René Cuperus geeft zijn opinie over het Oekraïne-referendum. En stemt JA vanwege de EU

PvdA’er, Volkskrant-columnist en wetenschappelijk medewerker van de Wiardi Beckman Stichting René Cuperus praat in Oekraïne met Ukraine Today over het referendum over de associatie-overeenkomst van de EU met Oekraïne op 6 april. Hij ziet de slechte reputatie van Oekraïne als problematisch. Want naast de hervormingsgezinde Maidan-factie is er het corrupte bewind met oligarchen dat nog steeds aan de touwtjes trekt. Volgens Cuperus wordt in de Nederlandse beeldvorming dat laatste als dominant gezien, zelfs nog meer dan de oorlog in Oost- Oekraïne en de tragedie met de MH17. Cuperus concludeert dat de Europeanen genoeg aan hun eigen problemen hebben met een haperende en verdeelde EU om de problemen van Oekraïne er nog eens bij te nemen. Hij verwijt de Oekraïense politieke elite dat het zich nu niet weet te verenigen.

De belangrijkste reden voor Cuperus om JA te stemmen bij het referendum is niet de relatie met Oekraïne, maar het voortbestaan van de EU dat er naast de vluchtelingencrisis, de Euro-crisis en een Brexit volgens hem geen geen nieuwe problemen bij kan hebben. Met deze stellingname gebruikt Cuperus opvallend genoeg hetzelfde argument als sommigen in het NEE-kamp, maar komt alleen tot een andere conclusie. Hij meent dat de Oekraïense regering zich in de Nederlandse publiciteit beter stil kan houden omdat Nederlanders het als deel van het probleem zien. Het kan zelfs averechts werken. De interventie van NGO’s en activisten die niet verbonden zijn met de Oekraïense politiek in het Nederlandse publieke debat ziet Cuperus wel als zinvol.

Om politieke redenen ontkent Duitse politiek chaos bij opvang asielzoekers

Journalist Wierd Duk en politicoloog René Cuperus zijn in Duitsland op stap en constateren in een artikel in De Volkskrant dat de opvang van de asielzoekers (vluchtelingen/migranten) een chaos is maar om politiek correcte redenen niet wordt toegegeven door de politiek: ‘Van wanhopige vrijwilligers horen we dat het opvangsysteem volledig is ingestort – ‘In sich kollabiert‘ -, maar dat dit naar buiten toe niet mag worden toegegeven. Duk en Cuperus schetsen een ontluisterend beeld: ‘Uit gesprekken van een van ons met hulpverleners, mensenrechtenactivisten en politiewoordvoerders rijst een beeld op van onderling geweld, etnische en religieuze twisten, verkrachtingen, dwangprostitutie, van malafide private bewakingsfirma’s die in de asielzoekerscentra’s criminele zaakjes optuigen en van christenen en jezidi’s die worden gemolesteerd.’

De chaos en de wantoestanden in de asielcentra geeft radicaal-rechts wind in de zeilen. Ook in Nederland waar de PVV van Geert Wilders in de peilingen winst boekt. Om haar harde imago dat ontstond rond de Griekse schuldencrisis te verzachten nodigde kanselier Merkel Syrische vluchtelingen uit om naar Duitsland te komen. Met als gevolg dat hierdoor een stroom van allerlei groepen naar Duitsland -maar ook naar andere Noordwest-Europese landen- versneld op gang kwam zodat die nu niet meer te sturen en controleren valt.

De naïeve onnozelheid van onze BN’ers over de vluchtelingen

René Cuperus in een opinieartikel in De Volkskrant: ‘Of is de grens bereikt aan de naïeve onnozelheid van onze BN’ers die de grootste geopolitieke en democratische uitdaging van Europa van na de Tweede Wereldoorlog denken te kunnen pareren met teddyberen en gebreide truitjes?’ Waar zijn onze politici die de publieke opinie volgen die op dit moment wordt gevormd door de naïviteit van velen met goede bedoelingen?

Dat is slechte politiek. Wat is nodig voor integratie? Gewoon: gezond verstand, ruimhartige faciliteiten, goede voorlichting, nauwgezet de rechtsstatelijkheid vooropzetten en vooral geen ethiek van goede bedoelingen. Laat men dat bewaren voor de kooravond in eigen kring en daar onze samenleving niet mee belasten.

PvdA: notitie ‘Met vertrouwen linksom!’ bevat bruikbare elementen

De samenbindende sleutelzin van de notitie ‘Met vertrouwen linksom!’ van verontruste PvdA-ers luidt: ‘Echter, als wij blijven hangen in het naar rechts opgeschoven politieke centrum, zullen de extreem-rechtse, conservatief-nationalistische en xenofobe bewegingen zoals PVV, Front National, de Liga Nord, De Gouden Dageraad en vele anderen aan de macht komen.’ Dat wordt uitgewerkt in het laatste van de aandachtspunten ‘Vijf over Links’: ‘Het assertief uitdragen en verdedigen van onze Europese waarden uit de Verlichting’:

‘Wij pleiten ook voor meer aandacht voor het uitdragen van en de verdediging van onze Europese waarden die zijn oorsprong vinden in de Verlichting, zoals tolerantie, pluriformiteit, vrijheid, democratie, mensen- en burgerrechten, non-discriminatie, rechtstaat en scheiding van kerk en staat. Ze worden aan onze buitengrenzen openlijk aangevallen door jihadisten en autoritair- islamitische regeringen als ook door de conservatief-nationalistische autoritaire regimes in Rusland en China. De soft-power van Europa moet geloofwaardiger worden met een Europees geïntegreerd buitenlands beleid, een humaner en effectiever asielbeleid, meer hulp aan vluchtelingen en meer en effectievere ontwikkelingssamenwerking, en worden versterkt met hard-power van een moderne, effectieve Europese defensie.’

In drie zinnen wordt een helder perspectief voor de Nederlandse- en Europese buitenlandpolitiek geschetst die erop neerkomt dat om de EU te redden de EU moet veranderen door terug te gaan naar de eigen waarden. Dit is ook richtinggevend voor de binnenlandse politiek. Hier valt weinig op af te dingen, hoewel het de vraag is of de beschikbare middelen deze principes kunnen dragen. Maar de richting tussen aantasting van waarden door externe (Rusland) en interne krachten (‘neoliberalisme’) is een geloofwaardige en realistische koers.

Deze principiële stellingname stelt de vergezichten over een linkse meerderheid in de schaduw die klinken als een uitgevonden traditie die nooit was en zelfbedrog is als gevolg van groepsdynamiek. Het schetst het tekort van de PvdA dat romantisch blijft terug-verlangen naar een linkse meerderheid die Nederland nooit gekend heeft. Als de PvdA van dat denken en die retoriek afstand kan doen en beseft dat het beter een sterke linkse eigenheid en standvastigheid kan combineren met een soepele en niet rigide toenadering tot partijen in het politiek midden (D66, CDA) dan kan de PvdA weer relevant worden en in zichzelf gaan geloven. Uitgevonden traditie en symboliek met rozen zit de PvdA in de weg. Dat moet slijten om de PvdA bij de tijd te brengen.

PvdA-denker René Cuperus zag Nederland voor drie vuurproeven staan: de uitweg uit de financiële crisis, het antwoord op het politieke onbehagen, en herstel en rehabilitatie van het publieke ethos van overheid en publieke sector. Het accent op de Europese waarden verbindt in de notitie deze drie vuurproeven en voorziet ze van een positief stempel. Weg van het verwijt van jaloezie. Bovenop de alarmtoestand die alle sociaal-democratische partijen treft en niet typisch PvdA is. Nu de praktijk nog. In de PvdA wordt goed nagedacht, maar verkeerd gekozen. Leiders zijn te pragmatisch (Kok), te weinig tactisch (Bos), te weinig operationeel (Cohen), te weinig strategisch (Samsom) of te wendbaar (Asscher). Welke leider past bij het nieuwe profiel?

Foto: Anya Gallaccio ‘The Beautiful Life and Death of 10,000 Roses’.

Nederland kan goed zonder PvdA, niet zonder sociaal-democratie

Het rapport ‘De PvdA Fryslân en de toekomst van het Rode Noorden; Samen sterk naar 2018!’ leest als een aanbeveling voor betere organisatie, electorale focus en marketing van de PvdA in Friesland. Het komt niet los van de waan van de dag en blijft gevangen in de schaduw van de praktische politiek. Een boekbespreking van Arnold Heumakers over Aristoteles’ Politica biedt meer ideeën, oplossingen en stof tot denken dan deze gids voor de lokale politiek dat het bestaande herschikt, maar de politiek zelf buiten discussie laat. Geschreven door Nieske Ketelaar, Remco van Maurik en Jacques Monasch in opdracht van PvdA Friesland naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen van 2014. Aanbevelingen zijn om de naam van de afdeling om te dopen tot PvdA Fryslân en de politieke organisatie te professionaliseren tot een ‘Rode Werkplaats’. Het rapport blijft aan de oppervlakte en trapt open deuren in (‘het verliezen van je eigen gezicht door het regeren met de VVD’).

In een opiniestuk in De Volkskrant naar aanleiding van het rapport vraagt Bert Wagendorp of Nederland goed zonder de PvdA kan. Da’s de verkeerde vraag. Zonder twijfel kan Nederland goed zonder de PvdA. Uitgaande van de huidige PvdA met de leiders Diederik Samsom, Jeroen Dijsselbloem, Lodewijk Asscher en Hans Spekman zou Nederland er waarschijnlijk beter op worden zonder PvdA. Maar het gaat om een andere vraag, namelijk kan Nederland goed zonder een sociaal-democratische volkspartij? Daarop is het antwoord nee.

Voor het tegenwicht heeft Nederland een geloofwaardige sociaal-democratische partij nodig. Niet om te concurreren met andere partijen, maar om de achterban aan de hand te nemen naar een maatschappelijke ontwikkeling die leidt tot getemd kapitalisme met compassie, aandacht voor kunst en natuur, een compacte maar sterke overheid, betere vertegenwoordiging van individuele burgers in de politiek ten koste van de partijpolitiek, en het oppergezag dat niet langer bij de economie maar bij de politiek ligt. Dit vraagt denken van het kader dat het belang van de eigen partij en de partijpolitiek overstijgt. Daartoe is het niet in staat.

Het is niet zo dat er in de PvdA niet wordt nagedacht en er geen bevlogen artikelen verschijnen. Maar die zijn vaak niet dwingend genoeg om onmisbaar te zijn en laten de vraag naar het eigen bestaan buiten schot. Zo haalt het artikel ‘PvdA staat met transactie-denken haar eigen waarden in de weg’ uit juli 2014 van Eerste Kamerlid Adri Duivesteijn van alles overhoop, maar stopt het voor de vraag wat de PvdA toevoegt. De vraag naar de functie van een politieke partij anno 2014 of het belang van een sociaal-democratische partij wordt niet gesteld. Zo draait de PvdA ziende blind neergaande cirkels naar de overbodigheid. En doet er verslag van.

Foto: PvdA-leider Diederik Samsom gaat tijdens campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen langs de deur met roze rozen, april 2014.

Heertje: Domheid en arrogantie nekten PvdA. Hoe verder?

Oud-hoogleraar Economie en kritisch PvdA-lid Arnold Heertje geeft in een opiniestuk ‘Domheid en arrogantie hebben de Partij genekt‘ in De Volkskrant aan wat er volgens hem mis is met de PvdA. Da’s veel zoals de titel doet vermoeden. De partij zou geen antwoord hebben op de problemen van deze tijd en daar verkeerd op reageren, maar doet alsof het dat antwoord wel heeft. Dus: domheid en arrogantie. Het is geen nieuwe vraag.

Ik vermoed trouwens dat het met de uitwerking van de domheid net iets anders gesteld is dan Arnold Heertje denkt. Met dank aan Matthijs van Boxtel: ‘Intelligentie biedt nog geen garantie voor zelfbehoud. Sterker nog: intelligentie kan domheid zelfs kracht bij zetten.’ Als de leden van het kabinet Rutte-Asscher uitsluitend dom waren zouden ze allang tot inzicht gedwongen zijn. Maar hun domheid is kern van een denken dat wordt gemaskeerd door intelligentie en daarom niet tot zelfbesef komt. Zelfreflectie wordt niet overdacht.

PvdA-denker René Cuperus zag eerder Nederland voor drie vuurproeven staan: de uitweg uit de financiële crisis, het antwoord op het politieke onbehagen, en herstel en rehabilitatie van het publieke ethos van overheid en publieke sector. Daarbij komt voor de PvdA nog eens de alarmtoestand bij die alle sociaal-democratische partijen treft. In de PvdA wordt goed nagedacht, maar verkeerd gekozen. De leiders zijn te pragmatisch (Kok), te weinig tactisch (Bos), te weinig operationeel (Cohen) of te weinig strategisch (Samsom).

In het programma gaat het mis. Heertje verwijst de verklaring van de nederlaag die Diederik Samsom en andere PvdA’ers geven regelrecht naar de vuilnisbak: ‘Tegen deze historische achtergrond herleidt de leiding van de PvdA de vernietigende verkiezingsuitslag tot de lange duur van de crisis en het onvermogen van de potentiële aanhang reeds nu de vruchten te zien van een beleid dat inzet op een sterk en sociaal Nederland. De grootscheepse nederlaag ontspruit aan oorzaken van voorbijgaande aard, waaraan niemand iets kan doen.’

Want vervolgt Arnold Heertje: ‘Intussen schrijven in de Verenigde Staten economen als Robert Reich en Joseph Stiglitz indrukwekkende boeken over de toenemende scheefgroei in de inkomens- en vermogensverdeling, waardoor de samenhang in de maatschappij verkorrelt, de traditionele arbeiders verpauperen en in hun voetspoor de middenklasse wordt bedreigd. Die schrikbarende verschijnselen doen zich ook in Nederland voor, maar daarover geen woord van de zijde van de Partij van de Arbeid.’

Wegkijken en blijven hangen in symboliek is karakteristiek voor de PvdA sinds Kok. Met als gevolg dat het vlees nog vis is. Geen VVD of D66, evenmin SP. Zo ontstaat door een rammelend zelfbeeld een voorstelling van zaken die niemand kan volgen. De pretentie van brede volkspartij noemde gisteren bij Nieuwsuur minister Frans Timmerman leidend voor de PvdA. Was het maar zo. Om met Heertje te spreken: ‘Kortom, de Partij van de Arbeid is ongewild aan de verkeerde kant van de geschiedenis terechtgekomen door het samengaan van een intellectueel tekort (..) met de intimiderende en arrogante houding van met de Partij van de Arbeid verbonden bestuurders en ambtenaren, jegens de werkvloer van de samenleving.‘ Wat de PvdA nodig heeft is nadenken over programma en mensen die onvervalst de pretentie van brede volkspartij kunnen waarmaken.

Onmacht en woede in lokale PvdA: arrogante salonheren stap op!

De ontreddering in de PvdA is groot. Neem de uitslag van de Zeeuwse gemeente Terneuzen, gehalveerd van 8 naar 4 zetels. De site van PvdA Terneuzen bedankt iedereen onder het oplichten van de banners ‘Sociaal Dichtbij Sterk‘. Uit automatisme. Verwerking moet nog komen. De klap is dat de inwoners van deze gemeente deze lokale PvdA blijkbaar minder sterk, minder dichtbij en minder sociaal ervaren. Zoals dat overal in het land is gebeurd. De PvdA moet nog van de schrik bekomen om te ontwaken uit een rode droom met rozen.

De langstzittende wethouder van Nederland Co van Schaik (PvdA) met 10 termijnen achter zijn naam kondigde al in september 2013 z’n afscheid aan. Deels vanwege z’n leeftijd, hij wordt 65 jaar, maar deels ook door z’n ongenoegen met het kabinetsbeleid. Deze sociaal-democraat die deel uitmaakte van het Terneuzense college van PvdA en de Lokale partij TOP verklaarde z’n terugtreden toen als volgt: ‘Ik heb het op zijn zachtste gezegd wel een beetje gehad met die club in Amsterdam. De PvdA vervreemdt volledig van zijn laatste kiezers met dit kabinetsbeleid. Onvoorstelbaar en niemand doet daar iets tegen…‘ De niet te stoppen neergang is een verhaal van een aangekondigde dood. De woede in de lokale PvdA is groot. Vooral over de eigen partij.

Conny van Gremberghe biedt Co van Schaik een platform. De titel liegt er niet om: ‘De machteloze onvrede van een oudgediende PvdA’er‘. In een open brief verwijt Van Schaik partijleider Diederik Samsom en partijvoorzitter Hans Spekman ‘salonheren‘ te zijn die ‘arrogant‘ en in hun ‘onnozelheid‘ het sociaal-democratisch gedachtegoed ‘verkwanseld‘ hebben. Van Schaik die 36 jaar met z’n voeten in de Zeeuwse modder van de praktische politiek stond en niks te verliezen heeft spreekt fris van de lever. Hij windt er geen doekjes om en spreekt namens al die PvdA’ers die zoiets ook wel zouden willen zeggen. Maar niet durven vanwege de discipline van de afdeling Lokaal Bestuur en voorzitter die niet van afwijkende geluiden houden. 

“Beste heer Samsom en Spekman

Jammer, dat jullie niet de conclusie getrokken hebben te vertrekken. Honderden raadsleden en wethouders hebben zich ongelooflijk ingezet voor het gedachtegoed van de PvdA en jullie hebben dit door deelname aan dit kabinet verkwanseld.
De kiezer heeft het allemaal niet door,
met andere woorden, jullie zijn zo arrogant dat de kiezer gediskwalificieerd wordt. Salonheren!
Peter Hilhorst in Amsterdam treedt voor jullie onnozelheid af.
Een schande, dat jullie dit niet oppakken door zelf af te treden.
Gelukkig pikt de samenleving niet dat de PvdA arbeidsgehandicapten pakt, huurders onmogelijk hoge huren oplegt en ga zo maar door.
Denk na en stel een daad!
De kiezer zal dit ongelooflijk waarderen.

Groet
Co van Schaik
wethouder PvdA gemeente Terneuzen.”

Foto 1: Diederik Samsom met roze rozen in Utrecht op campagne voor de lokale verkiezingen, maart 2014. Credits: Novum/Jean-Pierre Geusens en ANP/Marcel van Hoorn.

Foto 2: Staatssecretaris Jetta Klijnsma (midden) met PvdA’ers in Terneuzen op campagne met roze rozen, 2014. Uiterst links Co van Schaik.

Journalistiek worstelt met waarheid over burgerforum EU

De ene krant zegt ‘Kamermeerderheid voor burgerinitiatief over EU‘, het andere magazine zegt ‘Onvoldoende steun in Tweede Kamer voor burgerinitiatief EU‘. Dat zijn twee tegenovergestelde conclusies die volgen uit hetzelfde debat. Of De Volkskrant (‘kreeg Burgerforum EU zowaar een Kamermeerderheid achter zich‘) of Elsevier (‘Maar een meerderheid voor de plannen van het initiatief werd niet gevonden‘) heeft ongelijk en het niet begrepen. Misschien is het burgerinitiatief de verliezer, maar de journalistiek is dat zeker.

Bijna een jaar geleden schreef ik: ‘De vraag om een referendum kan uit allerlei zorgen voortkomen. Tegen een Federaal Europa. Tegen het overhevelen van bevoegdheden. Tegen de miljardensteun voor noodfondsen en reguliere begroting zonder voldoende controle. Over het gebrek aan democratie en inspraak van de burger. Uit wrok over het tweede Euroreferendum dat Nederlandse burgers in 2005 door de neus geboord werd. Of uit rancune tegen de pro-Europa partijen die autistisch hun zin lijken door te drukken.’ Daar kan nu een nieuwe reden aan toegevoegd worden: ‘de gevestigde media die de feiten niet begrijpen‘. 

Foto 1: Schermafbeelding van De Volkskrant ‘Kamermeerderheid voor burgerinitiatief over EU‘, 21 januari 2014.

Foto 2: Schermafbeelding van Elsevier ‘Onvoldoende steun in Tweede Kamer voor burgerinitiatief EU‘, 21 januari 2014.

Lokale PvdA heeft ongelooflijk veel last van optreden Samsom

Zomaar nieuws van AT5 dat door De Telegraaf opgepikt wordt. De laatste zwakt het zelfs nog af. Waar De Telegraaf spreekt over ‘last‘ die Fred Cohen, de voorzitter van de PvdA in Amsterdam Zuid van het optreden van Diederik Samsom in de Tweede Kamer zou hebben, spreekt AT5 over ‘ongelooflijk veel last‘. Cohen schreef dat in een e-mail aan Samsom die in handen van AT5 is gevallen. Het hoe en waarom van dit lek naar de media is onduidelijk. Maar het tekent de interne oppositie van de basis tegen de partijleiding. Cohen maakt zich zorgen over de beeldvorming en verwijt Samsom het onmogelijk te maken voor de lokale afdelingen om een redelijk resultaat te halen bij de gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart 2014: ‘Als jij op deze wijze blijft handelen kunnen we hooguit iets aan damage control doen en het verlies zo beperkt mogelijk houden‘.

Waar gaat de klacht van Fred Cohen over? Gaat het over de aanschaf van de JSF? Of over het knipperlicht-beleid van de PvdA-fractie in de uitleg ervan? Gaat het om de autoritaire stijl van partijleider Samsom en het Lokaal Bestuur? Of over het feit dat de PvdA zich op vele beleidsterreinen tot bijwagen van de VVD heeft gemaakt? Gaat het over het financieel-economische beleid van het kabinet-Rutte inclusief PvdA-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem dat kritiek krijgt dat het eerder opvalt door boekhoudkundige discipline dan economisch inzicht? Of over de samenwerking met premier Rutte die niet weet te inspireren en zelfs geen lijn voor de middenlange termijn weet uit te zetten? Vreest Fred Cohen de peilingen die een historisch dieptepunt voor de PvdA laten zien? Of gaat het gewoon om het laatste woord binnen een verdeelde en verwarde partij?

Foto: Schermafbeelding van artikel op AT5, 21 september 2013.

Wacht PvdA een opmars van ongenoegen vanuit de marge?

Berichten uit Zeeuws-Vlaanderen die me opvielen. Ik was er afgelopen week. Dat land onder de Westerschelde dat overeenstemt met het Belgische Vlaanderen. Hoewel de verschillen aanzienlijk blijven. Tommy Wieringa wist voor de VPRO de ziel van de streek niet te doorgronden. Dat land waar de afstand tot de randstad gevoeld en gekoesterd wordt. Mentaal en bestuurlijk. Met een dubbelheid van slachtofferschap en zelfbeschikking die voortdurend in elkaar overlopen. Als eb en vloed. En daarom niet te onderscheiden zijn. Wederzijds onbegrip tussen de streek en ‘de overkant‘ vindt in de Hedwigepolder een hedendaagse focus.

Het rommelt daar in de Zeeuws-Vlaamse PvdA. Raadsleden, statenleden en wethouders van de partij houden het voor gezien. Ze zijn niet langer aan een lijntje te houden. De Terneuzense PvdA-wethouder Co van Schaik die sinds 1978 de langstzittende politieke bestuurder van Nederland is heeft aangekondigd niet meer terug te komen na de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2014. Het komt als een verrassing. Van Schaik verklaart z’n vervroegd terugtreden: ‘Ik heb het op zijn zachtste gezegd wel een beetje gehad met die club in Amsterdam. De PvdA vervreemdt volledig van zijn laatste kiezers met dit kabinetsbeleid. Onvoorstelbaar en niemand doet daar iets tegen…‘ En de Terneuzense PvdA-fractieleider Gijs van den Berg stopt er ook mee: ‘Ik trek me terug uit de actieve politiek, omdat ik het kabinetsbeleid ook voor mezelf niet meer uitgelegd krijg‘.

Het is niet makkelijk om dit ongenoegen in de marge te duiden. Is het de uitruil van sociaal-democratische verworvendheden? Is het de partijdiscipline van Jacqueline Kalk van PvdA’s Lokaal Bestuur dat deze kaderleden dwarszit? Is het de aanschaf van de JSF waaraan de PvdA een meerderheid geeft? Zijn het de baantjesjagers die de partij domineren? Zijn het de wegzakkende economie en de belastingverhogingen? Zijn het de slechte peilingen voor de PvdA? Is het de samenwerking met de visieloze VVD’er Mark Rutte? Het ongenoegen voor Van Schaik en Van den Berg zit ‘m in het kabinetsbeleid. De PvdA wordt als bijwagen van de VVD gezien, en de PvdA-leiders als opportunisten die onder verloochening van hun principes aan het pluche blijven plakken.

Vraag is of het opstappen van de Zeeuws-Vlaamse PvdA’ers met een lange staat van dienst een teken aan de wand voor de partij is of een incident. Breidt een inktvlek zich vanuit alle marges uit tot aan het partijkantoor in Amsterdam? Sociaal-democraten kennen een traditie van meningsverschillen die zich uit in een interne strijd. Ondanks succesvolle kamerverkiezingen en kabinetsdeelname is de PvdA nog steeds tot op het bot verdeeld. Hervormingen zijn op een laag pitje gezet. De sociaal-democratie heeft nog steeds geen antwoord op de belangrijkste vragen van deze tijd. In de marge houden lokale bestuurders die de partij maken het voor gezien. In het machtscentrum van de partij wordt siberisch ontkend dat er een probleem is. De macht trekt.

Foto: Schermafbeelding van PZC van 10-11 september 2013.