. Dat maakt het publieke debat minder divers en breed dan het zou moeten zijn en wenselijk is.

Mogelijk is Dieudonné een horzel in de pels van de macht die de randen van de wet opzoekt. Uit politieke stellingname of ter profilering van zijn theatercarriere. Maar zolang hij de wet niet overtreedt moet hem geen strobreed in de weg gelegd worden of mogen autoriteiten de werking van de wet oneigenlijk oprekken om hem tot zwijgen te brengen. Dieudonné moet met woorden kunnen zeggen zich een Charlie Coulibaly te voelen. Hem tegenwerken, negeren of schouderophalend in een buitencategorie plaatsen ondergraaft het principe van vrijheid waarover alle politici, journalisten en opinieleiders zich afgelopen weken druk maakten.

Foto: Banner uit tweet van Glenn Greenwald, 14 januari 2015.