Laat Russen betalen voor schade in Oekraïne. Maak dat dagelijks inzichtelijk

Tweet van Konrad Muzyka – Rochan Consulting, 14 maart 2022.

Het wordt steeds duidelijker dat de Russische Federatie de oorlog met Oekraïne niet kan winnen, en beseft dat het die oorlog niet kan winnen. Want waarom zou de Russische politiek en militaire leiding zich anders bezighouden met het vernietigen van de Oekraïense economie en bedrijven? Door het kiezen van deze economische doelen verraadt de Russische Federatie haar intenties.

Dat zou niet logisch zijn als het Kremlin dacht Oekraine of delen ervan in de nabije toekomst te gaan besturen. Een bezetter schiet niet in puin wat hij later nodig denkt te hebben en tegen hoge kosten weer op moet bouwen. Daarbij komt, de Russische economie dreigt in een recessie te komen en heeft het geld niet om de schade die het nu in Oekraïne berokkent te vergoeden.

Het Kremlin heeft het geloof in de overwinning verloren en probeert de uitgangspositie van Oekraïne voor de nabije toekomst zo lastig mogelijk te maken. Maar of dat zo werkt valt te bezien. De heropbouw kan Oekraïne saamhorigheid bieden, in de eigen bevolking en in de relatie met de coalitie van landen die Oekraïne steunt tegen de Russische agressie.

Om de schade aan economie, bedrijven en burgerdoelen in Oekraïne zichtbaar te maken is het gewenst om daar een inschatting van te geven. En de optelling dagelijks te publiceren. Zodat ook het Kremlin weet dat voor haar de teller tikt en de rekening oploopt die het straks gepresenteerd krijgt.

In samenhang daarmee moeten de westerse tegoeden en bezittingen van de Russische staat, bedrijven, oligarchen en personen uit de kring van het Kremlin in kaart gebracht worden en publiekelijk worden gemaakt. Dat betreft dan legaal én illegaal bezit.

De som is simpel. Aan elke civiele schade in Oekraïne wordt een specifiek Russisch tegoed in het Westen gekoppeld. De eigenaar daarvan gaat dat betalen. Zodat voor iedereen duidelijk wordt wie dat flatgebouw in Kyiv of het ziekenhuis in Mariupol dat door Russische raketten is vernietigd gaat voldoen. Neveneffect kan zijn dat de Russische eigenaren van de westerse tegoeden en bezittingen druk gaan zetten op het Kremlin omdat ze snel hun westers bezit zien verdampen.

Tweet van de Poolse premier Mateusz Morawiecki en reactie, 14 maart 2022.

Advertentie

Waarom klinkt er geen kritiek op het Amerikaanse exotische fenomeen ‘Black Friday’ dat de Nederlandse cultuur en economie uitholt?

Winkels in Rotterdam zijn klaar voor Black Friday. RTL Nieuws, 26 november 2021.

De vrijdag na Thanksgiving (vierde donderdag in november) wordt in de VS sinds de jaren 1980 ‘Black Friday‘ genoemd. Historiek zet het ontstaan en de kleuring ervan in een overzicht op een rijtje.

Wat moeten we in Nederland met zo’n Amerikaans gebruik dat niet bij de Europese cultuur past? Wie heeft de deur voor dit exotische fenomeen geopend? Exoten worden uit de bomen geschoten, waarom wordt Black Friday dan niets in de weg gelegd? Opvallend is dat er de afgelopen weken nauwelijks kritiek op heeft geklonken.

Wel was er kritiek op de ongerijmdheid, zo niet perverse ongepastheid om tijdens oplopende problemen van een gezondheidscrisis in ziekenhuizen, die de stroom voornamelijk ongevaccineerde COVID-19 patiënten niet meer aankonden, consumenten door reclame gek te maken en massaal door winkels, winkelcentra en winkelstraten te jagen. De kans op besmetting nam er door toe.

@ANP. AD, 27 november 2021.

De in Zweden wonende Amerikaan Christian Christensen formuleert in een artikel voor Byline Times kritiek op Black Friday waar ik het mee eens ben. Hij constateert dat Europees rechts dat zich verzet tegen het in hun ogen te tolerante immigratiebeleid zich over niets zo opwindt als ‘winkelborden in vreemde talen, buschauffeurs die vreemde muziek spelen, gesluierde vrouwen die worden behandeld als gewone burgers of bedrijven die vakantietradities uit andere landen of religies erkennen’.

Dit soort verschijnselen wordt ‘culturele erosie’ genoemd. Lokale cultuur worden vervangen door een geglobaliseerd multiculturalisme. Degenen die die mening niet delen worden door rechts als naïef gezien omdat ze eraan mee zouden helpen om de nationale identiteit ten grave te dragen. Jaarlijks is er het gesteggel over de christelijke wortels van Europa en het vervangen van het begrip ‘Kerstmis’ en alles wat daar mee samenhangt omdat het degenen die niet opgegroeid zijn in een christelijke traditie zou buitensluiten.

Of dat klopt is trouwens de vraag. De samenstelling van de groepen emigranten die naar Europa kwamen waren lange tijd voor meer dan de helft christelijk. In een ontkerstend Nederland waar volgens het CBS niet meer dan een derde van de bevolking aangeeft christelijk te zijn, zorgen emigranten er juist voor dat het percentage christenen toeneemt. Door de komst van christelijke migranten is de leegloop van de kerken vertraagd. Vandaar ook de groei van de zogenaamde emigrantenkerken.

Het gaat om twee bewegingen die op elkaar inwerken. Er is de beeldvorming die vertraagd doordringt die zegt dat de samenleving etnisch diverser wordt om niet te zeggen islamiseert. Maar in realiteit gaat de wijziging niet zozeer via de lijn van de godsdienst, maar via die van de cultuur. Emigratie en instroom van vreemdelingen alleen is dus geen argument om Kerstmis te vervangen door een universeel feest zonder christelijke kenmerken. Daar zijn wel andere argumenten voor die niks met emigratie te maken hebben, maar uit de Europese samenlevingen zelf voortkomen. Dat heeft te maken met ontkerkelijking en demografie.

Advertentie van T-Mobile op de FB-pagina Black Friday Nederland, 24 november 2021.

Christensen ziet met verbijstering in dat politiek rechts niet jammert over het teloorgaan van de nationale identiteit door het oprukken van Black Friday. Als Amerikaan ziet hij niet in wat dit fenomeen met Europese identiteit te maken heeft. Hij meent dat Black Friday als exotisch Amerikaans verschijnsel minder met Europa te maken heeft dan Ramadan dat organisch volgt uit de overtuiging van een deel van de inwoners.

Black Friday heeft dus niks met Europa te maken, maar wordt niet bekritiseerd en roept geen verontwaardiging op. Het is een geparachuteerd exotisch Amerikaans fenomeen dat de nationale identiteit van Europese landen overspoelt. Het is de omarming door internationalisme en schaalvergroting van Amerikaans consumentisme dat niet alleen lokale tradities overspoelt, maar ook lokale winkels en economieën. Dit globalisme op Amerikaanse leest bevestigt de vestiging van Amerikaanse webwinkels en hun nationale satellieten en laat de nationale economie in de steek. Maar politiek rechts zwijgt om over de rest nog maar te zwijgen.

Sinds de Tweede Wereldoorlog is de Amerikaanse culturele hegemonie in Europa een tweesnijdend zwaard. De VS heeft door slimme investeringen van de Marshall-hulp de positie van de Amerikaanse economie in Europa versterkt en de vijand, te weten de Sovjet-Unie buiten Europa gehouden. Maar daarmee is niet gezegd dat de consumentencultuur van Black Friday dat een Amerikaans exportartikel is cultureel beter bij Europa past, dan Ramadan of de cultuur van Marokko of Turkije.

Het is de paradox van het wegkijken. Een Amerikaans fenomeen als Black Friday dat zich via megabedrijven van bovenaf manifesteert wordt niets in de weg gelegd, hoewel het de nationale cultuur en economie uitholt. Terwijl van onderop de Turkse groentewinkel die in een buurt geworteld is door politiek rechts, maar die niet alleen, als een vreemde cultuur wordt voorgesteld. Het is de totale onzin van een exotisch fenomeen waar afgelopen weken geen kritiek op klonk. Waarom niet?

Om pseudo-wetenschap in de media te bestrijden moet er een Vereniging tegen de Kwakzalverij in de Media worden opgericht

Het is opvallend dat zowel economen als filosofen de huidige COVID-19 pandemie gebruiken om zich als individu te profileren en hun zaak te bepleiten. Ook en zelfs juist als die slechts zijdelings iets met de pandemie te maken heeft. Het wordt er potsierlijk op als deze deskundigen net doen alsof hun vakgebied een wetenschap is, laat staan een exacte wetenschap. Maar het wordt er idioot op als deze deskundigen net doen alsof ze ook verstand hebben van een ander vakgebied. Dat hebben ze niet. Dat is bewuste misleiding en zelfoverschatting waar overigens de media ook een rol in te spelen hebben. Ze moeten zo’n opinieleider die buiten zijn of haar vakgebied gaat stoppen onder het mom: ‘tot hier en niet verder’. Media moeten de desinformatie niet aanwakkeren.

Denk aan de economen Coen Teulings en Barbara Baarsma die de afgelopen maanden voorlopig hun plek in de geschiedenis hebben verspeeld met slecht onderbouwde, onzinnige uitspraken. Ze hadden moeten zwijgen over gezondheidskwesties waar ze niet echt verstand van hebben en hadden niet de schijn moeten wekken dat de deskundigheid op hun economisch terrein niet zonder meer uitgebreid kan worden naar andere terreinen. Want daarop zijn ze net zo onwetend en ondeskundig als elke willekeurige, nadenkende burger. Voor Ad Verbrugge geldt hetzelfde.

Verbrugge neemt een loopje met de waarheid. Is het angst of realisme dat er in de VS nu al meer dan een half miljoen geregistreerde doden zijn als gevolg van COVID-19? Overheden handelen aarzelend en nemen soms de verkeerde beslissingen omdat ze dit (sinds 1919) niet meer bij de hand hebben gehad. De macht van overheden en techbedrijven moet ingeperkt worden en de privacy en vrijheid van burgers moet beschermd worden. Dat is zinvolle kritiek, maar het is grotesk en gevaarlijk voor de volksgezondheid om dit direct te koppelen aan de bestrijding van de huidige pandemie.

Afgelopen maand was er op de Vlaamse publieke omroep VRT de 3-delige serie BDW met de rechtse politicus Bart De Wever. Voorzitter van de rechts-nationalistische N-VA en burgemeester van Antwerpen. Hij gaf een inkijkje in zijn handelen en de strategie van de (partij)politiek. Of men het nou met zijn politieke overtuiging eens is of niet. Hij zei dat politici moeten zwijgen als ze niks te zeggen hebben. Daarmee doelde hij vooral op PS-voorzitter Paul Magnette die volgens hem telkens de onderhandelingen over een regeringscoalitie bemoeilijkte en zelfs onmogelijk maakte door er in de media bijna dagelijks zijn commentaar op te geven. Interessant is dat de kritiek van De Wever deels bestaat uit fundamentele mediakritiek en deels uit eigen politieke profilering. Hij is zo door de wol geverfd dat moeilijk valt te zien waar het een in het ander overgaat.

Wat zou het helpen als we weten dat als een politicus of opinieleider publiekelijk spreekt en daar in de media verslag van gedaan wordt we er vanuit konden gaan dat zo iemand dan ook echt iets zinvols te melden heeft. De talkshows en krantenkolommen zouden er opgeruimd door worden (‘Less is more’) en de kwantiteit van de loze beweringen zou ingewisseld worden voor de kwaliteit van de inhoud. En we weten nu toch al dat er eerder een te groot dan een te gering beroep wordt gedaan op de tijd, het geduld en de goede smaak van de nieuwsconsument? Het is zoals gezegd niet in de laatste plaats aan omroep of krant om de oprispingen en losse flodders van ‘wetenschappelijke’ opinieleiders die zich buiten hun vakgebied begeven en zich manifesteren als pseudo-deskundigen geen plek te geven.

Sommigen noemen het hoogmoed, publiciteitsgeilheid of een verdienmodel van al die (pseudo)-wetenschappers die met hun praatjes als een plaag de media teisteren. Het is de hoogste tijd dat de loze beweringen, schijnwaarheden en filosofietjes in het publieke debat fundamenteel worden bestreden. Nu gebeurt dat goedbedoeld, maar halfslachtig vanuit het idee om desinformatie te bestrijden. Het valt te bezien of dat de juiste invalshoek is. Verboden of blokkades zijn niet het juiste antwoord, maar een aanschouwelijke weerlegging met argumenten als boter bij de vis is dat wel.

Er is in Nederland een vrije pers, maar de interne correctiemechanismen van de journalistiek zoals Ombudsmannen zijn verregaand uitgekleed. Het mechanisme van zelfregulering heeft weinig tanden. Op sociale media is de tegenspraak en correctie zo goed als uitgeschakeld door het eilandenrijk van de bubbels.

Waar de publieke uitspraken van politici en opinieleiders raken aan of gaan over wetenschappelijk onderwerpen is in de media een evenknie van de Vereniging tegen de Kwakzalverij nodig die per omgaande en wijd verspreid corrigeert, in de goede context zet en deskundigen die onder de pretentie van alwetendheid buiten hun vakgebied gaan terechtwijst. Dan kunnen in elk geval de misverstanden die opgeroepen worden snel opgeruimd worden. Als het vuil van het land dat uit de studio’s en krantenredacties wordt verwijderd. En ook van de universiteiten.

Foto 1: Schermafbeelding van deel artikel ‘Onze angst voor het virus geeft de staat te veel ruimte’ van Kees Versteegh in NRC, 28 februari 2921.

Foto 2: Schermafbeelding van deel aankondiging ‘Webinar 2020 On demand: Sociale media, slecht voor de gezondheid?’ van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, 19 augustus en 21 oktober 2020.

Dwarse column van Heleen Mees: ‘Rutte kiest ervoor om grote delen van de Nederlandse bevolking te verarmen’. Is dat zinvol?

Er zijn columnisten die van dwarsheid hun handelsmerk maken. Of als ze minder succesvol zijn, proberen te maken. Tegen beter weten in nemen ze een tegendraadse positie in waarvan ze weten dat die niet met de realiteit overeenkomt en slecht verdedigbaar is. Maar waarvan ze ook weten dat die veel stof doet opwaaien. Zodat het opvalt en hun naam rondzingt. ‘Wat X nu weer zegt, heb je het gelezen?’ Dit soort columnisten is het daar om te doen. Ze zijn als kamerleden die voortdurend de publiciteit moeten halen om hoog op de kieslijst gezet te worden. Wekelijks of vaker moeten ze hun kunstje vertonen. Dan is het simpeler om de eigen persoon centraal te stellen, dan om een kwestie uit te diepen en daar een afgewogen oordeel over te geven. De column wordt een hoogst persoonlijk perspectief waarbij inhoud een halffabrikaat is. De column dient om de columnist voor het voetlicht te laten treden. De inhoudelijke component is ondergeschikt geworden.

De column wordt gezien als een vrijplaats waar ongezouten meningen kunnen worden verkondigd. Ze hoeven niet onderbouwd te zijn volgens de journalistieke codes, hoewel dat evenmin verboden is. Columnisten als Tom-Jan Meeus (NRC) of David Ignatius (The Washington Post) bouwen hun opinie op aan de hand van hun politiek inzicht, feiten en eigen onderzoek. Hun politieke columns gaan verder dan de gezochte dwarsigheid. Het gevolg daarvan is dat politici deze columnisten weten te vinden om hun standpunten publiciteit te geven.

Vijand van de dwarse columnist is niet diens ijdelheid of hypotheek, of het vakgebied waarover betreffende columnist schrijft, maar het format van het medium waarin de columnist wordt gedwongen. De kolom in de krant, het optreden als sidekick in de talkshow of het praatje in de nieuwsshow op de radio. De columnist wordt in het kader van de herhaling gedwongen. Als serial killer van de eigen geloofwaardigheid.

Opeenvolging, herkenbaarheid, verkoopbaarheid en continuïteit is de logica van de gevestigde media die tot lopende band-fabrieken zijn verworden waar zo goedkoop en voorspelbaar mogelijk wordt geproduceerd. Dat kan samengaan met kwaliteit, maar niet noodgedwongen. Het gevolg is dat de optie niet meer bestaat dat de columnist niks te melden heeft. Dat wringt. Dat kan leiden tot aantasting van de geloofwaardigheid van betreffend medium, tijdverlies voor de nieuwsconsument en verstoring van het publieke debat.

Voorbeeld van een overbodige column is Teun van der Keuken in De Volkskrant die als onderwerp de media-columniste Angela de Jonge van het AD heeft. Het is niet ongebruikelijk dat dit soort columnisten het over elkaar hebben. Dat resulteert in journalistieke incest of meta-gebrabbel. Feitelijk doe ik hier hetzelfde, hoewel ik er probeer aan te ontstijgen. De tragiek van Van der Keuken is dat hij niet eens toekomt aan dwarsheid en blijft hangen in onbenulligheid. Hij meet zich in alle onbescheidenheid een dieper inzicht toe. Hij meent de dingen te zien. Dat is een interessante projectie die het gebrek aan inhoud van zijn column moet verhullen.

Een column in De Volkskrant die het voorhoofd doet fronsen is ‘Rutte kiest ervoor om grote delen van de Nederlandse bevolking te verarmen’ van econoom Heleen Mees. Dat is nogal een aantijging aan het adres van minister-president Mark Rutte in een column die suggereert dat hij er bewust voor kiest om veel Nederlanders te verarmen. Wie is hier gek geworden, Rutte of Mees? Uit de Twitter-account van Mees valt af te leiden dat de column ook een meer neutrale, minder sexy titel heeft die minder dwars oogt: ‘De kosten van deze crisis moeten verhaald worden op grote multinationals’. Dat valt echter minder op. Schippert de eindredactie van De Volkskrant tussen de eigen journalistieke geloofwaardigheid en de jacht op aandacht via clicks? Keert de wal de inhoud of omgekeerd? Wat Mees beweert in haar column is niet zozeer dwars, maar gewoonweg onzinnig.

Columnisten als Mees vallen na verloop van tijd niet zozeer snikkend, maar dolgedraaid in de kuil die ze zelf hebben gegraven. Mees heeft geen ongelijk dat de inkomensongelijkheid is toegenomen en dat dit voor de economische ontwikkeling ongewenst is en een bom onder de samenleving legt. Maar Mees weet ook dat dit niet het echte verhaal is. Grote multinationals ontwijken belasting en regeringsleiders als Rutte hebben allang niet meer de macht om daar iets aan te veranderen. Het is niet premier Rutte die bepaalt wat Shell of Unilever doet, het zijn deze bedrijven die bepalen wat de Nederlandse politiek doet. Het kan zijn dat de marges die de Nederlandse regering nog voor zichzelf heeft verkeerd benut worden, toegegeven, maar aan het gegeven dat de grote bedrijven en financiële instellingen de politiek in hun zak hebben verandert dat weinig tot niks.

Rutte kiest er niet voor ‘om grote delen van de Nederlandse bevolking te verarmen’, hij wordt daartoe gedwongen door de politieke realiteit. Die andere titel van Mees’ column de zegt dat ‘De kosten van deze crisis moeten verhaald worden op grote multinationals’ laat de veroorzaker van de pandemie buiten schot. Het is bizar dat China dat zowel in de aanleiding tot, de bestrijding van als de informatievoorziening over COVID-19 aantoonbaar heeft gefaald in Mees’ column niet wordt genoemd. Los van de politisering door Trump van China’s betrokkenheid bij de uitbraak verdient het aanbeveling om dit land verantwoordelijk te houden voor de kosten. Door nalatig handelen van de Chinese leiders werd de uitbraak tot een wereldwijde pandemie.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Rutte kiest ervoor om grote delen van de Nederlandse bevolking te verarmen’ van Heleen Mees in De Volkskrant, 5 mei 2020.

Media belichtten voordelen nieuw belastingplan van kabinet en vergaten nadelen te noemen. Moedwil of misverstand?

Gisteren verbaasde ik me over de kritiekloze ontvangst door de media van staatssecretaris Menno Snel (D66) die plannen voor een nieuwe heffing van de inkomstenbelasting presenteerde. Het ontlokte me bij het kijken naar het NOS Journaal de uitroep of hier uiteindelijk toch de staatsomroep in werking was getreden. De berichtgeving focuste op de voordelen ervan voor de belastingplichtigen, maar nauwelijks op de nadelen. Die werden op het laatst wat afgeraffeld. Want volgens Snel moeten de plannen budgettair neutraal uitgevoerd worden. Dus waar de een wint, zal de ander verliezen. Ik was niet van plan om hierop te reageren omdat het nog allemaal voorlopig is, Snel tamelijk vaag bleef en de plannen nog aangepast kunnen worden. Maar bij nader inzien verdient de gang van zaken toch een kanttekening omdat het ingestoken propaganda leek. Mijn kritiek geldt dan ook niet Snel of het kabinet, maar de media die Snel te makkelijk lieten wegkomen met zijn promotiepraatje. Ik gaf bij het artikel ‘Geen gezeik, iedereen rijk’ op Frontbencher de volgende reactie:

Dit zat er al een tijdje aan te komen. Naar verluidt omdat de verhoogde belasting op beleggingen vooral bij CDA en VVD weerstand ondervond.

Opvallend was dat het kabinet in de media een vrije rit kreeg. Elke diepgang of kritisch doorvragen ontbrak. Uitgebreid werd stilgestaan bij het cadeautje van staatssecretaris Snel met betrekking tot het spaargeld. Maar omdat dat maar het halve verhaal was, ontbrak het overzicht.

Die journalistieke gemakzucht is opvallend. Waar de vergelijking van de koopkracht van ontelbare categorieën burgers lijdt aan fetisjisme tot achter de komma, werd bij de maatregel over de nieuwe belastingheffing niet eens geprobeerd om de grote lijn te schetsen.

Waarom werd het verhaal van Snel niet begeleid met een uitleg met enkele voorbeelden die de nieuwsconsumenten inzicht hadden kunnen geven? Zoals iemand met 50.000 euro spaargeld en 100.000 euro aandelen. Of 0 euro spaargeld en 200.000 euro aandelen. Of 200.000 euro spaargeld en 0 euro beleggingen.

Nu liep het kabinet kritiekloos binnen zonder dat de media inzicht gaven. Deze promotie kan niet de bedoeling zijn van journalistiek. Vrijdag 6 september 2019 was een goede dag voor spaarders en een slechte dag voor nieuwsconsumenten.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Geen gezeik, iedereen rijk’ van Henk van Lierop op Frontbencher, 7 september 2019.

Hoe verhouden sociologie en economie zich tot elkaar? Platform De Nieuwe Winkelstraat DNWS kijkt naar toekomst van de winkelstraat

De toelichting bij de video zegt: ‘Platform De nieuwe winkelstraat (DNWS) is een (onafhankelijk) kennis- en netwerkcentrum dat zich richt op de toekomstbestendigheid van Nederlandse winkelgebieden. Daarvoor werken we nauw samen met partnerorganisaties uit alle relevante sectoren.’ Moeten we vrolijk of depressief worden van het filmpje? Ik twijfel. In elk geval is het een prima poging om het wereldrecord cliché gebruik te breken. De Nederlandse winkelstraat kan wel een opknapbeurt gebruiken. De sociologie van de (winkel)straat wordt door de verschillende gesprekspartners teruggebracht tot een Bedrijven Investeringszone (BIZ). Of zo’n economische invalshoek ‘toekomstbestendig’ genoeg is om de winkelstraat te redden valt niet te voorzien.

Anand Giridharadas meent dat Davos 2019 afgelast had moeten worden

Anand Giridharadas geeft een pittig interview in Londen met Bloomberg over de economische en politieke elite die volgens hem de boel belazert. Deze zakenelite is deel van het probleem, maar presenteert zich als deel van de oplossing. Nu heeft het zich verzameld op het jaarlijkse World Economic Forum in Davos. Het opvallende aan het verhaal van Giridharadas is dat het kritisch en scherp is, maar niet verbitterd en negatief. Hij ziet een oplossing in de constructieve krachten in het centrum van de politiek. Noem het positief populisme. Het panel krijgt de vinger niet tussen zijn argumenten. In een recent interview in NRC herhaalde Giridharadas wat hij bij Bloomberg ook beweert: ‘Davos 2019 had afgelast moeten worden’. Het is goed dat iemand dat opmerkt over de incestueuze kongsi van de zakenelite die met medewerking van media, wetenschappers en politici zichzelf klopjes op de schouders geeft en anderen ook aanzien tracht af te dwingen. Giridharadas geeft het liever een stomp in de maag. De paradox is dat dat constructiever lijkt te zijn.

Wereldwijd neemt kritiek op Saoedi-Arabië vanwege Khashoggi toe, maar Nederlands economisch en politiek establishment zwijgt

Vooralsnog reageert de economische en politieke elite van Nederland niet in het openbaar op de recente ontwikkelingen in en van Saoedi-Arabië. Op kamervragen van Lilianne Ploumen (PvdA) en Neelie Kroes (VVD) na die haar werk aan de futuristische stad Neom opschort volgens een bericht in de WSJ van 11 oktober:

Wereldwijd reageren bedrijven en individuen kritisch op de ontwikkelingen in Saoedi-Arabië, maar niet in Nederland. Tot nu toe hebben Nederlandse bedrijven en individuen hun relaties met dit land niet opgeschort of verbroken. Nederland exporteerde in 2016 voor 2,6 miljard dollar naar Saoedi-Arabië. Winstgevendheid en handel gaan bij Nederlandse bedrijven boven alles. Inclusief mensenrechten, ethiek of een goede publiciteit.

De VNO-mentaliteit van zelfoverschatting en eendimensionaliteit van het Nederlandse bedrijfsleven blijkt uit een interview uit 2009 met Jaap Vaandrager op de site van VNONCW naar aanleiding van Wilders‘ film Fitna. Hij zegt: ‘Ik heb meteen een paar Nederlandse ambassadeurs daar gebeld met de mededeling: ‘zeg tegen die Balkenende dat hij die vent aanpakt want dit is heel slecht voor de handel‘. Dit is de omgekeerde wereld waar het bedrijfsleven meent de politiek op te kunnen dragen wat het moet doen. Zo openlijk laat het bedrijfsleven dat bij voorkeur achter de schermen opereert zich niet in de kaarten kijken. Dit is hoe het in werkelijkheid gaat. Men hoeft het niet met Wilders eens te zijn om zich te realiseren dat het ongewenst is dat VNONCW meent de politiek te kunnen bestieren. Zie ook de kwestie van de dividendbelasting die premier Rutte door Unilever en Shell ingefluisterd werd of de steun van de Nederlandse regering voor het gasproject Nord Stream II dat Europa onder druk van de Gasunie en Shell afhankelijker maakt van Russisch gas en fossiele brandstof.

Foto 1: Eigen tweet, 12 oktober 2018.

Foto 2: Schermafbeelding van deel artikel ‘Saudi Journalist’s Disappearance Sends Chill Through Foreign Investors, Firms’ in de WSJ, 11 oktober 2018.

Foto 3: Schermafbeelding van deel artikel ‘‘Ondernemers moeten het vliegtuig in’: Irakganger Jaap Vaandrager’ op VNONCW, 12 augustus 2009. 

Trump laat mislukken G7 in Canada afschuiven op Trudeau

Trumps economische adviseur Larry Kudlow probeert het mislukken van de G7 in Canada in de schoenen te schuiven van de Canadese premier Justin Trudeau. Kudlow onderbouwt dat met het argument dat Trudeau de waarheid sprak over het gedrag van Trump. Deze framing werkt niet. Is Trudeau die zichzelf redelijk noemt een verrader? Als er een leider is die andere landen zijn binnenlands beleid op wil leggen dan is het president Trump. Niet voor niets is zijn credo ‘America First’. Kudlow maakt er een potje van als hij het slotcommuniqué van de G7 verbindt met de top met de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un in Singapore. Hij suggereert dat Trumps positie door Trudeau’s verraad verzwakt is. Het lijkt er echter eerder op door zijn oncollegiaal en onbeheerst optreden Trump zijn positie in Singapore heeft ondermijnd. Kim weet nu dat Trump kwetsbaar is en publicitair geen twee mislukte toppen achter elkaar kan verteren. Zo kan Kim zijn eisen verhogen.

Het grootste misverstand over het tekort van de VS in de handel met andere ontwikkelde landen is dat het door Trump en waterdragers als Kudlow selectief geïnterpreteerd en gepresenteerd wordt. De inkomsten van de VS worden voor meer dan 70% binnen de dienstverlenende sector behaald. Maar Trump verwijst naar de staal- en aluminiumindustrie of zuivelindustrie en laat het internationale belang van Apple, Facebook, Google, Microsoft, AT&T, Amazon, de financiële industrie en de muziek-, film-, en media-industrie met multinationals als de Walt Disney Company, Comcast, 21st Century Fox, CBS, Viacom of Netflix buiten beschouwing. Als die sectoren worden meegeteld zijn de Amerikaanse handelsstromen met Canada en Europese landen min of meer in evenwicht. Vaak zelfs met een surplus voor de VS. Dat is ook logisch omdat als dat niet zo zou zijn dit de internationaal opererende Amerikaanse ondernemingen een brevet van onvermogen zou geven.

PVV benadeelt zichzelf door defensief te zijn over kunst en cultuur

De PVV doet mee aan de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart 2018 in Utrecht en publiceert een verkiezingsprogramma met de titel ‘Utrecht weer van ons’ dat nog niet digitaal te vinden is. Hoe dan ook maakt de website van de PVV een rommelige, niet actuele en weinig slagvaardige indruk. Als dat illustratief is voor de PVV, dan ziet het er slecht uit voor de partij. Wel is er uit 2015 het verkiezingsprogramma van de provinciale PVV Utrecht. Dat bevat de bovenstaande paragraaf Cultuur. Omdat de PVV zich onveranderlijk opstelt is dat een eerste indicatie voor wat het voor de stad Utrecht in petto heeft. Ik twijfel bij verkiezingen elke keer weer of ik ga stemmen en zo ja, op welke partij. Maar als inwoner van de stad Utrecht weet ik nu al één ding absoluut zeker, ik stem niet op de PVV. Voor lezers van dit blog zal dat geen verrassing zijn.

Neem bovenstaande paragraaf die begint met een alinea vol foute en impliciete aannames. Nederland is geen land met joods-christelijke wortels. Tot diep in de 19de eeuw werden joden uitgesloten en gediscrimineerd. Ze hadden niets in de melk te brokkelen en hun invloed drong politiek of maatschappelijk niet door tot de hoofdstroom. Datzelfde gold voor de katholieken die in de tijden dat Nederland zich als natie vormde hooguit getolereerd werden. Als met ‘humanistische wortels‘ de Verlichting bedoeld wordt dan valt nog enigszins te beredeneren waar volgens de PVV de scheiding van kerk en staat vandaan komt. Dat die scheiding mede zou voortkomen uit de joods-christelijke wortels maakt het er weer onbegrijpelijk op. Of er moet mee bedoeld worden dat aan de basis van de Verlichting christelijke denkers stonden die een proces op gang hielpen dat uiteindelijk leidde tot de scheiding van kerk en staat. Maar dat moest dan wel eerst voor de poorten van de hel uit de machtsgreep van de christelijke lobby van die tijd weggesleept worden. Vrijwillig ging dat niet. Dat de PVV de scheiding van kerk en staat niet beschermt, maar afbreekt blijkt uit de bruuske bejegening door de PVV van de islam. Om dat te rechtvaardigen wordt zoals bekend door de PVV de islam geen godsdienst, maar een ideologie genoemd. Dat slaat echter dood omdat elke godsdienst door de leerstellingen een ideologie is.

De PVV zegt voor de bescherming van het nationaal cultureel erfgoed in Utrecht te zijn. Dat lijkt zich te beperken tot landschappen en molens. Dat speelt zich af op het gebied van de materiële monumentenzorg. De PVV plaatst dat in het verlengde van het geschiedenisonderwijs, de openstelling en de vermarkting van de monumenten en de landschappen. Het is overigens de vraag of meer bezoek van monumenten altijd tot hogere recettes leidt vanwege de meerkosten om dat te beheersen. Daarnaast getuigt het van een buitenissige opvatting dat openstelling van monumenten een voorwaarde voor subsidie is. Sommige monumenten zijn te weerloos om ze voor een breed publiek openbaar toegankelijk te maken en ‘aan te laten raken’.

Utrechts kandidatuur van de Culturele Hoofdstad van Europa 2018 was zeker geen succes. Utrecht viel in de eerste ronde af, net als Den Haag. In een volgende ronde vielen Brabantstad (Eindhoven) en Maastricht af. Dat is het risico van een competitie waar er maar één kan winnen. In dit geval was dat het Friese Leeuwarden. Dat de gemeente Utrecht hieraan ‘vele miljoenen’ heeft besteed is niet terug te vinden in de documentatie, maar alleen in de fantasie van de PVV. Volgen een bericht van RTV Utrecht waren de promotiekosten 1,2 miljoen euro. Dat is geen geld dat aan kunst besteed is, maar het zijn projectkosten die juist deels aan de reguliere kunstbegroting werden onttrokken. Een en ander speelt zich af op het gebied van stadspromotie, marketing, ‘gastvrijheidseconomie’ en toerisme. Dat is de plaag die tegenwoordig kunstprojecten overspoelt, om niet te zeggen wegspoelt. Zoals het commercieel succesvolle, maar inhoudelijk voorspelbare en in veel gevallen platvloerse en te nadrukkelijk door marketing gedreven jubileumjaar 2017 van De Stijl illustreert.

Kritiek op de Vrede van Utrecht is zinvoller, maar wordt verkeerd gericht. Dat kostte 27,5 en mogelijk 35 miljoen euro, zoals dit bericht uit 2013 van de SP verduidelijkt. Maar het is te kort door de bocht van de PVV om dat door associatie te koppelen aan ‘kunstsubsidie’, omdat het hier ook voornamelijk ging om kosten voor stadspromotie, marketing, ‘gastvrijheidseconomie’ en toerisme. De toegenomen stroom toeristen naar Utrecht lijkt hier een gevolg van te zijn. De vraag die de PVV niet stelt is of tot die diepte-investering in stadspromotie en toerisme in 2012 wel besloten had moeten worden vanwege de ongewenste neveneffecten die zich nu openbaren. Utrecht wordt in navolging van Amsterdam steeds meer overspoeld door massaal toerisme. Dit heeft onder meer geleid tot onbeheersbaarheid van verkeersstromen (probleem parkeerplekken fietsen), café’s en restaurants en de Airbnb-verhuur in woonwijken. Utrechts gemeentebestuur heeft mede door dit beleid dat leidde tot een exponentiële toename van het bezoek de grip op delen van de stad verloren.

Het is een slecht doordacht uitgangspunt van de PVV dat overheidssubsidies altijd een tijdelijk karakter hebben. Het onderwijs en het openbaar vervoer worden door overheidssubsidies in de lucht gehouden. Wie doorklikt op de externe link ‘Subsidies van de overheid’ bij het lemma ‘Subsidie’ op Wikipedia komt terecht op het ondernemersplein voor bedrijven. Landbouwsubsidies zijn eveneens doorgaans structureel.

Het is jammer dat de PVV zich defensief opstelt als het om kunst en cultuur gaat. De partij gaat voorbij aan de positieve rol die Nederlandse kunstenaars voor de nationale identiteit, de sociale cohesie en het thuisgevoel kunnen spelen. Elementen die de PVV in beginsel aanspreken. De partij laat zich telkens weer afleiden door de dwanggedachte dat kunstenaars lid van een linkse kerk zijn en zich tegen de PVV zouden richten. Maar als de partij kunst een grotere rol zou durven geven, dan zou de PVV zich positief kunnen onderscheiden van andere partijen. En aan steun winnen. Want die gaan evenmin ruimhartig om met kunst en cultuur die ze op de koop toe nemen. Voor de PVV zou kunst een onderwerp kunnen zijn om zich positief te onderscheiden, zoals de partij dat bij dierenwelzijn ook deed. Datzelfde geldt voor kunst in het algemeen. In Frankrijk en Duitsland wordt kunst actief ingezet voor het tot stand brengen van verbinding tussen burgers. Precies wat de PVV ook beoogt, maar koudwatervrees om dat via kunst en cultuur te doen blijft de partij onvoordelig in de weg zitten.

Foto: Schermafbeelding van paragraaf ‘Cultuur’ uit ‘Verkiezingsprogramma 2015-2019 ‘Nee tegen windmolens’’, van de provinciale PVV Utrecht, 2015.