Over de relatie van de kerk met kunst en wetenschap

Schermafbeelding van deel artikel ‘Rooms-Katholieke Kerk wil nieuw tijdperk in relatie met kunstenaars. ‘De wereld heeft kunstenaars nodig’ in het ND, 30 april 2024.

De waarheid als een koe over kunstenaars is ook tot het Vaticaan doorgedrongen. Het commentaar van de Portugese kardinaal José Tolentino de Mendonça is helemaal van deze tijd. Het ND bericht erover in een artikel van 30 april 2024 van Hendro Munsterman:

‘Maar, zo zei De Mendonça ook: er zijn ook hevige spanningen geweest in de relatie tussen kerk en kunst. Hij sprak zelfs over ‘een tientallen jaren durende echtscheiding’. Deze waren mede veroorzaakt door het feit dat ‘de kerk de kunst niet altijd begreep en ook niet begreep dat zij vrijheid nodig heeft’. Kunstenaars willen volgens de dichter-kardinaal ‘niet slechts als klankbord van anderen fungeren’.‘

Zo is het. Niemand wil trouwens als klankbord van anderen fungeren.

Bericht van Museum Catharijneconvent over de tentoonstelling ‘De schepping van de wetenscchap‘, februari 2024. De tentoonstelling is nog te zien tot 2 juni 2024.

Afgelopen week zag ik de tentoonstelling ‘De schepping van de wetenschap‘ in Museum Catharijneconvent te Utrecht. Het museum vat het samen: ‘Tussen religie en wetenschap heeft het altijd geknetterd. De twee hebben innig samengewerkt maar kunnen ook keihard botsen‘.

Wat een teleurstellende tentoonstelling. Doorgaans zijn de tentoonstellingen in het Catharijneconvent scherp van focus en de moeite waard, maar deze tentoonstelling zakt door de bodem. Het mist een strakke lijn. Vraag is hoe het komt dat de tentoonstelling niet van de grond komt en plichtmatig toont. Is het een mentaliteitskwestie die remmend werkt op een objectieve benadering?

De introductie is onvoldoende van uitleg over wat de bezoeker kan verwachten, de aandacht voor de astronomie drukt een zware stempel op het begin, de hedendaagse kunst wordt er aan de haren bijgesleept hoewel de werken kwaliteit hebben en wordt moeizaam geïntegreerd,

Storend is dat er in de bijschriften een stem klinkt die de blokkerende invloed van de kerk op de wetenschap vergoelijkt. En verschillen tussen kerk en wetenschap gladstrijkt. Uiteraard worden verdienstelijke Jezuïtische wetenschappers genoemd, maar de schaduwzijde van een kerk die op de rem van de wetenschap staat komt er bekaaid af. De tentoonstelling is in de historische terugblik aantoonbaar niet objectief.

De tentoonstelling maakt de samenstellende delen niet groter dan het geheel, er ontbreekt focus, het straalt geen lef uit en kan de gaten niet voldoende dichtstrijken met populistische interventies. Het waaiert alle kanten op en daarom landt de tentoonstelling nergens. De sterke vormgeving van Trapped in Suburbia kan de tentoonstelling niet redden.

Deze twee voorbeelden duiden erop hoe lastig de relatie tussen kerk, en kunst en wetenschap nog steeds is. De oude Conste. De kerkelijke traditie werpt er nog steeds haar slagschaduw over. Zeker waar het gelovigen betreft die mentaal opgesloten zitten in die traditie. Zonder dat ze het wellicht zelf beseffen. Dat de kerk zelf een late doorbraak biedt om dat open te wrikken is een positieve ontwikkeling.

Onbezonnen oproep om burgemeesters op Koningsdag een oranje keppeltje te laten dragen tegen antisemitisme

De joodse sportjournaliste Barbara Barend steunt de oproep dat burgemeesters op Koningsdag een oranje keppeltje dragen. Om vier redenen een onbezonnen idee. Het is het verkeerde antwoord op antisemitisme.

1) Vanwege de Scheiding van Kerk en Staat. Een burgemeester die de staat vertegenwoordigt moet geen religieuze symbolen zoals een keppeltje dragen maar neutraliteit uitstralen.

Ook niet als het een symbolische actie voor een goed doel is. Zoals de bestrijding van antisemitisme die sinds de moord van Hamas op 7 oktober 2023 op Israëlische burgers en de reactie daarop van Israël tot escalatie hier en daar heeft geleid.

Joodse Nederlanders voelen zich door uitingen van geweld niet meer veilig op straat. Dat is een schande voor de Nederlandse rechtsstaat. Antisemitisme moet aangepakt worden. Maar niet met deze symbolische actie. Wel door inzet van de veiligheidsdiensten, voorlichting op scholen en mediacampagnes van de overheid.

2) Een tweede reden is dat zo’n actie weer een reactie oproept en escalatie dichterbij brengt. Pro-Palestina activisten, antisemieten en anti-overheidsdenkers zullen zich gesterkt voelen in hun oordeel dat (de vertegenwoordigers van de) staat niet neutraal is. Dat staat haaks op het uitstralen van eenheid.

3) Een derde reden is dat het een religieus symbool onnodig centraal zet. En tot onderwerp van discussie maakt. Door escalatie wordt dan een godsdienst in een politiek debat getrokken waar het uiteindelijk alleen maar slechter uitkomt.

4) Het hoofd van burgemeesters wordt als reclamebord gebruikt en ondergeschikt gemaakt aan een politiek-maatschappelijk doel. Dat gaat voorbij aan de individualiteit van burgemeesters.

Kortom, in Nederland waar een minderheid van zo’n 43% van de bevolking verklaart een godsdienst te belijden is elke godsdienst een minderheidsreligie. We moeten voorzichtig zijn met het vermengen van religieuze symbolen (ook als dat een culturele component heeft) met de symbolen van de staat. Het dreigt de eenheid van de neutrale staat aan te tasten.

We mogen godsdiensten de ambitie nageven dat ze niet ophouden andersdenkenden -of ‘ongebondenen’- steeds weer in hun kamp te trekken. Te annexeren. Daar is de actie met het keppeltje een voorbeeld van. Godsdiensten voelen zich groter dan ze zijn.

Het biedt ook perspectief. Want als die actie van het oranje keppeltje doorgaat, dan is het hek van de dam bij nationale vieringen. Minderheden zullen zich aandienen en hun plek opeisen. Op het hoofd een oranje pastavergiet van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster. Een oranje mijter van de katholieken. Alles wat sowieso oranje is van de hindoeïsten.

Een reclamebureau kan namens de overheid bij toekomstige nationale vieringen het hoofd van alle burgemeesters aanbesteden aan de meest biedende partij. Dit is onbekend gebied dat met het voorstel voor deze keppeltjes-actie verkend wordt.

Religieuze indoctrinatie door Tom de Wal bij zorgboerderij Wekerom

Omroep Gelderland zegt als toelichting bij deze video: ‘Zorgboerderij United Souls in de gemeente Ede buit kwetsbare jonge kinderen uit en mishandelt ze geestelijk. Dat vertellen moeders aan Omroep Gelderland. Hun kinderen die naar de zorgboerderij gingen, kwamen thuis met verontrustende verhalen. Ze kregen slecht te eten, werden geslagen en moesten mee naar duiveluitdrijvingen.’

Kwetsbare kinderen werden zonder medeweten van hun ouders naar de zorgboerderij gebracht. Dat is in strijd met professioneel handelen van de zorgboerderij en de genezings- en bevrijdingsdiensten van Tom de Wal.

De NOS zegt in een bericht over deze zorgboerderij in Wekerom (gemeente Ede): ‘Ouders vertellen dat de begeleiding op de zorgboerderij in eerste instantie goed was, maar dat dit de laatste jaren veranderde toen de eigenaresse zich stortte op haar geloof. Volgens de ouders zijn hun kinderen daarna meerdere keren zonder hun toestemming meegenomen naar bevrijdings- en genezingsdiensten.’

NOS: ‘De bevrijdings- en genezingsdiensten werden gedaan door evangelist Tom de Wal. De prediker en gebedsgenezer claimt dat hij mensen kan genezen met “de kracht van God”. Ook beweert hij mensen te kunnen ‘bevrijden’ van boze geesten of demonen. Dit gebeurt tijdens speciale ‘bevrijdingsdiensten’.

Godsdienst als spelbederver. Godsdienst als verdienmodel. De pseudo-godsdienst van de organisatie van Tom de Wal die met zijn welvaartsevangelie een op Amerikaanse leest geschoeid bedrijf met een miljoenenomzet probeert op te bouwen.

De laatste maand heeft Tom de Wal in de gevestigde media kritiek gekregen op zijn organisatie. De Wal wordt stukje bij beetje ontmaskerd als valse profeet die kwetsbare mensen geld uit de zak klopt. De artikelen van Omroep Brabant, Omroep Gelderland en de NOS zijn er onderdeel van om publiekelijk bekend te maken wie Tom de Wal echt is.

Tom de Wal laat aan Omroep Brabant weten de eigenaresse van de zorgboerderij niet te kennen. Dat lijkt op een terugtrekkende beweging van hem. Of de eigenaresse van de zorgboerderij of De Wal liegt. Hoe dan ook is het verschrikkelijk dat onder het mom van godsdienst kwetsbare kinderen zonder dat hun ouders dat wisten zijn blootgesteld aan de kuren van Tom de Wal en zijn Frontrunners Ministries.

NOS zegt over de ouders van de kwetsbare kinderen op de zorgboerderij die overgeleverd werden aan Tom de Wal: ‘Ze hebben een klacht ingediend bij de brancheorganisatie waarbij de zorgboerderij is aangesloten. De zaak is in behandeling bij het Instituut voor Agrarisch Recht, dat klachten afhandelt voor de brancheorganisatie. De uitspraak volgt later deze week. Sinds het begin van de zaak heeft de gemeente Ede, waar de zorgboerderij staat, alle doorverwijzingen gestopt. Op de zorgboerderij verblijven volgens Omroep Gelderland op dit moment geen kinderen meer’.

Dit incident op de zorgboerderij is een bouwsteen in de beeldvorming om duidelijk te maken wat de organisatie van De Wal is. Als valse profeet misleidt hij kwetsbare mensen en kinderen, en maakt misbruik van hun afhankelijkheid.

Als een verbod van de Frontrunners Ministries vanwege de vrijheid van godsdienst niet mogelijk is, dan kan in elk geval ruchtbaarheid gegeven worden aan het opportunisme, de geldzucht, de onsmakelijkheid, de dekmantel van religie en het onprofessionele gedrag van Tom de Wal en zijn organisatie.

Live uitzending Gereformeerde Kerk Bruinisse: begin, midden en eind

Dit is een registratie van een live uitzending van de Gereformeerde Kerk Bruinisse. Of Bru zoals Zeeuwen zeggen. Ofschoon de uitzending maar 26 seconden duurt is de choreografie spannend en goed doordacht. Zo lijkt het. Doorgaans duren registraties van kerkdiensten veel langer.

Het begint met een stilstaand beeld van 13 seconden van grijs bouclé tapijt dat kenmerken van shading vertoont. Dat geeft aan dat het niet om weelde gaat. In de rechterhoek is een in het zwart gekleed been te zien. Het verdwijnt achter een gladde withouten constructie. De introductie is grijs-wit-zwart.

Dan de verrassing. Het verhaal komt in beweging doordat het beeld niet langer stilstaat. Het zwarte been keert terug en opereert met een ander, identiek been.

Dan gaat de camera verticaal omhoog met een tilt-beweging. Na de zwarte benen kondigt zich een roze trui aan. Er komt kleur in het verhaal. De sfeer verandert.

Een hoofd komt niet direct in beeld. De hoofdpersoon zit met zijn rechterhand aan de camera. Out of focus. Waarschijnlijk om de camera te stabiliseren in de richting van de plek waarvan we kunnen vermoeden dat daar iets gaat gebeuren. We worden er opmerkzaam op gemaakt. De suspense wordt opgebouwd.

De hoofdpersoon loopt rechts uit beeld. Zijn hoofd is van de achterkant zichtbaar. Hij verlaat het verhaal en beweegt zich off screen. Wat gaat hij doen? Maar we worden afgeleid door het toneelbeeld dat hij openbaart. De onthulling geeft onze ogen de kost.

We bevinden ons onmiskenbaar in een kerk. De Gereformeerde Kerk van Bruinisse. Het beeld blijft zes seconden gericht op altaar en preekstoel. Wit kerkmeubilair staat her en der opgesteld. De ontknoping is het slottafereel dat we op kunnen vatten als een verheerlijking van de plek die in beeld wordt gebracht.

Dit is een sublieme registratie die in minder dan een halve minuut met weinig middelen een meeslepend verhaal vertelt. Dat de Gereformeerde Kerk Bruinisse hier zelf ook tevreden mee was blijkt er wel uit dat het de video op YouTube heeft gezet. Als lokkertje. Of in filmtermen: teaser.

Christelijke video ondermijnt rechtsstaat. Jezus koopt bankovervaller vrij

In deze video uit Amerikaans conservatief-christelijke hoek wordt een man opgevoerd die een bank overvalt en met 200 kilometer over de ringweg rijdt. De man wordt gepakt en door de rechter veroordeeld tot gevangenisstraf en de betaling van een behoorlijke boete.

Dan komt er iemand die de bankovervaller en snelheidsduivel niet kent die hem vrijkoopt door zijn boete en straf te betalen.

Er klopt weinig aan dit verhaal. Hoe kan men zich met geld vrijkopen van de veroordeling voor een bankoverval door een rechter? Dat zou een mooie boel zijn. Dan kunnen mensen met geld zich voor veroordelingen vrijkopen. Dat creëert rechtsongelijkheid omdat mensen zonder geld daartoe financieel niet in staat zijn.

Maar dan treedt de religieuze verbeelding pas goed in werking. De rechter wordt vergeleken met God en de man die de bankovervaller vrijkocht met Jezus. Laatstgenoemde draagt de straf van de bankovervaller.

De vergelijking is ongeloofwaardig. Het is een raar geconstrueerd verhaal dat in de kern niet klopt. Het begin alleen al: ‘Stel je voor je overvalt een bank‘. Jezus koopt een bankovervaller vrij en ondermijnt zo het rechtssysteem. De video eindigt met de volgende tekst: ‘Omdat Jezus in onze plaats werd gestraft, straft God gelovigen niet meer voor hun zonden‘.

De video plaatst een opvatting van het christendom tegenover de rechtsstaat. God is de opperste rechter die het laatste woord heeft en de wereldse rechter overruled. Dat suggereert dat gelovige christenen niet naar de overheid, maar naar God moeten luisteren. De video roept ze op om de overheid met een korreltje zout te nemen. De boodschap gaat in tegen de nationale rechtsstaat.

Op het kanaal ‘video’s met een boodschap‘ waar deze video werd gepost is na 3 jaar stilte vandaag een video geplaatst over genezing na christelijk gebed. Het gebed zou tot aanzienlijke verbetering van de tekenen en symptomen leiden. Dick Kruijthoff is de arts naar wie wordt verwezen. Hij is in 2023 gepromoveerd aan de VU. Op zijn Wikipedia-pagina worden de positieve effecten van gebedsgenezing bij ziekte belicht.

Dit is een onderwerp voor de Vereniging tegen de Kwakzalverij die aan Kruijthoff nog geen aandacht heeft besteed. Het is opmerkelijk dat dit soort video’s op YouTube kunnen worden verspreid zonder dat ze door een moderator blijkbaar worden getoetst op waarheid of misleiding.

Waarom pleit de Surinaamse minister Bronto Salam Gino Somohardjo voor een ministerie van Godsdienst?

Leuke vraag die aan jongeren op straat wordt gesteld. Heeft Suriname een ministerie voor godsdienst nodig? Dit naar aanleiding van een pleidooi van de minister van Binnenlandse Zaken Bronto Salam Gino Somohardjo tijdens het begrotingsdebat in het parlement.

Volgens een bericht van DBS zou volgens de minister een ministerie van Godsdienst ‘de kracht van de natie‘ moeten bewaken. Hoe de argumentatie precies luidt is onduidelijk. Er zijn wereldwijd talloze voorbeelden dat godsdienst de kracht van een natie ondermijnt. Er lijkt verder onderzoek nodig om te zien hoe dat voor Suriname ligt.

Het wordt er link op als minister Bronto Salam Gino Somohardjo beweert dat godsdienst via het beleidsgebied Religieuze Aangelegenheden, dat onder Binnenlandse Zaken valt, een belangrijke bijdrage levert aan ‘de vorming van de morele integriteit, erkenning en de naleving van normen en waarden‘. Dat zegt net niet dat deze vorming voorbehouden is aan godsdienst, maar suggereert dat wel. Moraliteit is niet exclusief godsdienstig. De suggestie is beledigend.

Het is de vraag welk probleem de minister op wil lossen met zijn pleidooi voor een ministerie van Godsdienst. Hij lijkt te redeneren vanuit de bureaucratie van beleidsterreinen en afdelingen van ministeries. Dat wil hij herschikken. Dat is verdedigbaar, maar daar passen andere argumenten bij.

Somohardjo’s argument dat de religieuze diversiteit van de Surinaamse samenleving wordt weerspiegeld in het beleid van de overheid is gevaarlijk. Daar raakt aan de scheiding van kerk en staat. Het gaat richting staatsmacht- en controle van godsdiensten.

Suriname verkeert in een economische en politieke crisis en het valt niet in te zien wat een ministerie van Godsdienst daar aan toevoegt. Cynisch is dat de morele rot vooral in de regering Santokhi zit waar Somohardjo deel van uitmaakt. Window dressing met een ministerie van Godsdienst is afleiding. De Surinaamse bevolking en religieuze instellingen hebben iets anders nodig. Namelijk een stabiele, integere, deskundige regering.

Welvaartsevangelie zwendelt in juridisch vacuüm. Met Tom de Wal en Oral Roberts

Chuck Asay, Prosperity Gospel (welvaartsevangelie), 1987 gepubliceerd in Colorado Springs Gazette Telegraph. [Christian TV evangelists, Jim, Tammy Fay Bakker and Minister Oral Roberts are collecting the blood of Christ and selling it in the marketplace. It seems to me, Christ’s suffering and pain reveals a very different Gospel than the one they are hawking]. Collectie: Pikes Peak Library District.

Godsdienst trekt oplichters, fraudeurs, mooipraters en geldwolven aan. Dat komt omdat godsdienst in westelijke landen wettelijke vrijheid geniet en beunhazen daarom vrij spel hebben. Ze kunnen binnen de wet beweren wat ze willen, van alles beloven en mensen ontoelaatbaar onder druk zetten, maar de vrijheid van godsdienst geeft ze immuniteit tegen vervolging.

Grensoverschrijdend seksueel gedrag en financiële malversatie zijn daarvan een direct gevolg. Godsdienst is het ideale speelterrein voor avonturiers, mislukkingen, megalomane zieners en hebzuchtigen die ten koste van gelovigen carrière maken en een luxe leven leiden door ze geld uit de zak te kloppen.

In Nederland is Tom van de Wal met zijn Frontrunners Ministries een vertegenwoordiger van het welvaartsevangelie. Gelovigen die onder zijn betovering zijn gekomen vraagt hij om geld. Veel geld. Dat gaat verder dan de 1% van het nettoinkomen dat de Katholieke Kerk ooit als bijdrage aan katholieken vroeg.

Zie het commentaar ‘Tom de Wal kiest met Frontrunners Kingdom Business School voor de kracht van de hemel in zijn eigen portemonnee‘ (28 oktober 2021), het commentaar ‘Tom de Wal exposed als ketter. Het klakkeloos volgen van profeten én valse profeten is een hachelijke zaak‘ (15 september 2021), het commentaar ‘Afwijzend antwoord aan aanhanger van het welvaartsevangelie die me met een andere blik naar het evangelie wil laten kijken: ‘Nee’‘ (16 oktober 2020) en het commentaar ‘Welvaartsevangelie klopt geld uit zakken van gelovigen en sluist dat door naar voorgangers van protestant-christelijke organisaties‘ (6 september 2019).

Feit dat deze blogposts nog dagelijks worden gelezen, wijst er in mijn ogen op dat er naar informatie over Tom de Wal, de Frontrunners Ministries en het welvaartsevangelie wordt gezocht. En dat er nauwelijks betrouwbare informatie over te vinden is. Dat is het informatieve vacuüm. Gevestigde media voorzien daar nauwelijks in. Op Facebook besteedt Jan Christiaan Nieuwenhuis vanuit zijn christelijke overtuiging herhaaldelijk kritische aandacht aan Tom de Wal en zijn financiële praktijken.

De Amerikaanse cartoon uit 1987 toont de toenmalige christelijke TV-evangelisten Jim Bakker, zijn echtgenote Tammy Fay Bakker en Oral Roberts die Jezus’ bloed opvangen en het op de markt voor veel dollars verkopen. Gelovigen worden onder druk gezet om het te kopen. Dit soort religieuze chantage is in een notendop de kern van het welvaartsevangelie.

Op 30 en 31 oktober en 1 november 1964 was Oral Roberts aanwezig in de Margriethal van de Jaarbeurs in Utrecht met zijn programma ‘Leven en overvloed’. Het Utrechtsch Nieuwsblad van 5 november 1964 doet op p.7 verslag. Het wordt gepresenteerd als succes. Op Wikipedia staat dat Roberts Utrecht op de Volle Evangeliedag in 1960 aanwezig was, maar de resultaten tegenvielen ‘omdat er slechts weinig mensen zouden zijn genezen‘. Vraag is of 1964 een herkansing van 1960 was. Ook toen al was er spanning tussen de reguliere kerken en gebedsgenezers als Roberts, zoals uit het verslag van het Utrechtsch Nieuwsblad blijkt.

Advertentie over bijeenkomst Oral Roberts in Utrecht op 30 en 31 oktober en 1 november 1964 in het Leidsch Dagblad, 29 oktober 1964. De advertentie verscheen in meerdere kranten.

Een moslim en een Jood komen elkaar tegen in een krantenartikel. Waar laat dat de meerderheid van Nederlanders die zich niet laat inspireren door godsdienst?

Schermafbeelding van deel artikel ‘Islamitisch en Joods raadslid bezoeken samen Anne Frank Huis: ‘Het zou veel logischer zijn als we meer samen zouden optrekken’ in Het Parool, 21 december 2023.

Tegelijk snap ik alles en niks van dit soort berichten in de media. Het Parool kopt in een artikel ‘Islamitisch en Joods raadslid bezoeken samen Anne Frank Huis: ‘Het zou veel logischer zijn als we meer samen zouden optrekken’. De kerstgedachte van verzoening en bemiddeling in volle gang.

Het patroon lijkt op het begin van een witz. Een christen en moslim of een jood en christen of een christen en jood of een hindoe en boeddhist of een sikh en shintoïst komen elkaar tegen in een krantenartikel.

Waarom leggen media steeds accent op mensen met een godsdienst, terwijl volgens de gegevens uit 2022 van het CBS blijkt dat 57,2% van de Nederlanders zegt zich niet te laten inspireren door godsdienst. Ongeveer ’43 procent van de bevolking van 15 jaar of ouder zegt bij een levensbeschouwelijke groepering zoals een kerk, moskee of synagoge te horen’.

Dat percentage van 43 procent dat zich tot een levensbeschouwelijke groep rekent zal in het wereldse Amsterdam niet hoger zijn.

Over het Amsterdamse raadslid Itay Garmy die ‘Joods’ wordt genoemd wordt uit het artikel niet duidelijk of hij de joodse godsdienst belijdt. Hij heeft een Israëlisch paspoort, maar dat wil nog niet zeggen dat hij belijdend is. Het Parool reduceert Garmy tot ‘Joods’. De associatie wordt gewekt dat Volt Nederland iets met ‘Joods’ heeft. Waarom doet Het Parool dat?

Het is niet logisch dat een raadslid van Volt zich in zijn functie manifesteert als gelovig. Volt is een partij die niet wervend is over religie in de politiek. Een artikel uit 2020 van een kandidaat-kamerlid van Volt dat op de site van de partij staat eindigt zo: (..) ‘een gevolg van de aanwezigheid van religie in de politiek. Het is een restant van een onwetende samenleving die wij allang ontgroeid zijn.‘

Religie in de politiek is volgens deze vertegenwoordiger van Volt het restant van een onwetende samenleving die we ontgroeid zijn.

Waarom voeren sommige media steeds weer vertegenwoordigers van religieuze minderheden op als er verschillen overbrugd moeten worden? De rabbi en de dominee, de pastoor en de imam. Het duogesprek lijkt exclusief voorbehouden aan gelovigen. Waarom is dat?

Denken media over andersdenkenden dat ze maatschappelijks niks in de melk te brokkelen hebben hebben en moralisme missen? Het is onduidelijk waarom media in de vijver van de gelovigen vissen. Het kan ook gemakzucht zijn omdat in de Rolodex van de redacties de religieuze instellingen netjes staan genoteerd.

In dit geval is het nog ernstiger als Het Parool eerst een tegenstelling veronderstelt tussen een moslim van Denk en een ‘Jood’ van Volt die vol begrip voor elkaars standpunten tot verzoening en wederzijds begrip komen die vervolgens geen tegenstelling lijkt te zijn. QED. Maar het misverstand is gewekt. Waarom geen humanist, atheïst, agnost of nihilist als gesprekspartner?

De indruk die dit soort artikelen geeft is tweeledig. Dat de meerderheid van 57,2% van de Nederlanders die niet gebonden is aan kerk, moskee of synagoge ongeschikt is om empathisch, geloofwaardig en maatschappelijk relevant in de media over Gaza en dit soort zaken te praten en verschillen te overbruggen. En dat op redacties vanuit gemakzucht en lui denken de verzuiling van voor 1970 leidend is. Of opnieuw leidend wordt gemaakt.

Het verwijt aan media is dat ze vaak een scheef beeld van de samenleving geven. Hier lijkt hypercorrectie de oorzaak. Media doen zo hun best om maatschappelijke verschillen te helpen overbruggen dat ze niet meer weten waar de breuklijnen in de samenleving echt lopen. Maar is de kerstgedachte ook niet schijn die als camouflage dient om voor even verschillen te minimaliseren?

BOA’s mogen in Arnhem van college religieuze uitingen bij uniform dragen. Dat is om vele redenen een onverstandig besluit

BOA’s, gemeentelijke handhavers ofwel buitengewoon opsporingsambtenaar zijn bevoegd tot opsporing van bepaalde, meestal een beperkt aantal of een specifieke groep, strafbare feiten. Dat is vaak een bevoegdheid die beperkt is tot overlast en leefbaarheid. Dat is een beperkte bevoegdheid.

In Arnhem mogen vanaf enkele dagen geleden de BOA’s bij hun uniform een religieuze uiting dragen. Zoals een keppeltje, hoofddoek, tulband of pastavergiet van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster. Of welke uitingen van de tientallen godsdiensten zich in de toekomst nog aandienen.

Het is om vele redenen een onverstandig besluit van het Arnhemse college. Hoofdreden is dat handhavers in de openbare ruimte neutraliteit behoren uit te stralen. Er is een principiële scheiding tussen kerk en staat die hiermee doorbroken wordt. Voor BOA’s in kantoorfuncties die niet met het publiek in aanraking komen geldt dat bezwaar niet.

De Arnhemse politie mag de religieuze uiting bij het uniform niet dragen. Met als gevolg dat er op straat een tweedeling tussen politie en BOA’s ontstaat. Dat is voor burgers verwarrend.

Een ander bezwaar is dat de Nederlandse BOA Bond tegen het dragen van religieuze symbolen bij het uniform is. Dat wist het Arnhemse college vooraf om de BOA Bond in een soortgelijk geval in Utrecht in 2021 hetzelfde afwijzende standpunt innam. Arnhem gaat tegen de BOA Bond in. Die reageerde op X afwijzend op het Arnhemse besluit:

X van Nederlandse BOA Bond, 16 december 2023.

Dan is er het politieke bezwaar. Het centrum-linkse Arnhemse college van GroenLinks, D66, Arnhem Centraal, Partij voor de Dieren, PvdA en Volt geeft sterk de indruk dat dit besluit een impulsieve reactie is op demissionair Justitieminister Dian Yesilgöz (VVD) die tegen het dragen van religieuze uitingen bij het uniform is.

De Arnhemse linkse partijen lopen hiermee in de val van de identiteitspolitiek. het is tragisch dat links nog steeds niet geleerd heeft dat identiteitspolitiek en sociaal-culturele onderwerpen niet het antwoord op rechts zijn, maar dat die rechts juist ondersteunen in zijn identiteitspolitiek.

Een beter antwoord van links op de rechtse agenda is niet het volgen ervan, maar iets anders bieden. Namelijk prioriteit geven aan sociaal-economische onderwerpen als zorg, arbeid, woningbouw, onderwijs en een eerlijke verdeling van welvaart, kennis en macht. Maar dat krijgt links niet voor elkaar. In de glijdende schaal naar beneden gaat links uit radeloosheid voor wrok en chagrijn.

Sociaal-economische onderwerpen realiseren vragen meer tijd, inspanning en verbeeldingskracht. Dat heeft links nu niet te bieden. Het besluit over de BOA’s tekent het failliet aan ideeën en overtuiging van links. Niet toevallig hebben de linkse partijen bij de recente verkiezingen voor de Tweede Kamer verloren. Met het accent op identiteitspolitiek heeft links de traditionele linkse kiezer verloren. De Arnhemse situatie leert dat links er niets van heeft geleerd.

Dit besluit over de BOA’s is een kinderachtige jij-bak van het Arnhemse college om rechts mores te leren. De kiezer in het midden blijft verweesd achter. Verbaasd over stemmingmakerij van links en rechts. Zijn er geen volwassenen meer in de kamer?

Die kiezer wil niet meer stemmen op rechtse partijen die in hun radicale retoriek en dubbelspel van gesplitste identiteiten om elkaar te overtoepen de democratie en rechtsstaat uitverkopen. NSC sluit zich erbij aan en heeft in de beeldvorming de claim ingeleverd om centrumpartij te zijn.

Links antwoordt daar niet passend op. Die kiezer voelt zich evenmin verbonden met linkse partijen die met snel gewin en profileringsdrang gaan voor identiteitspolitiek en daarbij hun traditionele waarden nog verder uit het oog verliezen.

Bij rechts en links verdringt de retoriek het politieke handwerk en de evenwichtskunst. De Nederlandse politiek is zo snel geprikkeld dat het op beide flanken de toevlucht neemt tot identiteitspolitiek en daarbij de centrumpartijen vermorzelt. Het Arnhemse besluit is armzalig.

Gedachten bij de foto ‘König Njoja vor seinem Palast i. Fumban am Tag vor seiner Wegführung ins Exil 1931’

Adolf Oberlerchner, King Njoya in front of his palace in Fumban on the day before he was taken into exile in 1931‘[König Njoja vor seinem Palast i. Fumban am Tag vor seiner Wegführung ins Exil 1931]. Collectie: Basel Mission (subcollection), International Mission Photography Archive, ca.1860-ca.1960.

Dit is een foto uit een van mijn favoriete fotocollecties van de Basel Mission. De titel is intrigerend. Koning Ibrahim Njoya (circa 1860 – circa 1933) van de Bamum voor zijn paleis in Fumban, West-Kameroen op de dag voor zijn ballingschap in 1931.

Wat weten we van Koning Njoya, van de Bamum en de politieke situatie in Kameroen in 1931?

Wikipedia geeft uitleg (vertaald): ‘Onder invloed van een Duitse missionaris bekeerde Njoya zich tot het christendom. Later creëerde hij een nieuwe syncretistische religie gebaseerd op het christendom en de traditionele Bamum-religie voordat hij zich in 1916 samen met een groot deel van zijn hofhouding tot de islam bekeerde.’

Tot 1916 stond Kameroen politiek onder Duitse invloed. Door de ontwikkelingen van de Eerste Wereldoorlog veranderde dat in 1916 toen Frankrijk het in West-Kameroen voor het zeggen kreeg. Cultureel werkte de Duitse invloed daarna nog door. Het duurde tot 1931 totdat koning Njoya door de Fransen verbannen werd naar de hoofdstad Yaoundé zodat hij het contact met zijn volk kwijt was.

Moeten we deze geschiedenis opvatten als een teken van Westers kolonialisme? Het is moeilijk om het zo niet te zien. En hoe verhoudt zich dat tot de onderhorigheid aan de lokale vorst?

Interessant is dat Koning Njoya religieus door vier fasen ging: Bamum-religie, christendom, mengvorm Bamum-religie en christendom, islam. Hoe diep zouden de bekeringen zijn gegaan?