Farid Azarkan en Geert Wilders zeggen via Twitter tegen mij: ‘je bent geblokkeerd’. Maar staan ze niet zelf geblokkeerd?

Op sociale media mag ik graag reageren. Het aardigste vind ik het om iets te zeggen tegen mensen met wie ik het het meest oneens ben. Types als president Trump of leden van religieuze organisaties die hun onwaarheden en leugens het internet opslingeren. Er is doorgaans weinig voor nodig om dat te ontkrachten. Dat heeft nog de schijn van een publiek debat. Soms gaat zelfs zo’n politicus of geestelijke in debat. Dan is men het weliswaar niet eens, maar ontstaat toch een soort uitwisseling van gedachten. Hoe vluchtig dat ook is en hoe men tot onderdeel van politieke marketing wordt gemaakt. Meer kan men niet verwachten als toevallig passant op sociale media.

Wel minder. Dat geven Farid Azarkan en Geert Wilders aan. De politieke leiders van respectievelijk de politieke partij DENK en de PVV hebben me geblokkeerd op Twitter. Ze hebben de deur van het debat dichtgegooid. Wat de aanleiding daarvoor was kan ik me niet herinneren. Opvallend is dat deze twee politici hun mond vol hebben van de vrijheid van meningsuiting en in de praktijk het omgekeerde doen. Dat tekent de zwakte van hun mooie woorden die niets om het lijf hebben. Azarkan en Wilders staan naakt in hun schone schijn. Ze komen niet op voor de vrijheid van u en mij, maar willen in de publiciteit alleen het beeld vestigen dat ze opkomen voor de vrijheid.

Azarkan en Wilders zijn op hun eigen manier politici met een beperkte blik die bang zijn voor het tegengeluid dat ze uitsluiten. Want zo hebben ze in hun eigen domein altijd gelijk en kunnen ze (op sociale media) niet worden tegengesproken. Azarkan en Wilders zijn eenoog koning in hun gesloten blinde wereld. Baasjes in hun reservaat.

Azarkan en Wilders vertegenwoordigen de grootmoedigheid van de kleingeestigheid. Ze zijn het omgekeerde van wat ze beweren te zijn. Er gaapt een kloof tussen wat ze zijn en wat ze beweren te zijn. Ze zijn beperkte geesten die als camouflage het uiterlijk van de vrije geest aannemen. Maar dat wordt er door hun bedrieglijke gedragingen en uitspraken steeds potsierlijker op. Ze blokkeren anderen op sociale media, maar zijn het zelf die mentaal geblokkeerd staan. Maar dat hebben ze niet door in hun gesloten wereld waar de tegenspraak wordt uitgebannen.

Foto’s: Schermafbeelding van de door George Knight opgeroepen Twitter-pagina’s van Farid Azarkan en Geert Wilders, 12 november 2020.

Drie miljoen Uyghuren zitten in Chinese concentratiekampen en de wereld laat het gebeuren

Het is een onbehaaglijke boodschap. Op het YouTube-kanaal ‘Stichting Uyghur Cultuur en informatie Centrum’ verschijnen de laatste week dagelijks video’s over de benarde politiek, religieuze, maatschappelijke en culturele positie van de Uyghuren in West-China. Of Oost-Turkistan, zoals de maker het zelf noemt. Het in Haarlem gevestigde centrum presenteert zich als ‘Sociaal-maatschappelijke en Mensenrechtenorganisatie‘.

De teneur van de video’s is dat vrijheid, cultuur en religie, ofwel de eigen samenleving, de Uyghuren door het Chinese communistische bewind met geweld wordt afgepakt. Drie miljoen Uyghuren zijn verdwenen in strafkampen of concentratiekampen en de wereld laat het oogluikend gebeuren. Het doet denken aan het verwijt aan de geallieerden die tijdens de Tweede Wereldoorlog wisten van de Duitse concentratiekampen zonder daar hun oorlogsinspanning op te richten. Niemand neemt het op voor de Uyghuren.

De Uyghur die de vaste spreker is op deze video’s is ontwapenend. Hij verwoordt én symboliseert de machteloosheid die de Uyguren treft. Zijn kracht is dat hij argumenten geeft en de redelijkheid zoekt. Dat terwijl hij weet dat hij tegen de Chinese communistische dictatuur niets kan uitrichten. Zelfs Turkije zwicht voor de Chinese macht. Dat is vergelijkbaar met de Palestijnen die door de Arabische wereld in de steek worden gelaten. De video’s zijn ontroerend omdat ze zo aantoonbaar wijzen op de pijn en het onrecht in de wereld. De maker ervan kan weten dat ze niet helpen omdat de Chinezen de wereld intimideren, maar hij voelt toch de noodzaak om het te melden. Zodat de wereld achteraf niet kan zeggen: ‘Wir haben es nicht gewusst’.

Classificatie van de complotdenker: accent op individuele vrijheid, dekking op sociale media en carrière in de bovenzinnelijke sector

Wie snel een beeld wil krijgen van wat complotdenkers voortdrijft volstaat enig inzicht in drie fenomenen: 1) het begrip vrijheid; 2) de macht van de sociale media en 3) de opvolging en verdringing van de macht. Het gaat om de combinatie die duidelijkheid verschaft. Onder complotdenkers waar het hier over gaat worden al degenen verstaan die bewuste afbreuk doen aan het vertrouwen in de overheid. Wat het doel van individuen is om met complotdenken de publiciteit te zoeken te komen kan divers zijn. Dat varieert van de opbouw van een eigen carrière tot het samenwerken met landen of organisaties die de overheid willen destabiliseren.

1. Vrijheid. Hoogleraar moderne politieke geschiedenis Annelien de Dijn legt in een interview van 7 augustus 2020 met NRC uit wat het verschil is tussen de termen ‘negatieve vrijheid’ en ‘positieve vrijheid’. Ze moeten niet moralistisch begrepen worden, ‘positief’ niet al goedkeurend en ‘negatief’ als afkeurend. Deze termen zijn door de Britse filosoof Isaiah Berlin in 1958 gemunt. Interviewer Bart Funnekotter: ‘Positieve vrijheid is de vrijheid om als burgers te bepalen hoe en door wie je bestuurd wordt. Negatieve vrijheid is de vrijheid om te doen wat je wilt en door de overheid met rust te worden gelaten.’ De Dijn schetst de spanning tussen de twee termen: ‘Elke keer als mensen probeerden een maatschappij democratischer te maken – en dus de positieve vrijheid te vergroten – kwamen daartegen conservatieve krachten in het geweer, die het belang van individuele vrijheid benadrukten en waarschuwden voor een tirannie van de meerderheid’. Daarin hebben ze geen ongelijk, maar in de praktijk is oligarchisering van de macht (De Dijn: ‘het naar zich toetrekken van politieke en economische macht door een klein groepje’) een grotere bedreiging voor de vrijheid dan democratisering.

2. Sociale media. Tussenkomst van journalisten die werken volgens voorschriften (Code van Bordeaux) is bij sociale media geen voorwaarde. Behalve uiteraard in het geval dat journalisten zich zelf op sociale media begeven. Het verdient om deze vermenging die tot onduidelijkheid, overspanning en afnemend vertrouwen in de media leidt overweging dat journalisten zich niet langer begeven op platformen als Twitter, Facebook en YouTube die worden gedomineerd door gebruikers die niet volgens de journalistieke code werken. Zie punt 6. van een Gallup/Knight onderzoeksrapport. Journalisten zouden zich moeten beperken tot hun eigen media waarvan het profiel en het niveau beschermd kunnen worden. Dan wordt voor de nieuwsconsument duidelijker dan nu dat degenen op sociale media die zich verschuilen achter de claim van journalistiek vermoedelijk die aanspraak niet waar kunnen maken. Complotdenkers profiteren nu van de vermenging met de journalistiek op sociale media die hun een schaduw van legitimiteit geeft. Het cynisme is dat complotdenkers zich profileren door hun verzet tegen de gevestigde media van wie ze in feite profiteren door hun associatie ermee.

3. Macht. Opvolging en verdringing van functies en posities is van alle tijden. Leden van generaties bevechten elkaar en volgen elkaar op. Wie de macht niet heeft, maar de ambitie om ertoe te behoren zet middelen in om dat te bereiken. Dat heeft te maken met geldingsdrang, het uitstippelen van een carrièrepad en het verbeteren van een startpositie om dichter bij geld, aanzien of een functie te komen. Het is een oorbare koerslijn. Er zijn enkele sectoren die zich onttrekken aan de ‘normale’ maatschappelijke verhoudingen: sport, amusement en niet-reguliere religie of spiritualiteit. Het is geen toeval dat complotdenkers die doorgaans geen passende of zelfs een geheel ontbrekende startkwalificatie voor een maatschappelijke carrière hebben zich begeven op het snijvlak van amusement en niet-reguliere religie of spiritualiteit. Daar gelden andere normen en is onder verwijzing naar het bovenzinnelijke dat niet te toetsen valt het snelst en makkelijkst carrière te maken.

Complotdenkers hebben als axioma dat de burger moet doen wat hij of zij wil en door de overheid met rust gelaten moet worden. Daarbij wordt individuele vrijheid boven de democratisering van de maatschappij gesteld. Complotdenkers hebben als uitingsvorm de sociale media waar ze zich onder dekking van de gevestigde journalistiek kunnen profileren en kunnen tooien met een semi-serieuze, journalistieke bedekking om het proces door te komen. In het verlengde daarvan kunnen complotdenkers doorbreken naar gevestigde media die zich in een positie laten dwingen om ruimte te geven aan complotdenkers die de geloofwaardigheid van de journalistiek ondergraven. Complotdenkers kiezen vanuit de weg van de minste weerstand een carrière in een sector waar de normale maatschappelijke verhoudingen en startkwalificaties het minst zwaar wegen: niet-reguliere religie en spiritualiteit. Bovenzinnelijkheid valt niet te toetsen zodat beweringen altijd kloppen.

Foto: ‘A giant crop circle that apparently appeared out of nowhere has drawn crowds of people to a farmer’s field in Northern France.’ In: EuroWeeklyNews, 12 juli 2020.

Zalando’s onjuiste claim om met campagne afscheid te nemen van stereotyperingen die obstakels zijn voor diversiteit en vrijheid

De van oorsprong Duitse webshop voor schoenen, kleding en mode- accessoires Zalando heeft een nieuwe lentecampagne ‘Zerotypes’. Het zegt hiermee naar eigen zeggen afscheid te nemen van stereotypes die het als ‘een van de grote obstakels voor diversiteit en vrijheid’ ziet. Dubbelzinnig is dat Zalando het vervolgens over verouderde stereotypering heeft met de suggestie dat er ook niet-verouderde stereotypering is.

Zalando pretendeert ons met deze lentecampagne in ‘een rijkere wereld van vrijheid te verwelkomen’. De stereotypering die de campagne van Zalando omschrijft zou eruit bestaan dat alleen vrouwen roze mogen dragen, kostuums alleen op kantoor gedragen worden en jurken uitsluitend voor vrouwen zijn. Maar de stereotypering waarvan Zalando zegt afscheid te nemen bestaat niet omdat die allang achter ons ligt.

De marketing van Zalando is hol omdat de feiten waarop de campagne gebaseerd zijn duidelijk onjuist zijn. Zoals van een commercieel bedrijf als Zalando mag worden verwacht speelt het op veilig door te claimen een idee van diversiteit en vrijheid te overstijgen dat allang overstegen is. Zalando staat niet op de barricades van de maatschappelijke verandering, maar pretendeert alleen daar te staan. Een enkeling als de Vlaamse rechtse politicus Theo Francken maakt zich er nog druk om als hij zegt dat mannen niet in een jurk gekleed moeten gaan. In de wereld van de marketing is het verschil tussen echt en nep niet bestaand. Marketing is een gesloten wereld zonder veel kritisch vermogen. Zo neemt het vakblad over reclame, marketing en media Adformatie in een bericht de claims van Zalando over vrijheid en diversiteit zonder enige kanttekening over.

Zalando’s campagnebeeld van zon, jong, mooi, vrolijk, zelfverzekerd en ‘op het randje’ die het met deze lentecampagne geeft roept nieuwe stereotyperingen op. De ‘Zerotypes’ wekken de indruk de vrijheid en diversiteit niet minder te beperken dan de oude stereotyperingen die Zalando claimt te bestrijden. Op z’n best kan van deze lentecampagne gezegd worden dat het de ene stereotypering voor de andere inwisselt. Dat is de wetmatigheid van stereotype’s die continu veranderen naargelang de samenleving verandert. Commerciële bedrijven volgen daarin met hun marketing. Zalando’s claim dat het met de campagne ‘Zerotypes’ een doorbraak forceert in het afscheid nemen van stereotyperingen is daarom om meerdere redenen lariekoek.

Foto: Campagnebeeld van Zalando’s lentecampagne 2020 ‘Zerotypes’.

Onderzoek salafistische moskeescholen van Nieuwsuur en NRC. Politiek handelt onoprecht en dubbelzinnig in de aanpak

Je moet oproepen tot geweld tegen andersdenkenden in Koran of Bijbel niet te letterlijk nemen, zo zegt Ulysse Ellian, de VVD fractievoorzitter in Almere in gesprek met Omroep Flevoland. Aanleiding is een onderzoek van Nieuwsuur en NRC over salafistische ‘scholen’ die buiten het reguliere onderwijs vallen. Het lijkt dat Ellian hiermee de strekking van zijn eigen woorden niet goed begrijpt. Dit tekent het misverstand over religieuze organisaties die niet op hun woord worden geloofd, maar pas verdacht worden als ze wel op hun woord worden geloofd. Dat is van een verregaande dubbelhartigheid van bestuurders. Wegkijken en goedpraten bij uitstek. Want wie is de scheidsrechter of religieuze organisaties op hun woord moeten worden geloofd?

De politici Gert-Jan Segers (CU) en Klaas Dijkhoff (VVD) pleitten in een uitzending van 10 september 2019 van Nieuwsuur voor verder onderzoek van dit informele salafistische onderwijs voordat er concreet opgetreden wordt. Er moet in kaart gebracht worden wat er aan de hand is op de salafistische naschoolse ‘scholen’ die hoofdzakelijk door Saoedi-Arabië gefinancierd worden. Dat is een voorzichtige aanpak.

Zoals uit de uitzending van Nieuwsuur blijkt gaat het om wederkerigheid, en om de weerbaarheid van de democratie. Dat wil zeggen dat wie vrijheid voor zichzelf opeist die vrijheid ook aan anderen moet gunnen. Dat doen genoemde salafistische scholen volgens de reportage niet. Zij eisen vrijheid op om de vrijheid van anderen te beperken. Daarmee plaatsen de salafisten zich buiten de orde. Uiteindelijk is een verbod hiervan de gepaste maatregel. Mogelijk via het strafrecht, mogelijk via de politiek-bestuurlijke weg. Er moet van geval tot geval bekeken worden welke predikers namens welke salafistische scholen aan de hand van welk lesmateriaal wat zeggen. Aan de hand van criteria kan vervolgens besloten worden door de rechter of de politiek (naargelang de gevolgde weg) welke salafistische scholen ontmanteld en verboden moeten worden.

Sluiting van salafistische scholen die over de schreef gaan gaat er niet in de laatste plaats om om andersoortige islamitische scholen te beschermen tegen deze radicalisering. De salafisten verzieken het klimaat binnen de Nederlandse islam, ook via sociale media. De Nederlandse staat garandeert de grondrechten via de politieke filosofie van het secularisme. Dat betekent dat iedereen in vrijheid een godsdienst of levensovertuiging kan kiezen. Of niets kiest. Reguliere islamscholen die zich aan de Nederlandse wet houden zijn het slachtoffer van de salafistische predikers. Het is onaanvaardbaar dat een specifieke groepering als salafisten deze consensus doorbreekt met verwijzingen naar geweld. Een weerbare democratie kan niet laten bestaan dat die van binnenuit ondermijnd wordt.

Interessant is dat de predikers de kinderen motiveren om te emigreren naar een islamitisch, wat zij noemen niet polytheïstisch land. Dit roept de vraag op waarom deze predikers niet zelf Nederland verlaten. Want wat hebben ze zelf te zoeken in het polytheïstische Nederland dat zij zo resoluut afwijzen? Het lijkt er sterk op dat de predikers de kinderen iets adviseren waar ze zelf geen gevolg aan geven. Dat is schijnheiligheid van deze salafistische predikers. Als ze volgens hun eigen advies zouden leven, dan moesten ze Nederland verlaten. Saoedisch geld houdt deze predikers vermoedelijk in Nederland zodat ze over de hoofden van de kinderen die aan hen zijn toevertrouwd carrière kunnen maken.

Het onderliggende probleem is dat religie een vrijplaats kan zijn waar straffeloos meningen kunnen worden verkondigd die haaks staan op de grondwet. De predikers van de salafistische scholen richten zich tegen andersdenkenden, en de Nederlandse democratie en rechtsstaat. Dat is ontoelaatbaar voor het openbaar bestuur dat bevolkingsgroepen met elkaar probeert te verbinden en de vrijheid bewaakt. Binnen religieuze organisaties is het toelaatbaar. Zolang ze niet oproepen tot geweld kunnen deze vertegenwoordigers in eigen kring zonder interne tegenspraak of correctie en met een beroep op eigen leerstellingen verkondigen wat ze willen. Ook intolerantie of in gevallen zonder verdere maatschappelijke gevolgen onzin of onredelijkheid.

Wie deze salafistische predikers echt aan wil pakken moet de politieke voorkeurspositie van religieuze organisaties ter discussie durven stellen. Daar schort het tot nu toe aan. Want dat vraagt van bestuurders rechtlijnigheid, intellectuele durf, het doen van heel veel huiswerk, politieke bewegingsruimte en het ingaan tegen het eigenbelang van de eigen doelgroep. Bedenk dat de christelijke SGP voor de toekomst een theocratische staat propageert die principieel weinig verschilt van wat salafistische predikers propageren. Verschil is wel dat de SGP zich ‘in de tussentijd’ gouvernementeel en rechtsstatelijk opstelt en de salafistische predikers niet. Als de eigen kring van de salafisten wordt aangepakt, dan raakt dat direct aan de eigen kring van christelijke organisaties. Daarom zijn tot nu toe de salafisten niet aangepakt door de politiek of het OM dat van de minster een aanwijzing krijgt om in dit dossier te handelen.

Het is de hoogste tijd voor een fundamenteel debat over de positie van religieuze organisaties binnen onze samenleving. Het lijkt er sterk op dat ze te veel politieke voorrechten genieten in een samenleving waar de meerderheid van de bevolking zich niet langer laat inspireren door godsdienst. Hopelijk biedt het onderzoek van Nieuwsuur en NRC voldoende aanknopingspunten om de afwachtende houding van de politiek die neerkomt op ‘we willen wel, maar we kunnen niet’ te doorbreken.

Het is trouwens ontluisterend voor het optreden van overheid en de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU en een opsteker voor goede onderzoeksjournalistiek dat media dit boven water tillen. Hebben VVD en D66 zich in slaap laten sussen? Heeft de overheid niet doorgepakt omdat het gegijzeld wordt door de druk van de christelijke partijen die vrezen dat bij krachtig overheidsoptreden ook christelijke organisaties geraakt worden in hun autonomie? De politiek en het openbaar bestuur kunnen het goedmaken door afstand te doen van hun slaapzuchtige afwachtendheid, kortzichtigheid en deelbelangen. Laten de onderwijsinspectie, het OM en het parlement aan het werk gaan.

Overpeinzing bij foto ‘Statue of Liberty at Night’ (1889)

De vrijheid flikkert met het gevaar te doven. Is zo’n uitspraak te zwaar aangezet of is dat het nieuwe normaal waarmee we moeten leven? Een Amerikaanse president komt uit de kast als volbloed racist. Europese politici keren zich tegen journalistiek, kunsten en wetenschap. In het Verenigd Koninkrijk helpt de heersende klasse zichzelf om zeep en laat zich opjagen door beroepsonruststokers. Wat 30 jaar geleden vanzelfsprekend was, is dat niet meer. De muur die gevallen is wordt weer opgebouwd. Optimisme over technologie en menselijk kunnen om een man op de maan te zetten is veranderd in pessimisme. Niet overal, maar wel in Europa. De kortademigheid van de publieke opinie werkt benauwend. Angst neemt ons in een greep. Tegelijkertijd gaat het ons goed. We eten heerlijk en genotvol onze planeet op en zien gletsjers smelten, de zeespiegel stijgen, de temperatuur toenemen en het klimaat veranderen. Maar we gedijen. Voorspoedig groeien we over onze grenzen. Niemand gaat meer terug. Weten we waar we staan? De nacht valt. Wanneer wordt het ochtend?

Foto: Seneca Ray Stoddard, ‘Statue of Liberty at Night’, 1889.

Ralph Fiennes aanvaardt European Achievement in World Cinema Award met bewogen dankwoord

De Engelse filmacteur Ralph Fiennes kreeg op 15 december 2018 in het Spaanse Sevilla door de European Film Academy de European Achievement in World Cinema Award uitgereikt. Zijn toespraak was een pro-Europees, bewogen en humanistisch verhaal dat het belang van de cinematografie accentueert om mensen te verbinden en te leren over grenzen heen te kijken. Fiennes keert zich tegen het populisme, de politiek correctheid en de manipulatie door sociale media. Acteur Fiennes lijkt samen te vallen met de vele rollen die heeft gespeeld in films waar mensen dagelijks moeten vechten voor hun vrijheid en leven. Vanzelfsprekend was vrijheid nooit. Het staat in het hedendaagse Europa opnieuw onder druk. Dat gaat verder dan vermaledijd kosmopolitisme en de bekommernissen van een vrijgestelde klasse. Bij een YouTube-video over de Britse filmindustrie die erop neerkomt dat door een toekomstige Brexit ‘alles wordt weggegooid’ schreef ik onderstaande reactie:

The prosperity of a nation is not a soccer match. Politics should not be about winning or losing, but about cooperating and together finding common ground for the sake of the nation.

The Brexit referendum was consultative and not binding. Therefore it is not legal or constitutional, but a political decision to make it irrevocable. But of course the logic of politics is that a decision can be reversed by advancing insight and changed circumstances.

The question that appeared on ballot papers was: ‘Should the United Kingdom remain a member of the European Union or leave the European Union?’ A slim majority of 51.9% said no. Under what conditions the UK would leave the EU, the people were not asked and not answered.

In addition, there were many irregularities that raised the question whether the referendum took place under equal, fair conditions. A parliamentary committee (Culture, Media and Sport) chaired by Damian Collins tries to map the irregularities. Among other things, about the interference of the Russian Federation and illegal Russian money that flowed via dusky routes to the Leave campaigns. Via Arron Banks. But Collins’ own party, the Tories, do not cooperate and block a broad, open investigation, as was done in the US under the direction of Robert Mueller after the suspicion of Russian interference.

In short, the British are now saddled with the outcome of a non-binding referendum that did not ask for clarity about the kind of withdrawal from the EU. A referendum whose legitimacy can be challenged by the many irregularities.

The circumstances have changed. All signals are red. Companies, banks, hospitals, pharmaceutical industry, farmers and transporters warn about the disadvantages of a Brexit.

President Trump places America First and attaches no value to the so-called special relationship with the United Kingdom. Other countries in the former English sphere, such as Canada or Australia, see that the UK has only 66 million inhabitants and the EU 442 million.

Why should third countries act against their own interests and give preference to the United Kingdom over the much larger and economically powerful EU (Germany, France, Spain, Italy, Poland, etc.)? All the more because the British political class has shown in the past two years that it functions as a class of toddlers without a sense of reality and sense of responsibility.

Because no matter how the Brexit problem goes, with a hard, soft or No Deal variant or a withdrawal of the exit, the British people are the big losers with an economy that is lagging behind in the uncertain circumstances and a political class (especially Tories and Labour) who only deals with itself and acts exclusively from its own party interests.

Lubach over de sleepwet: niet doen in deze vorm

Aanstaande woensdag 21 maart is het referendum over de Wiv, de nieuwe Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten. Ook wel sleepwet genoemd. Arjen Lubach legt uit dat de regering bereid is om alle middelen in te zetten om kiezers te overtuigen van het belang van de wet. Hij noemt dat leugens en terreurschwalbes. De voorstanders verzinnen allerlei verhalen over wat de tegenstanders willen. Maar de tegenstanders zijn niet voor aanslagen of terreur, maar wel voor een betere wet. Ook ik stem tegen, onder meer omdat mensenrechtenbewegingen en journalisten er kritiek op hebben. De overheidspropaganda brengt me niet op andere gedachten, integendeel, het sterkt me in mijn standpunt. Niet doen. Maak een betere wet.

Europese christenen moeten voor het secularisme kiezen om wereldwijd vervolgde christenen beter te helpen beschermen

Het is bekend dat in Myanmar de moslimminderheid wordt onderdrukt. Tot nu toe zijn vanuit Rakhine zo’n 400.000 Rohingya gevlucht naar Bangladesh. Tamelijk onbekend is dat ook een christelijke minderheid wordt onderdrukt in die boeddhistische samenleving. De meeste wonen in Chin, de enige staat in Myanmar met een christelijke meerderheid van zo’n 85 tot 90%. De Westelijke, arme bergstaat Chin grenst aan Bangladesh en India. Myanmar leert dat het ontbreken van een functionerende rechtsstaat slecht uitpakt voor de vrijheid.

Boeddhisten voelen zich meer dan de rest. Zo wordt die rest onderdrukt zonder dat de wet bescherming biedt. De voorkeurspositie van de dominante godsdienst ondermijnt de positie van minderheden en van de rechtsstaat. Of dat moslims, christenen of atheïsten zijn. De oplossing is het secularisme. Dit is een politieke filosofie die verzekert dat niemand onderworpen wordt aan religie. Inclusief leden van een minderheidsreligie zoals moslims of christenen in Myanmar die door de Boeddhistische meerderheid worden onderdrukt.

Doorgaans reageren christelijke leiders in Europa negatief op het secularisme. Soms gemeend, soms met gespeelde verontwaardiging in de richting van hun achterban. In hun beeldvorming katten ze dat dan om tot ‘agressief secularisme’ om het makkelijker aan te kunnen vallen. Zoals de voormalige ECPM-voorzitter Peeter Võsu deed, zoals in 2012 bleek. Die stellingname is begrijpelijk omdat deze orthodoxe christenen in eigen land hun voorkeurspositie kwijtraken en die willen beschermen. Maar ze overzien onvoldoende wat de afwijzing of de verregaande relativering van het secularisme betekent voor de christenen buiten Europa.

Toch is wereldwijd het christendom de meest vervolgde religie ter wereld, zoals Kelly James Clark in een bericht voor de Huffington Post op een rijtje zet. Vooral in moslimstaten staat de vrijheid onder druk. Het jaarrapport 2017 van Freedom House concludeert: ‘The Middle East and North Africa region had the worst ratings in the world in 2016, followed closely by Eurasia’. In landen waar religie op de een of andere wijze een bepalende rol speelt, staat vooral de vrijheid van godsdienst onder druk omdat daar godsdienst belangrijk is.

Christelijke leiders komen wel op voor vervolgde christenen in Afrika of Azië, maar doen dat op een verkeerde manier met een verkeerde methode. Ze zouden verder moeten kijken dan hun eigen neus lang is en op moeten komen voor elke vervolgde minderheid. Dat maakt hun oproep er geloofwaardiger en realistischer op. Het haalt het weg uit het religieuze domein van machtsuitoefening, bekering en vervolging en hevelt het over naar het rechtsstatelijke domein van vrijheid en rechten waar tegenstellingen beter overbrugd kunnen worden.

In dat geval kunnen Europese christelijke leiders beter partners zoeken die hun ‘eigen’ minderheid proberen te beschermen. Zoals sjiitische moslims die soennitische moslims discrimineren, en omgekeerd. Als deze christelijke leiders ondubbelzinnig en zonder beletsel kiezen voor de politieke filosofie van het secularisme dat een overheid oplegt om gelijke rechten voor elke etnische of religieuze minderheid te garanderen, dan hebben ze betere instrumenten in handen om de christelijke minderheden buiten Europa te beschermen.

Nadert Brazilië autoritarisme door censureren van tentoonstelling ‘Queermuseu’? Radicaal-rechts ageert tegen hedendaagse kunst

Een bericht op RawStory concludeert uit de voortijdige sluiting van een tentoonstelling dat Brazilië afstevent op het autoritarisme. De vergelijking met Nazi-Duitsland en de tentoonstelling in München in 1937 van Entartete Kunst wordt zelfs gemaakt. De beschuldiging van godslastering, pedofilie, pornografie en bestialiteit wordt door de tegenstanders van stal gehaald als reden voor sluiting. Wat is er werkelijk aan de hand?

Het gaat om de tentoonstelling Queermuseu – Cartografias da Diferença na Arte in het Santander Cultureel Centrum van Ponto Alegre. Santander is een van oorsprong Noord-Spaanse bank. De tentoonstelling is na kritiek en onder druk van de rechtse lobbygroep Movimento Brasil Livre abrupt gesloten op 10 september. Een maand te vroeg. Het Centrum geeft de volgende verklaring. Na een verontschuldiging aan iedereen die zich beledigd voelt volgt de volgende uitspraak: ‘De doelstelling van Santander is het bevorderen van de kunsten en het bevorderen van het debat over de belangrijkste onderwerpen van de hedendaagse wereld, en niet om een gebrek aan respect en onenigheid te genereren.’ Verder zegt het zich nooit te bemoeien met de inhoud van tentoonstellingen ‘om de onafhankelijkheid van de kunstenaars te behouden’, maar ‘wij geloven dat sommige van de werken van de tentoonstelling queermuseu in strijd zijn met symbolen, overtuigingen en mensen, die niet in overeenstemming zijn met onze visie op de wereld. Als kunst niet in staat is positieve integratie en reflectie te genereren, verliest het zijn grotere doel, namelijk de menselijke conditie.’

RawStory ziet de sluiting van de tentoonstelling als een conservatieve coup. Kunst wordt door rechts nu onder vuur genomen. Ongecontroleerde seks en kunst is iets waar autoritaire regimes en naar het autoritarisme neigende leiders niet van houden. Het commentaar van RawStory merkt op naar aanleiding van de sluiting van Queermuseu, ‘wat is de sociale functie van kunst?‘ En: ‘Om de wensen van de burgers beter te sturen (…) moeten autoritaire staten analytisch en kritisch denken onderdrukken. Het gebeurde in Hitler’s Duitsland, Franco’s Spanje en Mussolini’s Italië. Het lijkt erop dat Brazilië nu op dit punt is aangekomen.’ Ook de rechtse politicus Thierry Baudet wijst hedendaagse kunst af. Rechtse politici houden niet van hedendaagse kunst die niet te temmen valt. Dat kan voor kunstliefhebbers een voldoende reden zijn om rechtse politiek af te wijzen.

Foto’s: Werken op de op 10 september 2017 voortijdig gesloten tentoonstelling ‘Queermuseu – Cartografias da Diferença na Arte in het Santander Cultureel Centrum van Ponto Alegre, Brazilië.