Documentaire over een machtsstrijd: ‘Wahlkampf, Machtkampf, AfD’. Een Duitse partij tussen radicalisering en normalisering

De documentaire ‘Wahlkampf, Machtkampf, AfD’ van de Duitse publieke omroep WDR in de reeks ARD: Die Story im Ersten schetst de groeistuipen van een nieuwe politieke partij die in 2013 werd opgericht. Of liever gezegd de groeikrimpen omdat in de peilingen de partij van 14% naar 8% is gezakt, zo zegt het commentaar.

Het gaat over de rechts-populistische partij Alternative für Deutschland (AfD) die zich net als het Franse Front National wilde ontdoen van radicale leden om electoraal voor een grotere groep kiezers aantrekkelijk te zijn. Marine Le Pen zette haar antisemitische vader Jean-Marie op een zijspoor. Maar in de AfD is dat niet gelukt. Mede door Björn Höcke die op afstand in Thüringen zijn voet dwars zet in de richting van normalisering. Hij vreest de verburgerlijking en het opgaan van de partij in het establishment. Vilein schetst de documentaire dat alle partijleiders deel van het establishment zijn. Dus is die verwijzing van Höcke meer dan marketing?

Zijn tegenstanders worden gesymboliseerd door Frauke Petry -die nog weinig macht in de partij lijkt te hebben- en haar echtgenote Marcel Pretzell die de radicalisering vrezen. De documentaire schetst dat proces zorgvuldig en praat met alle belangrijke partijleiders op één na. Het tandem Jörg Meuthen en Alexander Gauland zit in het midden en wil bemiddelen tussen beide vleugels. Een breuk zien ze als het einde van de partij. Alleen de voormalige Goldman Sachs werknemer Alice Weidel die samen met Gauland topkandidaat is voor de komende Bundestag-verkiezingen van 24 september 2017 gaat elk gesprek uit de weg. Het venijn zit in de staart als een uitgetreden Keuls partijlid een boekje opendoet over de antisemieten en neonazi’s in de partij die door de leiding worden getolereerd. Ook door Pretzell die zegt radicalisering terug te willen dringen. Doodsbang is de leiding voor een scheuring en benauwd om het dynamische voetvolk van Höcke te verliezen.

‘Morning Joe’: Donny Deutsch noemt Trump een ordinair varken en mentaal niet oké. Mika en Joe reageren op tweets

Een reactie in het programma ‘Morning Joe’ kon niet uitblijven na de tweets van gisteren van president Trump over Mika Brezinski die zoveel stof deden opwaaiden en veel Republikeinse congresleden tot de oproep aan Trump brachten ermee te stoppen omdat het onwaardig en niet presidentieel is. Gast Donny Deutsch pakte vanochtend de handschoen op en gaat (na 2’10’’) in de aanval op Trump die hij onaantrekkelijk en een ordinair varken noemt (‘He’s a vulgar pig — he’s physically disgusting to look at’). Deutsch kiest niet voor een moreel superieure houding, maar betaalt Trump met gelijke munt terug: ‘You guys take the high road, I’ll go low. He’s physically disgusting to look at. So beyond the fact he’s obviously not well, the misogyny … besides the obvious vulgarity, the obvious stupidity, he’s not mentally okay. This is what — we have to start paying attention to it and he’s disgusting to look at.’ In het tweede uur van het programma reageerden Joe en Mika:

Trump verlaagt zich in tweets tot vete met Mika Brzezinski

President Donald Trump gedraagt zich als een knurft. Hij beledigt in een tweet het uiterlijk van journaliste Mika Brzezinski die samen met Joe Scarborough en Willie Geist de vaste presentator is van het programma ‘Morning Joe’ (MSNBC). De laatste tijd worden het beleid en de persoonlijkheid van Trump erin steeds meer op de korrel genomen. Door zijn reactie bevestigt Trump hoe lomp hij is. Zeker tegenover vrouwen die hij het liefst bij de vagina zegt te pakken. Trump gedraagt zich opnieuw niet presidentieel en doet zowel zichzelf, het ambt als zijn land schade aan door zijn onbeheerste gedrag op sociale media. De vraag is waarom de Republikeinse partij dit gedrag tolereert en hoelang dit nog kan doorgaan. Des te meer omdat beleid uitblijft.

Klopt claim dat kunst sociale cohesie in probleemwijken vergroot?

Een interessant bericht op Buurt en Regio over kunst en cultuur die de sociale cohesie in probleemwijken (‘aandachtswijken’) zou vergroten. Kunst en cultuur wordt er door een Arnhemse ‘cultuurmakelaar’ als succesvol sociaal bindmiddel voorgesteld. Dat roept twee vragen op. Klopt de claim dat kunst de sociale cohesie in probleemwijken vergroot en wat is de onderbouwing daarvan? En wat betekent dat voor de functie van kunst en de kunstenaar als ze door de (lokale) overheid een sociale rol worden opgelegd?

Onderbouwing door harde cijfers zoals die blijken uit onderzoek wordt in het bericht niet gegeven. Het blijft bij aannames en impressies die maar niet concreet willen worden, zoals ‘een sterkere relatie met de wijkbewoners’, ‘er wordt hard aan gewerkt’, ‘er zijn (..) veel positieve ervaringen’ of ‘een hele leuke activiteit met elkaar doen die positieve energie kan geven’.  ‘Cultuurmakelaar’ en dramadocente Mieke Hendrikse wijst op succesvolle incidentele projecten, zoals een stage van scholieren bij een creatief ondernemer, het theaterproject ‘Open Deuren’ uit 2003 of een bus vol wijkbewoners uit Klarendal die het Kröller-Müllermuseum bezochten. Maar wat dat zegt over de stelselmatige vergroting van de sociale cohesie over een periode van 15 jaar maakt het bericht niet duidelijk. Niet te controleren valt hoe representatief deze voorbeelden zijn en welk blijvend effect ze hebben gehad voor de sociale cohesie in de probleemwijken. Op maatregelen die averechts werken en die de sociale cohesie doen afnemen wordt al helemaal niet gewezen.

Zoals de naam al zegt is het begrijpelijk dat een ‘cultuurmakelaar’ zich bezighoudt met cultuur. De verzamelterm cultuur kan op vele manieren opgevat worden. Het heeft overeenkomsten met kunst, maar ook verschillen. Want anders zou het onderscheid tussen kunst en cultuur niet gemaakt worden en zou de ‘cultuurmakelaar’ wel ‘kunstmakelaar’ heten. Cultuur is de verzameling leefwijzen, gedragskenmerken, gewoonten en gebruiken, normen en waarden van mensen in een samenleving. Kunst of een kunstuiting is daar een klein onderdeel van. Genoemde ‘cultuurmakelaar’ Mieke Hendrikse zet in opdracht van het openbaar bestuur kunst in als een sociaal instrument voor cohesie. Een ‘cultuurmakelaar’ gaat het niet in de eerste plaats om de kunst of de kunstenaar, maar om het middel, het instrument dat kunst is. De ‘cultuurmakelaar’ is een tussenpersoon, geen promotor van kunst, maar van een doel dat met kunst bereikt moet worden.

Opvallend aan het bericht is de overlap tussen probleemwijken, bewoners of sociaal achtergestelden uit die wijken en cultuureducatie in het lager en middelbaar onderwijs. Het loopt door elkaar heen en dat biedt weinig vertrouwen in een stelselmatige aanpak. Zelfs de kerndoelen van het vak CKV in het basisonderwijs lopen niet gelijk op met wat de ‘cultuurmakelaar’ beoogt met het vergroten van de sociale cohesie. Hoewel er wel raakvlakken zijn, zoals kunstzinnige oriëntatie en het in aanraking komen met culturele aspecten in de eigen leefwereld van de scholieren. Wat vooral blijft hangen na lezing van dit bericht over sociale cohesie in Arnhemse probleemwijken is de vraag of autonome kunst en instrumentele kunst elkaar in de weg zitten. Met als tussenpersoon de’ cultuurmakelaar’ die heen en weer schakelt en het onverenigbare probeert te verenigen.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘City na’ van Simon Trommel in Buurt en Regio, 26 juni 2017.

Storm over het Vaticaan. Kindermisbruik en de katholieke kerk: de zaak George Pell

Kindermisbruik en de katholieke kerk. Ze lijken net zo bij elkaar te horen als frites met mayonaise, de Dikke en de Dunne of Mark Rutte en de VVD. Het zal wel een uitvloeisel van het opgelegde celibaat zijn. Priesters hebben prikkels, kunnen zich niet inhouden en vergrijpen zich aan iemand in hun omgeving omdat ze nooit geleerd hebben hoe ze met seks moeten omgaan. Met publicitaire schade voor de katholieke kerk tot gevolg.

Het ebt al decennia na. Commissies proberen het in de doofpot te stoppen, te bagatelliseren of af te kopen. Nu wordt de Australische kardinaal George Pell aangeklaagd wegens misbruik van twee minderjarigen in de jaren ’70 (vdve). Hij is de op twee na hoogste functionaris van Vaticaanstad. Een storm steekt op over het Vaticaan. Kardinaal Pell heeft inmiddels aangekondigd zijn functie neer te leggen ‘om zijn naam te zuiveren’. Het draaiboek van de afdeling schadecontrole van het Vaticaan kan weer uit de kast worden gehaald. Amen.

Timothy Snyder wijst Duitse parlementariërs op blinde vlek in hun historisch geheugen over Oekraïne. En op verantwoordelijkheid

In het hol van de leeuw leest historicus en hoogleraar aan Yale Timothy Snyder het Duitse parlement de les. De registratie dateert van 20 juni 2017. Euromaidan geeft een transcriptie van zijn lezing. Zijn uiteenzetting van 30 minuten is rijk aan details en probeert de Duitse parlementariërs historisch besef bij te brengen over de Tweede Wereldoorlog en misverstanden recht te zetten over Oekraïne. Snyder suggereert dat hun schuldbesef dat ze nu jegens Rusland koesteren historisch onjuist is en feitelijk gericht moet zijn op Oekraïne.

Oekraïne (Soviet Ukraine) was het doel van Hitlers veroveringsoorlog naar het Oosten, heeft in die oorlog meer geleden dan elk ander land inclusief Duitsland, kende relatief en absoluut meer gesneuvelde militairen die in het Rode Leger tegen de Wehrmacht vochten (meer dan andere Sovjet-republieken of Frankrijk, Groot-Brittannië en de VS gecombineerd), en was niet nationalistischer of collaboreerde meer met het Derde Rijk dan andere landen. Minder dan Frankrijk zoals Snyder in een bij dit publiek slecht gelande kwinkslag opmerkt.

Oekraïne was het grootste slachtoffer van Duitse kolonisatie en slavernij. Dit besef -en wat kan worden opgevat als een terechtwijzing van de Duitse parlementariërs door Snyder- is van belang voor de huidige politieke opstelling van Duitsland, en in haar kielzog de EU. Het is niet in het laatst van belang voor de Duitse opstelling inzake de Minsk-onderhandelingen over de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraïne. Snyder poetst historische en actuele Oekraïense fouten niet weg, maar probeert historische diepte te geven aan de Duitse verantwoordelijkheid en die te corrigeren op onjuistheden, gemakzucht en opportunisme. Of Snyder echt het op de Russische Federatie gerichte hedendaagse Duitse schuldbesef kan bijstellen is de vraag.

Snyder waarschuwt de Duitsers niet in de propaganda van het Kremlin te trappen. Essentieel is deze passage aan het einde van de lezing: ‘The danger here is that you enter into a kind of Molotov-Ribbentrop pact of the mind, where Germans agree with Russians that the evils that came from Berlin and from Moscow to Ukraine are going to be blamed on Ukrainians. It’s so easy, it’s so comfortable, it’s so tempting to say: “Haven’t we Germans apologized enough? Aren’t we the model for everyone else? It’s such a tempting trap to fall into, but I can say this from experience as an American: if you get the history of colonization and slavery wrong, it can come back. And your history with Ukraine is precisely the history of colonization and slavery. If the remnants of German nationalism which are still with you on the left and on the right meet up with the dominance of Russian nationalism, if you find common ground there – that being “it’s all the fault of Ukraine; why should we apologize, why should you remember?” – this is a danger for Germany as a democracy precisely.’

Stemmingmakerij en karaktermoord van columnist Han Lips op schaakfamilie Van Foreest. Het Parool gaat het debat uit de weg

Afgelopen maandagavond werd de documentaire De Stelling Van Foreest; een schaakfamilie (VPRO) van de gelauwerde filmmakers Maarten Schmidt en Thomas Doebele uitgezonden op NPO2. Schaakgrootmeester Hans Ree zei daar afgelopen zaterdag in zijn schaakrubriek in NRC het volgende over: ‘Voor de kinderen lijkt schaken vanaf hun vroegste jeugd zo natuurlijk als ademhalen te zijn geweest. De gewone leerstof waarvoor andere kinderen naar school gaan, leerden ze thuis naast het schaken en passant in sneltreinvaart en ondanks hun extreme schaakspecialisatie kunnen ze veel dingen die ik niet kan, zoals een gebakken ei uit de pan gooien, of rolschaatsen.’

Columnist Han Lips van Het Parool heeft een faliekant andere mening dan Ree over deze schaakfamilie. Waar Ree sociaal vaardige kinderen ziet die evenwichtig en natuurlijk opgroeien ziet Lips in zijn column het tegenovergestelde: ‘uiterst beklemmend, zo’n opgedrongen jeugd.’ De kop boven zijn recensie spreekt boekdelen: ‘Beklemmend: deze kinderen worden gedrild tot grootmeesters.’

Je kunt zeggen dat hier twee meningen tegenover elkaar staan waar gedebatteerd over kan worden. Maar op Parool.nl wordt het debat niet op prijs gesteld. Mijn reacties bij de column werden gisteren per omgaande verwijderd. Inclusief de laatste: ‘Wat is dat voor onzin, eindredactie? Lips geeft in zijn recensie de feiten verkeerd weer, ik wijs daar in een reactie op en vervolgens wordt mijn reactie verwijderd. Welke gedragsregels overtreed ik hierbij? Het is mij onduidelijk. Wat moet hier beschermd worden? In elk geval niet een open debat. Ik verzoek u dan ook mijn eerste reactie terug te plaatsen en een debat te laten ontstaan. Als u durft.’ Een vergeefs verzoek dat sprak tegen de dovemansoren van het Het Parool. Mijn kritiek werd niet geplaatst.

In mijn eerste reactie wees ik op onnauwkeurigheden in Lips’ weergave en vroeg ik me af of hij wel goed gekeken heeft. Lips zegt: ‘De kinderen van de familie Van Foreest (..) gaan niet naar school maar worden thuis gedrild tot grootmeesters.’ Deze twee beweringen zijn onjuist. Ze worden zelfs in de documentaire weerlegd. De moeder legt namelijk omstandig uit dat de ouders de kinderen individueel voor de keuze hebben gesteld of ze wel of niet naar school gaan. Op één na kozen de kinderen ervoor om gewoon op te gaan voor hun eindexamen op een middelbare school. Dat is dus een combinatie van thuisonderwijs met regulier onderwijs.

Daarnaast is het suggestief van Lips om te suggereren dat de kinderen worden ‘gedrild’ tot grootmeesters. Wat verstaat hij onder ‘drillen’? De woordkeuze verwijst naar het africhten van een hond die zonder besef trucjes en gehoorzaamheid wordt opgelegd. Hoe dan ook lijkt Lips te weinig kennis van de schaakwereld te hebben in combinatie met zijn onoplettend en bevooroordeeld kijken om tot zo’n conclusie te kunnen komen. Want het is juist dat de kinderen zoals Ree constateert een ‘extreme schaakspecialisatie’ hebben, maar het grootmeesterschap is daarbij geen einddoel. Hoewel de oudste zoon Jorden wel grootmeester is en zelfs in 2016 Nederlands kampioen werd. Doel is om de kinderen zich mede door het schaken te laten ontwikkelen. Dat is geen opvoeding die in de plaats komt van een reguliere ontwikkeling, maar een bijkomend doel is.

Lips is een slechte kijker. Dat is een doodszonde voor iemand die een documentaire recenseert. Lips zet zijn mening voor de feiten. En vervolgens gaat Lips het debat uit de weg en reageert niet op kritiek. Het Parool verwijdert inhoudelijke kritiek. Dan kan het beter duidelijk zijn en de optie om te reageren onder artikelen uitschakelen. Op Facebook is reageren bij artikelen trouwens wel mogelijk. Daar plaatste ik deze reactie. Wat Lips parten lijkt te spelen is zijn romantische en achterhaalde opvatting van de schaakwereld. Hij lijkt eerder associaties te hebben met de onevenwichtige, geniale Bobby Fischer of de romanfiguur Luzhin uit Nabokovs The Defense, dan met de huidige generatie topschakers als Kramnik, Anand, Aronian, Carlsen, of Giri die zich tamelijk evenwichtig ontwikkeld heeft en van alle markten thuis is. Jorden lijkt ook uit dat hout gesneden.

Overigens, in een serieuze recensie over dit onderwerp had het voorbeeld uit Boedapest niet ongenoemd kunnen blijven. Namelijk de drie Polgar zusters, onder wie de sterke Judit Polgar die zo’n 15 jaar geleden tot de wereldtop behoorde. Een vergelijking had diepte aan Lips’ recensie kunnen geven die nu blijft steken in stemmingmakerij en een slecht begrip van de schaakwereld. Vader Laszlo Polgár kreeg volop kritiek op zijn opvoedingsmethode die omstreden werd bevonden. Maar het verschil met de familie Van Foreest is groot. De joodse Laszlo Polgár was sociaal geïsoleerd en maatschappelijk achtergesteld en gebruikte zijn dochters om zijn gram op de gesloten, communistische Hongaarse samenleving te halen. Wat uiteindelijk lukte. Vader Nicky van Foreest daarentegen is een geslaagd universitair docent uit een oud adellijk geslacht in de open Nederlandse samenleving die zijn kinderen alle vrijheid geeft. Geen Aziatische tijgermoeders in Groningen.

Foto: Schermafbeelding van deel column ‘Beklemmend: deze kinderen worden gedrild tot grootmeesters’ van Han Lips in Het Parool, 27 juni 2017.

Jan Roos heeft de ‘kakkineuze, elitaire Thierry Baudet van de Amsterdamse grachtengordel’ in het vizier. Rechtse stammenstrijd

De mislukte politicus Jan Roos die als lijsttrekker voor VNL geen enkele zetel bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer op 15 maart haalde heeft weer volop praatjes. Het is leerzaam om te zien hoe de strijd tussen radicaal-rechtse partijen past in een oerhollands patroon van kerkafscheiding en verkettering van rivalen waartussen de afstandelijke beschouwer nauwelijks politiek verschil ziet. De hoofdpersonen kunnen niet samen door één deur en gunnen elkaar het licht in de ogen niet. Het moet gezegd, Roos kletst lekker weg in zijn beschrijving van de stammenstrijd tussen Leefbaar Rotterdam, PVV, VNL en Forum voor Democratie.

De partijen bestrijden elkaar op leven en dood, zo lijkt het. Ze hebben geen vijand nodig omdat ze het liefst elkaar afmaken. Vermakelijk is de sneer naar Forum voor Democratie. Met Thierry Baudet die net als Jan Roos de campagne voor het Oekraïne-referendum als opstapje naar de politiek gebruikte. Met het verschil dat Roos daar oprecht in was en Baudet niet. Deze zette Roos op het verkeerde door zijn bewering dat hij nooit de politiek in zou gaan. Met het bedrog van Baudet is de wraaklust van Roos ontstaan. Roos: ‘Zo zie je niet alleen de lafheid van deze keuze maar dat je als oer-Rotterdamse partij moet samenwerken met de kakkineuze, elitaire Thierry Baudet van de Amsterdamse grachtengordel het schip reeds verloren is. Niet Mo de Marokkaan wordt het einde van Leefbaar, maar de slappe knieën van Eerdmans en de zijnen.’ Goed zo Roos, ga zo verder.

Petitie ‘Brouwerseiland welkom’ van SP Schouwen-Duiveland is niet wat het lijkt

Gisteren stuurde ik Anita de Vos van SP Schouwen-Duiveland een tweet omdat ik m’n ogen niet geloofde toen ik bovenstaande petitie las. Het gaat over het project Brouwerseiland. NOS zegt er in een bericht over: ‘Het Brouwerseiland is een recreatieproject waarbij verschillende eilandjes in het Grevelingenmeer gebouwd worden, met daarop zo’n 350 vakantiewoningen en horeca, maar ook aanlegsteigers en een nieuwe jachthaven. Het hele project gaat zo’n 180 miljoen euro kosten.’ Megalomaan noemen critici het. Er is veel weerstand onder de bevolking tegen dit project, maar politiek is een minderheid (6 van de 23 zetels) in de gemeenteraad van Schouwen-Duiveland tegen: PvdA, SP, Alert en D66. Naar verwachting stemt de raad van Schouwen-Duiveland op 29 juni in een vergadering definitief voor het project. Maar waarom stelt de SP-fractievoorzitter de petitie op als haar partij tegen is? De Vos verwijst in haar antwoord naar een persbericht.

Het persbericht heeft een pirandelleske titel: ‘OP ZOEK NAAR VOORSTANDERS VAN BROUWERSEILAND’. Anita de Vos zegt geen voorstander te zijn: ‘Voor alle duidelijkheid, ik ben absoluut geen voorstander van de komst van Brouwerseiland. Nooit geweest, en ik ga zeker niet meer van standpunt veranderen. Ik kan mij namelijk echt geen enkele reden bedenken waarom Brouwerseiland een positieve ontwikkeling zou zijn voor Schouwen-Duiveland.’ De Vos legt uit dat ze uit haar eigen kring stapte en ‘in de supermarkt, op Facebook, in de stad, op het schoolplein, bij de benzinepomp, op het strand, in het bos’ op zoek ging naar voorstanders, maar ze niet vond. Ze zitten blijkbaar alleen bij de lokale VVD, Leefbaar partij S-D, CDA, SGP en CU.

Dan komt de aap uit de mouw van Anita de Vos: ‘Afgelopen weekend had ik opeens een idee. In een uiterste poging om mensen te vinden, die mij kunnen uitleggen waarom we zouden moeten instemmen met Brouwerseiland, heb ik toen een petitie aangemaakt. Het voelde wel wat ongemakkelijk hoor, een petitie vóór Brouwerseiland. Beetje spannend ook wel. Stel je voor, dat er opeens uit allerlei hoeken en gaten voorstanders tevoorschijn komen die, na zich jarenlang schuil te hebben gehouden in de overtuiging dat het project er ‘toch wel zou komen’, zich opeens hardop en in het openbaar zouden uitspreken vóór dit plan? Stel je voor dat ze echt bestaan. Mensen die met volle overtuiging èn een goede onderbouwing zeggen dat Brouwerseiland er moet komen.’ Maar dat gebeurde niet. De petitie heeft tot nu toe 1 ondertekenaar.

Is de handelswijze van De Vos verstandig? Voor haar opstelling pleit dat ze in de petitie niet zegt dat ze voorstander is, maar de voorstanders een podium wil bieden. Toch is het merkwaardig dat ze als tegenstander een petitie opstelt waar voorstanders op kunnen reageren. Dat kan opgevat worden als provocatie. In de zin dat ze anderen uitdaagt zich bekend te maken. Het verbindt haar partij met een standpunt dat het niet inneemt. De petitie komt waarschijnlijk voor uit machteloosheid omdat volgens De Vos in het persbericht de voorstanders tijdens de procedure weigerden te reageren op inhoudelijke kritiek. Dan ontstaat de situatie dat de meerderheid van de bevolking tegen is, maar een zwijgende meerderheid van de politieke partijen die het besluit neemt voor is. Wordt hiermee de aloude tegenstelling tussen arbeid en kapitaal bevestigd?

Foto 1: Schermafbeelding van petitie ‘Brouwerseiland welkom’ van Anita de Vos (fractievoorzitter SP Schouwen-Duiveland) gepubliceerd op 26 juni 2017.

Foto 2: Tweets tussen George Knight en Anita de Vos, 26 juni 2017.

Utrechtse raad beslist over toekomst Landhuis Oud Amelisweerd. Maar handelt het college binnen de bestuurlijke randvoorwaarden?

Op donderdag 29 juni 2017 vergadert de Utrechtse gemeenteraad onder meer over de Voorjaarsnota. Op p.23 valt bovenstaande uiteenzetting te lezen over de openstelling van het Landhuis Oud Amelisweerd. Er wordt hier verwezen naar het rapport Van der Vossen ‘Toekomst Landhuis Oud Amelisweerd’ dat in opdracht van het gemeentebestuur in maart 2017 is opgesteld. De huidige exploitant van het landhuis is de Stichting Museum Oud Amelisweerd (MOA) die noodlijdend is en sinds 2012 continu in financiële problemen verkeert. Daar moet een oplossing voor gevonden worden. Maar zo’n oplossing kent bestuurlijke beperkingen omdat in 2012 het toenmalige Utrechtse gemeentebestuur aan de raad heeft toegezegd dat de gemeente Utrecht geen cent subsidie zal verlenen in de exploitatie van het MOA. In raadsvragen van 13 november 2015 (2015; 170) van Aline Knip (D66) en André van Schie (VVD) werd dat op 8 december 2015 door het college herbevestigd:

Het antwoord op bovenstaande raadsvragen (2015; 170) en het voorstel van het college uit de Voorjaarsnota om te kiezen tussen scenario MOA Aangescherpt en CM Light zijn met elkaar in tegenspraak. Het college zadelt de Utrechtse raad met een onmogelijke keuze op. Want als de raad zichzelf serieus neemt kan het niet instemmen met scenario MOA Aangescherpt omdat het in strijd is met het door de raad ingenomen standpunt dat er geen cent exploitatie naar het MOA gaat. Het is dan ook merkwaardig dat het met medewerking van wethouder Kees Diepeveen namens het college -ondanks dit principiële besluit uit 2012- in de Voorjaarsnota voorgelegd wordt aan de raad. De vraag is gerechtvaardigd of Diepeveen hiermee bestuurlijk wel zorgvuldig handelt. Evenmin valt in te zien dat de raad kan instemmen met het scenario CM Light dat tot een openstelling van slechts 10 dagen per jaar leidt. Dat is een terugvaloptie die het publicitair af moet leggen tegen het andere scenario dat politiek aantrekkelijker oogt. Kortom, het ene scenario MOA is bestuurlijk en politiek onmogelijk en het andere scenario CM is onaantrekkelijk omdat het het landhuis praktisch in de ruststand zet.

Met motie 188 uit 2016 die zoals blijkt uit het citaat uit de Voorjaarsnota leidde tot ‘onafhankelijk onderzoek’ van Van der Vossen is iets merkwaardigs aan de hand. Opvallend is de motie spreekt over ‘cultuursubsidie’ terwijl er in 2012 en nog in het antwoord op de raadsvragen (2015; 170) werd gesproken over ‘subsidie ten behoeve van de exploitatie’. Dat laatste is ruimer dan het eerste en biedt meer ‘geitenpaadjes’ om gemaakte afspraken te omzeilen. Maar de bewoording ‘cultuursubsidie’ gaat voorbij aan de debatten in de raad en het college in 2012 die het hadden over ‘subsidie ten behoeve van de exploitatie‘. Dit laatste omvat onder meer derving of opschorting van huurinkomsten of geschuif met kostenposten. Maar het gaat verder zoals uit de raadsvragen 2015; 170 blijkt: ‘de gemeente Utrecht is niet verantwoordelijk voor de exploitatie’. Hiermee introduceert het college 2016/17 een nieuwe tegenstrijdigheid. In 2015 verklaarde het college dat het niet verantwoordelijk was voor de exploitatie van het MOA, maar in 2017 maakt Diepeveen zich verantwoordelijk door een interpretatie van motie 188; 2016 die leidt tot de opdracht aan Van der Vossen. Die met een rapport komt met optie MOA Aangescherpt die haaks staat op het bestuurlijke standpunt én de verantwoordelijkheid aangaande het MOA die het college geacht wordt in te nemen. Diepeveens afhandeling loopt het risico om als lesstof over het hellend vlak en wankelmoedig bestuur voor de Bestuursacademie de geschiedenis in te gaan.

Foto 1: Schermafbeelding van deel Voorjaarsnota 2017 van de gemeente Utrecht.
Foto 2: Schermafbeelding van deel raadsvragen van 13 november 2015 (2015; 170) van Aline Knip (D66) en André van Schie, gemeente Utrecht.
Foto 3: Motie 188 uit 2016, gemeente Utrecht.