Deze foto van bezoekers van de tentoonstelling Fresco’s uit Florence (1968-69) is niet bijzonder. Integendeel. De man met bril links heeft een broek die te kort is. Hij is het type van de conservator. De volslanke man rechts heeft een pak dat te groot is.
De jonge vrouw in het midden luistert naar de audiotour. De titel van bovenstaande foto (.. een vrouw die een audiotour beluistert) benadrukt dat ze vrouw is en een audiotour beluistert. Is zij een museummedewerkster van het Rijksmuseum die figureert als een willekeurig bezoekster?
Waarschijnlijk was in 1968 de audiotour van Philips (te lezen op het apparaat) het nieuwste van het nieuwste in een Nederlands museum. De fotograaf brengt het in beeld. Op andere foto’s van groepen bezoekers is geen audiotour te zien. Het lijkt duidelijk dat het gebruik ervan gepromoot moest worden. Kijk eens hoe bijdetijds het Rijksmuseum is, zeggen de foto’s.
De vrouw die de audiotour beluistert wordt gevolgd door de fotograaf. Op een andere foto (Vrouw beluistert audiotour) is ze opnieuw te zien. En op weer een andere foto (Drie vrouwen beluisteren hun audiotour) quasi onbespied met twee andere vrouwen die aandachtig de audiotour beluisteren. En hier (Vrouw beluistert haar audiotour bij het fresco De engel van de verkondiging aan Maria van de onbekende meester uit Florence), hier (Drie vrouwen beluisteren hun audiotour bij het fresco De verkondiging aan Maria van Spinello Aretino) en hier (Drie vrouwen beluisteren hun audiotour bij het fresco De verkondiging aan Maria van Spinello Aretino).
Het is een drukte van belang op de foto’s met bezoekers. De tentoonstelling Fresco’s uit Florence lijkt tamelijk succesvol. De meeste andere vrouwen dragen een tas in de hand. Zoals dat toen gebruik was. Ze luisteren niet naar een audiotour, maar naar elkaar.
Aldus partijleider Frans Timmermans van GroenLinks/PvdA na zijn gesprek met verkenner Ronald Plasterk.
Vraag is wanneer die toekomst is. Zijn er in 2024 opnieuw verkiezingen omdat de PVV voor veel partijen toch een sta-in-de-weg is? Dan kondigt de toekomst zich al snel aan.
Wat Timmermans bedoelt met ‘verenigd links‘ is niet duidelijk. Met dat zogenaamde strategisch stemmen van links dat faalde heeft Timmermans de linkse en progressieve partijen leeggetrokken. Het strategisch stemmen van rechts op de PVV was wel succesvol. Timmermans heeft niet geleverd waar hij voor was binnengehaald. Zijn campagne was mat.
Het gaat om een scala aan overtuigingen die wellicht niet op PvdA of GroenLinks stemmen. Of SP. Eventueel wel op D66, Volt of PvdD als Ouwehand weg is als partijleider. Opzet moet zijn om dat front zo breed mogelijk te maken. Alleen dan bestaat er kans op succes.
Als dat ‘verenigd links‘ als leider Timmermans heeft, dan is het nu al ten dode opgeschreven. Het lijkt een vehikel van Timmermans te moeten zijn die staatsman wil spelen zonder partijleider te zijn.
Timmermans is geen Donald Tusk die in Polen linkse, progressieve en centrum-rechtse partijen wist te verenigen in de strijd tegen PiS die eindigde in een overwinning. Timmermans staat zo’n verbond in de weg.
Timmermans moet een stap terugdoen en werken aan een los verbond van partijen die zich verzetten tegen de PVV en zijn partners. Indien het sowieso al tot een coalitie met PVV komt wat onzeker is.
Een los verbond ofwel ‘verenigd front‘ kan optimaal kiezers trekken uit allerlei hoeken. Zeker niet onder het vaandel van ‘verenigd links‘ of de dominantie van Frans Timmermans of GroenLinks/PvdA. Dat slaat de samenwerking dood.
Koppel de PvdA los van GroenLinks en luister naar oud PvdA-kamerlid Lutz Jacobi die zegt dat de PvdA de klassieke arbeidersstem is kwijtgeraakt en die in een fractie met GroenLinks niet terugwint. Probeer die stem met PvdA terug te winnen. Ga het gevecht voor die stem aan en vergeet identiteitspolitiek die een speeltje voor hoogopgeleiden is.
Geef Volt, D66, PvdD, SP onder het ‘verenigd front‘ een eigen rol en identiteit die aanvullend is aan de ander. Wie weet kunnen afsplitsingen van VVD en NSC zich er op termijn bij voegen. Maak ruimte voor centrum-rechts die zich bij dat front aan kan sluiten.
Dus: geen ‘verenigd links‘ dat te smal is. Maar ‘verenigd front‘ dat links, progressief en centrum-rechts omvat.
Om het geloofwaardig te maken zou Timmermans die in en buiten zijn partij verre van populair is beter ruimte kunnen maken voor een frontman die weet te vechten en niet de staatsman speelt waar hij toch geen staatsman wordt. ‘Verenigd links‘, laat me niet lachen.
Schermafbeelding van campagne ‘MAIL YEŞILGÖZ EN OMTZIGT: MAAK WILDERS GEEN PREMIER‘ van DeGoedeZaak, november 2023.
De campagne van DeGoedeZaak om de leiders van VVD en NSC te mailen met de oproep om Geert Wilders geen premier te maken is niet verkeerd. Hoewel het een tekortkoming is dat het een andere premierskandidaat van de PVV dan Wilders buiten beschouwing laat. Het scenario dat Wilders buiten een kabinet met de PVV blijft, een stroman benoemt als premier en vanuit de kamer de lijnen uitzet is denkbaar.
Geeft DeGoedeZaak de goede argumenten? Dat doet het niet. De analyse van DeGoedeZaak is niet scherp en gaat voorbij aan de essentie van het gevaar Wilders.
Dat begint met de bewoording. Het is onzinnig om een coalitie van PVV, VVD en NSC ‘extreemrechts‘ te noemen. Dat duidt op gebruik van geweld. Daar is geen sprake van. Het is al bedenkelijk om PVV ‘extreemrechts‘ te noemen, maar een coalitie met VVD en NSC ‘extreemrechts‘ te noemen is absurd.
Is DeGoedeZaak overweldigd door jargon waar het de betekenis niet van weet en naar een algemeen publiek niet correct weet te verwoorden? Daar lijkt het op.
Kwalijker is dat de campagne de kern van de zaak mist. Het noemt verschijnselen die volgen uit de oorzaak, zonder de vinger op de zere plek te leggen. Oorzaak is dat de PVV de rechtsstaat uit wil schakelen en de democratie begraven. Kritische parlementariërs, rechters en journalisten zal Wilders als hij het voor het zeggen krijgt met een georkestreerde heksenjacht buiten de orde stellen. Dat is de essentie van waar Wilders voor staat.
Zoals nu Poetin in de Russische Federatie doet, Erdogan in Turkije, Orban in Hongarije en Trump in de VS aankondigt te doen als hij in november 2024 tot president wordt verkozen. Wilders is van hetzelfde laken een pak. Hij volgt sinds de oprichting van de PVV in 2005 rolvast dit scenario.
Als Wilders rechtstaat en democratie buiten werking stelt, dan zal hij parlementariërs van VVD en NSC ook buiten de orde stellen. Daar moeten ze op aangesproken worden. Op hun zelfbehoud. Dat is sterker dan te verwijzen naar LHBTI+ gemeenschappen, vluchtelingen en mensen met een beperking wat voor VVD en NSC een ver-van-mijn-bed show is en de essentie van het gevaar Wilders niet raakt.
DeGoedeZaak heeft gelijk dat de dreiging Wilders in politiek en media wordt onderschat. Het gaat in gebeuzel om het Haagse spel en de poppetjes alsof het business as usual is, terwijl de democratie op het spel staat. Het gevaar Wilders wordt onvoldoende benoemd. Nederland lijkt niet te beseffen dat democratie kwetsbaar is en weerbaar gemaakt moet worden door er ondubbelzinnig voor op te komen.
Of het wordt bewust weggewuifd. Een rechtse VVD’er als Halbe Zijlstra die bekend is van zijn kaalslag van de kunstsector en zijn fantastische ontmoeting met Poetin in diens datsja kent Wilders uit een ver verleden van de VVD-fractie in de Utrechtse raad. Hij meent nu ongevraagd een goed woordje te moeten doen voor een coalitie van zijn partij met de PVV. Maar Wilders is sinds 1998 geradicaliseerd.
Ik zal de mail naar VVD of NSC niet sturen, hoewel ik het eens ben met de strekking ervan dat de PVV buiten een coalitie moet blijven omdat de partij met Wilders een gevaar voor rechtsstaat en democratie is. Wilders wil Nederland opbouwen door het af te breken. Dat gaat ellende geven.
Als VVD en NSC dat bagatelliseren, dan zullen ze van een koude kermis thuiskomen. Wij burgers van Nederland eveneens. Om (kamer)-leden van VVD en NSC ervan te overtuigen om niet met de PVV in een kabinet te gaan zitten zijn betere argumenten nodig dan wat linksige talking points.
Van partijpolitiek begrijp ik steeds minder. Het oogt steeds onbenulliger en platter. Neem nou Pieter Omtzigt (NSC) die in een interview in De Volkskrant (achter betaalmuur) volgens Welingelichte Kringen het volgende zegt:
‘Politici worden uiteindelijk gekozen om het land te besturen. Er rust dus een grote verantwoordelijkheid op hun schouders om dat voor elkaar te krijgen. Zeker als je nu naar het politieke landschap kijkt, zullen partijen met veel stemmen hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Als ik dan zie dat eigenlijk zowel de tweede als de derde partij van Nederland allebei onmiddellijk zeggen wat ze niet willen en weglaten wat ze wél willen, ja, dan wordt het een lastige formatie.’
Hij doelt hiermee op de VVD en GroenLinks/PvdA die Welingelichte Kringen uit automatisme PvdA noemt. Het is goed verdedigbaar om te zeggen dat de VVD in de campagne vaag heeft gehandeld en steeds van positie wisselde jegens de PVV. Wat trouwens Omtzigt ook deed die dan Wilders als premier uitsloot en dan weer niet. Zoals hij evenmin duidelijk was of hij zelf premier wilde worden.
VVD-partijleider Dilan Yesilgöz heeft de deur opengezet voor samenwerking met de PVV, maar bond in toen de VVD verloor en de PVV groter werd. Haar onstandvastig handelen heeft vooral voor verwarring gezorgd over de positie van de VVD. Het lijkt erop dat sommige VVD’ers in haar linker- of rechteroor fluisteren wat te doen, zodat ze zelf niet meer weet wat ze moet doen.
De kiezer kan er geen chocolade van maken wat de positie van VVD en NSC is. Die is net zo wisselvallig als het weer. Dat verwijt kan GroenLinks/PvdA niet gemaakt worden. Die partij is er vanaf het begin duidelijk over geweest dat het niet wil samenwerken met de PVV.
Het verwijt van Omtzigt aan GroenLinks/PvdA is daarom merkwaardig en slaat de plank mis. Het zegt vooral iets over Omtzigt zelf die er alles aan doet om andere partijen bij de formatie te betrekken. Zodat NSC minder alleen staat en weg kan kruipen achter andere partijen. Dat is precies wat Omtzigt doet. Het lijkt alsof NSC nog niet klaar is om voor zichzelf uit te komen.
Omtzigts uitspraken ‘verantwoordelijkheid nemen’ en ‘over de schaduw heenstappen’ zijn dooddoeners die weinig betekenen. Kamerleden worden gekozen om het land te besturen, maar kunnen daar vanuit eigen gedachtengoed grenzen en voorwaarden aan stellen. Dat is alleen maar duidelijk en benadrukt het onderscheid tussen partijen. Dat wil Omtzigt wegpoetsen in een idee van communitarisme waar politiek ondergeschikt is gemaakt aan een gemeenschapsgevoel.
Het principe om niet te willen samenwerken met de radicaal-rechtse PVV die grondwet, rechtstaat en democratie ondermijnt ontkent Omtzigt. Hij doet alsof VVD, GroenLinks/PvdA en NSC dezelfde uitgangspositie hebben in hun relatie met de PVV. Dat is niet zo. Het tekent zijn eigen besluiteloosheid over de positie van NSC.
Linkse of progressieve partijen als GroenLinks/PvdA, D66, Volt en PvdD hebben principiële bezwaren tegen samenwerking met de PVV die jarenlang links heeft bespot. Vooral het progressieve D66. Deze partijen vinden dat de PVV buiten de grondwet en de rechtsstaat gaat. Iedere partij heeft het recht om eigen principes hoog te houden. Om ruggengraat te tonen. Een nieuwe partij als NSC is blijkbaar elastischer in het uitverkopen van eigen principes die nog niet zijn uitgehard.
Omtzigt zoekt afleiding voor sores in zijn eigen partij. Hij trekt het breed om zijn eigen partij niet volop vuile wind te laten vangen. Dat manoeuvreren is logisch vanuit de partijpolitiek, maar Omtzigt gaat de fout in als hij er uitspraken over verantwoordelijkheid nemen aan verbindt. Hoe gaat Omtzigt om met macht, rechtvaardigheid en vrijheid? Waar is Omtzigt nou precies mee bezig?
Eigen tweet/X in reactie op tweet van Omroep Gelderland, 26 november 2023.
Naar aanleiding van de voortijdige publiekssluiting van het Afrika Museum (ook Wereldmuseum) in Berg en Dal per 27 november 2023 verschijnen er artikelen in de media. Het is interessant om te kijken hoe waarheidsgetrouw deze media de feiten weergeven en of ze onbewust geen kijkje achter de schermen geven in het functioneren van het NMvW. Het antwoord op de laatste vraag is bevestigend en wordt aan het eind beantwoord.
De artikelen maken somber over de stand van de Nederlandse journalistiek. Hoor en wederhoor ontbreken in de meeste gevallen, feiten worden verkeerd of eenzijdig weergegeven en de journalisten nemen de beginselen verantwoord bijeenbrengen en publiceren van nieuws en het recht van fair commentaar onvoldoende serieus.
Omroep Gelderland leek zo goed op weg met een artikel van Karel de Jong op 24 november 2023 waar ik in een commentaar het volgende over schreef: ‘Daarom hulde aan Omroep Gelderland én de Congregatie van de Heilige Geest voor de bewustwording over de perikelen rond het Afrika Museum. Dat is een begin om te komen tot een evenwichtig publiek debat over deze kwestie‘. Voor het eerst kon in een gevestigd medium een woordvoerder van de eigenaar zonder restricties zijn kijk op de kwestie geven. Maar het bleek voorlopig voor het laatst.
Omroep Gelderland heeft het niet langer dan twee dagen volgehouden. Ik ben bang dat ik mijn compliment aan Omroep Gelderland moet inslikken. Een artikel van Marjolein Deurloo dat op 26 november 2023 verscheen roept de vraag op of de redactie van Omroep Gelderland de verslaggeving over een specifiek onderwerp coördineert.
Karel de Jong en Marjolein Deurloo spreken elkaar op hoofdpunten tegen. Vermoedelijk is hier sprake van slechte coördinatie door de redactie en ontbrekende afstemming tussen journalisten, maar niet onmogelijk is dat er meer aan de hand is. Maar laten we het maar houden op slordigheid en ontbrekende afstemming.
De NOS neemt het artikel van Deurloo als basis voor een artikel over het Afrika Museum dat op 27 november verscheen. NOS Volgt Deurloo en doet er nog een schepje bovenop als het in de kop zegt: ‘Einde van Afrika Museum: ‘Dit is voor mij jeugdsentiment’. In de tekst stelt het dat het museum verdwijnt.
Welk einde van het Afrika Museum heeft de NOS voor ogen? Wat Marieke Deurloo en de NOS doen lijkt niet op evenwichtige journalistiek. De NOS praat de fouten van Deurloo na. Het is voorbarig om te praten over het einde van het Afrika Museum als bekend is dat de eigenaar werkt aan een doorstart vanaf 2025. Precies zoals Karel de Jong schreef. Heeft Deurloo het artikel van De Jong wel gelezen?
Het artikel van Karel de Jong blijft de uitzondering van evenwichtige journalistiek. Ook het artikel van Cindy Cloin dat op 26 november 2023 in Trouw verscheen begint met een bedenkelijke observatie: ‘Het Wereldmuseum Berg en Dal, beter bekend als Afrika Museum, gaat definitief dicht‘.
Hoe definitief is definitief? Dat heeft als betekenis ‘blijvend‘, maar juist dat staat ter discussie. Dan moet een journalist melding maken van ‘de andere kant’. Dat ontbreekt. Waarom schrijven journalisten dat definitief definitief is, terwijl ze weten dat het niet definitief is? Ze moeten beseffen dat ze de beeldvorming beïnvloeden en door misinformatie de eigenaar van het Afrika Museum kunnen benadelen en een doorstart van een nieuw Afrika Museum in Berg en Dal bemoeilijken.
Eigen tweet/X in reactie op tweet van de NOS, 28 november 2023.
Als klap op de vuurpijl is er het artikel ‘Stormloop op Afrika Museum in laatste dagen: ‘Dit zijn heel veel bezoekers voor ons’ van 26 november 2023 van Geert Willems in de Gelderlander. Het zegt dat er sneller dan verwacht een doorstart kan komen, maar vult dat vervolgens eenzijdig in. Het is raden wie de ‘ons‘ in de kop is. Dit wijst op een eenzijdig pro-NMvW perspectief van eindredactie en journalist.
De Gelderlander bedoelt namelijk niet een doorstart vanaf 2025 van de eigenaar van het Afrika Museum in Berg en Dal, maar van een WereldLab in Nijmegen. Waarvan woordvoerder Léonie Wijnen namens het NMvW voor het eerst in de pers zegt dat het geen museum is. Wat voor doorstart kan dat zijn van een museum dat geen museum wordt en welke gevolgen heeft dat voor de claim van het NMvW op BIS-subsidie die uitsluitend bedoeld is voor musea?
Het is goed dat het NMvW duidelijkheid geeft dat het WereldLab geen museum is. Daar kan de Raad voor Cultuur in zijn advies rekening mee houden. De BIS-subsidie van ongeveer 1,8 miljoen euro per jaar is geoormerkt voor de locatie Berg en Dal en de categorie musea. Het is goed dat woordvoerder Wijnen van het NMvW publiekelijk zegt dat het in Nijmegen bezig is om een platform op te richten dat geen museum is.
De mogelijke doorstart van het Afrika Museum in Berg en Dal vanaf 2025 laat journalist Willems ongenoemd. Dat komt waarschijnlijk omdat hij uitsluitend een woordvoerder van het NMvW heeft gesproken. Dat leidt jammergenoeg opnieuw tot een eenzijdig artikel over het Afrika Museum. Hoor en wederhoor lijken nauwelijks besteed aan deze kwestie.
Het wordt er ronduit hilarisch op als woordvoerder Léonie Wijnen van de NMvW praat over de inventarisatie van de collectie:
Schermafbeelding van deel artikel ‘Stormloop op Afrika Museum in laatste dagen: ‘Dit zijn heel veel bezoekers voor ons’ van de Gelderlander, 26 november 2023.
Wijnen zegt ‘zeker een jaar‘ nodig te hebben om de collectie te inventariseren en die andere taken te verrichten. Dat betekent dat het NMvW op dit moment niet weet wat er in de collectie zit. Hoe kan het zich dan verweren in de lopende rechtszaak waar het door de Congregatie voor is gedagvaard als het de collectie niet volledig beschreven heeft? Beseft Wijnen de strekking van haar opmerking?
Uit Wijnens woorden blijkt dat het binnen het NMvW chaos is. De grote uitbraak van een plaag van houtkevers in 2020 en 2021 in de collectie wees al op gebrekkig onderhoud. Nu komt er gebrekkige inventarisatie van de collectie bij waar het NMvW zelf op wijst.
Een en ander is in strijd met de museumnorm en wijst erop dat het NMvW niet werkt volgens een kwalitatief hoogwaardige invulling van de functies van een museum, zoals het Museumregister stelt. Waarom is het NMvW sinds 2014 niet aangesproken op de gebrekkige inventarisatie (plus gebrekkig onderhoud) van bruiklenen van Rijk en Congregatie in een audit door toezichthoudende organisaties?
Musea behoren de inventarisatie van de collectie ten alle tijde op orde te hebben. Hoe kunnen ze er anders hun weg in vinden voor presentaties met kunstobjecten uit eigen collectie of bruiklenen aan andere musea? Het merkwaardige is dat dat niet is opgepikt door toezichthoudende organisaties. Er lijkt iets fundamenteels te ontbreken aan het toezicht op de kwaliteit in de museumsector.
Wat Wijnen zegt is ontluisterend voor het NMvW. Het is goed dat zij publiekelijk toegeeft dat het NMvW in het Afrika Museum niet volgens de geldende museumnorm heeft gewerkt.
Een matroesjka of baboesjka is een beschilderd poppetje van hout, dat enkele malen opnieuw een kleinere versie ervan bevat. De poppen zijn dan ook alle hol (alleen de kleinste hoeft dat niet te zijn) en kunnen opengemaakt worden door middel van een naad in de “buik”. Een matroesjka bestaat doorgaans uit zeven of acht poppetjes.
De verkiezingsuitslag kwam als een verlossing voor me. Wel een bittere pil. Ik was de campagne zo zat met al die onwaarheden, irrelevanties, platvloersheden, clichés en mannetjesmakerij dat het me de keel uitkwam. Ik smachtte naar waardigheid en klasse. Maar die ontbrak. Waarom regeert in Nederland de middelmaat?
De leiders van de grootste partijen waren ondermaats. Yesilgöz een leeghoofd die wordt gevuld met marketingstaal en door de campagne zwabberde, Timmermans die bij voorbaat compromissen sloot, op de emotie speelde en als individu aantoonbaar niet tegen kritiek kon en Omtzigt die zelf niet leek te weten wat hij vond. In die middelmaat kan Wilders zich profileren als normaal.
Ik ben bijgekomen van de winst van de PVV en verbaas me er over wat voor onzin er over de formatie wordt verspreid. Door media en politiek. Zoals de dooddoener dat de winnaars aan zet zijn. Onzin, als verliezers met elkaar meer dan 75 zetels hebben dan zijn zij aan zet. De meerderheid is het enige dat telt. In de verkiezingen van 15 maart 2017 verloor de VVD acht zetels, maar ging toch Rutte III leiden.
Wilders is de pro-Poetin Matroesjka die zijn ware bedoelingen verbergt. In de islam heet dat Takiyya. Nu al bedreigt hij VVD en NSC om ‘zijn‘ kabinet niet te dwarsbomen. Alsof hij met 23,5% van de stemmen daar recht op heeft. VVD en NSC moeten oppassen voor interne kritiek. Vooral NSC lijkt kans te lopen om hopeloos verdeeld te raken.
Het programma van de PVV is ernstig. Ik kan niet begrijpen dat VVD en NSC echt denken dat Wilders nu minder radicaal is dan voorheen. Hoeveel concessies Wilders ook doet, hij valt niet te vertrouwen.
Bovenstaande eerste zin in het voorwoord van het verkiezingsprogramma van de PVV zet de toon. Het leent van het defaitisme van Trump in zijn inauguratietoespraak van januari 2017: ‘We the citizens of America are now joined in a great national effort to rebuild our country and restore its promise for all of our people‘ en de vaak geciteerde gitzwarte zin ‘This American carnage stops right here and stops right now‘.
Ook Nederland moet volgens Wilders opgebouwd worden. Hoe moeten mensen in Oekraïne, Gaza, Oost-Congo, Noord-Korea, Xinjiang of de Rohingya die naar Bangladesh zijn gevlucht denken van het afgebroken zijn van hun situatie in vergelijking met Nederland?
Wat belangrijker is, hebben de VVD en NSC het verkiezingsprogramma van de PVV goed gelezen en nemen ze het serieus? Dat kunnen ze maar beter doen. Elk woord is gemeend en wijst naar de doelen die de PVV uiteindelijk wil verwezenlijken. Direct of als het niet anders kan via een omweg met behulp van VVD en NSC. Deze twee partijen als een soort maffiamaatjes.
Het is een onrealistisch programma. Waar haalt de PVV 10.000 extra politieagenten vandaan? Of meer leraren voor de klas? Waar haalt de PVV op korte termijn meer woningen voor de Nederlanders vandaan? Hoe gaat het ondanks internationale verplichtingen de Klimaatwet intrekken? Het stoppen met kunst- en cultuursubsidies betekent dat er geen subsidie meer gaat naar volkscultuur met fanfare, braderie en bloemencorso. Het ‘geheel beëindigen‘ van de financiering van de publieke omroep NPO houdt in dat PVV-kiezers straks hun favoriete programma’s zullen missen. En dat Wilders geen last meer heeft van kritische journalistiek. Hoe de ‘forse lastenverlaging‘ wordt gefinancierd is onduidelijk.
Deze formatie gaat niet om de radicaal-rechtse inborst van de PVV. Het is een test voor VVD en NSC hoe rechtsstatelijk en democratisch ze zijn. Dat kunnen ze nu bewijzen. Kamerleden van deze twee partijen moeten beseffen of ze voor of tegen de rechtsstaat en de democratie kiezen. Als ze tegen stemmen zal dat hun verdere leven achtervolgen. BBB is een vehikel van de agro-industrie met carnavaleske (volkscultuur!) trekken die niet serieus te nemen valt.
Er is een alternatief kabinet mogelijk: GroenLinks/PvdA, VVD, NSC en D66. De buiten zijn eigen kring weinig populaire Frans Timmermans is een sta in de weg die voor rechts een boeman is. Mogelijk is een premier van D66 een aanvaardbaar compromis tussen centrum-rechts en centrum-links. Dat zullen de achterbannen van VVD én GroenLinks/PvdA slecht verteren.
Als zowel het een als het ander mislukt dan kunnen er in 2024 nieuwe verkiezingen komen. Ik kan me niet voorstellen dat de PVV dan de winst van 37 zetels kan vasthouden. Andere partijen zullen dan hun pijlen op de PVV richten omdat ze daar de zetels terug kunnen halen die de PVV van hen afgesnoept heeft. Beschadiging Wilders zal leidend zijn. En Rutte IV regeert rustig door.
Schermafbeelding van deel artikel ‘Afrikamuseum op eigen benen verder: ‘Naam in acht jaar verkwanseld‘van Karel de Jong op Omroep Gelderland, 24 november 2023.
Dit is voor het eerst dat de kant van het Afrika Museum in de media objectief wordt belicht en de journalist niet een (oud)-directeur of woordvoerder van het Wereldmuseum (tot oktober 2023 NMvW) napraat wat een evenwichtige verslaggeving doet ontsporen. NMvW is de historische en Wereldmuseum de actuele naam.
Daarom hulde aan Omroep Gelderland én de Congregatie van de Heilige Geest voor de bewustwording over de perikelen rond het Afrika Museum. Dat is een begin om te komen tot een evenwichtig publiek debat over deze kwestie.
Huurder van het Afrika Museum is tot 1 januari 2025 het NMvW. Eigenaar van het Afrika Museum in Berg en Dal is de Congregatie. Woordvoerder Carel Verdonschot krijgt voor het eerst de kans zijn kant van het verhaal te geven zonder dat het artikel wordt ontsierd door desinformatie.
Het informeren van de publieke opinie is een moeizame strijd voor de Congregatie vanwege alle desinformatie die het NMvW heeft verspreid. Typerend is de Wikipedia-pagina ‘Wereldmuseum Berg en Dal‘ met feiten die niet overeenkomen met de waarheid. Verdonschot maakt nu duidelijk dat de onenigheid tussen huurder en verhuurder niet alleen over de koers gaat. Dat is een te smalle blik op de kwestie. Er is meer aan de hand.
De titel laat niets te wensen over. De naam van het Afrika Museum is door het NMvW in acht jaar verkwanseld. Feitelijk negen en een half jaar, van 1 april 2014 tot eind november 2023.
Dat geeft een wrange smaak aan de situatie. De huurder heeft volgens Verdonschot de goede naam van het Afrika Museum verkwanseld. Wellicht niet moedwillig, maar door gelummel, gebrekkig beheer, grillig beleid en desinteresse.
Een verkwanselde naam slaat terug op de verhuurder die vanaf 2025 moet proberen die weer op te waarderen. Met een door het NMvW beschadigde naam moet de Congregatie aan de slag met fondsenwerving. Vanuit die positie moet het in 2024 proberen overheidssubsidie en sponsorgeld binnen te halen. Het Afrika Museum is door het wanbeheer van het NMvW op achterstand gezet.
Typerend is het bezoekersaantal van het Afrika Museum. Het NMvW stelt dat in het jaarverslag 2022 op p.3 vast op 41.202. De pretentie van toenmalig NMvW-directeur Stijn Schoonderwoerd was in 2014 100.000 jaarlijkse bezoekers. In eigen informatie beweert het NMvW dat het de afgelopen jaren gemiddeld 70.000 bezoekers had, maar in werkelijkheid lijkt dat aantal eerder in de orde van grootte van 50.000 tot 55.000 te liggen.
De vraag is dan ook of het NMvW jarenlang de juiste bezoekcijfers van het Afrika Museum heeft vermeld. Dat is van belang omdat het hiermee aan de Raad voor Cultuur een beeld van het eigen functioneren heeft gegeven.
Ik loop de observaties van Verdonschot langs die in de gevestigde media tot nu toe onvoldoende aan bod zijn gekomen.
Verdonschot kijkt verdrietig terug op de verhuur sinds 2014 aan het NMvW vanwege gebrekkig onderhoud, nonchalance en eigengereid optreden van de huurder. Dat laatste leidde onder meer tot een verbouwing zonder schriftelijke toestemming van de verhuurder wat volgens afspraken nodig was. De eigengereidheid valt alleen te verklaren vanuit het idee dat het NMvW meende dat het de feitelijke eigenaar was en niet de echte eigenaar de Congregatie.
Het gebrekkig onderhoud door het NMvW blijkt uit de slechte staat waarin het buitenmuseum verkeert waarvoor het de onderhoudsplicht van zich af heeft geschoven en de uitbraak van houtkevers in de collectie in 2020 en 2021 die door nalatigheid niet tijdig werd geconstateerd. Als het NMvW volgens geldende museale normen had gewerkt, dan had dit nooit kunnen gebeuren.
Verdonschot vindt het ‘een bijzondere redenering‘ van het NMvW dat al sinds september 2020 wist dat de huurovereenkomst op 1 januari 2025 zou eindigen, dat het geen tijd had om een tentoonstellingsprogramma voor 2023/24 samen te stellen en de ontmanteling goed voor te bereiden. Het onverklaarbare is dat de kantonrechter meeging in deze redenering van het NMvW, namelijk dat het door tijdnood gedwongen in het laatste jaar niet serieus meer kon opereren. Zo wordt moedwillig verzuim van afspraken door een rechter beloond.
Er is een citaat waarin ik Verdonschot niet kan volgen als hij zegt: ‘De rijkssubsidie gaat vooralsnog naar het Wereldmuseum en Carel Verdonschot begrijpt daar niets van, zeker nu het museum in Berg en Dal voortijdig de deuren sluit: “Het probleem is dat het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap achter het Nationaal Museum blijft staan en niet duidelijk is waarom.”
‘Vooralsnog‘ is het voorbehoud. Als hij hiermee de huidige cultuurperiode 2020-2024 bedoelt dan begrijp ik dat. Maar dat is een irrelevante opmerking omdat de BIS-subsidie altijd voor de volle cultuurperiode wordt verleend. Als de opmerking betekent dat de rijkssubsidie voor de komende cultuurperiode 2025-2028 naar het Wereldmuseum gaat, dan begrijp ik het niet. Dat is te fatalistisch.
Zover is het immers nog niet. Zeker niet door de politieke turbulentie in Den Haag. Hoe zal een mogelijk kabinet met de PVV of een kabinet zonder PVV maar met de rechtse VVD en NSC staan tegenover het hameren van het Wereldmuseum op begrippen als ‘wereldburgerschap‘ en ‘identiteit‘? Daar heeft rechts niks mee. Het zou wel eens kunnen zijn dat de politieke steun voor het vaag-linksige Wereldmuseum over zijn hoogtepunt heen is. Ambtenaren moeten daarin volgen.
Nu past het kabinet Rutte IV tijdens de formatie van een nieuw kabinet naar verwachting nog geruime tijd op de winkel, maar tegelijk kondigt zich al een mentaliteitsverandering af die wel eens ten gunste van de Congregatie en ten nadele van het Wereldmuseum zou kunnen uitpakken. Daarom is het te vroeg om er vanuit te gaan dat Raad voor Cultuur en WVC inzake de BIS-subsidie 2025-2028 van ongeveer 1,8 miljoen euro per jaar voor het Afrika Museum Berg en Dal automatisch ten gunste van het Wereldmuseum beslissen.
Kunst is in het NMvW ondergeschikt gemaakt aan maatschappelijk-politieke doelstellingen. Dat maakt het NMvW kwetsbaar. Als in het kabinet de politieke wind draait, dan is de kritiek niet langer dat de begrippen ‘wereldburgerschap‘ en ‘identiteit‘ te vaag zijn om getoetst te kunnen worden, maar dat ze haaks staan op waar een rechts kabinet voor staat. Dat geeft de Congregatie wellicht eindelijk de gelegenheid op een eerlijke behandeling zodat het niet langer door de top van WVC geweigerd wordt voor een gesprek.
Sluitingsdatum voor het indienen van de BIS-subsidieaanvraag voor de cultuurperiode 2025-2028 is 1 februari 2024. Verdonschot moet publiekelijk de BIS-subsidie claimen en er niet vanuit gaan dat die subsidie bij het hybride WereldLab-platform in oprichting in Nijmegen van het Wereldmuseum terechtkomt.
Het WereldLab dat geen museum wordt, maar exposities toont, kan de huidige top van WVC nu meehebben, maar de Congregatie lijkt de voorwaarden voor toekenning van de BIS-subsidie met het Afrika Museum in Berg en Dal aan haar kant te hebben. Een rechts kabinet kan de huidige politieke voorkeur van de top van WVC voor het Wereldmuseum neutraliseren. Dan kan er een eerlijke afweging op de inhoud plaatsvinden.
Schermafbeelding van deel artikel ‘Fractievoorzitter Yesilgöz: VVD niet in kabinet, mogelijk wel gedoogsteun‘ op Nos.nl, 24 november 2023.
De VVD stapt niet in een rechts kabinet met de PVV, aldus fractievoorzitter Yesilgöz. Het is onduidelijk of dat ook betekent dat de VVD niet in een centrumkabinet met GroenLinks/PvdA, NSC en D66 stapt als die optie zich aandient. Dat zou wel de logica van haar woorden zijn. Dus Yesilgöz verbrandt niet één, maar twee bruggen.
Probleem is dat de fractievoorzitter van de VVD geen sterke indruk maakt. Dilan Yesilgöz laat zich steeds meer kennen als een spreekpop van het campagneteam van de VVD. Het blijft raden wat ze zelf vindt. Op vragen antwoordt ze daarom in clichés omdat ze het antwoord eerst met haar campagneteam moet overleggen.
Het verlies van tien zetels lijkt niet zozeer het probleem, maar het opereren van Yesilgöz zelf die zich steeds meer laat kennen als een vehikel van de VVD marketing. Een fractievoorzitter zonder eigenschappen is in deze politieke turbulentie onhandig.
De stap van de VVD die viel te verwachten vanwege de macht van de ondernemerslobby in die partij zet NSC van Pieter Omtzigt onder druk. Deze partij die links noch rechts is, is verdeeld over samenwerking met de PVV. NSC dat zoveel CDA-genen heeft zal opgemerkt hebben dat CDA-fractievoorzitter Henri Bontenbal de PVV faliekant afwijst. Dat sentiment bestaat ook in NSC.
Als NSC alleen met de PVV en het onervaren BBB in een coalitie gaat zitten, dan komt het volop in de vuile wind te zitten. Dat is een onaantrekkelijk vooruitzicht. Het lijkt erop dat het kaartenhuis dat Wilders wilde bouwen in elkaar stort voordat het echt in de steigers staat.
Wat een onzin klinkt er sinds de spectaculaire winst van de PVV in de verkiezingen voor de Tweede Kamer. Gisteren zat Marleen de Rooy in het verkiezingsprogramma van de NOS op het verkeerde spoor. Ze interpreteerde de woorden van Pieter Omtzigt alsof hij bereid is om met de PVV in een coalitie te gaan zitten. En daar bleef ze maar op terugkomen. Het was gênant om aan te horen.
Dat zei Omtzigt niet. Het enige dat hij zei waren wat clichés zoals dat partijen over hun schaduw heen moeten stappen. Het is onduidelijk of dat betekent dat NSC in een coalitie met de PVV gaat zitten. Omtzigts woorden waren eerder op te vatten als zijn gebruikelijk vaagheid en onzekerheid waarmee hij slagen om de arm houdt. Hij kon de deur naar de PVV niet eens openzetten omdat zijn fractie zich daarover nog moet uitspreken.
NSC interim voorzitter Bart van Boggelen spreekt vandaag die vrije interpretatie van De Rooy tegen als hij zegt ‘niet met een partij die de grondrechten niet respecteert te kunnen samenwerken’, aldus het AD. Van Boggelen vervolgt: ‘Er is natuurlijk een politieke realiteit nu. Maar dat neemt niet weg dat onze partij is opgericht voor de rechtsstatelijkheid, de Grondwet is pijler nummer één voor ons. Als je daar aan knaagt, ben je weg.’ Inderdaad. Als NSC toetreedt tot een kabinet met de PVV, dan slaat dat de bodem weg onder NSC.
Wilders zegt dat hij met partijen wil samenwerken om een kabinet te vormen. Maar dat is niet waar het om gaat. Essentieel is of partijen met hem willen samenwerken. Dat wordt op media te weinig uit elkaar gehouden.
Het panel in dat NOS-verkiezingsprogramma was blijkbaar nog niet bekomen van de schrik en kwam niet snel tot zinnen. Het ging er vanuit dat het meest waarschijnlijke scenario is dat Wilders succesvol een kabinet in elkaar timmert. Maar dat moet nog maar eerst bewezen worden.
De PVV moet partijen vinden om een coalitie mee te vormen. Partijen die dat doen kunnen van hun achterban kritiek verwachten. Het bedrijfsleven dat verknoopt is met de VVD houdt graag de schijn op dat het de democratie respecteert. Het wil rust. Het heeft geen voordeel bij een kabinet met als grootste partij de PVV.
Samenwerken met de PVV verstoort die illusie. Inclusief het beeld dat Nederland een open, tolerante democratie is. Het accent op racisme, uitsluiting en dichte grenzen van radicaal-rechts wil het Nederlandse bedrijfsleven niet. Naast de tsunami aan kwesties die een kabinet onder leiding van de PVV zal opleveren. Met twee partijen die nieuw zijn en een PVV die weinig ervaring heeft en uitsluitend om partijleider Wilders draait.
Dat wordt geen rimpelloos kabinet. Terwijl iedereen de schrik van een verlamd kabinet Rutte IV wil voorkomen. Vlucht de tuinman uit Rutte IV naar PVV I om daar de dood te vinden?
Er liggen blokkades van NSC en VVD om principiële én praktische redenen. Aan allen het advies om af te wachten wat het wordt. Een kabinet PVV, VVD, NSC, eventueel aangevuld met de voor de Tweede Kamer niet nodige BBB, heeft nog heel wat blokkades, drempels, cultuurverschillen en wrijving te overwinnen.
Schermafbeelding van deel liveblogTrouw, 23 november 2023.
Van de andere kant is wat Antifa Utrecht zegt onnodig. Het zegt volgens het ANP dat niet geaccepteerd moet worden dat de PVV de grootste partij is. Dat is de PVV wel. Als Antifa Utrecht ermee bedoelt dat de verkiezingsuitslag niet aanvaard moet worden, dan zit het fout. Zo werkt democratie niet. Als het bedoelt dat de PVV als grootste partij uitgerangeerd moet worden en niet in een volgend kabinet thuishoort, dan heeft het een punt. Maar dan kan het beter dát zeggen.
Er bestaat geen wet of automatisme dat de PVV als grootste partij het recht heeft om leiding te geven aan een kabinet of daar tot toe te treden. Als andere partijen vinden dat de ideologische, staatsrechtelijke of andere verschillen tussen hen en de PVV onoverbrugbaar zijn, dan is het democratisch om zonder de PVV een kabinet te vormen.
Je kunt beweren zoals Wilders zegt dat dan zijn kiezers aan de kant staan, maar dat geldt in dezelfde mate voor de kiezers op GroenLinks/PvdA. Verliezers doen nooit mee. De grootste partij is niet automatisch de winnaar in de kabinetsformatie.
Het gaat er enkel om dat partijen met elkaar in de Tweede Kamer een meerderheid van 76 of meer zetels hebben. De rest is ruis en politieke marketing om met een half oog op de publieke opinie de eigen positie op te pimpen en die van opponenten of rivalen te minimaliseren.
Wilders lukt daar aardig in zoals de voorbeelden van de NOS en Antifa leren. Media en burgers moeten alerter zijn en zich niet mee laten voeren door emoties, maar door analyse van wat er speelt.
Exitpoll van Ipsos via de NOS, 21.18 uur 22 november 2022.
De paradox van de grote verkiezingswinst van de radicaal-rechtse PVV is dat het het rechtse blok verzwakt. BBB is weggezakt, de kleine rechtse partijen hebben verloren. Het gevoel bestaat dat de VVD de deur voor de PVV op een kier heeft gezet en Wilders daar handig gebruik van gemaakt heeft.
VVD wil niet dienen onder premier Wilders en NSC van Omtzigt wil niet samen in een coalitie met de PVV. Dat maakt het niet logisch dat de PVV een coalitie kan vormen. Hoewel Wilders namens zijn partij een andere premier naar voren kan schuiven om aan de bezwaren van de VVD tegemoet te komen. Maar dan blijft het bezwaar van NSC bestaan. Als deze partij de poot stijf houdt, dan kan de PVV de grote verkiezingswinst alleen in de oppositie verzilveren.
Een coalitie die zich aandient is GroenLinks/PVV, VVD, NSC en D66. Waarbij het erom draait wie van de VVD of GroenLinks/PvdA de meeste zetels haalt. In de exitpoll heeft de VVD slechts één zetel minder. Opnieuw een vierpartijen kabinet, als GroenLinks en PvdA als één partij worden beschouwd. Dat is een centrum-links/centrum-rechts kabinet. Tamelijk normaal bij een abnormale uitslag.
Het is de vraag of partijleider Frans Timmermans als premier aanvaardbaar is voor NSC en VVD. Vooral die laatste partij zal daar moeite mee hebben. Maar de VVD is getalsmatig en als aanstichter van het succes van de PVV verzwakt en kan niet al te hoge eisen stellen. Toch is het ook nog mogelijk dat Dilan Yesilgöz premier wordt. Dat zou zo’n centrum-links/centrum-rechts vierpartijenkabinet haalbaarder maken.
Er zijn dus nog veel onzekerheden. Over de uitslag, de blokkades en de sfeer tussen partijen met de PVV. Het is volkomen democratisch om de grootste partij buiten het kabinet te laten. Juist dat gebeurde afgelopen tijd in Spanje en Polen.
Als de blokkade van Wilders als premier door VVD gehandhaafd blijft en de VVD Timmermans als premier blokkeert als GroenLinks/PvdA groter wordt dan de VVD, dan is het mogelijk dat de grootste partijen er niet uitkomen en nieuwe verkiezingen in zicht komen. Alles lijkt te hangen op de ruggengraat van Pieter Omtzigt.
George Knight 