Oekraïne vraagt Nederland om teruggave kunstschatten Krim

IMG_6203

Het ministerie van Buitenlandse Zaken van Oekraïne heeft Nederland afgelopen vrijdag 28 maart formeel in een schriftelijk verzoek aan minister Frans Timmermans van Buitenlandse Zaken gevraagd of de objecten die in de tentoonstelling ‘De Krim – Goud en Geheimen van de Zwarte Zee in het Allard Pierson Museum te zien zijn gegarandeerd naar Oekraïne teruggestuurd kunnen worden. En niet naar de Krim. Aldus de Oekraïense buitenlandwoordvoerder Yevhen Perebyynis, volgens Euromaidan PR. Hij zei dat de Oekraïense ambassade in Den Haag de nodige stappen zet ‘om de terugkeer naar Oekraïne van objecten van het cultureel erfgoed die momenteel tentoongesteld worden in het Allard Pierson Museum in Amsterdam te verzekeren.

Dit is een nieuwe zet in de schaakpartij tussen Russen en Oekraïne over de aan het Allard Pierson Museum uitgeleende kunstschatten. Ze zijn tot 31 augustus te zien in genoemde tentoonstelling en moeten daarna teruggegeven worden. Maar aan wie? Aan de musea op de door Rusland geannexeerde Krim of aan bijvoorbeeld het Nationaal Museum in Kiev? Aan de orde is of het om cultureel erfgoed gaat dat eigendom is van de Oekraïense staat. Nederland erkent de annexatie van de Krim door Rusland niet en ziet die als illegaal.

Het Allard Pierson Museum is het archeologisch museum van de Universiteit van Amsterdam. Het laat een team juristen uitzoeken wie de rechtmatige eigenaar is van de kunstschatten en aan wie ze eind augustus moeten worden teruggestuurd. Maar het zou wel eens kunnen dat het politieke aspect de overhand krijgt over de juridische en museale overwegingen. Het is uiteindelijk een kwestie van perspectief en van schaal. Logisch lijkt dat de bruiklenen naar de Krimse musea teruggaan die de objecten uitleenden.  Maar wat als Nederland bij de erkenning blijft dat de Russen de Krim onrechtmatig van Oekraïne hebben afgepakt. Wat weegt dan het zwaarst, de bruikleenovereenkomt tussen musea of de relatie tussen landen?

Foto: Kunstschat uit de Krim, nu te zien in het Allard Pierson Museum.

Kunnen politieke partijen elkaar uitsluiten op het geweten?

hil

Met de Marokkanen-uitspraak van Geert Wilders op verkiezingsavond 19 maart was ik het oneens. Het hek is van de dam als van hele bevolkingsgroepen wordt gezegd dat ze beter op kunnen lazeren. Zo heeft iedereen een favoriete groepering die het graag ziet verdwijnen. Katholieken, homoseksuelen, dierenactivisten, Roma, politici, bankiers, illegalen, communisten, BN’ers, jagers, beroepsmilitairen, PC Hooft-shoppers of PVV’ers.

PVV-kamerlid Martin Bosma stelt vandaag kamervragen aan minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken over twee reacties in de lokale politiek op genoemde uitspraak van Wilders en de steun ervoor van andere PVV’ers. Bosma verwijst naar de PvdA Zuid-Holland en D66 en SP in Brabant en weet zo het initiatief naar zich te trekken. En de tragiek is dat-ie geen ongelijk heeft in z’n kritiek. Opnieuw wint de PVV een tactische slag.

Vooral de reactie van de fractievoorzitter van de PvdA Zuid-Holland Ron Hillebrand roept vragen op. Hij ziet het grote verlies van de PvdA niet als de grootste klap die werd uitgedeeld. Met verlies in onder meer Amsterdam en Rotterdam en terugtredende lokale PvdA-leiders. Hillebrand ziet de uitspraak van Wilders als de grootste klap. Het lijkt een wat al te opzichtige poging om de aandacht van het eigen falen af te leiden. Dat Wilders een grens overschreed staat voor velen als een paal boven water, maar welke consequenties daaraan verbonden moeten worden voor de politieke samenwerking met lokale PVV’ers is weer wat anders.

Het komt volgens Hillebrand aan op het geweten: ‘Dat heeft niets te maken met het doelbewust isoleren van een partij, laat staan een deel van het electoraat. Het vloeit voort uit gewetensgrenzen die wij als sociaal-democraten in acht wensen te nemen. Dit betekent tevens dat volksvertegenwoordigers die zich hieraan schuldig maken wat de Partij van de Arbeid Zuid-Holland betreft ongeschikt zijn voor besturen of functies waarin individuele statenleden de provincie of provinciale staten als geheel vertegenwoordigen.’ Hillebrand voegt oordelen toe (gewetensgrenzen, schuld, ongeschiktheid) die een extra, subjectieve toets introduceren.

Het is simpel. Er is een politiek systeem. Tot dat systeem worden geregistreerde politieke partijen met hun vertegenwoordigers toegelaten. Ze opereren onder dezelfde voorwaarden. Als partijvertegenwoordigers de rechtsstaat schenden, dan moeten partij of vertegenwoordigers van het politieke systeem uitgesloten worden door een juridische procedure. Maar zolang dat niet het geval is, kunnen vertegenwoordigers met verwijzing naar het geweten of vanwege symboliek met een extra toetsing niet uitgesloten worden van het politieke proces. Het is niet aan afzonderlijke partijen om dat te beslissen, maar aan de rechter die de Kieswet toetst.

Foto: Tweet van Ron Hillebrand, fractievoorzitter PvdA Zuid-Holland, 26 maart 2014. Met reacties.

Tegenacties Oekraïne: minderheden en militaire samenwerking

xk-8

Russische militaire troepen lijken zich geleidelijk van de Oekraïense grens terug te trekken, aldus AFP. De schattingen liepen uiteen over het aantal samengebrachte troepen. Dat zouden er 40.000 zijn, of mogelijk zelfs 100.000. Sowieso te weinig voor een militaire operatie in lastig terrein waar naar schatting 500.000 militairen voor nodig waren. Dat aantal krijgt Rusland niet binnen korte tijd op de been. Zelfs met kans op een guerrilla-oorlog. Militaire druk werd ingezet om de annexatie van de Krim door Rusland te verzilveren.

Over het hoofd van Oekraïne heen stemmen Rusland en de VS nu hun belangen op elkaar af. Met de EU in de bijwagen. Maar Oekraïne is niet onmachtig in dit conflict dat op talloze borden tegelijk wordt gespeeld. Asynchroon verloopt omdat ieder z’n eigen favoriete wapen kiest. Zo heeft Oekraïne in reactie op de annexatie door Rusland van de Krim de militaire samenwerking met Rusland opgeschort wat de Russen op korte termijn voor problemen stelt. Met name voor haar Strategische Nucleaire Strijdmacht met de RS-20B intercontinentale ballistische raketten is Rusland afhankelijk van Oekraïne. Een stok in het wiel daarvan is in het voordeel van de VS. Oekraïne kan dit dus uitonderhandelen tussen de VS en Rusland. Wie biedt het meest?

De Oekraïense regering is evenmin onmachtig als het gaat om de roep om regionalisering van Oekraïne door de Russen. Met als inzet van de Russen dat de regio’s met grote Russische minderheden meer autonomie krijgen, het centrale gezag uit Kiev verzwakt en Oekraïne in een neutrale positie kan worden gehouden. Met het referendum en de autonomie voor Russisch-sprekenden op de Krim heeft de Russische regering een doos van Pandorra geopend. Oekraïne springt daar nu op in door naar minderheden binnen Rusland te verwijzen. Want de Russische Federatie kent vele niet-Russische minderheden die zich door de Russen misdeeld en gediscrimineerd voelen. Er zijn 21 niet-Russische Republieken binnen de grenzen van de Russische Federatie.

De rechtlijnigheid is dat wat Moskou de Russen op de Krim geeft, het de eigen minderheden die naar meer autonomie of zelfs totale onafhankelijkheid streven niet kan onthouden. Denk aan het naar onafhankelijkheid strevende Tatarstan met een meerderheid aan Tataren, de autonome Duitse Volga republiek of de in de Kaukasus gelegen republieken als Tsjetsjenië of Dagastan. De Oekraïense centrale regering maakt tot nu toe in de uitvoering een zwakke indruk, maar heeft voldoende kaarten in handen om een sterk spel te spelen.

Foto: Protesten voor onafhankelijkheid van Tataren in Tatarstan.

Demonstratie tegen juweliersvrouw roept reacties op

Een groepje van zo’n 30 personen demonstreert kort om 23.00 uur op zaterdagavond in Eindhoven. Een van de doodgeschoten overvallers op de juwelier in Deurne komt uit Eindhoven. Omdat ze geen vergunning hadden die voor het Stadhuisplein nodig is werd de demonstratie door de politie ontbonden. Ze zijn tegen. Maar waartegen precies is onduidelijk. Is het nou dat ze Marina Sanders, de vrouw van de juwelier uit Deurne als moordenaar zien? Want ze scanderen ‘moordenaar‘. Of vinden ze de uitspraak van de hoofdofficier van Justitie Nieuwenhuizen dat de juwelier en z’n echtgenote uit zelfverdediging handelden voorbarig? Voor dat laatste is wat te zeggen, voor dat eerste niet. Want dan reageren ze even voorbarig als wat ze Nieuwenhuizen verwijten. Het ‘koelbloedig doodgemaakt’ van de gesprekspersoon duidt daarop. Dat kan ook hij niet weten.

De reacties op het YouTube-kanaal van Omroep Brabant bij deze video spreken boekdelen. ‘Eigen schuld‘, ‘Kan iemand hier een bom tussen gooien?‘, ‘Minder Minder Minder!‘ of ‘een aantal afleveringen van Opsporing Verzocht bij elkaar!‘. Los van het feit dat het blijkbaar te kort dag was om een vergunning aan te vragen is er echter niks mis met de demonstratie. Integendeel, hiermee voegen deze demonstranten zich perfect in de Nederlandse traditie. Iets wat degenen die reageren juist uit het oog verliezen. Ze tonen er weinig begrip dat de demonstranten een beroep doen op de rechtsstaat. Afwachten van alle kanten was stukken beter geweest.

Wordt onderzoek doden Maidan vertraagd door geheime dienst?

1396154007295.cached

Het gematigd-rechtse Daily Beast weet het zeker. Het zegt er fotografisch bewijs voor te hebben dat de 53 doden die op en rond het Onafhankelijkheidsplein in Kiev op 20 februari vielen zijn vermoord door scherpschutters van het door de Russen getrainde Alfa Team dat in dienst van toenmalig president Viktor Janoekovitsj opereerde. Een reeks foto’s geeft de voorbereidingen weer van het Alfa Team. Uiteindelijk werkte de moordpartij als een boemerang. Demonstranten boden verzet en de volgende dag vluchtte Janoekovitsj.

In een toelichtend artikel beredeneert Jamie Dettmer waarom een onderzoek tot nu toe niet tot resultaten heeft geleid. Olga Bogomolets vindt dat de foto’s een uniek inzicht geven in wat er op 20 februari gebeurde. Ze staat als arts, mensenrechtenactivist en promotor van de Oekraïense cultuur aan de kant van de EU-gezinden. In een schimmige episode werd ze door de Estse minister Urmas Paet opgevoerd als getuige. Maar de minister had het verkeerd begrepen en trok later in een verklaring z’n conclusies in. Ze beargumenteert dat de foto’s twijfel zaaien over het officiële onderzoek dat door de overgangsregering werd ingesteld.

Aannemelijk waarom het onderzoek niet tot conclusies leidt is het feit dat het onderzoek gezamenlijk wordt uitgevoerd door het nieuwe hoofd van de SBU, Valentin Nalyvaisjenko en het kantoor van de procureur-generaal. De betrokkenheid van de SBU in een onderzoek waarbij het zelf betrokken zou kunnen zijn tekent de verhoudingen binnen Oekraïne. De macht van de nog steeds op Rusland georiënteerde geheime dienst SBU zou te groot zijn om nu met onthullingen naar buiten te komen. Het valt niet te controleren. Verwarrend is trouwens dat Dettmer praat over de AK-47, maar niet over de SV 98 als moordwapen.

1396153972637.cached

(Ik zou iedereen die hierop wil reageren willen verzoeken om op zoek te gaan naar de grijstinten. Overduidelijk is dat alle partijen aan propaganda doen. Da’s voldoende gesignaleerd. Waarbij de fouten van de een de fouten van de ander niet schoonwast. Ook dat weten we. Vraag is hoe we door die propaganda heenkijkend toch tot waarheidsvinding kunnen komen. Of tot een argumentatie van wat aannemelijk is.)

Foto’s: ‘Exclusieve foto’s‘ van het Alfa Team op 20 februari 2014 in Kiev.

De juwelier, de dief, zijn vrouw en de sociale media

1978686_262504973929981_1006949082_n

Elk zichzelf respecterende nieuwszender ruimt tegenwoordig een hoekje in voor de sociale media. Omdat het modern oogt. Dat gaat in praktijk zo. In een hoekje van de studio staat iemand voor een scherm die uitleg geeft. Over aantallen tweets, FB-vrienden en de inhoud van twee of drie berichten. Het nieuws over het nieuws verdringt het nieuws. Het past in de oude kritiek op de nieuwsmedia dat meningen de feiten verdringen. De stem van het volk klinkt niet langer in een Hilversumse winkelstraat, maar rechtstreeks via de sociale media.

Nu is er de overval op de juwelier in Deurne waarbij twee overvallers werden gedood. Waarschijnlijk door de toegesnelde echtgenote Marina Sanders die de overval op de camerabeelden zag en haar man te hulp kwam. De overvallers zijn volgens het NOS-journaal van Noord-Afrikaanse herkomst. Nou, nou, nou, dat ‘maakt veel los op sociale media’, zegt RTL Nieuws. De FB-pagina ‘Vrijspraak voor de vrouw van de juwelier uit Deurne‘ heeft al meer dan 28.000 likes. De Telegraaf kopt ‘Hevige discussies op social media over Deurne‘. De FB-pagina ‘Ik sta achter juwelier Goldies‘ heeft al zo’n 6.000 likes. De NOS  zegt ‘Facebook gaat los over overval‘.

Nieuwsmedia en sociale media verwijzen naar elkaar zonder vaste voet aan de grond. Als de lemma’s ‘Fiets’ (zie: Rijwiel) en ‘Rijwiel’ (zie: Fiets) in het woordenboek. Het draait in een kringetje. De aannames, oproepen, beschuldigingen en steunbetuigingen denderen door de media. De berichten van sociale media kunnen een verrijking zijn als oude media ze als toevoeging gebruiken. Maar niet de plaats van het nieuws laten innemen. ‘Meer, meer, meer‘, roepen de sociale media over zichzelf. Het medium is definitief de boodschap geworden.

sp

Foto 1: Na de overval op juwelier in Deurne.

Foto 2: Schermafbeelding van Spitsnieuws, 29 maart 2014 dat op FB-pagina ‘Vrijspraak voor vrouw van de juwelier uit Deurne‘ wordt geplaatst. Onder vermelding van ‘de media maakt melding van onze groep‘.

Afstand houden tot onwaarheid. Een luxe product

19428a

Een conflict dat overgaat in een gewapend conflict -dus oorlog- is nog tot daar aan toe. Het schijnt af en toe nodig te zijn om de overbevolking tegen te gaan. De duizenden of miljoenen doden en gewonden horen bij het spel. Evenals de verwoeste steden en de gebroken levens van degenen die het na kunnen vertellen. Jawel, het is uiterst cynisch om het zo op te schrijven, en dat gaat ook eerder met aarzeling dan genoegen, maar de wetmatigheid van de geschiedenis is nu eenmaal regeneratie. Het gewapend conflict als stamcel van het leven.

Vernietiging en vernieuwing zijn van een andere orde dan het verkrachten van de waarheid. Menselijk is dat onbeduidender, maar in filosofische zin telt het zwaarder. Reken maar na, zonder een samenhangend systeem van overtuigingen verliest iedereen het geloof in het leven. En verliest herleving een bodem om op te groeien.

Zelfs rustige mensen schieten in vuur en vlam als ze een vijand zien die onrecht doet. Vaak omdat anderen vertellen dat dat nou de tegenpartij is. Die anders kijkt. Anders ruikt. Anders praat. In iets anders gelooft. Of iets dierbaars af wil pakken. Een stuk land. Een oliebron. Of het ergste van allemaal: de eer van een natie.

Adverteren voor oorlog is dus kwalijker dan de oorlog zelf. Om de waarheid meer dan een begrip te laten zijn wordt het aangevuld met prediken over gelijk of recht dat om te overtuigen leugens en verzinsels van stal haalt. Als nooit meer in te tomen paarden. Onwaarheid is voorgeschreven voor de oorlog. Meermaals daags.

Buiten de oorlogszone gaat het leven verder in z’n gewone gang. Bij tijd en wijle klinkt er een echo van het strijdtoneel. Een vreemde generaal vertoont beelden. Leiders van strijdende partijen roepen op tot steun. Of begrip. Of hulp. Of welwillendheid. Krijgszuchtig opspelende afdelingen communicatie tonen verschrikkingen, overwinningen en vooral de verderfelijkheid van de tegenstander. Hij is anders, want afwijkender, zwakker of schuldiger. Het zal wel. Het voordeel van buiten de oorlog blijven is niet zozeer niet vernietigd worden, maar afstand te kunnen houden tot de onwaarheid. Niet verplicht te hoeven kiezen voor het een of het ander.

winston-link-train-nuit-05-b

Foto 1: Kobayashi Kiyochika, Een regenachtige dag te Kudan.

Foto 2: Ogle Winston Link, Sometimes the Electricity Fails. Vesuvius, Virginia, 1955-1960.

Neemt Oekraïense eenheid toe? Kwestie van perspectief

Het door het Kremlin gefinancierde RT probeert de Oekraïense oppositie te verzwakken. Het schildert de werking van de democratie af als negatief van een land in problemen waarop de Russische oppositie alleen maar jaloers kan zijn. Die wordt niet eens tot het politieke proces toegelaten. De schets van de strijd tussen een gematigd-parlementaire en een gewelddadig-buitenparlementaire oppositie is in tegenspraak met alles wat het Kremlin tot nu toe heeft beweerd. Namelijk dat de overgangsregering Jatsenjoek in Kiev uit fascisten en neo-nazi’s bestaat. Terwijl er juist een strijd tussen de regering en de ‘fascisten’ op uitbreken staat.

De opstelling van de rechts-nationalisten baart zeker zorgen. RT schildert ze echter als belangrijker af dan ze zijn. Hun rol in Kiev kan met een paar duizend betogers groot lijken, maar is het niet. In een peiling voor de presidentsverkiezingen op 25 mei kreeg het rechts-nationalistische Svoboda zo’n 3,5% van de stemmen. RT heeft wel gelijk dat er een scheiding tussen de parlementaire en buitenparlementaire oppositie optreedt.

Is de Rechtse Sektor een vijfde colonne die vuile zaak maakt met Putin en Janoekovitsj? Zich zelfs mede als aanleiding voor Russisch ingrijpen leent? Er zijn aanwijzingen voor. Want waarom vecht de Rechtse Sektor tegen een zwakke centrale regering in Kiev en niet tegen de Russen? Bijvoorbeeld op de Krim? De kritiek op de rechts-nationalisten klinkt alom luider nu ze de nationale eenheid van Oekraïne doorkruisen. Maar niet bij RT.

Zie hier wat vandaag op Facebook verscheen bij Rascal N Dear. Ik geef het onvertaald weer. De term ‘lustration‘ slaat op etnische zuivering, reiniging:

Today, 40 days after the terrible shootings in Kyiv that led to about 100 people being killed, there are important questions being raised about Right Sector’s role in this. Here is one post worth reading.

From a Facebook Timeline Photo Posted by Dmitrii Chekalin (Translation from Russian and Ukrainian by William Risch), Shared March 28, 2014:

“Where was Right Sector (PS) with its automatic rifles and pistols when guys were being killed on the barricades February 18-20? Neither Yarosh nor Muzychko were there. However, Yarosh was in Yanyk’s office on the 20th, and he admitted this only when journalists dug it up. All of this smells foul, friends…(((“
Iana Iankovskaia

“Questions to Yarosh:
1. Why are you playing Putin’s role during Ukraine’s most dangerous days? Why try to knock down a feeble regime? Why give justifications for ‘legitimizing’ intervention by Russian occupiers?
2. Why did you meet SECRETLY with Yanukovych? And why, the day after (Mustafa) Nayyem uncovered this fact, did Right Sector press secretary Skoropadskii accuse Mustafa of lying (the meeting was admitted as fact after material evidence had been presented)?
3. Why in the East is Right Sector represented by shady characters who had worked for (Gennadii) Kernes, and in the West by robbers and bandits like Muzychko?
4. Who can confirm all the services Right Sector has attributed to itself, and how can these services be proven (at a press conference, you referred to that very same Muzychko as one of ‘the main organizers of the Maidan’ and ‘Hero of the Revolution’)?
5. How many of your fighters suffered during the main events in Kiev (not a single one was killed, thank God, of course, but the fact remains that almost two dozen Svoboda people were killed while not a single one of the ‘militant wing’ was killed)?
6. How do you justify plundering and theft (like seizing the Dnepr Hotel and Yanukovych’s cars ‘for the revolution’s cause’ and everything else that still hasn’t surfaced in the media)?
7. Why did you refuse posts in the Ministry of Internal Affairs (MVD) and the SBU (Security Services of Ukraine) when you were offered them? True, you weren’t offered ministerial posts (and that was good), but offices of assistant and advisor are also NOT SMALL.
8. The Ukrainian National Alliance (UNA), which has repainted itself as Right Sector, was in the assortment of technical parties controlled by Yanukovych in the 2012 parliamentary elections (UNA’s quota for electoral commissions was made up of people on lists compiled by local Party of Regions headquarters). How do you explain that? And what are your relations with Dmytro Korchyns’kyi, who back at the beginning of the 2000s did fruitful labor for his friend (Viktor) Medvedchuk (I hope you haven’t forgotten who that individual is and what he’s been doing from time to time)?

Is that too little to ask?”

“So, Right Sector wants lustration. Let’s consider this. Insider says: ‘Right now several hundred people stand in front of the Supreme Rada’s entrance and chant ‘Avakov out!.’ Right next to the front doors is a representative from the Ukrainian National Self-Defense (UNSO) who goes under the nickname ‘Topolia’ (http://www.theinsider.ua/politics/53347147bb423/). Ihor Mazur, who goes by the nickname ‘Topolia,’ is the leader of Kyiv’s Right Sector organization. You can verify this simply by googling him. One simple fact about Mazur: he led negotiations for ‘screwing up’ (zlyvannia) the Vradiivka march for 100,000 USD, and this fact has been documented on video. Here is a post about this story from nationalist blogger Olena Bilozers’ka: http://bilozerska.livejournal.com/745398.html. Right Sector, you could at least begin lustration with your own ranks, couldn’t you?”

Translation: William Risch

Sources:
http://www.facebook.com/yankovaya.ya
http://www.facebook.com/alexander.casu
http://www.facebook.com/EuroMaydan

Blokkade van sociale media in Turkije lukt toch niet

Update: Wie dat wenst, teken petitie ‘They are trying to kill the internet in Turkey. Again.’ van Access.now.

De jonge Turk Cenk Uygur geeft commentaar op oude Turken met macht. De regering Erdogan controleert gevestigde media en blokkeert nieuwe media, zoals Twitter of YouTube. Onderzoeksrechters en journalisten die hun werk willen doen zijn ontslagen of overgeplaatst. Aanleiding zijn de berichten met aanwijzingen van corruptie die verschijnen over Erdogan en z’n medestanders. Het bericht om terroristen te beschuldigen van een aanslag in Syrië die de Turken zelf wilden uitvoeren is explosief. Dat nieuws mag het kiezersvolk niet bereiken. De blokkade lukt niet in de steden, maar waarschijnlijk wel op het platteland met een eenvormiger medialandschap. Zo kan de AK-partij van Erdogan toch de lokale verkiezingen van 30 maart winnen. Kwade genius is de islamprediker Fethullah Gülen die in de VS woont. Maar feitelijk nog conservatiever is dan premier Recep Erdogan. Voor voorstanders van een pluriforme samenleving zijn er in het huidige Turkije dan ook geen winnaars. Of de waarheid werkelijk ooit boven water komt valt te hopen, maar niet zeker te zeggen.

Andere Tijden speculeert en maakt Snowden verdacht. Waarom?

AWxbd5CtRfGL2t1jBYqpPA

Dat geeft steun aan de gedachte dat Agee wel heel goede contacten had met de autoriteiten en inlichtingendiensten daar [Cuba]. Dat kon wel een iets zeggen over het verblijf nu van zijn medeklokkenluider Edward Snowden in Moskou. Zijn ontvangst daar kun je zien als een humanitair gebaar van Putin, maar het kan zo zijn dat Snowden dat beantwoord heeft met informatie uit de files van de NSA.

Aldus de afsluitende opmerking van presentator Hans Goedkoop in een uitzending over geheimagent Philip Agee van Andere Tijden (AT) die gisteren werd uitgezonden. Deze afsluitende reeks suggesties is in strijd met de feiten. Er is geen bewijs voor samenwerking van Snowden met de Russische overheid of de Chinezen. AT voert ook geen bewijs aan, maar beschuldigt ‘contractor’ Snowden door associatie met ‘spion’ Agee.

Al in juli 2013 ontkende Snowden de samenwerking met de Russen. Journalist Barton Gellman van The Washington Post die directe toegang heeft tot de Snowden-documenten verwerpt de speculatie waaraan AT zich bezondigt. En dat vooral vanuit Republikeinse hoek gevoed wordt door politici als Mike Rogers, Lindsey Graham of Peter King. Nederlandse media als De Volkskrant of AT opereren in hun onkunde waarschijnlijk onbewust als waterdragers voor deze conservatieve politici. Gellman zei in september 2013 dat er sterk bewijs is dat de Russen en Chinezen geen toegang tot de Snowden-documenten hadden. In oktober 2013 verklaarde Snowden in een interview met James Risen voor The New York Times in Rusland zelfs nooit enig document bij zich gehad te hebben: ‘There’s a zero percent chance the Russians or Chinese have received any documenten‘. Volgens Michael Weiss in een interview met Edward Lucas beweren verschillende journalisten die dit verhaal volgen dat bronnen binnen de Amerikaanse inlichtingendiensten ontkennen dat Snowden ooit werd gerund door de Russen of zelfs dat de FSB een rol gespeeld heeft bij ‘zijn landing’ in Moskou.

Waarom begeeft AT zich ondanks herhaalde ontkenningen van Snowden en journalisten als Greenwald, Risen en Gellman waarmee hij samenwerkt, politici als Dianne Feinstein en Amerikaanse inlichtingendiensten toch op het terrein van de speculatie? Het is uiteraard niet zo dat Snowden op z’n woord geloofd moet worden. Maar het is gemakzuchtige journalistiek om een beschuldiging die al vele malen weersproken is te herhalen zonder een nieuwe bewijsvoering toe te voegen die de beschuldiging op z’n minst aannemelijk maakt.

Er is nog meer mis met de opmerking over Snowden. De woordkeuze is onzorgvuldig. Een spion die met de Russen samenwerkt is per definitie geen klokkenluider. De analogie tussen Agee en Snowden over hun vlucht naar respectievelijk Cuba en Rusland klopt niet. Klaarblijkelijk koos Agee bewust voor Cuba, maar Snowden strandde tegen zijn wil in Moskou dat niet z’n reisdoel was. De regering-Obama trok diens paspoort in.

De suggestie over Edward Snowden vraagt om een ruimhartige rectificatie door AT in een toevoeging voor het archief. Zo kan AT deze slechte journalistiek die dit meestal vlekkeloze programma doorgaans weet te vermijden rechtzetten. Iedereen heeft wel eens een slechte dag. Andere Tijden was gisteren aan de beurt.

Foto: Pedro Molina, Snowden, een hinkelspel. Credits: P.X. Molina.