Onderbouwing ‘World Art Center’ in Ede roept nog meer vragen op

Nogmaals, het World Art Center in Ede. Namens het gemeentebestuur van Ede presenteert wethouder Johan Weijland (D66) plannen voor een kunsthal in oprichting. Initiatiefnemers vragen de gemeente een investering van 2,5 miljoen euro en een jaarlijkse bijdrage in de exploitatie van 500.000 euro. Opmerkelijk is dat Weijland oud-directeur Stanley Bremer van het Wereldmuseum in de arm genomen heeft. Bremer heeft een slechte reputatie en moest daar in 2015 voortijdig opstappen wegens wanbeleid en onhaalbare voorstellen. Het lijkt er nu sterk op dat Bremer de kans te krijgt om z’n kunstje in Ede te herhalen. Het rapport ‘Werelden van Verschil’ (2015) van de Rotterdamse Rekenkamer was vernietigend. Opvallend is dat Weijland niet volmondig wil erkennen dat Bremer in Rotterdam mislukt is. Hiermee begeeft Weijland zich op het terrein van alternatieve feiten. Waarom heeft de wethouder zich zo verbonden aan iemand met een slechte reputatie die dit project in de publiciteit vooral schaadt? In De Gelderlander spreekt hij zijn volste vertrouwen in Bremer uit en geeft zijn mening dat het rapport van de Rotterdamse Rekenkamer gekleurd was. Hiermee valt Weijland de integriteit van het openbaar bestuur af. Hij loochent de conclusie van het rapport van de Rotterdamse Rekenkamer.

Los van de plaatjes, vergezichten, toekomstbeelden, begrotingen of business case ontbreekt de onderbouwing wat dit voor het Edese kunstklimaat en de Edenaren betekent. Weijland focust op een power point presentatie van een Duurzaamheidsbalans Sociaal-Cultureel waarmee hij aangeeft dat Ede op dit beleidsterrein een inhaalslag te maken heeft. Dat zal best zo zijn, maar alleen toont hij vervolgens niet de noodzaak van een kunsthal aan. Waarom investeert de gemeente Ede niet op een andere manier in beeldende kunst?

Wie de recente ontwikkelingen van het voortijdig opstappen van artistiek directeur Beatrix Ruf bij het Stedelijk Museum wegens niet opgegeven nevenverdiensten en innige contacten met de kunsthandel heeft gevolgd, zal met de oren klapperen over bovenstaande tekst in de brochure ‘World Art Center’. Zal de organisatie ‘intensieve contacten opbouwen met particuliere verzamelaars’? Dat is precies wat door de affaire-Ruf ter discussie staat en in de museum- en cultuursector steeds meer als ontoelaatbaar wordt gezien. Want het gevaar dreigt dat het prestige van een museum of kunsthal wordt gebruikt door particuliere verzamelaars om hun bruiklenen in waarde te laten stijgen. Dat is in strijd met de ethische code van de museumsector die de belangenverstrengeling tussen kunsthandel en museumsector afwijst. De prestatie van deze tekst getuigt van gebrek aan urgentie en fijngevoeligheid van de kwartiermakers. En vooral van wereldvreemdheid. Ze verkeren in hun eigen fantasiewereld die in de beeldtaal een letterlijke herhaling is van wat Bremer beoogde in het Wereldmuseum. Om de kunst gaat het al helemaal niet, maar om het goede leven van wijnen en spijzen.

Nog iets anders valt op aan de plannenmakerij van de ingehuurde consultants, Bremer, Weijland en diens ambtenaar Pieter van Lent. Is het  bestuurlijk zorgvuldig als een wethouder via zijn ambtenaar inhoudelijk meeleest over ondernemingsplannen? Dat blijkt uit een notitie. Hier raken particulier en publiek initiatief vermengd en valt niet meer te onderscheiden waar het ene ophoudt en het andere begint. Is het de taak van een wethouder om direct of indirect mee te praten over realisering en bijstelling van ondernemingsplannen? Kan een wethouder optreden als ondernemer en gaan de raadsleden van Ede daar luchthartig mee akkoord?

Foto: Foto met tekst uit Presentatie WAC verkleind.

Masterplan van speciale aanklager Mueller wordt duidelijk

Waarop te letten bij het nieuws dat sinds gisteren naar buiten komt over het Rusland-onderzoek van speciale aanklager Bob Mueller? Als gevolg ervan zijn drie verdachten aangeklaagd. Het gaat om Muellers strategie en hoe hij deze aanklachten voor zich laat werken. Het gaat om twee voormalige hooggeplaatste medewerkers die deel uitmaakten van het campagneteam van Trump (Paul Manafort en diens rechterhand Rick Gates) en om iemand die ‘geflipt’ is en een deal heeft gemaakt met Mueller (George Papadopoulos). De operatie wordt strak geleid en vanuit een masterplan gevoerd. Het creëert een eigen dynamiek in het Team Trump dat zomin mogelijk ontsnappingsmogelijkheid krijgt en klem staat. Er zullen komende maanden meer bommetjes vallen. Nieuwe mensen zullen aangeklaagd worden en bestaande aanklachten kunnen uitgebreid worden. Exciting. 

Ede maakt plannen voor een World Art Center. Met Stanley Bremer

Een World Art Center zou men verwachten in New York, Tokio, Beijng, Parijs, Berlijn of steden van dit kaliber, maar niet in het Gelderse Ede met 113.000 inwoners en woonkernen als Bennekom, Harskamp of Lunteren. Als directeur zou men een succesrijke directeur verwachten van het kaliber Nicholas Serota, Henri Loyrette of Kasper König, maar niet de in het Rotterdamse Wereldmuseum mislukte en gedwongen opgestapte Stanley Bremer. Als financiële onderbouwing zou men een sponsorschap verwachten van een wereldmerk als Apple, Alibaba of Google en niet een jaarlijkse steun van 500.000 euro van de gemeente Ede. En als voortrekker van het project zou men een enthousiaste kunstpromotor verwachten en niet een Edese cultuurwethouder Johan Weijland (D66) die in een artikel in De Gelderlander over Bremer zegt: ‘Het is iemand die tegen de cultuur in de cultuursector durft in te gaan. En hij heeft het Wereldmuseum ook weer doen bloeien toen hij aantrad.’

Dat laatste is opmerkelijk omdat Bremer het Wereldmuseum niet heeft doen bloeien, maar tot aan de afgrond bracht voordat allerlei betrokkenen zich inzetten om het Wereldmuseum te redden. Wat ternauwernood lukte. Bremer heeft met pek en veren de Maasstad moeten verlaten. Hij was een wilde plannenmaker die zijn groei baseerde op een onmogelijk plan tot verkoop dat in strijd was met de ethische code van de museumsector. Namelijk de verkoop op de commerciële markt van de Afrika-collectie. Met zo iemand gaat deze D66-wethouder in zee. Wat Weijland zegt staat haaks op alle bekende feiten over wat Bremer als directeur bij het Wereldmuseum heeft gedaan. Deze wethouder kijkt weg en zou zich eens goed moeten laten informeren door de cultuurwoordvoerder van D66 in de Rotterdamse raad Jos Verveen over het rampzalige directoraat Bremer.

Wat het meest opmerkelijk is aan Weijlands uitspraken is dat hij de uitspraak ‘Bremer iemand is die tegen de cultuur in de cultuursector durft in te gaan’ opvat als positief voor Bremer of iemand die in de cultuursector opereert. Dat lijkt sterk op de houding in 2011 van toenmalig staatssecretaris van cultuur Halbe Zijlstra (VVD) die er prat op ging niets van kunst te weten en tegen de cultuursector in te gaan. Het is opvallend dat dit populistische geluid bij monde van wethouder Johan Weijland in Ede nu ook al in D66 wortel schiet. Is Weijland wellicht een politicus die tegen de politiek in durft te gaan, zich niet aan afspraken en regels houdt, niets naar waarschuwingen van anderen luistert en lekker zijn eigen gang gaat en de vlucht vooruit zoekt?

Het World Art Center moet Ede ‘op de kaart zetten’. Volgens de plannen kunnen jaarlijks 75.000 tot 100.000 bezoekers verwacht worden in de ruimte die tentoonstellingen elders inkoopt die 9 maanden blijven staan. De € 2,5 miljoen investering ‘om het concept te realiseren is een investering berekend door initiatiefnemers op basis van ervaringen elders. Verder betreft dit een globale raming die nog verder moet worden uitgewerkt.’ Zo blijkt uit het raadsvoorstel. Dit geeft om allerlei redenen weinig vertrouwen in een goede afloop. Met een jaarlijks exploitatietekort van circa € 110.000 wordt rekening gehouden, zo blijkt uit het raadsvoorstel.

Ede zou behoefte hebben aan ‘een aanvulling op het cultureel voorzieningenniveau.’ Waarom dit gezocht wordt in het presenteren van publiekstentoonstellingen volgens Kunsthal-concept is de vraag. De vraag -naast die over het dragen van financiële risico’s- voor de gemeenteraad is wat de plannen van Weijkamp en Bremer toevoegen aan het kunstklimaat van Ede. Wat hebben de bewoners van Ede eraan dat ‘een groter publiek Ede binnenstroomt’? Is Ede er niet meer mee gediend om met beide voeten op de grond te staan en zich niet te verbinden aan onzekere, langlopende plannen? Daar hoort geen luchtfietserij bij en al helemaal geen plannenmaker die eerder is mislukt in Rotterdam, maar voorzieningen waar de Edenaren direct van kunnen profiteren. Als nou ergens geen behoefte lijkt te bestaan aan mooie praatjes, dan is het wel in Ede.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘In opspraak geraakte museumdirecteur moet Ede aan World Art Center helpen’ van Albert Heller in De Gelderlander, 26 oktober 2017.

Controversiële verkoop van 19 werken uit collectie van het Berkshire Museum

Update 8 april 2018: Na een maandenlange procedure heeft uiteindelijk een rechter afgelopen week het groene licht gegeven voor de verkoop om economische redenen van delen van de collectie op de commerciële markt. Het Berkshire Museum hoopt via een veiling bij Sotheby’s 55 miljoen dollar op te halen. The Association of Art Museum Directors (AAMD) reageert teleurgesteld in een verklaring omdat het in strijd is met de normen van de museumsector: ‘It does not resolve the violations of ethical and professional standards that will occur when the Museum’s plans are implemented.’ Een rechter heeft een afweging gemaakt en het korte termijn belang van dit museum boven dat van de museumsector geplaatst. Als het Berkshire Museum zoals het van plan is doorgaat met de veiling dan dreigt de AAMD met censuur en/of sancties. Zoals mogelijk uitsluiting uit het museumregister. In Nederland ontkwam in 2011 Museum Gouda op het nippertje aan dit lot toen het de ethische en professionele normen van de museumsector schond en het werk ‘The Schoolboys’ van Marlene Dumas om economische redenen bij Christie’s liet veilen. Zie hier over die kwestie. 

Het Berkshire Museum in het Amerikaanse Pittsfield, Massachusetts gaat het financieel niet voor de wind. In de afgelopen jaren heeft het 10 miljoen dollar verlies geleden, zo beweert een woordvoeder van het museum. Daarom zet de Raad van Toezicht het plan door om 19 kunstwerken uit de collectie te verkopen bij Sotheby’s op een veiling van Amerikaanse kunst op 13 november in New York. Waaronder twee schenkingen van werk van Norman Rockwell. Eén ervan, SHUFFLETON’S BARBERSHOP wordt op een waarde van 20 tot 30 miljoen dollar geschat. Ook presenteert het museum een nieuwe visie die wijst in de richting van interdisciplinariteit. Tegen dat laatste bestaat weinig protest, maar wel tegen de verkoop van stukken uit de collectie om economische redenen. Voor de deur van het museum geeft Elizabeth McGraw, de voorzitter van de Raad van Toezicht (Board of Trustees) uitleg. Ze is betuttelend en vanuit de hoogte, alsof de mensen het niet begrijpen en het nog een keer uitgelegd moet worden. Maar het lijkt vooral Elizabeth McGraw die het niet begrijpt.

In publicaties over deze controversiële verkoop blijkt dat de Raad van Toezicht in strijd met de ethische code handelt en zich niet kan beroepen op overmacht. Het wordt door media onvoldoende aangesproken op de ontoelaatbaarheid ervan. Volgens de ethische code van de AAM is een collectie er niet om het museum te behouden, maar is het museum er om de collectie te behouden: ‘The collections aren’t there to preserve the museum; the museum is there to preserve the collections. Therefore, good institutional (financial) stewardship and good stewardship of the collection are not mutually exclusive. Because a collection is held for the benefit of the public, it must not be treated as a disposable financial asset. It was not collected by, nor donated to, the museum with this intent. So, although objects in a museum’s collection may have a monetary value, once they become part of a museum’s collection, that value becomes secondary to their importance as a way to help us understand our world and ourselves.’ Elizabeth McGraw kijkt door een verkeerde bril naar de kwestie.

Foto: ‘WORKS OF ART SOLD TO BENEFIT THE BERKSHIRE MUSEUM. Norman Rockwell, SHUFFLETON’S BARBERSHOP. Estimate 20,000,000 — 30,000,000 USD.’ Aangeboden op veiling ‘American Art’ by Sotheby’s in New York City op 13 november 2017.

Dorpsgezicht met kruisbeeld van Garmisch, Beieren, 1890

Een foto met kruisbeeld uit 1890 in het Beierse Garmisch. Een dorpsgezicht of Dorfspartie. Een vrouw knielt voor de houten behuizing met twee verdiepingen. Beneden Maria, boven Jezus aan het kruis. Links leidt een pad door de wei of de alm. Rechts het dorp met kerktoren. Wat is hier zo bijzonder aan dat een Amerikaanse maatschappij het vastlegt als beeld van Duitsland en er exemplaren in eigen land en in Europa van hoopt te verkopen? Moet dit dorpsgezicht bevestigen wat men kent of verrassen? In diep katholiek Beieren ontmoeten half afgewende gezichten elkaar naar beneden of boven kijkend. Dat lijkt een verticale samenleving. De echte verrassing ligt in de toekomst besloten en ontvouwt zich 43 jaar later. In 1933. Wordt hier de kiem gelegd?

Bij het Stedelijk Museum kwam afgelopen jaren de fout van rechts

Het was wachten op de aanval van populistisch rechts op het Stedelijk Museum. Publicist en econoom Arno Wellens die zich namens Forum voor Democratie van Thierry Baudet het veld in laat sturen wil er de fik in steken. Zo beweert hij in een artikel. Het is een voorspelbaar geluid vanaf de rechterflank van het politieke spectrum. Voorman Baudet moet niets hebben van moderne kunst waar hij in navolging van de conservatieve cultuurfilosofie van Roger Scruton de afkeer van het eigene en dan met name van de natie in ziet. Zo wordt het Stedelijk een focus voor partijpolitiek.

Oud-directeur Beatrix Ruf heeft die reactie van radicaal rechts trouwens over zichzelf opgeroepen door haar kosmopolitisch kapitalisme dat gepresenteerd wordt met politieke correctheid over onder meer immigratie. Dat is politiek bedrijven door iemand die geen politicus is. Ze doet daarin denken aan de luxueuze progressiviteit van Maxima die nooit helemaal geloofwaardig wil worden. Voeg daarbij een Raad van Toezicht die kunst bedreef zonder kunstprofessional te zijn en de reden voor de ontsporing van Ruf is al grotendeels gegeven. Overigens werkt het hoefijzermodel in deze kwestie ook, want vele medestanders van Ruf betichten NRC zonder enige onderbouwing van partijdige journalistiek. Ze stellen zich even hardleers op als Arno Wellens, hoewel ze uiteraard heel iets anders voorhebben met het Stedelijk. Vooralsnog steken ze liever de fik in de redactie van NRC die het slechte nieuws naar buiten bracht.

Zo resteert een Stedelijk Museum dat door rechts onder vuur wordt genomen en een deel van de kunstsector dat geen kwaad woord over Ruf wil horen en niet wil aanvaarden dat zij fouten heeft gemaakt. In Rufs verdediging speelt ook nog het voorsorteren voor haar opvolging mee. Mijn reactie op 925.nl:

Nog altijd gaan er meer dan 600.000 bezoekers per jaar naar het Stedelijk. Dat zijn er zo’n 1.700 per dag. Dus doodstil is het er niet. Voor een econoom is het opvallend om te kiezen voor de optie de boel maar in de fik te steken. Hoort dat niet eerder bij autoritaire landen die kapitaalvernietiging op de koop toe nemen? En overigens, wat moet er met de onbetaalbare collectie gebeuren? Verkocht worden op het Waterlooplein?

Dat er iets ontzettend fout is gegaan in het Stedelijk Museum lijkt wel duidelijk voor iedereen die het zichzelf toelaat de reeks onthullende artikelen in de NRC tot zich door te laten dringen. Overigens kwam het nieuws over de belangenverstrengeling van artistiek directeur Beatrix Ruf en de vorige Raad van Toezicht niet uit de lucht vallen. Het was al jaren een publiek geheim. Het is eerder een raadsel dat de verzamelde Nederlandse kunstjournalistiek zolang heeft gewacht met publicatie. Jan Christiaan Braun heeft sinds 2011 in paginagrote advertenties in de landelijke dagbladen gewezen op de rol van de kunsthandel en de overtreding van ethische codes door zowel bestuur als directie. Zie hier wat ik er toen over schreef.

Met alles wat ontspoort is er een keuze uit twee opties: opdoeken of hervormen. Dat is ook zo met het Stedelijk. Het heeft een gedenkwaardige en waardevolle geschiedenis en het is kort door de bocht om het op te doeken vanwege een disfunctionele directeur en een disfunctionele Raad van Toezicht. Hervormen is een optie die eerder voor de hand ligt.

We doeken het Nederlands Elftal ook niet op als het wanprestaties levert en in twee achtereenvolgende kampioenschappen de voorronde niet overleeft. Het is dan wachten op betere tijden en organisatorisch moet er ingegrepen worden om de voorwaarden weer naar de hand te zetten. Na een sjoemelende prins Bernhard werd evenmin het koningshuis opgedoekt, hoewel het naar verluidt weinig scheelde en het aan Joop den Uyl te danken is dat het niet gebeurde. In dit soort ontsporingen is de aangewezen weg dan een flinke hervorming. Een nieuwe stip aan de horizon en en een nieuwe start met nieuwe mensen en een nieuwe mentaliteit. Precies zo is het met het Stedelijk.

Dat Ruf en de vorige twee Raden van Toezicht gefaald hebben is duidelijk. Niet alleen organisatorisch, maar ook maatschappelijk en programmatisch. Het was te eenzijdig en te arrogant. Te incestueus en te gesloten. Overigens is het interessant om op te merken dat bij het Stedelijk sinds 2010 de fout van rechts kwam. De Raad van Toezicht bestond uit miljonairs die kunstprofessional speelden, maar op kunstgebied in de kern amateur waren. Daarnaast gebruikten ze hun functie om zelf in kunst te handelen. Dief en diefjesmaat. Ze hadden nooit in die positie benoemd moeten worden.

Een bedrijfsachtergrond geeft iemand nog geen verstand van beeldende kunst of de museumsector. Het opereren van die Raad van Toezicht bevestigt het misverstand dat ondernemers doelmatiger en met meer gezond verstand handelen dan mensen in de publieke sector. De recente geschiedenis van het Stedelijk lijkt eerder het omgekeerde aan te tonen. Hoewel we moeten oppassen voor snelle conclusies omdat ook iemand als oud-minister Guusje ter Horst deel uitmaakte van de Raad. Maar ze had een ondergeschikte positie.

Een en ander roept de vraag op welke rol de vorige Raad van Toezicht gespeeld heeft en welke volmacht het directeur Ruf gegeven heeft. Artnet ziet in een commentaar drie opties en gaat overigens deels voorbij aan het aantreden van een nieuwe Raad per oktober 2017: 1) De Raad wist van niks over het bijklussen van Ruf, 2) de Raad was bekend met het bijklussen van Ruf maar loog erover en 3) D Raad keek weg en stelde zich opzettelijk onwetend op. Het Stedelijk heeft een intern onderzoek gestart dat in kaart moet brengen hoe het zo fout heeft kunnen gaan.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Stedelijk Museum Amsterdam: elitair doch zieltogend, beter steken we ’t gewoon in de fik’ van Arno Wellens op 925.nl, 20 oktober 2017.

In Senaat is Zwanenzang-groep in de maak die afstand neemt van Trump en kan samenwerken met de Democraten

Update 20 oktober 2018: Het was een jaar geleden te positief van me gedacht om te veronderstellen dat Republikeinse senatoren ruggengraat hadden. Dat hadden ze in theorie wel, maar ze lieten zich besmetten door het radicalisme van president Trump. Zodat de Senaat aan geloofwaardigheid verloor en niet deed wat het moest doen. Een veelzeggende ontwikkeling is dat de zittende gouverneur van Alaska Bill Walker (Onafhankelijk) zich heeft teruggetrokken uit de race voor het gouverneurschap en de Democratische kandidaat Mark Begich aanbeveelt, aldus een bericht in Politico. Het lijkt erop dat dat er een verdere aanwijzing voor is dat er op dit moment geen ruimte is voor een derde partij in het gepolitiseerde klimaat. 

Het lijkt er sterk op dat president Trump in de Senaat niet langer een meerderheid achter zich heeft. Door ruzie en zijn agressieve en beledigende tweets heeft hij beslissende stemmen verloren. Republikeinen hebben een kleine meerderheid van 52 zetels die in de afgelopen week verloren lijkt te zijn gegaan. FiveThirtyEight heeft het over the ‘Last Hurrah Caucus‘ van ontevreden Republikeinse senatoren die het niet zozeer oneens zijn met het beleid, maar met het gedrag van president Trump. Dat zou ondemocratisch en ongrondwettelijk zijn en de reputatie en positie van de VS beschadigen. Trump wordt door sommige traditionele conservatieven ook nog steeds als een New Yorkse Democraat beschouwd. Omdat het om senatoren als Jeff Flake, Bob Corker en John McCain gaat die zich ofwel in 2018 niet herverkiesbaar stellen of terminaal ziek zijn (McCain) wordt dit de Zwanenzang (Last Hurrah)-groep genoemd. Ze kunnen nog 14 maanden Trump en meerderheidsleider Mitch McConnell de voet dwars zetten en elk wetsvoorstel torpederen. Ze nemen een spilpositie in.

Als de drie conservatieve senatoren versterking krijgen van gematigde Republikeinse senatoren zoals Susan Collins, Lisa Murkowski, Rob Portman, Shelley Moore Capito, Todd Young of Dean Heller dan zou deze caucus zelfs aan kunnen groeien tot negen leden. Dat houdt in dat de Republikeinen in de Senaat nog maar op 43 stemmen kunnen rekenen. Als de Zwanenzang-groep afspraken met de Democratische fractie weet te maken, dan ontstaat 13 maanden voor de tussentijdse verkiezingen van november 2018 een nieuwe politieke realiteit. Mede omdat het recente ontwikkelingen zijn is het nog hypothetisch. Zoals FiveThirtyEight aannemelijk maakt moeten de Democraten met minderheidsleider Chuck Schumer of met een gematigde gelegenheidsleider ook inbinden als ze zaken willen doen met de Zwanenzang-groep door zich minder partijpolitiek op te stellen.

Caroline de Gruyter merkt in haar NRC-column het volgende op over de Europese politiek: ‘ls 2016 het jaar was van de populisten, kan 2017 weleens het jaar worden waarin antipopulisten proberen een antwoord te formuleren.’ Ze verwijst daarmee naar de Franse president Emmanuel Macron en de verwachte doorbraak van de populisten die uitbleef. In de VS is er het Centrist Project van de Bill Walker, de gouverneur van Alaska. Dat streeft ernaar om de tweepartijdigheid in de Amerikaanse politiek te doorbreken en onafhankelijke kandidaten in het strijdperk te brengen. Mede in reactie op Trumps populisme. Op Twitter roept de Centrist Project intussen dissidente Republikeinse politici als Flake, John Kasich of Mike Bloomberg op om zich verkiesbaar te stellen als onafhankelijk kandidaat. Zo zou de vorming van de informele Zwanenzang-groep een opstapje kunnen zijn naar de definitieve doorbraak van de bipolariteit en verlamming van de Amerikaanse politiek.

Ann Demeester schiet uit haar slof en meent dat Goldstein en Ruf gekruisigd en gefusilleerd zijn. En ze is boos op NRC

De directeur van het Haarlemse Frans Hals Museum Ann Demeester doet in een interview met Jaap Timmer voor het Leidsch Dagblad hoogst ongelukkige uitspraken over de gang van zaken bij het Stedelijk Museum. Demeester meent dat de onlangs voortijdig opgestapte artistiek directeur Beatrix Ruf en haar eveneens voortijdig opgestapte voorganger Ann Goldstein ‘het museum weer op de kaart hebben gezet’.

Is het echt? Vooral de niet-communicatieve Goldstein wordt als een mislukking beschouwd. Als ze het Stedelijk al op de kaart gezet heeft, dan is het de vraag wat voor kaart dat dan wel mag zijn. Ruf zette het Stedelijk evenmin op de kaart, maar trok een Zwitserse kaart uit een eerdere carrière en verdiepte zich verder vooral in advieswerk en kunsthandel. Als Ruf al een kaart trok, dan was het de kaart Ruf, en niet de kaart Stedelijk Museum.

Het waarom van deze interventie van Ann Demeester geeft te raden. Waarom spreekt ze zich zo scherp en onbeschroomd uit met gebruikmaking van christelijke-  en oorlogsretoriek? Het kan best zijn dat ze het inhoudelijk eens is met de koers van Ruf en het daarom voor haar opneemt, maar door zo uit haar slof te schieten en te overdrijven maakt ze zich ongeloofwaardig. Als Demeester zich wil profileren als kandidaat artistiek directeur voor het Stedelijk Museum, zoals nu allerlei directeuren van kleinere musea zich profileren door interviews en ingezonden stukken, dan valt moeilijk in te zien hoe dit interview daarbij helpt.

‘Goldstein en Ruf hebben vermoedelijk fouten gemaakt, maar zijn allebei gekruisigd alsof ze helemaal niets goed hebben gedaan’, zegt Demeester. Het is nogal een understatement om te zeggen dat beide voortijdig opgestapte directeuren ‘vermoedelijk’ fouten hebben gemaakt. Die fouten zijn gemaakt, waren aanzienlijk en zijn uitgebreid in de publiciteit besproken. Er is niets ‘vermoedelijk’ aan.

Met de bijbelse metafoor over de kruisiging zoekt Demeester door overdrijving een afleiding voor het slecht functioneren van beide directeuren. Maar de eigentijdse Demeester kan niet achterblijven en verwijst naar de moderne tijd en haalt na hamer en spijkers ook een geweer uit de kast: ‘Ann Goldstein is gewoon gefusilleerd, en Beatrix Ruf ook’, zegt ze. Wow.

Uiteraard heeft Demeester gelijk dat het Stedelijk Museum sinds 2010 in commissie heeft gefaald: ‘Er worden vaker grote fouten gemaakt door directeuren, maar zij runnen een museum niet in hun eentje; er is ook een team en een raad van toezicht.’ Oh, dus Goldstein en Ruf hebben niet ‘vermoedelijk’ fouten gemaakt, maar ‘grote fouten’.

Deze constatering van Demeester is niet nieuw. Het is al sinds enige jaren een publiek geheim dat het een slangenkuil en chaos bij het Stedelijk was. Jan Christiaan Braun viel in 2011 de Raad van Toezicht frontaal aan, zoals uit dit commentaar blijkt en ging daar in de jaren daarna mee door. Het is overigens onterecht om het team van het Stedelijk in de deconfiture te betrekken, zoals Demeester moet weten die als museumdirecteur in Haarlem een tamelijk strak personeelsbeleid voert dat tegenstemmen weinig ruimte laat.

Het interview wordt er raadselachtig op als Demeester komt te spreken over NRC dat de onthullingen over de nevenfuncties van Ruf en de slechte verslaglegging daarvan in de jaarverslagen naar buiten bracht: ‘We zijn boos op NRC dat ze de boel op de spits hebben [ge]dreven; ik zou willen zeggen tegen NRC ‘Maak het werk dan ook maar helemaal af. Je hebt nu de directeur onderzocht, onderzoek nu alles!’.

Wie zijn ‘we’? Heeft Ann Demeester een meervoudige persoonlijkheid? Hoe dan ook verwart ze oorzaak en gevolg. NRC heeft verslag gedaan van een misstand die is ontstaan door onvoldoende toezicht van de Raad van Toezicht en de ruimte die Beatrix Ruf kon nemen.

Het is een gotspe om te beweren dat een nieuwsmedium dat verslag doet van een misstand en een overtreding door Ruf van de ethische code van de ICOM ‘de boel op de spits heeft gedreven’. Ann Demeester is in dit interview in haar eigen zwaard gevallen. Ze dient er haar geloofwaardigheid niet mee.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Ann Demeester: Beatrix Ruf is ’gefusilleerd’’ in het Leidsch Dagblad, 25 oktober 2017.

Wat heeft komedie ‘Weg van Jou’ met Terneuzen en Zeeuws-Vlaanderen te maken?

De romantische komedie ‘Weg van Jou’ (WVJ) gaat over de ambitieuze Evi (Katja Herbers) die in grootstedelijk Rotterdam woont, in het bedrijfsleven carrière wil maken en hoopt uitgezonden te worden naar Rio de Janeiro. Maar het wordt Terneuzen in Zeeuws-Vlaanderen waar ze de voortgang van de bouw van een zeesluis moet bespoedigen. Omdat ik in Terneuzen geboren ben en de streek ken heeft de film mijn bijzondere interesse.

Het is een matig geslaagde film die tot lachen aanzet en de werkelijkheid heerlijk geweld aandoet. Dat laatste is geen bezwaar. Het past zowel binnen het medium film dat niet realistisch hoeft te zijn als binnen het genre komedie dat het moet hebben van overdrijving, stereotypering, tegenstellingen en versimpeling. WVJ is gebaseerd op de Franse komedie ‘Bienvenue chez les Ch’tis’ van Dany Boon. Daarin wordt een postbeambte uit de Provence overgeplaatst naar het Noord-Franse Bergues. Hij komt terecht in een koude, winderige streek met onverstaanbare lomperiken. Uiteindelijk vindt hij zijn plek. WVJ wordt in hetzelfde stramien afgewikkeld

Groter bezwaar is dat Evi in IJzendijke gaat wonen. Een dorp in West Zeeuws-Vlaanderen op 20 kilometer van Terneuzen. Dat past slecht binnen de filmwerkelijkheid en wordt magertjes verantwoord door huisvesting die toevallig vrijkomt. Het scenario is dan ook veruit het zwakste onderdeel van de film. Naar verluidt zou het zich eerst afspelen in IJzendijke, ofwel het gemunte ‘Petit Paris’. Dit verklaart de onlogische keuze voor IJzendijke als woonplaats voor Evi dat een idee is uit de eerste versie van het scenario. Initiatiefnemer Jan Lievens uit IJzendijke heeft niet aangedurfd zijn love baby te vermoorden. Zo ontstaat een parodie binnen een komedie.

WVJ schetst een beeld van een maritiem en agrarisch Zeeuws-Vlaanderen zoals dat voor de industrialisatie als gevolg van de aanwijzing van Terneuzen als groeigemeente in de Eerste nota ruimtelijke ordening in 1960 bestond. Een land van ooit, dat zelfs in 1963 al meer bij de tijd was dan het tijdloze tijdperk dat WVJ schetst. Zo ontstaat een mentale plek of constructie van een cultureel geheugen dat onder meer het Verdronken land van Saaftinge, de Westerschelde en de Hoge Springer, de vuurtoren van Nieuwe Sluis, de sluizen en de oude ponton van de veerhaven van Terneuzen en de vele polderweggetjes omvat. Een creatieve keuze die legitiem is, maar anders had kunnen zijn. Impliciete verwijzingen naar de geschiedenis van de streek als win-, grens-, en oorlogsgebied, actuele problemen van krimp en de toekomst van Zeeland had WVJ beter geborgd. Niet voor niets speelt de fanfare bij de doop van de Multratug 29 enige maten van het Zeeuws-Vlaamse volkslied.

Mohammed bin Salman zegt dat Saoedi-Arabië terugkeert naar gematigde islam van voor 1979

De aanzegging van de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman dat zijn land naar de gematigde islam terugkeert roept vragen op. Al Jazeera geeft een verslag van wat hij zei op 24 oktober op de economische top Future Investment Initiative in de hoofdstad Riyad. Vragen, niet alleen omdat hij met verwijzing naar de reactie van de overheid op de bezetting van de Al-Masjid al-Haram moskee in Mekka in 1979 -die was bedoeld om extremisten wind uit de zeilen- spreekt over 30 verloren jaren. Het zijn er 38. Bin Salman kan goed rekenen en daarom komt hij waarschijnlijk tot zijn uitspraken. Olieprijzen staan onder druk en Saoedi-Arabië gaat het economisch minder voorspoedig dan voorheen. Het land wordt sinds de aanslagen van 9/11 in 2001 terecht gezien als voedingsbodem voor islamitisch terrorisme. Dat werkt negatief door in de beeldvorming over dat land. Hoe de overheid de extremistische geestelijken gaat dwingen hun macht af te staan valt af te wachten. Als de aanzegging onderdeel is van een publiciteitscampagne, dan lijkt alle aandacht voor de woorden van Bin Salman nu al geslaagd. Resultaten komen later. Of verwaterd. Weinig onbevangen klapt de interviewster mee.