Sieberen Voordewind is een evangelist. Hij heeft ook een shop waar hij zijn boeken aanbiedt en zijn schilderijen toont. Voordewind zendt op sociale media en heeft de reacties uitgezet. De dialoog zoekt hij niet.
Dat is jammer want Voordewind blijkt een selectieve plakker en knipper. Zijn video ‘R60. GEEN HIEP HIEP HOERA VOOR ISRAEL‘ op YouTube is duidelijk gebaseerd op het Wikipedia-lemma ‘Hiep, hiep, hoera!‘ dat hij parafraseert zonder de essentie van het lemma te noemen. Namelijk de weerlegging van wat Voordewind opdist. Daarom zakt de video in elkaar als een kaartenhuis.
Voordewind presenteert zich als man van het woord, maar typt bij de video over het wegblijven uit de kerk de tekst ‘Maar dit zegt genoeg over wat er in ons land gebeurd‘.
Hij heeft gelijk dat door de ontkerkelijking kerkgebouwen overbodig worden. In 2022 was volgens opgave van het CBS 13% van de Nederlanders protestant. Het is begrijpelijk dat Voordewind zijn doelgroep zo groot mogelijk wil houden. Maar het afbrokkelend geloof is vechten tegen de bierkaai. De belangrijkste redenen van ontkerkelijking noemt hij niet: hoger opleidingsniveau en hoger inkomen.
Om te variëren op het gezegde ‘elk volkkrijgtde leiders die hetverdient‘ kan men met Voordewind in gedachten zeggen ‘protestante gelovigen krijgen de evangelisten die ze verdienen‘. Aan de redenen voor ontkerkelijking kan men evangelisten als Voordewind toevoegen. Bezielende dominees die gelovigen inspireren praten niet in clichés.
Schermafbeelding van deel artikel ‘Rooms-Katholieke Kerk wil nieuw tijdperk in relatie met kunstenaars. ‘De wereld heeft kunstenaars nodig’ in het ND, 30 april 2024.
De waarheid als een koe over kunstenaars is ook tot het Vaticaan doorgedrongen. Het commentaar van de Portugese kardinaal José Tolentino de Mendonça is helemaal van deze tijd. Het ND bericht erover in een artikel van 30 april 2024 van Hendro Munsterman:
‘Maar, zo zei De Mendonça ook: er zijn ook hevige spanningen geweest in de relatie tussen kerk en kunst. Hij sprak zelfs over ‘een tientallen jaren durende echtscheiding’. Deze waren mede veroorzaakt door het feit dat ‘de kerk de kunst niet altijd begreep en ook niet begreep dat zij vrijheid nodig heeft’. Kunstenaars willen volgens de dichter-kardinaal ‘niet slechts als klankbord van anderen fungeren’.‘
Zo is het. Niemand wil trouwens als klankbord van anderen fungeren.
Bericht van Museum Catharijneconvent over de tentoonstelling ‘De schepping van de wetenscchap‘, februari 2024. De tentoonstelling is nog te zien tot 2 juni 2024.
Afgelopen week zag ik de tentoonstelling ‘De schepping van de wetenschap‘ in Museum Catharijneconvent te Utrecht. Het museum vat het samen: ‘Tussen religie en wetenschap heeft het altijd geknetterd. De twee hebben innig samengewerkt maar kunnen ook keihard botsen‘.
Wat een teleurstellende tentoonstelling. Doorgaans zijn de tentoonstellingen in het Catharijneconvent scherp van focus en de moeite waard, maar deze tentoonstelling zakt door de bodem. Het mist een strakke lijn. Vraag is hoe het komt dat de tentoonstelling niet van de grond komt en plichtmatig toont. Is het een mentaliteitskwestie die remmend werkt op een objectieve benadering?
De introductie is onvoldoende van uitleg over wat de bezoeker kan verwachten, de aandacht voor de astronomie drukt een zware stempel op het begin, de hedendaagse kunst wordt er aan de haren bijgesleept hoewel de werken kwaliteit hebben en wordt moeizaam geïntegreerd,
Storend is dat er in de bijschriften een stem klinkt die de blokkerende invloed van de kerk op de wetenschap vergoelijkt. En verschillen tussen kerk en wetenschap gladstrijkt. Uiteraard worden verdienstelijke Jezuïtische wetenschappers genoemd, maar de schaduwzijde van een kerk die op de rem van de wetenschap staat komt er bekaaid af. De tentoonstelling is in de historische terugblik aantoonbaar niet objectief.
De tentoonstelling maakt de samenstellende delen niet groter dan het geheel, er ontbreekt focus, het straalt geen lef uit en kan de gaten niet voldoende dichtstrijken met populistische interventies. Het waaiert alle kanten op en daarom landt de tentoonstelling nergens. De sterke vormgeving van Trapped in Suburbia kan de tentoonstelling niet redden.
Deze twee voorbeelden duiden erop hoe lastig de relatie tussen kerk, en kunst en wetenschap nog steeds is. De oude Conste. De kerkelijke traditie werpt er nog steeds haar slagschaduw over. Zeker waar het gelovigen betreft die mentaal opgesloten zitten in die traditie. Zonder dat ze het wellicht zelf beseffen. Dat de kerk zelf een late doorbraak biedt om dat open te wrikken is een positieve ontwikkeling.
Bangladesh lijdt onder een hittegolf. Temperaturen kwamen afgelopen week boven de 42 graden Celsius uit. Scholen werden gesloten. April is de warmste maand, maar sinds de onafhankelijkheid in 1971 is het er niet meer zo warm geweest. Door klimaatverandering duren hittegolven langer, komen ze vaker voor en worden ze intenser, aldus het artikel in RawStory.
Wat te doen in een land waar de bevolking voor ongeveer 91% moslim is? Dat laten de beelden zien. Moslimmannen bidden in de open lucht onder de zon met speciale gebeden tot de profeet om regen af te dwingen.
‘Bidden om regen is een traditie van onze profeet. We bekeerden ons voor onze zonden en baden om zijn zegeningen voor regen’, aldus een vertaald citaat van Muhammad Abu Yusuf, een islamitische geestelijke die een ochtendgebedsdienst leidde voor 1.000 mensen in het centrum van Dhaka.
Elk nadeel heeft zijn voordeel. De hittegolf wordt aangewend om te bidden en gelovigen te verenigen. Het arme, volkrijke Bangladesh heeft weinig andere opties.
Als er geen regen komt, dan geeft de profeet even niet thuis en moet er nog harder gebeden worden. Als er wel regen komt, dan komt dat door de profeet en kan hij bedankt worden omdat de gebeden zijn verhoord. Een win-win situatie onder erbarmelijke omstandigheden.
De joodse sportjournaliste Barbara Barend steunt de oproep dat burgemeesters op Koningsdag een oranje keppeltje dragen. Om vier redenen een onbezonnen idee. Het is het verkeerde antwoord op antisemitisme.
1) Vanwege de Scheiding van Kerk en Staat. Een burgemeester die de staat vertegenwoordigt moet geen religieuze symbolen zoals een keppeltje dragen maar neutraliteit uitstralen.
Ook niet als het een symbolische actie voor een goed doel is. Zoals de bestrijding van antisemitisme die sinds de moord van Hamas op 7 oktober 2023 op Israëlische burgers en de reactie daarop van Israël tot escalatie hier en daar heeft geleid.
Joodse Nederlanders voelen zich door uitingen van geweld niet meer veilig op straat. Dat is een schande voor de Nederlandse rechtsstaat. Antisemitisme moet aangepakt worden. Maar niet met deze symbolische actie. Wel door inzet van de veiligheidsdiensten, voorlichting op scholen en mediacampagnes van de overheid.
2) Een tweede reden is dat zo’n actie weer een reactie oproept en escalatie dichterbij brengt. Pro-Palestina activisten, antisemieten en anti-overheidsdenkers zullen zich gesterkt voelen in hun oordeel dat (de vertegenwoordigers van de) staat niet neutraal is. Dat staat haaks op het uitstralen van eenheid.
3) Een derde reden is dat het een religieus symbool onnodig centraal zet. En tot onderwerp van discussie maakt. Door escalatie wordt dan een godsdienst in een politiek debat getrokken waar het uiteindelijk alleen maar slechter uitkomt.
4) Het hoofd van burgemeesters wordt als reclamebord gebruikt en ondergeschikt gemaakt aan een politiek-maatschappelijk doel. Dat gaat voorbij aan de individualiteit van burgemeesters.
Kortom, in Nederland waar een minderheid van zo’n 43% van de bevolking verklaart een godsdienst te belijden is elke godsdienst een minderheidsreligie. We moeten voorzichtig zijn met het vermengen van religieuze symbolen (ook als dat een culturele component heeft) met de symbolen van de staat. Het dreigt de eenheid van de neutrale staat aan te tasten.
We mogen godsdiensten de ambitie nageven dat ze niet ophouden andersdenkenden -of ‘ongebondenen’- steeds weer in hun kamp te trekken. Te annexeren. Daar is de actie met het keppeltje een voorbeeld van. Godsdiensten voelen zich groter dan ze zijn.
Het biedt ook perspectief. Want als die actie van het oranje keppeltje doorgaat, dan is het hek van de dam bij nationale vieringen. Minderheden zullen zich aandienen en hun plek opeisen. Op het hoofd een oranje pastavergiet van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster. Een oranje mijter van de katholieken. Alles wat sowieso oranje is van de hindoeïsten.
Een reclamebureau kan namens de overheid bij toekomstige nationale vieringen het hoofd van alle burgemeesters aanbesteden aan de meest biedende partij. Dit is onbekend gebied dat met het voorstel voor deze keppeltjes-actie verkend wordt.
Schermafbeelding van deel artikel ‘‘Je houdt van Bach of van Beyoncé.’ Trijnie Bouw is de nieuwe voorzitter van de PKN‘ van Koos van Noppen in het ND, 19 april 2024.
Predikant Trijnie Bouw is met ingang van 1 juni 2024 de nieuwe voorzitter van de synode van de Protestante Kerk in Nederland, aldus een artikel van 19 april 2024 in het ND. In een korte ontmoeting met de pers deed ze enkele uitspraken. ND zette het in een artikel.
Schermafbeelding van deel artikel ‘‘Je houdt van Bach of van Beyoncé.’ Trijnie Bouw is de nieuwe voorzitter van de PKN‘ van Koos van Noppen in het ND, 19 april 2024.
Haar uitspraak ‘je houdt van Bach of van Beyoncé‘ is er een om in te lijsten. De kwinkslag waarmee de pers gevoed wordt. Klopt het wat Bouw zegt? Nee, natuurlijk niet. Sommigen houden van Bach noch Beyoncé, anderen houden van Bach én Beyoncé.
Het is geen toeval dat ze naam van de 18de eeuwse Lutheraanse Duitse componist en een 21ste eeuwse Methodist Amerikaanse zangeres in één adem noemt. Daarmee wil Bouw laten weten dat ze de traditie koestert, niet blind is voor wat er in de hedendaagse populaire cultuur gebeurt maar het christendom haar uitgangspunt is.
Bouw construeert met zwart-wit denken tegenstellingen om die vervolgens eigenhandig te overbruggen. Wat ze zegt getuigt niet van diep politiek besef. Kent ze geen mensen die links noch rechts zijn? Kent ze geen mensen die zowel van woorden als daden houden?
Haar christelijke uitspraken zijn van een andere orde, die zijn beperkt tot het christelijke sociolect waar christenen met elkaar verkeren. Dat is een taal voor intern gebruik. Ook dat taalgebruik is aan mode onderhevig.
Ikzelf? Van de cellosuites van Bach houd ik, niet van de cantates. Dus het kan ook nog dat je houdt van een deel van Bach en van een ander deel niet. De muziek van Beyoncé gaat aan me voorbij omdat ik die nooit tegenkom.
De werkelijkheid is meer gelaagd en gefragmenteerd dan Bouw het in haar uitspraken tegen de pers laat uitkomen. Dat belooft nog wat voor de PKN. Enfin, iedereen heeft recht op een nieuwe kans. Buxtehude of Bauer? Bouw of …?
Still van video ‘God says Trump is a great person – David Wilkerson‘ op het YouTube-kanaal God’s sermon, 12 april 2024.
Religie en sociale media is een giftige combinatie. Voeg Trump eraan toe en het wordt explosief. Partijpolitiek en religie moeten liever niet samengaan. Een godsdienst die zich partijpolitiek uitspreekt wordt uiteindelijk ongeloofwaardig.
Evangelist David Wilkerson die in 2011 bij een verkeersongeluk om het leven kwam leeft nog steeds van première naar première op het YouTube-kanaal God’s Sermon dat door zijn medestanders in de lucht wordt gehouden. Na zijn dood bouwen ze voort op zijn bekendheid. Wilkerson excelleert in holle woordenpraal die mateloos slingert en kronkelt.
Opvallend is dat Donald Trump zich pas in 2015 officieel kandidaat stelde voor het ambt van president van de Verenigde Staten, namens de Republikeinse Partij. Wilkerson wist blijkbaar al jaren daarvoor dat God zei dat Trump een geweldig persoon was.
Die God had de Access Hollywood tape zeker niet gehoord waarin Trump over vrouwen zei ‘Grab ‘em by the pussy. You can do anything.’ Vindt die God Trump een geweldig persoon?
Dat grenst op twee manieren aan helderziendheid over het graf heen. Hoe kan een mens die gelooft in God weten wat dit opperwezen zegt? Hoe kon Wilkerson jaren voor zijn dood weten dat die God iets van plan was met Trump?
David Jeremiah is ook een evangelist die van zichzelf beweert dat hij het luisterend oor van God heeft. Dat is knap. Dat is briljant. Dat is geniaal. Dat is onmenselijk. Dat is volksverlakkerij.
Ook in David Jeremiah komen religie, sociale media en partijpolitiek samen. Met religieuze oplichterij fluistert hij net als de digitaal in leven gehouden David Wilkerson zijn volgelingen in dat ze zijn verdienmodel moeten volgen. Geld, politiek en religie, dat is de truc.
Still uit video ‘God said the white house is for Trump – David Jeremiah‘ op YouTube-kanaal David Jeremiah, in première op 13 april 2024.
Omroep Gelderland zegt als toelichting bij deze video: ‘Zorgboerderij United Souls in de gemeente Ede buit kwetsbare jonge kinderen uit en mishandelt ze geestelijk. Dat vertellen moeders aan Omroep Gelderland. Hun kinderen die naar de zorgboerderij gingen, kwamen thuis met verontrustende verhalen. Ze kregen slecht te eten, werden geslagen en moesten mee naar duiveluitdrijvingen.’
Kwetsbare kinderen werden zonder medeweten van hun ouders naar de zorgboerderij gebracht. Dat is in strijd met professioneel handelen van de zorgboerderij en de genezings- en bevrijdingsdiensten van Tom de Wal.
De NOS zegt in een bericht over deze zorgboerderij in Wekerom (gemeente Ede): ‘Ouders vertellen dat de begeleiding op de zorgboerderij in eerste instantie goed was, maar dat dit de laatste jaren veranderde toen de eigenaresse zich stortte op haar geloof. Volgens de ouders zijn hun kinderen daarna meerdere keren zonder hun toestemming meegenomen naar bevrijdings- en genezingsdiensten.’
NOS: ‘De bevrijdings- en genezingsdiensten werden gedaan door evangelist Tom de Wal. De prediker en gebedsgenezer claimt dat hij mensen kan genezen met “de kracht van God”. Ook beweert hij mensen te kunnen ‘bevrijden’ van boze geesten of demonen. Dit gebeurt tijdens speciale ‘bevrijdingsdiensten’.
Godsdienst als spelbederver. Godsdienst als verdienmodel. De pseudo-godsdienst van de organisatie van Tom de Wal die met zijn welvaartsevangelie een op Amerikaanse leest geschoeid bedrijf met een miljoenenomzet probeert op te bouwen.
De laatste maand heeft Tom de Wal in de gevestigde media kritiek gekregen op zijn organisatie. De Wal wordt stukje bij beetje ontmaskerd als valse profeet die kwetsbare mensen geld uit de zak klopt. De artikelen van Omroep Brabant, Omroep Gelderland en de NOS zijn er onderdeel van om publiekelijk bekend te maken wie Tom de Wal echt is.
Tom de Wal laat aan Omroep Brabant weten de eigenaresse van de zorgboerderij niet te kennen. Dat lijkt op een terugtrekkende beweging van hem. Of de eigenaresse van de zorgboerderij of De Wal liegt. Hoe dan ook is het verschrikkelijk dat onder het mom van godsdienst kwetsbare kinderen zonder dat hun ouders dat wisten zijn blootgesteld aan de kuren van Tom de Wal en zijn Frontrunners Ministries.
NOS zegt over de ouders van de kwetsbare kinderen op de zorgboerderij die overgeleverd werden aan Tom de Wal: ‘Ze hebben een klacht ingediend bij de brancheorganisatie waarbij de zorgboerderij is aangesloten. De zaak is in behandeling bij het Instituut voor Agrarisch Recht, dat klachten afhandelt voor de brancheorganisatie. De uitspraak volgt later deze week. Sinds het begin van de zaak heeft de gemeente Ede, waar de zorgboerderij staat, alle doorverwijzingen gestopt. Op de zorgboerderij verblijven volgens Omroep Gelderland op dit moment geen kinderen meer’.
Dit incident op de zorgboerderij is een bouwsteen in de beeldvorming om duidelijk te maken wat de organisatie van De Wal is. Als valse profeet misleidt hij kwetsbare mensen en kinderen, en maakt misbruik van hun afhankelijkheid.
Als een verbod van de Frontrunners Ministries vanwege de vrijheid van godsdienst niet mogelijk is, dan kan in elk geval ruchtbaarheid gegeven worden aan het opportunisme, de geldzucht, de onsmakelijkheid, de dekmantel van religie en het onprofessionele gedrag van Tom de Wal en zijn organisatie.
X van Marcel de Graaff en twee reacties, 29 maart 2024.
Marcel de Graaff is Europarlementariër namens FVD. In 2022 verliet hij de PVV en werd lid van FvD. Watcher Chris Aalberts zegt over hem: ‘De Graaff is te pro-Russisch om bij extreemrechts te zitten en daarom is hij nu onafhankelijk van alles en iedereen’.
De Graaff is in het Europarlement politiek geïsoleerd en krijgt niets voor elkaar. Hij is door Baudet weggepromoveerd naar het kansloze lijsttrekkerschap van FvD Vlaanderen voor de Europese verkiezingen van juni 2024. De Graaff is zijn eigen doodlopende weg.
De Graaff is een gemankeerde politicus. Wat hem resteert is het volgen van de Russische propaganda. Zoals de ook door onafhankelijke experts weerlegde claim dat Oekraïne iets te maken heeft met de aanslag in de Crocus City Hall in Moskou. Maar De Graaff heeft maar een publiek: Baudet.
De Graaff probeert blijkbaar alles om bij Baudet alsnog in het gevlei te komen. Het is trouwens geen broodje aap verhaal dat de Russische Federatie in de EU propaganda bedrijft. Dat is een werkelijkheid die vaststaat. De Graaff is zo diep in het konijnenhol van de complottheorieën ingedoken dat hij niet meer om kan keren.
Wat voor zelfbeeld heeft de katholieke theoloog De Graaff? Het lijkt dat hij de katholieke dogma’s als de Onbevlekte Ontvangenis van Maria, de pauselijke onfeilbaarheid en de Maria-Tenhemelopneming projecteert op de kleine paus Baudet en de grote paus Poetin. Het zij zo.
Schermafbeelding van deel artikel ‘RedactiePraat: kan je als christen daten met een ongelovige? (S4E1)‘ van EO Beam, 15 februari 2024.
Op Facebook sprak in een post van Jan Christiaan Nieuwenhuis die veel aandacht besteedt aan valse profeten als Tom de Wal iemand in een reactie over ‘ongelovigen’. De ‘ongelovigen’ zouden zich nog meer van het evangelie afkeren. Dat riep bij mij een reactie op:
Het woord ‘ongelovigen’ is ongepast. Beter is om te spreken van ‘ongebondenen’ of mensen die verklaren niet tot een religieuze organisatie te behoren. Dat is volgens het CBS in Nederland zo’n 60% van de bevolking. In de VS noemt men deze niet aangeslotenen ‘unaffiliated’.
Het woord ‘ongelovigen’ is om twee redenen ongepast. Het suggereert dat deze mensen nergens in geloven, wat onwaarschijnlijk is. Ze kunnen geloven in de mensheid, het secularisme, de kunsten of wat dan ook.
Ook verbindt het woord ‘ongelovigen’ deze ongebondenen indirect met het geloof. Een soort inlijving. Maar ze zijn geen tegenstander of diapositief van het geloof, ze hebben er juist geen verbinding mee.
Ik begrijp uw misverstand wat ik u niet kwalijk neem. In media, onderwijs en sociale wetenschappen wordt het woord ‘ongelovigen’ slordig, onzorgvuldig en onnadenkend gebruikt.
De verwijzing naar de kunsten is niet toevallig. Theater en religie putten uit dezelfde bron. Het is allebei fictie die door mensen is geconstrueerd. In een commentaar uit 2019 legde ik dat uit:
De godsdiensten zijn niet zozeer een verzinsel van mensen, maar een constructie. Want het begrip verzinsel bevat de notie ‘dat het niet waar hoeft te zijn’ en dat gaat aan de essentie ervan voorbij. Maar de constructie is waar, zoals narratieve constructies als vertellingen of films altijd hun eigen logica en waarheid hebben. Binnen die fictieve constructie zijn ze waar. Zo is God binnen de constructie van een godsdienst waar en bestaat deze God.
Deze redenering heeft een historische onderbouwing en kent parallele ontwikkelingen. Zowel het drama als religie putten uit dezelfde bron. Namelijk het ritueel. Historische theaterwetenschappers leggen dat ontstaan in grotten waar onze verre voorouders bij elkaar kwamen om in bezweringen en plechtige handelingen door zingeving en troost de harde werkelijkheid op afstand te houden en de eigen sterfelijkheid te relativeren. Om dat te plaatsen in de tijd, de oudste rotsschilderingen uit de grot van Lascaux worden gedateerd op 15.000 jaar voor Christus.
Na verloop van tijd heeft zich door een verschil in behoefte van die verre voorouders een afsplitsing voorgedaan. Zo ontstond dat wat later het wereldse drama (theater) werd en dat wat voeding gaf aan het ontstaan van godsdiensten (religie). Dat is een ontwikkeling van tientallen eeuwen geweest.
Het ontstaan van het moderne theater wordt gedateerd op de 5e eeuw voor Christus toen in Griekenland de oervaders van het moderne drama Aischylos, Sofokles en Euripides het theater moderniseerden en van nieuwe elementen voorzagen. Het werd een autonoom genre. Een gevolg hiervan was dat het verder op afstand kwam te staan van de oorsprong die oorspronkelijk een ritueel in de cultus van Dionysos was.
De historische analogie met het ontstaan van de godsdiensten is opvallend. De nu nog bestaande wereldgodsdienst het Hindoeïsme ontstond in dezelfde periode als het moderne Griekse drama, namelijk in de 5de eeuw voor Christus. Daarna volgden het Boeddhisme, Jodendom en Christendom.
Het heeft sinds de oertijd van Lascaux ruim meer dan 10.000 jaar geduurd voordat religie en theater zich beslissend van elkaar gingen onderscheiden. In die overgangstijd hebben ze parallel gelopen, van elkaar geleend en elkaar versterkt. De functies van theater en religie die nu als afwijkend van elkaar worden gezien zijn in die tussentijd steeds verder hun eigen weg gegaan door detaillering en specificatie. Zowel in het theater als de religie is die gemeenschappelijke bron van het ritueel nog te herkennen, maar door allerlei ontwikkelingen binnen die twee genres zijn ze losser komen te staan van hun eigen ontstaan.
Er bestaan ongelovigen. Dat zijn nihilisten die nergens in geloven. Maar die heeft de gelovige christelijke dame die op Facebook reageerde niet op het oog.
Ze bedoelt met ‘ongelovigen’ de meerderheid van Nederlanders die niet haar christelijke geloofsleer volgen. Getalsmatig was in 2022 vanuit christelijke optiek 68% van de Nederlanders ‘ongelovig‘. Ze zouden zich zelfs van het evangelie afkeren. Met deze opmerking probeert deze christen de zogenaamde ongelovigen te annexeren. ‘Ongelovigen‘ zouden zijn afgedwaald en volgens haar uiteindelijk behoren tot de godsdienst die zij belijdt. Mogelijk bivakkeert ze mentaal nog op de Synode van Dordrecht (1619).
In een samenleving waar volgens het CBS in 2022 57,2% van de bevolking zich niet rekende tot een kerkelijke gezindte of levensbeschouwelijke groepering is niet het zogenaamde geloof, maar het zogenaamde ongeloof de norm geworden.
Gebruik van de term ‘ongelovig‘ is om drie redenen onzorgvuldig en moet afgeraden worden. Behalve als men nihilisten bedoelt. Vanwege de suggestie dat ‘ongelovigen‘ nergens in geloven, wat aantoonbaar onjuist is. Vanwege de misplaatste claim dat ‘ongelovigen‘ het religieuze gedachtegoed van gelovigen aanhangen en er een verlengde van zijn. Al is het als diapositief. En vanwege de maatschappelijke situatie waarin geloof niet langer de norm is, maar een minderheidspositie inneemt.
Schermafbeelding van deel artikel ‘Apology follows Iftar at Manchester Cathedral‘ in Church Times, 6 april 2023.
Goed zo, christenen, maak onderling ruzie zodat jullie maatschappelijk belang nog sneller afneemt dan de ontkerkelijking al met zich meebrengt. Verbreding gaat ten koste van verdieping en verdieping gaat ten koste van verbreding. Daar is geen tussenweg in mogelijk. Zo is een deel van de Nederlandse christenen te ouderwets en een ander deel te toegevend. Nederlandse christenen hebben de maatvoering verloren omdat hun maatschappelijke bedding en invloed is verdwenen.
Deze overweging naar aanleiding van de kritiek op de column ‘Een iftar in onze kerkzaal, kan dat? Die vraag haalde het slechtste in mij naar boven‘ van 21 maart 2024 van Mark de Jager in het Nederlands Dagblad. De column gaat over het verzoek van de praktiserende moslim Ali die tijdens de ramadan een vastenmaaltijd in De Jagers kerk wilde houden ‘voor het Nederlandse volk‘. Dat laatste klinkt monumentaal. De Jager reageerde daar na overwegingen positief op.
In de column zegt de protestante predikant De Jager het volgende:
Een liefdevol en eerlijk gesprek met andersgelovigen kan alleen plaatsvinden vanuit oprechte gastvrijheid. Daarvoor hoef je je waarden niet op te geven, maar moet je wel bereid zijn de ander open aan te kijken. Natuurlijk weet ik wel welke spanningen en onoverbrugbare verschillen er zijn tussen christendom en islam. Maar dat was het punt niet. Ik kreeg slechts een uitnodiging om samen aan tafel te gaan, op een plek die voor Ali blijkbaar vertrouwd genoeg is geworden om die vraag te stellen.
Afgelopen zaterdag aten we in de kerk, veertig gemeenteleden waren te gast in hun eigen huis, waar dertig islamitische gastheren en -vrouwen een feestmaal hadden klaargemaakt. Kinderen renden lachend door de kerk. Ali vroeg of ik bij de opening wat woorden wilde spreken, en ruimte kon vragen voor een stil gebed. Het was een fantastische avond.
De Jager gaat in zijn column bewust voorbij aan de vraag of een kerkgebouw een heilige ruimte is waar de oproep tot gebed, de adhan niet hoort te klinken. Het gaat erom wat de richtlijn van de religieuze groepering waar hij bij aangesloten is, zegt over het klinken van de adhan in de heilige ruimte van het kerkgebouw.
Gezellig die gelovigen onder elkaar. Ooit waren ze concurrenten van elkaar op de religieuze markt. Maar door de ontkerkelijking zit tegenwoordig de bedreiging elders. In 2022 gaf volgens het CBS 57,2% van de Nederlanders aan niet betrokken te zijn bij religieuze groeperingen. Die tendens gaat richting 60%.
Moslims en christenen lijken als religieuze minderheden nader tot elkaar te staan dan tot wat christenen neerbuigend ‘ongelovigen‘ noemen. Of schrikaanjagender: ‘secularisten‘.
Correcter is trouwens: niet betrokken bij een religieuze groepering. Want geloof of gelovig is niet langer de norm in Nederland. Het is gewenst dat media, politici, bestuurders en wetenschappers beseffen dat ze niet langer de term ‘ongelovig‘ kunnen gebruiken. De term ‘ongelovig‘ bindt mensen onterecht aan geloof. Dat is een taalkundige annexatie die ongewenst en slordig is.
Merkwaardig is een opmerking van Birgit Meyer, hoogleraar religiewetenschap aan de Universiteit Utrecht als ze in een column zegt: ‘Daarom zouden ook mensen die zelf geen religie (meer) belijden zich ermee bezig moeten houden om hun samenleving te kunnen begrijpen.‘
Meyer veronderstelt dat mensen die zich niet tot een religieuze groepering vinden behoren zich onvoldoende interesseren in het fenomeen godsdienst. Heeft zij dat onderzocht? Is het niet eerder andersom, namelijk dat gelovigen zich te weinig bezighouden met het gedachtegoed van de meerderheid van Nederlanders die niet betrokken zijn bij een religieuze groepering? Inclusief het verkeerde beeld wat ze van het secularisme hebben.
Gert-Wim Dubbeldam zegt op X ‘Je laat een anti christelijk event toe in je eigen kerkgebouw‘.Hij maakt zijn misnoegen kenbaar over de column van Mark de Jager en het feit dat er een iftar gehouden wordt in een protestant-christelijk kerkgebouw. Op zijn tijdlijn vindt hij medestanders en opposanten.
Christenen, het valt niet mee om in polariserende tijden de juiste middenweg te bewandelen. Nostalgie naar een protestant Nederland als dominante kerk en het besef om met de eigen tijd ‘mee te moeten gaan‘ verscheurt christelijke gemeenschappen. Als secularist zie ik dat christelijk gehakketak bevreemd en met waardering aan.
George Knight 