ArtEZ weet wat cultureel ondernemen is. Maar weet het ook wat kunst is?

Een tweet van Nelle Boer: ‘Mijn oude academie, @ArtEZhogeschool, vraagt 200 euro aan alumni voor een cursus cultureel ondernemen’. Nee, een kunstenaar is geen ondernemer. Stel je voor. En een kunstacademie is geen opleiding voor ondernemers. Maar deze beroepsvariant is wel populair bij directeuren.

ArtEZ grossiert in cliché’s. Dat is een teken van lui denken. Het gebrek aan intellectuele kracht en onderscheidingsvermogen om hoofd- van de bijzaken te onderscheiden bij deze opleiding dringt zich op. Neem nou bovenstaande schermafbeelding over Broedplaatsen. Het ronkt van zelfpromotie waardoor de feiten ingekleurd worden met emotie. Het doet pijn aan de ogen. Van het gebruik van het woord ‘Broedplaatsen’ dat nietszeggend is tot en met de pretentie (succesvol, expertlezingen, innovatieve karakter) iets bijzonders te bieden. In een echte broedplaats wordt het plan ontwikkeld voor de opstand. In de broedplaats van ArtEZ wordt het omgekeerde nagestreefd: het leren van inschikkelijkheid aan de bestaande orde en de markt.

Onderwijs denkt zich aan de markt te moeten verkopen. Dat daartoe marketing nodig is hoort er blijkbaar bij. Het misverstand is dat het hier om (autonome) kunst gaat. Want kunst ontregelt, scherpt aan, zet aan tot denken en biedt schoonheid. Het omgekeerde van wat ArtEZ biedt. Bij de Broedplaats van ArtEZ gaat het om toegepaste kunst die al bij voorbaat ingepast is door het denken dat de studenten opgelegd wordt. Het mag, en is wellicht door allerlei omstandigheden onvermijdelijk. Maar noem het geen kunst. Want dat is het niet.

Gebruik van kunst als middel is niet uniek voor onderwijs. Ook de politiek maakt er graag goede sier mee.
Kunst straalt immers zo lekker af. Als het maar niet gevaarlijk wordt, geen eigenstandige positie inneemt en  ingepast wordt. Kunst moet getemd worden en geen praatjes hebben. Niet alleen dienen de scherpe kantjes afgevijld te worden, maar juist de kern ervan moet gesmoord worden. Van kunsthaters uit de PVV of de VVD kan dat nog begrepen worden. Ze zijn oprecht in hun afkeer. Maar dat kunstopleidingen onder het mom van ‘cultureel ondernemen’ zich opstellen als het verlengde van de industrie is onverteerbaar. Noem wat het is: toelevering. Noem het geen kunst. Want dat schept onnodige misverstanden over de betekenis van kunst.

Foto: Schermafbeelding van ‘Broedplaatsen’ van ArtEZ hogeschool voor de kunsten.

Establishment heeft recht om te regeren verloren. Hoe kunnen hervormers een rol krijgen?

Heeft de elite de massa in de steek gelaten en het recht verloren om te regeren of moet de elite in opstand komen tegen de onwetende massa? Michael Krieger schetst de posities in een artikel voor Liberty Blitzkrieg dat Zero Hedge doorplaatst. Krieger is duidelijk met zijn maatschappijkritiek die tot op de bodem gaat: ‘The main thing to think about is what kind of society do we want to rebuild from the ashes. I am of the view that it must be a return to the Constitution and an elimination of central banking power and secrecy.’ 

Krieger praat vanuit een Amerikaanse situatie waar het grote geld de politiek bepaalt en de maatschappelijke verschillen scherper zijn dan in Europa. Op dit moment wordt de voorkeurskandidaat van het establishment Hillary Clinton zelfs door de Republikeinse oud-presidenten Bush aanbevolen. De elite kent herschikkingen. Ook in Europa heeft de elite de burgers in de steek gelaten. Vooral de laagopgeleiden, sociaal achtergestelden ondervinden geen voor- maar nadelen van het globalisme. Inkomensongelijkheid is onaanvaardbaar gegroeid en het maatschappelijk perspectief afgenomen. Om erger te voorkomen zoals een volksopstand en eeuwige chaos moeten verschillen om allerlei redenen worden teruggedraaid. Hoe kan dat gerepareerd worden?

Het antwoord is simpel: hervorming en resocialisatie van de samenleving. Maar de uitvoering is lastig als de elite niet inziet dat een stapje terug op termijn hun eigenbelang dient of deze elite onderling verdeeld is. De Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn illustratief. Als in een standaardmodel van een inleiding politieke geschiedenis staan de drie overgebleven kandidaten voor drie principieel verschillende oplossingsrichtingen: Hillary Clinton vertegenwoordigt de belangen van het establishment, Donald Trump het ongenoegen van de massa en Bernie Sanders de tussenpositie van hervorming en bemiddeling tussen massa en establishment.

Het establishment heeft de macht en geeft die niet uit handen. Dat gebeurt onder meer door het aansturen van de gevestigde media die de beeldvorming bepalen en het politiek bestel manipuleren. De theorie is dat Trump in de media zo snel kon stijgen om vervolgens in een vrije val in de steek te worden gelaten. Sanders   die de ideale compromiskandidaat was heeft op geen enkele moment bij de politieke en economische elite en in de media een eerlijke kans gehad. De steun voor hem ontstond ondanks establishment en media.

Europa heeft te kampen met de Brexit. De Britse massa heeft niet vanuit domheid of onwetendheid, maar vanuit normale berekening gestemd. Het is niet de massa, maar die elite die dat op haar geweten heeft.  De kloof tussen bevolkingsgroepen moet hersteld worden. Daar helpt geen laatdunkendheid van een zich beter achtende hoogopgeleide klasse tegenover de laagopgeleiden aan die een trap na van domheid wordt gegeven.

De theorie is simpel. De verzorgingsstaat moet niet verder afgebroken worden. Inkomensverschillen moeten verkleind worden. De macht van banken en mega-ondernemingen moet snel en hard worden teruggedrongen. Belastingonwijking moet aangepakt worden. Immigratie moet zowel beter gereguleerd als afgeremd worden. De EU moet 100% controle over de eigen buitengrenzen herstellen. De zelfbenoemde vertegenwoordigers van de massa Trump, Wilders of Marine Le Pen bieden geen oplossing, Maar de vertegenwoordigers van het establishment zoals Hillary Clinton, Rutte of Hollande evenmin. De toekomst is aan standvastige hervormers van het type Sanders of Jesse Klaver die manoeuvreren tussen de chaos van de afbrekers en de sinistere   stilstand en apathie van het establishment. De paradox is dat het establishment alleen het establishment kan overtuigen dat het in het eigenbelang is om een stapje terug te doen. Daarom is voor de nabije toekomst een samenwerking tussen hervormingsgezinde krachten in het establishment en hervormers het hoogst haalbare.

Foto: William Henry Jackson, ‘Colorful dragon painted on wall’. China, 1895.

Brexit of toch Bremain? Verdeeldheid in Leave-kamp wat doorslag moet geven: single market of immigratie

Simon Ostrovsky gaat voor Vice News op reportage naar het Engelse Clacton-on-Sea in Essex. Hij peilt de stemming. Kan het Leave-kamp dat het referendum heeft gewonnen de belofte houden over de beperking van immigratie? Want als het Verenigd Koninkrijk om economische redenen toegang wil houden tot de single market van de EU, dan moet het in die Europese Economische Ruimte vrij verkeer van personen toelaten.

Zo tekent zich een splitsing aan in het Leave-kamp tussen fundamentalisten en realisten. De Conservatieve politicus Boris Johnson is een vertegenwoordiger van het laatstgenoemde kamp, UKIP-voorman Nigel Farage van het eerstgenoemde. Los van elkaar trokken ze de kar. Het lijkt erop dat Farage die geen machtspositie in het Britse parlement heeft op een zijspoor wordt gezet. Geldschieters die hem steunen willen hun economisch belang niet schaden door een vrijhandelspositie voor hun land te kiezen die leidt tot ongunstige voorwaarden.

Aaron Banks plant volgens een bericht in The Guardian een nieuwe partij die de resten van het Leave-kamp van Labour, Conservatives en UKIP bij elkaar veegt. Zonder Nigel Farage die er volgens Banks ‘genoeg van kan hebben’. Maar het lijkt eerder dat Banks en andere ondernemers genoeg hebben van Farage die ‘uitgewerkt’ is. De teleurstelling van de mensen die Ostrovsky spreekt zal immens zijn. Ze zullen zich verraden voelen.

De paradox is dat de enige manier om dit schisma binnen het Leave-kamp uit de weg te gaan afstel van een Brexit is. Dan kan Farage zijn machtspositie houden, is Johnson niet verplicht maatregelen uit te voeren die hij in de campagne afwees en hoeft er niet gekozen te worden tussen de ondernemers die een single market met de EU willen en kiezers die tegen immigratie zijn. Of de manier om dit te realiseren vervroegde verkiezingen of een tweede referendum zijn is een detail. Het wordt steeds duidelijker dat een Brexit velen slecht uitkomt.

Alex de Vries voor Weltschmerz over uitgeven, beeldende kunst en cultuurpolitiek

Publicist, oud-academiedirecteur en uitgever Alex de Vries gaat in gesprek met Willem Baars en Michiel Romeyn voor Café Weltschmerz. Een inhoudelijk gesprek waar de scepsis van Baars en Romeyn en de liefde voor de kunst en kunstenaars van De Vries op elkaar botsen. Dat verschil in mentaliteit maakt het inzichtelijk.

Corbyn verliest vertrouwensstemming overweldigend. So what?

Jeremy Corbyn heeft volgens een tweet van James Lyons de vertrouwensstemming in de Britse Labourpartij met 172 tegen 40 verloren. Met 13 onthoudingen. Corbyn wordt verweten zich onvoldoende voor de campagne ingezet te hebben. Hij was onzichtbaar en zou als euroscepticus deze zelfs heimelijk gesaboteerd hebben. Dat leidde tot een Brexit. Vele oudere stemmers uit de traditionele achterban van Labour stemden ervoor om de EU te verlaten. Corbyn wordt dat aangewreven. Ook als onderdeel van een machtsstrijd.

Corbyn werd in september 2015 in een stemming onder partijleden gekozen tot leider. Hij sprak vele leden rechtstreeks aan, maar in de partij had hij geen machtsbasis. Zijn effectiviteit in parlement en partij was niet overweldigend. Hij bleek een buitenbeentje zonder politieke handigheid. Dat was zijn voor- en nadeel.

Corbyn is ondanks het feit dat 80% van de parlementariërs hun vertrouwen in hem opzegden vastbesloten en koppig om aan te blijven. Als vertegenwoordiger van de linkervleugel wil hij die positie niet zomaar opgeven. De regels binnen Labour staan hem ook toe de stemming naast zich neer te leggen, zo zegt hij in een verklaring. Maar zijn positie en gezag zijn er niet groter op geworden. De chaos in de politiek en de economie van het Verenigd Koninkrijk is compleet. Het gezag verkruimelt. Oude machtsspelletjes gaan gewoon door.

Foto: ‘1957. Boy in the ruins, Waverly Walk, Harrow Road.’

EKWC: Motie repareert afwijzing door Bussemaker van positief advies Raad voor Cultuur

Bovenstaande motie is op 28 juni in stemming gebracht en aangenomen. Minister Jet Bussemaker had eerder in een overleg gezegd het oordeel aan de kamer over te laten. Dit betekent dat het EKWC alsnog jaarlijks een subsidie van 300.000 euro krijgt over de periode 2017-2020. Toen ze op 23 juni in een overleg de bereidheid om te repareren uitspraak liet de minister weten om formele redenen deze subsidie niet uit de BIS te kunnen financieren. Uit welk potje het dan wel komt is vooralsnog onduidelijk. Bussemaker had om formele gronden aangekondigd het advies niet over te nemen. Maar vanwege het positieve advies van de Raad, de inzet van het CDA en de provincie Noord-Brabant ontraadde ze een motie die dat wilde repareren evenmin.

Formele problemen ontstonden door de definitie van ‘Brabantstad’ in de regeling van oktober 2015 die door het ministerie van OCW niet was aangepast aan de ruimere definitie van Brabantstad die de provincie Noord-Brabant hanteerde en waarvan het wilde dat OCW die overnam. OCW weigerde dat en wilde er uitsluitend onder verstaan: ‘gemeente Den Bosch, gemeente Eindhoven of gemeente Tilburg’. Het EKWC is in Oisterwijk gevestigd. In een cyclische argumentatie beredeneerde de minister dat de regeling die door haar toedoen om budgettaire redenen niet aangepast mocht worden vanwege juridische redenen daarom een grond was om het positieve advies van de Raad voor Cultuur over het EKWC af te wijzen. Maar zo ver kwam de haarkloverij niet.

Foto: Motie van de leden Van Toorenburg en Monasch over een oplossing voor het Europees Keramisch Werkcentrum, 23 juni 2016.

Friese partijleden boos op partijtop. Ze willen hun partij terug

Weinigen zullen het beseffen, maar kinderboekenschrijfster Janny van der Molen uit het Friese De Knipe past in het rijtje Bernie Sanders, Jeremy Corbyn en Donald Trump. Ze is onderdeel van de opstand van onderop tegen het establishment. In dit geval het establishment van de PvdA. Dat is een scheidslijn tussen hoog- en laagopgeleid, kansrijk en kansarm, binnen en buiten. Dertig kritische PvdA’ers hebben het partijbestuur een open brief geschreven die in de Leeuwarder Courant is gepubliceerd. Ze willen hun eigen partij terug.

De reactie van PvdA-leider Diederik Samsom toont zijn onbegrip en het gelijk van de briefschrijvers:. Hij is geïrriteerd. Samsom begrijpt niet waar het echt om gaat. Het gaat niet om kinderpardon, onderwijs, gasboringen of welk onderwerp dan ook. Dat is slechts een aanleiding. Het gaat om het feit niet gehoord te worden, buitengesloten te worden door een in zichzelf verstrikt zittende partijelite in Amsterdam en Den Haag. Het gaat om de afstand van het establishment tot de gewone partijleden. Ze voelen zich belazerd en pikken het niet langer. Ze komen in opstand. Ze vinden dat de politieke discussie verkeerd gevoerd wordt.

In 2014 was er het rapport ‘De PvdA Fryslân en de toekomst van het Rode Noorden; Samen sterk naar 2018!’ waar vertrekkend PvdA-kamerlid en cultuurwoordvoerder Jacques Monasch aan meeschreef. Hij verlaat teleurgesteld de kamer omdat hij het niet eens is met de koers. Uit de column in NRC van Tom-Jan Meeus blijkt dat het verhaal gaat dat Monasch ‘volgend jaar als niet-PvdA’er terugkeert op het Binnenhof – hij wil er niets over zeggen.’ Monasch: ‘De leiding ziet de eigen smetvrees voor de eigen kiezers niet meer’. Dat verzet tegen de eigen bestuurlijke elite is de hoofdreden voor de Friese briefschrijvers. Een andere reden is dat ze het sociaal-democratisch gedachtengoed weer centraal willen zetten. Ofwel, het belang van de werknemer.

Petitie ‘verbod op religie’ is ongewenst. Maar ook onnodig

De petitie ‘Verbod op religie’ pleit voor een verbod op religie omdat het de vooruitgang zou tegenhouden. Het is trouwens de vraag hoe de vooruitgang eruitziet. Een verbod is ongewenst. Het valt niet makkelijk in te zien hoe zo’n verbod uitgevoerd moet worden. Met commando’s die de huizen inspecteren op religieuze symbolen om ze af te voeren? Het is verre van vooruitstrevend om alle religieuze partijen, scholen, verenigingen en stichtingen te verbieden. Zelfs als religie een bederfelijk onderdeel van de maatschappij zou zijn is dat nog ongewenst. De petitie wil niet religie verbieden, maar de rechtsstaat afschaffen. Dat brengt ons ver van huis.

Er valt veel voor te zeggen om religie als achterlijk, behoudend en als uitsluitend te kwalificeren. Maar er is in een samenleving zoveel achterlijks, behoudend en uitsluitend. Denk aan het koningshuis, het professionele voetbal, de politieke partijen, de kwakzalverij of exclusieve clubjes en kringetjes. Dat rechtvaardigt echter nog geen verbod. Hoewel religie in de praktijk akelige kantjes kan ontwikkelen, heeft het ook positieve kanten. Zoals zingeving, het bieden van troost of verbondenheid. Dat laatste maakt religie uniek. In een pluriforme samenleving met diversiteit, etniciteit en herkomstverschillen biedt religie tegelijk insluiting als uitsluiting.

Dus zo’n verbod op religie is een slecht idee. Maar een niet onvoorwaardelijke toelating ervan is het dat ook. Vooruitgang kan geen voorwaarde zijn, maar achteruitgang is evenmin de bedoeling. De oplossing zit hem in het secularisme. Simpelweg gezegd, de paraplu die religies en levensovertuigingen accepteren om met elkaar gelijkwaardig onder te schuilen. Daar zou de grens gelegd moeten worden. Een religie die het secularisme accepteert wordt geaccepteerd, en een religie die het niet accepteert wordt verboden. Dat laatste houdt echter geen vervolging van gelovigen of slopen van gebouwen in, maar het onthouden van steun door de overheid.

Religieuze instellingen opereren in een krimpende vechtmarkt en hebben moeite om de eindjes aan elkaar te knopen. Ze zijn al eeuwenlang elkaar concurrenten en hebben een vijandbeeld nodig ter motivatie van zichzelf en de eigen achterban. Dat vijandbeeld wisselt. Het werkt averechts als deze petitie daarin zou gaan voorzien. Wekelijks worden kerken om financiële redenen gesloten. Religie lost zichzelf op termijn op. De meerderheid van de Nederlandse bevolking laat zich niet langer inspireren door religie. Dat moet voldoende zijn.

Foto: Petitie ‘Verbod op religie’ op petities.nl.

Brexit leert: Hillary Clinton is niet het antwoord op Donald Trump

Donald Trump vergaat het de laatste anderhalve maand slecht, maar doet het goed. Zijn fondsen drogen op, er blijft weerstand tegen hem bestaan in de Republikeinse partij en de media meten zijn blunders uit. Tot voor kort droegen ze hem op handen omdat hij hoge kijkcijfers had en hielpen ze hem aan de Republikeinse nominatie. Opmerkelijk is dat het monster niet gedood kan worden, zegt Bill Maher. Trump dreigt te winnen.

Het is de combinatie van krachtig rechts-nationalistisch populisme en een ongeloofwaardige centrumpolitiek met slechte politici die in het Verenigd Koninkrijk tot een Brexit leidde. Hetzelfde scenario is in de VS in de maak. De David Cameron van de VS is Hillary Clinton. Ze mist overtuiging, wisselt voortdurend van standpunt en krijgt geen vertrouwen van de kiezers. Op symbolische issues voor de bühne na voert ze een Republikeinse agenda. Haar favorability ratings zijn met -15 historisch laag, hoewel die van Trump met -26 nog lager zijn. Maar Trump is de anti-establishment kandidaat die de sfeer in het land aanvoelt. Wat het nog erger maakt is de verbetenheid die aan Clinton kleeft. Cameron werd nog gezien als een zondagskind in de politiek.

Clinton is het verkeerde antwoord op Donald Trump. Ze is tot de tanden gewapend en heeft haar campagne die loopt als een geoliede machine door en door georganiseerd. Maar dat werkt niet in 2016. Het gaat in deze cyclus om karakter, overtuiging en emotie. Dat alles mist ze. Haar referentie blijft de van president Obama verloren campagne voor de nominatie van 2008. Die probeert ze in 2016  alsnog te winnen. Dat campagne apparaat heeft ze met Bill Clinton in decennia opgebouwd en is de mammoettanker die niet meer valt bij te sturen. Maar sinds 2008 zijn de tijden veranderd. Het volk is de afbraak van de voorzieningen, de kwalijke effecten van het globalisme en de richtingsloosheid van hun land beu. De Brexit en de opkomst van de Europese rechtse populisten en van Trump verduidelijken dat. Over de oceaan heen inspireren ze elkaar.

Clinton is de aangekondigde ramp, zoals Cameron dat voor zijn land was. De Democratische partij heeft als backup kandidaat Bernie Sanders achter de hand die nog steeds niet uit de race voor de Democratische nominatie gestapt is. Hij houdt vermoedelijk vol om twee redenen. Om punten van zijn progressieve agenda op de Democratisch conventie van 25-28 juli binnen te halen en zo het progressive platform te versterken. En om in te stappen als het onwaarschijnlijke, maar niet onmogelijke scenario zich voordoet: een aanklacht tegen Clinton vanwege spionage in verband met haar privé server aan de hand van een FBI-onderzoek. Het feit dat over de timing van het naar buiten komen ervan de gezagsgetrouwe, maar ook Republikeinse FBI-chef James Comey beslist is het schrikbeeld voor allen die het populisme een halt willen toeroepen. Als dit pas na de Democratische conventie gebeurt in het midden van de campagne dan is de ramp niet meer af te wenden.

Pechtold geeft populisten schuld van Brexit. Is dat niet te simpel?

D66-leider Alexander Pechtold meent dat de populisten de oorzaak van de Brexit zijn. Als je het als probleem wilt framen. Ze zouden schoppen, maar geen oplossing hebben. Maar dit is slechts de helft van het verhaal. Als de populisten zo kwaadaardig zijn zoals Pechtold zegt, dan is de vraag hoe ze zoveel ruimte in media, politiek en samenleving hebben kunnen krijgen. Pechtold kan makkelijk praten met zijn eensgezinde, kosmopolitische, hoogopgeleide achterban. Het is voor de hand liggend dat juist hij dit commentaar geeft.

Niet de tegenstanders maar de voorstanders zijn Europa’s probleem. De laatsten zijn er zelfs in voldoende mate, maar ze werken niet samen, uiten zich onvoldoende en blijven aan de zijlijn staan. Ze gedragen zich labbekakkerig en verwend. Niet gewend om te vechten. Het lijkt er sterk op dat de uitslag van het Britse referendum niet zozeer volgt uit het optreden van het Leave-kamp, maar uit het falen van het Remain-kamp. Tegenstanders van de EGKS, EEG of EU zijn er altijd geweest. Dat de voorstanders zwijgen is het probleem.

Zo gaan referenda verloren. Dat illustreert ook het Nederlandse Oekraïne-referendum dat een lage opkomst van 32% kende. De publieke opinie werd veroverd door het NEE-kamp dat succesvol een harde kern wist te motiveren en vast te houden. Regeringspartijen VVD en de PvdA zetten zich nauwelijks in voor het referendum in een campagne die nooit van de grond kwam. Reden kan zijn dat de achterban van deze partijen verdeeld was en deze partijen het daarom niet aandurfden. Maar dan bepalen de electorale overwegingen het beleid. Zo sterft de overtuiging. VVD en PvdA hadden in september 2015 hun achterban moeten overtuigen om daarna van januari 2016 zonder handrem erop campagne te moeten voeren voor de associatie-overeenkomst van de EU met Oekraïne. Dat de tegenstanders wonnen was verdiend en goed geregisseerd, maar had het niet hoeven zijn gezien de stemming van het hele volk. Het is de gemakzucht en het wegkijken van de politieke elite die stoort. Meer dan de opstandigheid van tegenstanders die zich zoals altijd in de macht in willen vechten.

Want reken maar na, premier David Cameron had jaren tegen de EU geschopt en ging die ineens verdedigen. Dat deed hij vaardig, maar iedereen voelde dat de overtuiging ontbrak. Daarbij hielden zijn kabinetsleden op de minister van Financiën George Osborne na zich stil. Bij Labour miste leider Jeremy Corbyn zowel de overtuiging als de basale politiek vaardigheid om geloofwaardig voor de relatie met de EU te pleiten. Hij liet zijn achterban niets van overtuiging voor de EU zien. Leden van het schaduwkabinet hebben het vertrouwen in hem opgezegd. Pechtold kan gelijk hebben dat de populisten met vuur spelen in een vuurwerkfabriek. Maar het echte probleem in Europa is dat de bedrijfsbrandweer niet optreedt en het berustend laat gebeuren.