Posts Tagged ‘Censuur’
Museum Moderne Kunst van São Paulo krijgt volle laag vanwege performance met naakte man en een kind dat hem aanraakt
De Nederlandse museumwereld houdt zich bezig met de beschuldigingen van belangenverstrengeling door de artistiek directeur en de Raad van Toezicht in het Stedelijk Museum. Jan Christiaan Braun vatte het samen in een opinie-artikel in NRC. Maar andere landen maken zich weer over wat anders druk. Brazilië lijkt uiterst gevoelig voor godslastering en seksualiteit, zoals nog onlangs bleek door de ophef over en de agitatie door radicaal-rechts tegen de tentoonstelling Queermuseu in het Santender Cultureel Centrum in Ponto Alegre.
Nu is er nieuwe opwinding over een onlangs gehouden performance in het Museu de Arte Moderna de São Paulo, zoals het filmpje toont. Een 4-jarig meisje beweegt zich onder begeleiding van haar moeder in de buurt van een naakte, plat op zijn rug liggende man. Dat is Wagner Schwartz uit Rio de Janeiro die in een ode aan de gestorven kunstenares Lygia Clark haar La Bête opvoert als onderdeel van de tentoonstelling ‘35º Panorama da Arte Brasileira’. De performance duurt 50 minuten en het publiek wordt uitgenodigd om deel te nemen. Zo ook deze moeder en dochter. Slechts een klein onderdeel van de performance. De pers is massaal aanwezig.
Wie op YouTube zoekt op de woorden ’Sao Paulo Museu’ struikelt over de verontwaardiging die dit oproept. De termen pedofilie en seksualiteit komen langs, net als de uitroeptekens en zwarte balkjes over het geslacht van Wagner Schwartz. Het museum zou kinderseks promoten, zo is de beschuldiging. Iedereen bemoeit zich ermee. Terwijl het anders -op wat kunstminnaars en museummensen na- niemand een mallemoer kan schelen wat er in een museum gebeurt. Om dat te veranderen is tegenwoordig blijkbaar een schandaal nodig.
Er zijn klachten ingediend tegen dit optreden binnen de muren van dit museum. Het openbaar ministerie van São Paulo zal klachten onderzoeken over ‘een optreden met een artistieke naakt bij het Museum voor Moderne Kunst van São Paulo’. De controverse is duidelijk en valt vooraf uit te tekenen. Het naakt wordt het doel van aanvallen door conservatieve groepen. Ze ondersteunen dat met verwijzingen naar pedofilie. Daarop antwoorden kunstenaars en museummensen dat deze conservatieven de artistieke vrijheid willen censureren.
Nadert Brazilië autoritarisme door censureren van tentoonstelling ‘Queermuseu’? Radicaal-rechts ageert tegen hedendaagse kunst
Een bericht op RawStory concludeert uit de voortijdige sluiting van een tentoonstelling dat Brazilië afstevent op het autoritarisme. De vergelijking met Nazi-Duitsland en de tentoonstelling in München in 1937 van Entartete Kunst wordt zelfs gemaakt. De beschuldiging van godslastering, pedofilie, pornografie en bestialiteit wordt door de tegenstanders van stal gehaald als reden voor sluiting. Wat is er werkelijk aan de hand?
Het gaat om de tentoonstelling Queermuseu – Cartografias da Diferença na Arte in het Santander Cultureel Centrum van Ponto Alegre. Santander is een van oorsprong Noord-Spaanse bank. De tentoonstelling is na kritiek en onder druk van de rechtse lobbygroep Movimento Brasil Livre abrupt gesloten op 10 september. Een maand te vroeg. Het Centrum geeft de volgende verklaring. Na een verontschuldiging aan iedereen die zich beledigd voelt volgt de volgende uitspraak: ‘De doelstelling van Santander is het bevorderen van de kunsten en het bevorderen van het debat over de belangrijkste onderwerpen van de hedendaagse wereld, en niet om een gebrek aan respect en onenigheid te genereren.’ Verder zegt het zich nooit te bemoeien met de inhoud van tentoonstellingen ‘om de onafhankelijkheid van de kunstenaars te behouden’, maar ‘wij geloven dat sommige van de werken van de tentoonstelling queermuseu in strijd zijn met symbolen, overtuigingen en mensen, die niet in overeenstemming zijn met onze visie op de wereld. Als kunst niet in staat is positieve integratie en reflectie te genereren, verliest het zijn grotere doel, namelijk de menselijke conditie.’
RawStory ziet de sluiting van de tentoonstelling als een conservatieve coup. Kunst wordt door rechts nu onder vuur genomen. Ongecontroleerde seks en kunst is iets waar autoritaire regimes en naar het autoritarisme neigende leiders niet van houden. Het commentaar van RawStory merkt op naar aanleiding van de sluiting van Queermuseu, ‘wat is de sociale functie van kunst?‘ En: ‘Om de wensen van de burgers beter te sturen (…) moeten autoritaire staten analytisch en kritisch denken onderdrukken. Het gebeurde in Hitler’s Duitsland, Franco’s Spanje en Mussolini’s Italië. Het lijkt erop dat Brazilië nu op dit punt is aangekomen.’ Ook de rechtse politicus Thierry Baudet wijst hedendaagse kunst af. Rechtse politici houden niet van hedendaagse kunst die niet te temmen valt. Dat kan voor kunstliefhebbers een voldoende reden zijn om rechtse politiek af te wijzen.
Foto’s: Werken op de op 10 september 2017 voortijdig gesloten tentoonstelling ‘Queermuseu – Cartografias da Diferença na Arte in het Santander Cultureel Centrum van Ponto Alegre, Brazilië.
De lange tenen van de islam. Pakistan blokkeert sites. Vanwege ‘Godslastering’ en ‘kwetsen van gevoelens van moslims’
Soms klopt de grote wereld aan en komt hard binnen. Zo lijkt het. Neem een administratief e-mail bericht van WordPress.com van 21 september 2017. Het is getiteld ‘important notice regarding your WordPress.com site’. Het begint zo: ‘A Pakistan government authority has demanded that we disable the following content on your WordPress.com site https://georgeknightlang.wordpress.com/tag/groepsdwang/ Unfortunately, we must comply in order to keep WordPress.com accessible for everyone in Pakistan. We have disabled this content only for Internet visitors originating from Pakistan. Visitors from other countries are not affected.’
Het betreft een automatisch gegenereerd bericht van WordPress.com dat laat weten dat een deel van dit blog op verzoek van een Pakistaanse overheidsdienst (‘A Pakistan government authority’) afgesloten (‘disable’) is. De klacht van de Pakistaanse regering is bijgevoegd en begint zo: ‘I am writing on behalf of Web Analysis Team of Pakistan Telecommunication Authority (PTA) which has been designated for taking appropriate measures for regulating Internet Content in line with the prevailing laws of Islamic Republic of Pakistan. In lieu of above it is highlighted that few of the webpages hosted on your platform are extremely Blasphemous and are hurting the sentiments of many Muslims around Pakistan. The URL’s mentioned are clearly in violation of Section 37 of PECA 2016 and Section 19 of Constitution of Pakistan.’ Redenen voor censuur zijn dus ‘extreme Godslastering’ en ‘kwetsen van gevoelens van moslims’. De lange tenen van de islam zijn weer eens gevoelig.
Opvallend is dat sectie 19 van de Pakistaanse grondwet de vrijheid van meningsuiting garandeert, maar daar uitzonderingen op aanbrengt die inhouden dat die vrijheid is ‘onderworpen aan enige redelijke beperkingen die door de wet zijn opgelegd in het belang van de glorie van de islam of de integriteit, de veiligheid of de verdediging van Pakistan’ etc. Sectie 37 van PECA (Prevention of Electronic Crimes Act) geeft de Pakistan Telecommunication Authority (TPA) de macht om ‘onwettige inhoud’ te verwijderen of te blokkeren. In dit geval geeft de TPA ‘richtlijnen voor verwijdering of de toegang blokkeren (‘issue directions for …’) uit aan WordPress.com die van mening is dat het daar om wettelijke redenen mee moet instemmen (‘must comply’).
Vervolgens worden 198 WordPress-URL’s genoemd. Sommige sites worden meermalen genoemd, zoals pretmohammed.wordpress.com . Pakistanatheist.wordpress.com wordt totaal uitgeschakeld. Dit blog wordt tweemaal genoemd. Naast de tag groepsdwang ook https://georgeknightlang.wordpress.com/tag/kerstmis/.
Van nog twee sites worden tags uitgeschakeld (https://deadwildroses.wordpress.com/tag/draw-muhammad-day/ en https://struckbyenlightning.wordpress.com/tag/kurt-westergaard/). Alle andere per posting of zoals gezegd Pakistanatheist integraal. Het is bijzonder dat een Pakistaanse overheidsdienst de moeite neemt om een Nederlandstalige site te blokkeren op de tags groepsdwang en kerstmis. Probeer die woorden maar eens in het Engels of Urdu uit te spreken en te vertalen. Maar waarom wordt er door de Pakistaanse overheid een Nederlandstalig blog gecensureerd en afgesloten? Waarschijnlijk niet vanwege de teksten, maar vanwege de plaatjes. Zoals een cartoon van Zapiro in het commentaar ’Moslims kiezen voor apartheid’ met beide tags groepsdwang en kerstmis. Je zou kunnen zeggen dat een land als Pakistan dat zich drukt maakt om dit soort kleinigheden gezegend is. Als het de hoofdlijn op orde had. Maar juist dat ontbreekt er in Pakistan aan.
Foto 1: Cartoon Zapiro, 21 mei 2010.
Foto 2: Schermafbeelding van 4 van de 5 artikelen van sectie 37 van PECA (Prevention of Electronic Crimes Act) van de Pakistaanse overheid.
Harma Heikens stopt als kunstenaar wegens vertrutting van de kunstsector
De in Groningen gevestigde kunstenares Harma Heikens stopt ermee. Ze zegt het gehad te hebben met de vertrutting van de kunstsector. In een bericht van André Walhout voor RTV Noord doet ze opzienbarende uitspraken die het waard zijn om herhaald te worden. Ik besteedde in augustus 2015 in een commentaar aandacht aan haar werk toen festival Noorderzon niet de twee mannen buitensloot die dreigden haar werk over kindermisbruik te vernietigen, maar het kunstwerk ‘Toys in the Attic’ (zie: 7) afsloot voor het publiek. De omgekeerde wereld. Daarop trokken galerie Sign en Heikens het werk terug. Heikens’ galeriehouder weigerde laatst bovenstaand werk ‘World’s Most Burned’ uit 2016 (zie: 1) van een brandende Amerikaanse vlag te exposeren. Uit angst? Uit projectie? Uit labbekakkerigheid? Uit commerciële overwegingen? Uit gebrek aan overtuiging, burgermoed of collectieve moed dat in het Duits ‘Zivilcourage’ wordt genoemd? Of alles samen?
De kunstsector is uitgegroeid met opleidingen, kunstmanagement, kunstambtenaren, beleidsmakers, zo merkt Heikens op. Schaalvergroting dus. De sector is meer in de breedte dan in de diepte gegroeid. Gevolg daarvan is dat een sector waar zovelen hun broodwinning, carrière of positie aan ontlenen minder scherp wordt en getemd is. Zoals Heikens het verwoordt: ‘Alles moet tegenwoordig publieksvriendelijk zijn’. Naast die schaalvergroting is een bijkomend aspect de geringschatting van de politiek zoals dat in 2011 werd verwoord door toenmalig staatssecretaris Halbe Zijlstra (VVD). Hij maakte onder druk van de PVV en zijn partij de VVD in de beeldvorming kunst tot iets van een kleine groep, terwijl tot die tijd kunst als algemeen belang werd gezien. Die omslag in het denken is bij velen in de kunstsector ongemerkt naar binnen geslagen. Niet in het minst in de museumsector die meer dan voorheen op veilig speelt en marketing voor verdieping stelt.
Als angst om zich uit te spreken eenmaal bezit neemt van iemand, dan is er geen redden meer aan. Zeker niet als overheidssubsidie dreigt te stoppen of de economische situatie verslechtert. Aan die neergang weten de sterkste kunstprofessionals zich te onttrekken. Daar zijn er gelukkig nog heel wat van, maar door de groei in de breedte en de verambtelijking van de sector zijn ze een kleine minderheid geworden. Zelfs een voorhoede die niet altijd gevolgd wordt. Als angst regeert, dan verliest kunst de functie om de samenleving een spiegel voor te houden en aan te scherpen. Professionele kunst wordt getemd en verglijdt ongemerkt in de richting van het soort kunst van amateurs dat pleziert, op veilig speelt en uitsluitend nog een therapeutisch doel heeft.
Vertrutting is een maatschappelijk verschijnsel dat nu blijkbaar ook de kern van de beeldende kunst bereikt heeft. Het is moedig van Harma Heikens dat ze dit in de publiciteit signaleert. Na de publieke omroep, de gevestigde media, de sociale media, de samenleving en de politiek is nu blijkbaar ook de beeldende kunst aan de beurt om langs de meetlat gelegd te worden. De rot van de vertrutting heeft ingezet. Kunstenaars worden betutteld en laten zich betuttelen. Vraag is of dat proces nog gekeerd kan worden en wat daartoe nodig is.
Moet de kunstsector krimpen en de oneigenlijke elementen van platte vercommercialisering, intellectuele vervlakking, zelfcensuur en angsthazerij buitenschoppen om weer terug tot de oude kern te keren? Kan die geest ooit weer in de fles gestopt worden? Een voorwaarde daartoe is in elk geval de bewustwording erover.
Foto 1: Harma Heikens, World’s Most Burned’ uit 2016.
Foto 2 en 3: Schermafbeelding van passages uit het bericht ‘Omstreden kunstenares stopt: ‘Zoveel weerstand dat het niet meer leuk is’ van René Walhout voor RTV Noord, 7 september 2017.
Haagse imam Fawaz krijgt gebiedsverbod. Openbaar bestuur weigert positie van religieuze organisaties ter discussie te stellen
De omstreden salafistische prediker Fawaz Jneid is een gebiedsverbod voor de Haagse wijken Transvaal en Schilderswijk opgelegd. De Haagse burgemeester Pauline Krikke (VVD) verwoordt het ongenoegen. Fawaz zou geen ‘podium’ moeten hebben om zijn ‘intolerante boodschap’ te verspreiden. Zij krijgt kritiek van juristen die het gebiedsverbod als censuur zien. Volgens de Groningse hoogleraar algemene rechtswetenschap Jan Brouwer is het in strijd met de vrijheid van meningsuiting en godsdienst, aldus een bericht in Binnenlands Bestuur. Er kan pas ingegrepen worden nadat Fawaz een strafbaar feit gepleegd heeft. Niet vooraf.
Als Fawaz Jneid beroep aantekent en dat naar verwachting wint, dan bereikt de overheid het omgekeerde van wat het beoogt. Fawaz en de stroming van het salafisme dat hij vertegenwoordigt winnen aan prestige.
Als er al sprake van een probleem is, dan ligt dat niet bij Fawaz, maar in het feit dat religie een vrijplaats is waar straffeloos meningen kunnen worden verkondigd die haaks staan op de grondwet. Fawaz richt zich in zijn boodschap tegen homoseksuelen en vrouwen. Dat is ontoelaatbaar voor het openbaar bestuur dat bevolkingsgroepen met elkaar probeert te verbinden. Binnen religieuze organisaties is het toelaatbaar. Zolang ze niet oproepen tot geweld kunnen binnen de eigen kring zonder interne tegenspraak of correctie en met een beroep op eigen leerstellingen deze vertegenwoordigers verkondigen wat ze willen. Ook intolerantie.
Wie het type religieuze leiders als Fawaz Jneid echt aan wil pakken moet de voorkeurspositie van religieuze organisaties afschaffen. Maar dat vraagt van bestuurders rechtlijnigheid, intellectuele durf en politieke bewegingsruimte. Burgemeester Krikke of minister van Veiligheid Stef Blok missen dat. Wat resteert is aanmodderen en het aanpakken van zondebokken als Fawaz zonder echt een fundamenteel debat op te willen starten over de positie van religieuze organisaties binnen onze samenleving. De publicitaire scoringsdrift van Krikke en Blok zegt ‘we willen wel, maar we kunnen niet’. Het lijkt bijna op een brevet van eigen onvermogen.
Controversiële kunst in Florida. ‘The Face of MLK’ van Jerry Sparkman verwijderd na politieke druk. Censuur of vrijheid?
Een controverse over kunst in Newtown (Sarasota) in Florida. Architect Jerry Sparkman heeft onder druk van activisten zijn werk ‘The Face of MLK‘ teruggetrokken van de inmiddels stopgezette tentoonstelling ‘Human Tales on Refrigerator Doors’ in The Center for Architecture Sarasota. In een toelichting zegt Sparkman dat het niet zijn opzet was te beledigen, maar dat het wel zo uitpakt, aldus een bericht in de lokale Herald-Tribune.
De titel verwijst niet naar Martin Luther King, maar naar de Martin Luther King Boulevard in Newtown. Daar zegt Sparkman als architect commentaar op te geven met zijn collage. Hij voegde elementen samen, zoals spuiten, plastic zakjes gevuld met wit poeder, luidsprekers en basketbalschoenen. Onder meer omdat hem in Newtown verschillende keren drugs zijn aangeboden. De reflectie van Sparkman op de buurt werd hem door activisten van Black Lives Matter Manasota niet in dank afgenomen omdat hij de buurt zou stigmatiseren met zijn werk dat volgens een activist zelfs ‘schaamteloos racistisch’ zou zijn. De collage hing eerder 8 maanden op de 2016 Architectuur Biennale in Venetië zonder dat dit tot beschuldigingen, opwinding of actie leidde.
Foto: Schermafbeelding van collage ‘The Face of MLK’ van Jerry Sparkman die tot controverse leidde in Newtown, Florida.
Een verslag van het Piet Zwart Instituut met misverstanden: ‘Vrije kunst en het niet bestaande normaal van Mark Rutte…’
Allerlei begrippen duikelen in een verslag van het Piet Zwart Instituut in Rotterdam over elkaar heen en worden vermengd. Het betreft het tijdens een symposium gepresenteerde project ‘The Art of Looking’. Maar onderdrukking is nog geen racisme, evenmin als culturele hegemonie onderdrukking is. Dat is jammer want het onderwerp van de suprematie van de leidende culturele groep binnen een samenleving en de doorwerking daarvan in de kunstsector is belangwekkend genoeg om het op academies hoog op de agenda te zetten. Dan echter wel met fijnzinnigheid en zonder makkelijke oordelen. Liever vanuit de bewustwording van studenten, dan vanuit een politieke strijd die vanuit Amerikaanse universiteiten naar Nederland wordt geëxporteerd om aan de Noordzee dunnetjes over te worden gedaan. Ter rechtvaardiging kan opgemerkt worden dat een academie geen universiteit met wetenschappelijke pretentie is. Dat is de valkuil om gemakzuchtig in te vallen.
De kwestie Dana Schutz en de Whitney Biennial is er een duidelijk voorbeeld hoe politieke correctheid de Amerikaanse kunstwereld in haar greep kan krijgen. Daar kunnen Nederlandse kunstacademies beter niet in meegaan, hoewel het risico bestaat dat dat onder leiding van buitenlandse (gast)docenten met een niet perfect beeld van de Nederlandse samenleving toch gebeurt. Nederland is echter geen VS, en het verschil in positie van Amerikaanse etnische minderheden is onvergelijkbaar met die van Nederlandse etnische minderheden.
Het verslag verwijst naar premier Mark Rutte en zijn brief over hufterigheid van 22 januari 2017 die stelt dat gewone Nederlanders geen racisten zijn. Erin zei hij: ‘We voelen een groeiend ongemak wanneer mensen onze vrijheid misbruiken om hier de boel te verstieren, terwijl ze juist naar ons land zijn gekomen voor die vrijheid. Mensen die zich niet willen aanpassen, afgeven op onze gewoontes en onze waarden afwijzen. Die homo’s lastigvallen, vrouwen in korte rokjes uitjouwen of gewone Nederlanders uitmaken voor racisten. Ik begrijp heel goed dat mensen denken: als je ons land zo fundamenteel afwijst, heb ik liever dat je weggaat.’ De brief kreeg kritiek, ook op dit blog, maar erin zegt Rutte niet dat gewone Nederlanders geen racisten kunnen zijn. Hij wijst de beschuldiging van de hand dat ze racisten genoemd worden omdat ze voor zichzelf opkomen.
Het verslag eindigt als volgt: ‘Wie is normaal? Mensen zijn verschillend, er bestaat geen normaal. Ook niet in art making.’ Het is te makkelijk om te zeggen dat er in de politiek geen normaal bestaat. Want het gaat niet over psychologisering van individuen, maar over individuen die met elkaar de samenleving vormen en politiek bedrijven. Het jaar van de Brexit, de verkiezing van Trump, beschuldigingen van de Turkse president Erdogan aan Europa, en de Russische inmenging in verkiezingen in de VS en Europa heeft de ‘normale’ politiek behoorlijk door elkaar geschud. Dat speelt zich niet af op het niveau van verschil in beleid tussen politieke partijen, maar op een filosofisch niveau dat waarheid, objectieve journalistiek en feiten ter discussie stelt.
Het normaal is in de opvatting van Rutte en andere westerse politici niet het verkiezen van liberalisme boven conservatisme, socialisme of andere politieke stromingen, maar de keuze voor de zogenaamde liberale democratie waarin politieke partijen hun machtsstrijd uitvechten zonder dat het politieke systeem zelf te discussie wordt gesteld. Omdat Rutte dit in de gewraakte brief halfslachtig toelichtte wachtte hem de terechte kritiek dat hij te weinig afstand nam van het populisme. Rutte’s fout was niet dat hij namens de VVD een verkeerd standpunt innam, maar vanuit opportunisme niet voldoende afgrensde wat hij principieel afwees.
Foto: Deel van verslag ‘Vrije kunst en het niet bestaande normaal van Mark Rutte…’ van Jos van Nierop, 30 maart 2017.
