Nederlandse kunstbeurzen: een cultureel tekort van Nederland?

Aldus in 2013 Erik Hermida, de directeur van de KunstRai over de doelstelling van die beurs. Zoals hij het formuleert kan alles getoond worden. Het profiel van de KunstRai is dat het geen profiel heeft. De editie 2015 is vandaag afgelopen. In Amsterdam was er dit jaar een concurrerende beurs, de Amsterdam Art Fair. De Volkskrant gooide olie op het vuur door over een kunstbeurzenstrijd te praten. Opmerkelijk is dat de organisator van laatstgenoemde beurs in het Comité van Aanbeveling van de KunstRai zit: Wim van Krimpen.

Op de grootse Nederlandse kunstsite Trendbeheer is een discussie na te lezen die probeert scherp te krijgen hoe kunstenaars, kunstprofessionals en kunstliefhebbers tegen die kunstbeurzen aan kunnen kijken. Wat zijn ze nou eigenlijk, waartoe dienen ze en hoe verhouden ze zich tot het kunstklimaat van Nederland? Wat zeggen ze over cultureel Nederland? Mijn voorlopige conclusie: ‘Ik weet niet of de nieuwe beurs een alternatief is voor de KunstRai. Dat zou kunnen. Maar waarschijnlijk is het van het kaliber vissen in dezelfde vijver. Dus herschikken. De vraag die eerst beantwoord moet worden is waarom Nederland geen prestigieuze galeries kent die verschil maken en Amsterdam geen prestigieuze kunstbeurs. Zo bekeken wordt dat herschikken door een nieuwe beurs niet iets dat kwaliteit toevoegt, maar iets dat aanwezige kwaliteit anders verdeelt.‘

Overdracht vuurtoren Breskens. Rijksmonument wordt museum

Een vuurtoren op Nederlands grondgebied met een Belgische vlag. Dat was mogelijk bij de vuurtoren van Nieuwe Sluis bij het Zeeuws-Vlaamse Breskens aan de Wielingen. Een symbolisch strijken van de Belgische vlag en hijsen van de Nederlandse driekleur op dit rijksmonument uit 1867. België was eigenaar. Het gaat om de oudste negentiende eeuwse gietijzeren -niet meer actieve- vuurtoren van Nederland. Afgelopen vrijdag is het beheer overgedragen aan de Stichting Vuurtoren Breskens, zie het persbericht. Sloop werd afgewend en de toren is inmiddels gerenoveerd. Eigenaar België betaalde royaal driekwart van de kosten. Deze vuurtoren krijgt nu een museale functie. Zinvol in deze toeristische streek zonder veel monumenten. Iedereen kan dit project steunen door zich aan te melden als Vriend van de Vuurtoren of het geven van een donatie.

In FIFA komt alles samen: corruptie, misstand en makkelijk scoren

Dat wereldvoetbalbond FIFA een door en door corrupte organisatie is leidt geen twijfel. En dat Sepp Blatter die gisteren voor de 5de keer gekozen werd als voorzitter niets af zou weten van die corruptie is onwaarschijnlijk. FIFA moet dus hervormd worden. Democracy Now! interviewt sportschrijver Dave Zirin die suggereert dat het mislukken om het WK in 2022 naar de VS te halen de Amerikaanse justitie in beweging zette. Met wetgeving die niet voor de bestrijding van corruptie, maar terrorisme is bedoeld. De Amerikanen waren op hun ziel getrapt. Justitie gaat niet achter de bankiers op Wallstreet aan die veel meer uitgevreten hebben dan Blatter.

De focus op de boevenbende FIFA heeft ook wat makkelijks. In Nederland pleit CU-politicus Joël Voordewind ervoor om producten van sponsors van de FIFA te boycotten. Een apart geval zijn de misstanden van moderne slavernij bij de bouw van stadions in Qatar en in Rusland. Dat Sepp Blatter valt lijkt zeker, maar wie neemt hij allemaal in zijn val mee? Dat maakt het pas echt interessant. De klok tikt, de juridische finale is begonnen.

Zijn er betere Nederlandse films dan ‘Komedie om geld’ (1936)?

Komedie om geld is de beste film ooit in Nederland gemaakt. Hoewel dat natuurlijk niet te bewijzen valt, het is mijn favoriete Nederlandse film. Met Rini Otte als de dochter en de Duitse topregisseur Max Ophüls. Met Brechtiaanse vervreemdingseffecten doorbreekt de film het filmrealisme. Wat voor genre is het? Komedie, tragedie, tragikomedie of gemankeerde musical vanwege een bescheiden budget? Hoewel de producent er bijna failliet aan ging. Een film waar je iets van mee naar huis neemt. Ook in 2015 actueel. Over geld, fraude, schone schijn en het verschil tussen arm en rijk. Misschien toch eerder een Duitse dan een Nederlandse film? Welnee, gewoon een film die aansluit bij eigentijdse problemen. In een hoekige, maar charmante vormgeving.

Foto: Still uit Komedie om geld (1936).

Rusland zet 89 Europese parlementariërs op zwarte lijst. Geuzen?

De Vlaamse politicus Mark Demesmaeker (N-VA) staat op de zwarte lijst van Putin. Hij mag de Russische Federatie niet meer in. Waarom? Hij is kritisch op wat hij als Russische agressie in Oekraïne ziet, maar eigenlijk nog meer op het slappe, weinig principiële en terughoudende antwoord op die agressie door Europa.

Ook zijn landgenoot Guy Verhofstadt (OpenVld) en de Nederlanders Michiel Servaes (PvdA), Hans van Baalen (VVD) en Louis Bontes (GPVK) staan op de lijst. In totaal 89 namen. Minister-presidenten zijn verontwaardigd, maar trekken niet de conclusie dat met dit Rusland van Putin geen zaken meer valt te doen. Nederland, Italië, Duitsland en andere Europese landen willen koste wat kost niet hun zakelijke belangen met Rusland schaden.

Foto: Tweet van Mark Demesmaker, 29 mei 2015.

Netsuke zomaar op een Arnhemse veiling. Waarom zo ontroerend?

Bij Notarishuis Arnhem is de online veiling geopend. Bieden kan tot 19.30 uur op 1 juni. Waarop? Zoals de nieuwsbrief zegt: ‘Met maar liefst 2107 kavels aan meubelen, klokken, lampen, schilderijen, spiegels, serviezen, sculpturen, tapijten, glaswerk, goud, zilver etc. etc. kan er sinds gisteren geboden worden.’ Mijn oog valt opnieuw op de ivoren netsuke, de Japanse gordelknoop. Nu een verzamelobject. ‘Liggende man met pijp en rieten hoedje’ (kavel 369) en ‘Man met kind op de rug’ (kavel 370). Zonder datering en opgave van het formaat. Ze zijn klein, zo’n 4-5 centimer lang. Nu vanaf 100 euro exclusief 28% opgeld, maar de prijs kan de komende dagen oplopen. De netsuke tonen in hun kwetsbaarheid onze kwetsbaarheid. Het kan geen kwaad om daaraan herinnerd te worden. Een Nederlandse kunstenaar die netsuke maakt is Leon Mommersteeg.

Foto 1: Online veiling 1 juni 2015 bij Notarishuis Arnhem: Ivoren netsuke – Liggende man met pijp en rieten hoedje (lot 369).

Foto 2: Online veiling 1 juni 2015 bij Notarishuis Arnhem: Ivoren netsuke – Man met kind op de rug (lot 370).

Petitie van ‘Meer Democratie’: Stop partijpolitieke benoemingen

Politieke partijen gijzelen het openbaar bestuur en ontlenen daar hun macht aan. Ze claimen publieke functies en menen daar zelfs recht op te hebben. Slechts 2,75% van de Nederlanders is lid van een politieke partij zodat het niet alleen een onrechtvaardig systeem is dat 97,25% buitensluit, maar ook een onverstandig systeem omdat het talenten van buiten de politiek negeert. Voor de BV Nederland dat economisch, politiek en mentaal stagneert is het een gemiste kans dat een potentieel van betrokken, en goed opgeleide en geïnformeerde burgers uitgesloten is van het openbaar bestuur. Juist omdat ze een frisse blik kunnen bieden.

De beweging Meer Democratie dat min of meer een doorstart is van het ook naar democratische vernieuwing strevende Agora Europa startte op 27 mei het burgerinitiatief Stop Partijpolitieke Benoemingen met als doel om publieke functies voor iedereen open te stellen, niet alleen voor leden van politieke partijen. Tekenen hier.

In mei 2013 verwees dit blog naar politicoloog Nico Baakman naar wie Meer Democratie ook verwijst: ‘Ter onderbouwing verwijst Baakman naar artikel 1 van de Grondwet. Discriminatie wegens politiek gezindheid is niet toegestaan. In artikel 5,4 van de Algemene Wet Gelijke Behandeling wordt dit uitgewerkt. Een direct onderscheid vanwege politiek gezindheid wordt verboden, maar tegelijk geldt de volgende uitzondering: ‘Het eerste lid is niet van toepassing op eisen met betrekking tot de politieke gezindheid die in redelijkheid kunnen worden gesteld in verband met de vervulling van functies in bestuursorganen en adviesorganen.’

Ik vervolgde: ‘Ofwel, de wetgever vindt het redelijk dat er bijkomende eisen van politieke gezindheid voor de vervuling van functies in het openbaar bestuur worden gesteld. Omdat uitsluitend leden van een kartel van politieke partijen dit onder elkaar toetsten worden buitenstaanders voor publieke functies wettelijk en praktisch buiten de deur gehouden. Feit dat de omschrijving ‘in redelijkheid‘ niet is gedefinieerd, maakt het er nog extra partijdig op.’ Baakman zag het in 2010 somber in: ‘Als je om politieke criteria uit een functie in het openbaar bestuur geweerd bent, heb je juridisch geen poot om op te staan. Wil je serieus iets aan politieke benoemingen doen, dan zal dit wetsartikel op de schop moeten.’ Meer Democratie pakt Baakmans idee nu op.

Partijpolitieke benoemingen zijn nauwelijks uit te roeien omdat politieke partijen hun macht niet vrijwillig opgeven, de benoemingen in de wet verankerd zijn en niemand de wetgever (dus: de politieke partijen) kan dwingen een deel van hun macht op te geven. Tegen deze gelegitimeerde onrechtvaardigheid liepen velen binnen en buiten politieke partijen al te weer. Zo laakte J.W. Oerlemans in zijn befaamde artikel ‘Eenpartijstaat Nederland‘ uit 1990 de stand van de democratie, maar veranderde er in 25 jaar niets fundamenteels.

Twijfelachtig is of de petitie de schil van de macht ver genoeg afpelt. Macht draait niet om benoemingen in publieke functies en politieke partijen. Deze zijn instrumenten van de macht en worden door anderen aangestuurd. Ik schreef in 2010: ‘De macht achter de macht stuurt het systeem feilloos. Het is tot perfectie gevoerd, leidt af van de macht en focust op incidenten. Het meerpartijenstelsel kent geen ideologische strijd, de bevolking herkent zich niet in de politiek en de politicus wordt door het systeem ingekapseld. Burgers worden gevoed zich zorgen te maken over symptomen en zo de structuur te vergeten. De montage is onzichtbaar en de vicieuze cirkel immens.’ Toch kan het geen kwaad de petitie te tekenen om een begin te maken met machtsdeling die burgers een kans geeft. Maar naar verwachting levert het niet meer op dan gekrabbel in de marge. Bewustwording over het functioneren van het politieke bestel is mooi meegenomen.

Foto 1 en 2: Schermafbeelding van Meer Democratie / Stop partijpolitieke benoemingen: achtergrondinformatie, 29 mei 2015.

Foto 3: Schermafbeelding van Algemene wet gelijke behandeling, artikel 5.4.

Rapport toont Russische militaire betrokkenheid in Oekraïne aan. En roept op tot bewustwording

Wie meer wil weten over de betrokkenheid van het Russische leger in Oekraïne geeft het rapport ‘Hiding in Plain Sight: Putin’s War in Ukraine’ van The Atlantic Council informatie. De op openbare bronnen (commerciële satelliet-informatie en sociale media) gebaseerde conclusie is dat het om een heuse oorlog tussen Oekraïne en de Russische Federatie gaat. Het rapport stelt vast dat Rusland de agressor, de indringer is. Het Kremlin ontkent dat het Russische leger opereert in Oekraïne en vraagt steeds weer om feiten die dat bewijzen. Het rapport probeert de feiten zo overtuigend te presenteren dat het de Russische ontkenning ontmaskert.

Zo’n rapport met verfijnde details had 5 jaar geleden niet gemaakt kunnen worden doordat toen de technische tools ontbraken. Eliot Higgins van het in Groot-Brittannië gevestigde onderzoekscollectief bellincat speelt een doorslaggevende rol bij het opsporen en analyseren van de feiten. Geolocatie die foto’s van sociale media aan een locatie koppelt geeft aanwijzingen over verplaatsingen en locatie van Russische militairen en materieel.

Voor wie de Russisch-Oekraïense gebeurtenissen sinds het voorjaar van 2014 op de voet gevolgd heeft biedt het rapport in de aanwezige feiten niets nieuws. De waarde ervan zit ‚m in de presentatie. Die bestaat uit een dwingende vorm met het accent op enkele duidelijke voorbeelden die onvermijdelijk tot de conclusie leiden dat het Russische leger in Oekraïne betrokken is. Die voorbeelden gaan over het in Oekraïne aanwezige Russisch militair materieel en personeel (inclusief doden), artilleriebeschietingen vanaf Russisch grondgebied en de vestiging van trainings- en doorgangskampen op Russisch grondgebied aan de Oekraïense grens.

Aanbevelingen voor ander beleid (zie hierboven) slaan een nieuwe toon aan en bewandelen een middenweg. Ze roepen niet op tot alertheid van de NAVO of bewapening van het Oekraïense leger met defensieve lethale wapens zoals een eerder rapport ‘Preserving Ukraine’s Independence, Resisting Russian Aggression: What the United States and NATO Must Do’ van maart 2015 deed waaraan The Atlantic Council ook meewerkte. ‘Hiding in Plain Sight‘ roept aan de hand van de feiten op tot bewustwording over de Russische agressie in Oekraïne.

Opvallend genoeg is die bewustwording niet alleen gericht op een onwetend westers publiek, maar ook op westerse politieke leiders van wie gezegd wordt dat ze niet altijd even duidelijk en moedig zeggen waar het bij deze oorlog op staat. Tevens menen de opstellers die het politiek deel voor hun rekening nemen dat de feiten eerder het aanscherpen, dan het versoepelen van de sancties tegen Rusland rechtvaardigen. Het rapport is feitelijk niet gericht aan Putin, maar aan Obama en die westerse leiders die de Russische agressie het liefst willen vergoelijken om zo snel mogelijk over te gaan tot de orde van de dag. Met voorbijgaan aan Oekraïne.

Foto: Schermafbeelding van ‘Policy Recommendations’ in het vandaag verschenen rapport Hiding in Plain Sight: Putin’s War in Ukraine’ van The Atlantic Council. 

Petitie: 24 uur om Blatter uit de FIFA te schoppen

Een petitie vraagt een einde te maken aan de corruptie binnen de grootste en machtigste mondiale sportbond: de FIFA. Voorzitter Sepp Blatter is een symbool van die corruptie. Op de agenda van vrijdag 29 mei staat zijn herverkiezing waarvan het vooralsnog onzeker is of die doorgaat. Zoja, dan lijkt niets een 5de termijn voor hem in de weg staan. Blatter zei nog in maart 2015 in de Zwitserse SonntagsZeitung dat de FIFA ‘door de positieve emoties die het oproept invloedrijker is dan enig land ter wereld of welke religie ook’. Hij zei enkel in God en zichzelf te geloven: ‘Ich glaube an Gott und an mich selbst’. Sepp Blatter vond zichzelf invloedrijker dan de paus of president Obama. Wordt die overmoed hem nu terugbetaald? Tekenen van de petitie kan hier.

Foto: Schermafbeelding van petitie ‘24 hours to kick out Blatter’ op Avaaz.org, 28 mei 2015. 

Recensie over ArtDeli. Over betaalbaarheid en toegankelijkheid van kunst

Is het gewone volk in voor een ‘Dubbel gebakken kassoufflé met witte druivenchutney’ van 8,50 euro, een ‘Tartaar van Albacore tonijn/ papadum/ kruidensla en citroen aïlo’ van 9,50 euro met een Cristal champagne van Louis Roederer van 225 euro?  Volgens Ingelise de Vries van The Post Online wel. Zij recenseert het recent geopende ArtDeli aan het Amsterdamse Rokin. Een combinatie van beeldende kunst en delicatessen. Met ook een shop met merken als Studio Roex, Toiletpaper, Bas van Beek, Dieter Volkers en Matilda Bekman.

De Vries meent dat kunst in Nederland over het algemeen niet heel toegankelijk is. Want: ‘Een galerie loop je niet snel binnen en een museum kost geld.’ Met jaarlijks ruim 26 miljoen museumbezoekers valt op deze observatie nogal wat af te dingen. Museumbezoek is het favoriete culturele uitje voor Nederlanders zoals het Rapport Cultuurbeleving van MarketResponse in opdracht van de NMV in 2014 duidelijk maakte. Inderdaad zijn kosten van vooral vrouwen en jongeren tot en met 24 jaar een reden om geen uitstapje te maken. De gemiddelde entreeprijs ligt nu op een tientje, met een Museumkaart (€54,95/jaar) is dat aanzienlijk minder.

De kritiek op de toegankelijkheid van galeries lijkt meer hout te snijden. Hoewel er veel cliché’s bestaan over de nuffige met felrood gestifte lippen in zwarte coltrui gestoken gewichtig achter de iMac tikkende galerie-assistente die de bezoekers geen blik waardig keurt omdat ze hard werkt aan haar ‘studie’ als curator, hebben afgelopen jaren de meeste galeries door teruglopende verkopen om economische redenen de omslag naar toegankelijkheid wel moeten maken. Zelfs ’s winters staat de deur open, activiteiten die gericht zijn op het binnenhalen van een nieuw publiek zoals galerieweekenden worden georganiseerd en galeristen hebben hun prijzen naar beneden bijgesteld en proberen in prijs een gevarieerd aanbod te bieden met kassakoopjes. Maar in de beeldvorming waarbij De Vries aanhaakt lopen Nederlandse galeries nog achter de feiten aan.

Wat ArtDeli toevoegt aan het bestaande kunstaanbod is de vraag. Het lijkt even laagdrempelig als galeries en musea voor mensen voor wie niet geld, maar tijd het probleem is. Het valt daarom te bezien of marketing die draait om toegankelijkheid en betaalbaarheid zich richt op de juiste doelgroep. Hoe het met een uitgebreide wijnkaart, goede koffie en bijzondere hapjes naast een expositieruimte de oplossing biedt voor betaalbaarheid is het raadsel dat de recensie oproept. Het risico voor ArtDeli is dat het de vrijblijvendheid van een winkel en het gebrek aan urgentie combineert: ‘De exposities hebben geen begin en geen eind. ‘Doe ermee wat je wil’, zo zeggen initiatiefnemers Jessica Voorwinde en Bram Claassen. Bij ArtDeli staat kunst niet centraal, maar wordt kunst tot middel voor een concept waarbij kunst mooi kan dienen. Consumptie in een fijne omgeving.

Foto: Interieur ArtDeli.