In het profiel van grensland Oekraïne is voor iedereen iets te halen

Slavist Sjeng Schrijen schrijft in De Groene over Oekraïne en de geschiedenis van de Oekraïense avant-garde. Met het volgende citaat: ‘De Oekraïense identiteit is niet een jong verzinsel. Al eeuwen beschouwen vooraanstaande intellectuelen, politici en ondernemers zichzelf als Oekraïner, ruim voordat een Oekraïense staat zelfs maar als gedachte-experiment mogelijk was. Dat Oekraïense zelfbewustzijn is geen excentriek of marginale toestand (..) maar een cultuurbesef gegrond in een eigen taal en geschiedenis, dat gedeeld en beleefd wordt door miljoenen mensen‘. Hij toont tevens overtuigend aan dat de Oekraïense identiteit minder eenzijdig is dan Oekraïense nationalisten het voorstellen. En betwijfelt of dat aansluit bij wat Europa graag hoort. Vraag is dus of de Oekraïners zich in Europa verstandig profileren om brede steun te verwerven.

Niemand kan voorspellen of Oekraïne niet ooit lid van de EU wordt. Er is weliswaar een bijna door alle EU-lidstaten geratificeerd associatieverdrag met Oekraïne -en met Moldavië en Georgië- maar niet gezegd is dat dat naadloos en zonder een nieuwe ronde van politieke besluitvorming overgaat in een EU-lidmaatschap van dat land. Associatie is nog geen lidmaatschap. Chili, Jordanië en Israël gaan niet op voor het EU-lidmaatschap, maar zijn wel associatiepartners. Turkije zit als associatiepartner al sinds 1963 in de wachtkamer van Europa.

Soms beweren degenen die liever in termen van invloedssfeer dan van soevereiniteit denken dat Oekraïne lang deel uitmaakte van de Russische geschiedenis. Maar dat is onvolledig. Het is juister om te zeggen dat Rusland en Oekraïne een lange gemeenschappelijke geschiedenis hebben. In zekere zin geldt zelfs het omgekeerde, namelijk dat Rusland een bakermat vindt in Kiev en dus ontstaan is op grondgebied dat nu Oekraïens is. Het vroeg-Middeleeuwse Rusland is vanaf de 9de eeuw ontstaan uit het Kievse Rijk. Een voorloper van Oekraïne.

Leidend in de geschiedenis van Oekraïne is het Russisch kolonialisme of imperialisme dat Oekraïeners en anderen op grondgebied dat nu Oekraïens is zoals Polen, Wit-Russen, Roemenen, Litouwers, Krim-Tataren en Hongaren werd opgelegd door de Russen. Hoewel ietwat vertraagd, past een sinds 1991 autonoom Oekraïne in het proces van dekolonisatie dat vele landen na WOII vanuit een idee van rechtvaardigheid zelfstandigheid gaf. Feit is dat het Russische koninkrijk of hoe het in de verschillende fasen van haar bestaan heette een koloniserende macht was die talloze landen heeft veroverd. Dat valt nu nog steeds af te lezen aan het groot aantal volkeren en etniciteiten, nationaliteiten, taalgroepen en religies binnen de huidige Russische Federatie.

Voor de politieke situatie zijn overwegingen over geschiedenis of invloedssfeer niet de hoofdzaak. Oekraïne is een soevereine staat die over zichzelf kan beslissen. Soevereiniteit in het internationaal recht gaat over het zelfbeschikkingsrecht. Dat is in 1975 voor Europese landen extra geformuleerd in de Helsinki Final Act. Dus als de meerderheid van de Oekraïners bij de EU aansluiting wil zoeken dan is het aan de EU om te bepalen of en onder welke voorwaarden het Oekraïne wil toelaten. Het is niet aan een land buiten de EU om dat een ander land te verbieden. Ondanks het wat vage idee van invloedssfeer dat zou volgen uit machtspolitiek.

Het is onjuist en in strijd met verdragen over territoriale integriteit en soevereiniteit om Oekraïne niet als een soevereine staat te beschouwen. Bekend is dat dit het Russische standpunt is dat door de Russische propaganda wordt verspreid. Zo zei Putin in april 2008 in de marge van een NAVO-top tegen toenmalig president Bush dat hij Oekraïne niet als een staat beschouwt. Dat Putin dat vanuit zijn gedachtenwereld zegt komt niet onverwachts, maar het is onbegrijpelijk dat iemand in het Westen dit standpunt zou overnemen.

Juridisch doen die overwegingen er weinig toe. Ook (het Duitstalige deel van) Zwitserland en Oostenrijk die cultureel georiënteerd zijn op Duitsland en waarschijnlijk een speciaal gevoel hebben over die relatie met Duitsland zijn soevereine landen. En zo zijn er overal ter wereld van dat soort relaties tussen landen, volkeren en minderheden in die landen. Bij Oekraïne is het niet anders. Maar dat betekent niets over de soeveriniteit of de territoriale integriteit die vanwege die culturele redenen daarom minder waard zouden zijn vergeleken bij andere landen. Dit standpunt is onwerkbaar en ongewenst omdat het het hele stelsel van het volkerenrecht omver zou kegelen. Dat zorgt voor onrust en onzekerheid en bedreigt de veiligheid tussen landen.

In het geval van Oekraïne is dat boven de normale internationale rechtsorde nog eens extra gegarandeerd in het Boedapester Memorandum van 1994 waarin de Russische Federatie, de VS en het Verenigd Koninkrijk de soevereiniteit en territoriale integriteit van Oekraïne garandeerden. Achtergrond daarvoor is dat Oekraïne na politieke druk en langlopende onderhandelingen haar verouderde, maar redelijk omvangrijke kernwapenarsenaal inleverde in ruil voor die garantie over soeveriniteit en territoriale integriteit door de drie genoemde landen doordat Oekraïne zich kwetsbaar maakte door de eigen kernwapens de deur uit te doen.

Oekraïne is meer eensgezind dan de Russen het voorstellen, maar diverser dan Oekraïners het voorstellen. Oekraïne is het meest corrupte land van Europa dat nog lang niet klaar is voor aansluiting bij de EU. Oekraïne heeft meer zelfbeschikkingsrecht dan Europese rechts-radicalen menen, maar minder manoeuvreerruimte dan de Oekraïners wensen. Het doet Oekraïne als grootste land van Europa dat geheel in dat continent ligt en cultureel zo divers is tekort om het binnen de Russische invloedssfeer te laten vallen, maar de wisselwerking met de Russen blijft wel een belangrijk onderdeel van de geschiedenis. Oekraïne is het grensland waar Oost en West elkaar ontmoeten en dat op zichzelf is aangewezen en niet op steun van anderen hoeft te rekenen.

Foto: Ansichtkaart 1918: Eerste Oekraïense Divisie op oefening- de zogenaamde blauwjassen.

Om politieke redenen ontkent Duitse politiek chaos bij opvang asielzoekers

Journalist Wierd Duk en politicoloog René Cuperus zijn in Duitsland op stap en constateren in een artikel in De Volkskrant dat de opvang van de asielzoekers (vluchtelingen/migranten) een chaos is maar om politiek correcte redenen niet wordt toegegeven door de politiek: ‘Van wanhopige vrijwilligers horen we dat het opvangsysteem volledig is ingestort – ‘In sich kollabiert‘ -, maar dat dit naar buiten toe niet mag worden toegegeven. Duk en Cuperus schetsen een ontluisterend beeld: ‘Uit gesprekken van een van ons met hulpverleners, mensenrechtenactivisten en politiewoordvoerders rijst een beeld op van onderling geweld, etnische en religieuze twisten, verkrachtingen, dwangprostitutie, van malafide private bewakingsfirma’s die in de asielzoekerscentra’s criminele zaakjes optuigen en van christenen en jezidi’s die worden gemolesteerd.’

De chaos en de wantoestanden in de asielcentra geeft radicaal-rechts wind in de zeilen. Ook in Nederland waar de PVV van Geert Wilders in de peilingen winst boekt. Om haar harde imago dat ontstond rond de Griekse schuldencrisis te verzachten nodigde kanselier Merkel Syrische vluchtelingen uit om naar Duitsland te komen. Met als gevolg dat hierdoor een stroom van allerlei groepen naar Duitsland -maar ook naar andere Noordwest-Europese landen- versneld op gang kwam zodat die nu niet meer te sturen en controleren valt.

Petitie: sluit grens vanwege veiligheid. Is het gewenst en mogelijk?

Dat wordt geen buitenlandse merkkleding, iPhone, wijn of auto’s meer voor Joey Douven want de grens moet gesloten worden ‘om zo de veiligheid van onze samenleving te kunnen waarborgen’. De bedrijvigheid in de Rotterdamse haven en op Schiphol zal sterk afnemen. De welvaart zal dalen. Als een doel de middelen heiligt, wat is er dan tegen gesloten grenzen? Is Nederland dan plotsklaps veilig met een gesloten grens? Stoppen alle binnenlandse inbrekers, graaiende bankiers en fraudeurs dan ineens hun activiteiten? Wat moeten we ons eigenlijk exact voorstellen bij gesloten grenzen? Is het een hek verstevigd met prikkeldraad van het Zwin tot aan de Eems? Moet het internet ook afgesloten worden van het buitenland? Een muur die het onheil buiten kan houden is een gedachte die alleen in het hoofd kan bestaan. Nederland als een grote gevangenis. Knus. 

Foto: Schermafbeelding van petitie ‘Sluit de grens’.

Steun voor Oekraïne in Nederlandse publieke opinie onder druk. Conservatieven en Russische propaganda zetten de toon

Anine van der Ree is D66-stemmer en fiscaal adviseur en heeft een opinieartikel over Oekraïne en het associatieverdrag met de EU in De Volkskrant geplaatst waarin ze pleit voor een neutrale positie van Oekraïne. Het gaat zijdelings over het referendum waar GeenStijl en Thierry Baudet zich achter hebben gezet en de Russische propaganda handig gebruik van maakt om verdeeldheid in Nederland te suggereren. In het artikel van Van der Ree staan opmerkelijke zinnen die tot nadenken stemmen. Maar vooral over de opvatting van soevereiniteit en territoriale integriteit en de democratische gezindheid van Van der Ree. Neem dit citaat:

Uit een hack in december 2011 door Anonymous en WikiLeaks van servers van Stratfor bleek dat dit bedrijf hecht samenwerkt met de Amerikaanse regering en veiligheidsdiensten. Veelzeggend dus om George Friedman als bron op te voeren. Neorealisten in de conservatieve hoek van de Amerikaanse politiek menen dat het belangrijk is om het op een akkoordje te gooien met de Russen. Zoals de oud-minister van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger in opinieartikelen bepleit. Neorealisten onder wie ook de conservatieve historicus John Mearsheimer reduceren politiek tot een gevecht om de macht en het vinden van een evenwicht. Ze zien ethiek en afspraken zoals vastgelegd in internationale verdragen en handvesten als secundair. Daarnaast zijn er nog de handelaren die gruwen van oorlog omdat het hun zaken schaadt en die onder alle omstandigheden zaken willen doen met agressors. De dubbele standaard van business as usual. In dat kamp bevinden zich de ideeën van Van der Ree. Thierry Baudet profileert zich als volbloed conservatief en GeenStijl is populistisch rechts.

Om twee redenen gaat Van der Ree de mist in als ze stelt dat de Oekraïense parlementsverkiezingen niet representatief waren omdat de bewoners in de Donbas niet konden stemmen. De Russische agressie is juist bedoeld om Oekraïne te destabiliseren, het in die situatie te houden en zo de voorwaarden voor toetreding tot EU en NAVO te blokkeren en het land te remmen in ontwikkeling. Niet Oekraïne is de oorlog begonnen maar Rusland. Russische onderzoekers hebben recent naar buiten gebracht dat een grote meerderheid van de bezette Donbas voor de eenheidsstaat Oekraïne is en weinig perspectief ziet in de separatisten. Het beeld is gemengder dan Van der Ree meent. De Donbas die vroeger in meerderheid op de Partij van de Regio’s van toenmalig president Janoekovitsj stemde weet ook dat hij in november 2013 op het punt stond het associatieverdrag met de EU te ondertekenen toen president Putin hem onder druk zette dat niet te doen.

De cijfers die Van der Ree aanhaalt zijn niet representatief of de meest relevante die er te vinden zijn. Ze shopt selectief. Zelfs Russische onderzoeken zijn positiever over het EU-associatieverdrag met Oekraïne dan zij suggereert. Zo vond 60% van de Russen in december 2014 in een Russisch opinieonderzoek van Levada dat Oekraïne zelf moet weten dat het een associatieverdrag met de EU sluit. Van der Ree gaat ongemerkt mee in het negatieve beeld dat de Russische propaganda verspreidt. Hoe kan het dat zij als Europese democraat vijandiger tegenover Oekraïne staat dan de meerderheid van de Russen? Zij zijn zo verstandig Oekraïners hun idee van autonomie te gunnen. Soevereiniteit heet dat. Van der Ree legt het lot van Oekraïne in handen van de Russische Federatie. Zij en anderen zijn tegen overdracht van soevereiniteit aan Brussel, maar leveren een Europees land over aan het Kremlin. Nuttige idioten wordt dat genoemd. Rare mensen die D66-democraten.

Foto’s: Schermafbeelding uit opinieartikel ‘Oekraïne heeft geen associatieverdrag nodig – maar neutraliteit’ van Anine van der Ree in De Volkskrant.

Europese Spelen in Azerbeidzjan dat Aziatisch is. Hoe kan dat?

Vandaag zijn de Europese Spelen in Baku geopend. Tevens de eerste editie van deze spelen. Meer dan 3000 kilometer verwijderd van Berlijn. Ze werden door het Europees Olympisch Comité bedacht waarvan dit land lid is. Wat heeft Azerbeidzjan met Europa te maken? Soms worden Armenië, Azerbeidzjan en Georgië tot Europa gerekend, maar vaker tot Azië. De VN of het Duitse Ständiger Ausschuss für geographische Namen (StAGN) beschouwen Azerbeidzjan als Aziatisch. Het is lid van de Aziatische Ontwikkelingsbank.

Om historische en cultuurhistorische redenen kan Azerbeidzjan niet tot Europa gerekend worden omdat het nooit deel uitmaakte van de Europese ontwikkeling. In 1920 werd het land ingelijfd bij de Sovjet-Unie. Door etnische banden heeft het een speciale relatie met Turkije. Maar ook dat land dat als bijnaam notabene Klein-Azië heeft is niet Europees, maar Aziatisch. Waarom heeft een dictatuur met een bevolking van 96% moslims dat historisch en geologisch niets met Europa van doen heeft de Europese Spelen toegewezen gekregen?

Foto 1: Azerbeidzjan (in rood) ten Westen van de Kaspische Zee en ten Zuiden van de Koema-Manytslaagte.

Foto 2: Verschillende historische afbakeningen voor de grens tussen Europa en Azië.

Tussen expansie en agressie van VS en Rusland. Hoe kleuren we onze geschiedenis in?

De wetenschappelijk discussie over de moderne geschiedenis van Rusland is een debat tussen doven. Zeker als wetenschappers zich in de politieke arena begeven en stelling nemen. Er lijken maar 2 posities mogelijk: veroordeling van Russische agressie of veroordeling van Amerikaanse expansie. Complicatie is dat er nog een andere scheidslijn door het debat loopt, namelijk een neorealistische invalshoek die alle terugbrengt tot een gevecht om de macht en ethiek zoals deze is vastgelegd in verdragen en handvesten als secundair ziet.

De Russische positie verdient begrip omdat in te zien valt dat het land zich omcirkeld voelt. Of dat nou een realiteit of een hersenschim is. Gezien de relatieve onbelangrijkheid van de Russische economie en de stokkende ontwikkeling van een staat die nog niet eens alle gebieden van het eigen territorium ontwikkeld heeft is dat trouwens een merkwaardig uitgangspunt. Zowel van de vermeende omcirkelaar die uit niets een vijandbeeld creëert en daarmee Rusland groter maakt dan het is. Als van de vermeende omcirkelde die om binnenlandse redenen de oorlogsretoriek opklopt om de positie van een machtscentrum te vestigen.

In terugblikken op de oorzaak van de Russisch-Oekraïense oorlog van 2014-2015 geeft de bronvermelding uitsluitsel over de stellingname. Als iemand verwijst naar de ‘offensieve neorealist’ John Mearsheimer dan houdt dat een veroordeling van de Amerikaanse buitenlandse politiek sinds president Clinton in en een veroordeling van de expansie van de NAVO in Europa sinds de ineenstorting van de Sovjet-Unie. Iemand die verwijst naar het Handvest van de VN 1945, de Helsinki Final Act 1975 of het Boedapester Memorandum 1994 trekt de ethische kaart en maakt verdragen en afspraken geen afgeleide van het machtsspel tussen landen vanwege het idee dat in de geopolitiek tussen landen een evenwicht vooral tot stand komt als gevolg van de botsing van de macht. Zo iemand gaat uit van soevereiniteit en internationale grenzen van staten.

Zowel de agressie in de Amerikaanse buitenlandse politiek van de laatste 25 jaar als het zelfbeeld van de VS dat het exceptioneel is verdienen kritiek. ‘It is extremely dangerous to encourage people to see themselves as exceptional, whatever the motivation’, schreef de Russische president Putin in september 2013 in een ingezonden brief in de New York Times. Putin heeft gelijk over de VS, maar poetst weg dat hij niet anders doet dan Rusland als exceptioneel voor te stellen. Sprekend in de Duma in maart 2014 over het Westen en vooral de VS: ‘They have come to believe in their exclusivity and exceptionalism, that they can decide the destinies of the world, that only they can ever be right. They act as they please: here and there, they use force against sovereign states, building coalitions based on the principle “If you are not with us, you are against us.”’

De slotsom? Rusland en de VS claimen dat ze exceptioneel zijn, maar zijn dat vooral in grofheid en arrogantie jegens andere landen. Russische agressie tegenover kleinere landen in de eigen achtertuin vanwege een claim op deze landen is ongewenst. Het gooit internationale verdragen van 1945 tot 1994 uit het raam, en trekt Europa daarmee op onbekend terrein. Over de uitbreiding van de NAVO zijn rond 1990 nooit afspraken in verdragsvorm gemaakt tussen de toenmalige leiders van het Westen en de Sovjet-Unie. Volgens Helsinki 1975 kan het ene land de soevereiniteit van een ander land niet weggeven. Centraal-Europese landen hebben vanuit hun ervaring met de Sovjet-Unie vaak tegen de zin van West-Europa en de VS aangedrongen op opname in de NAVO. Dat gaf verzwakt Rusland het excuus in handen dat het omcirkeld en bedreigd werd en zich wapenen moest. Dit aan Russische leiders gegeven voorwendsel is de grote fout van de recente Europese geschiedenis.

Foto: Opschrift in de middelste toren van het Amerikaanse slagschip USS New Jersey dat operationeel was van 1942 tot 1991: ‘Those who oppose will meet me; Democracy at any cost’.

Trendbreuk van Rusland in internationale politiek is het probleem

De positie van de VS is merkwaardig in Oekraïne. Voor de publieke tribune zegt het het als een zaak voor de Europeanen te beschouwen, maar achter de schermen is het al jaren bezig om de eigen positie in Oekraïne te verstevigen. Het zou wereldvreemd zijn om te vermoeden dat landen anders opereren. Het is ook logisch dat de Russische Federatie buiten de eigen grenzen de strategische belangen verdedigt. Dat recht heeft het evenzeer als de VS of de EU. Rusland claimt zelfs meer recht omdat Oekraïne de eigen achtertuin zou zijn.

Geopolitiek is een realiteit. Grote landen sturen, manipuleren en trachten direct of liefst indirect -zodat het het meest onzichtbaar is- hun belangen te behartigen. Via omkoping, spionage, invloed, druk of chantage.

Die vrije ruimte van manipulatie, beïnvloeding en vestiging van belangen door Rusland, de VS of China is wat de voormalige Amerikaanse defensieminister Donald Rumsfeld de known unknowns noemde. We weten dat het bestaat, het kan alleen niet gespecificeerd worden. Belangen werken binnen kaders die landen min of meer van elkaar aanvaarden. En die historisch gegroeid zijn. Dat kan een luisterpost in Polen of op Cuba zijn. Of een spionagesysteem. Of een black budget. Immers alle grote landen hebben een eigen veiligheidsindustrie waarin politiek, bedrijfsleven, media, wetenschappers en inlichtingendiensten hecht samenwerken.

Landen met tegengestelde belangen handelen met een zekere consensus en onderlinge verstandhouding binnen contouren. Als bedriegers onder elkaar die elkaar een poot uit willen draaien, maar waarvan iedereen wel dezelfde spelregels onderschrijft. Geopolitiek als psychologie van de boevenbende. Zelfs als het gaat om illegale acties zoals het met ondemocratische middelen omverwerpen van een vijandig staatshoofd wordt gepoogd dit te maskeren en op een oneigenlijke manier te legaliseren. Het overtredende land beseft dat dat verstandiger is. Een land wenst binnen de interne creditering van het onderlinge systeem van overtredingen er zo licht mogelijk voor aangeslagen worden. Op weg naar de volgende brandhaard of illegale actie.

Acties door de Russische Federatie van de afgelopen 7 jaar in Zuid-Ossetië, Abchazië, Moldavië, Transnistria, de Krim en Oost-Oekraïne kunnen als een trendbreuk gezien worden van deze schets. Door de contouren van de internationale rechtsorde in woord of handeling ter discussie te stellen geeft het de subversieve acties een andere inhoud. Het uitgangspunt ‘agree to disagree’ van tegenstanders die ondanks tegengestelde belangen volgens identieke patronen handelen binnen een stilzwijgend overeengekomen en historisch gegroeid handelingskader wordt doorbroken. Rusland ontkent wat het doet, wat het is en waarheen het naar op weg is. Dat maakt dat het gemeenschappelijke gesprek dat zelfs in de Koude Oorlog nog altijd een ondergrens van verstandhouding bood niet meer mogelijk is. In postmoderne non-communicatie. Daarom dienen de acties van Rusland en de VS die geen haartje van elkaar in doortraptheid verschillen, anders beoordeeld te worden.

Foto: Toenmalig vice-president Richard Nixon en de toenmalige leider van de Sovjet-Unie Nikita Chroetsjov tijdens diens bezoek aan de VS, 1962.

Evenaart het verraad van Minsk-II het verraad van München 1938?

We schatten gebeurtenissen niet op waarde als ze in ontwikkeling zijn. Nog moeten bezinken. Zoals in 1938 mensen niet doorhadden wat het Verdrag van München betekende. Tussen Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Italië over de toekomst van Tsjecho-Slowakije. Nu is er na Minsk-I, Minsk-II tussen Frankrijk, de Russische Federatie, Duitsland en Oekraïne over Oekraïne. Sommigen zoals de Litouwse oud-president Vytautas Landsbergis vinden het verraad van Minsk-II jegens Oekraïne groter dan het verraad van München jegens Tsjecho-Slowakije. Wie weet, de knieën van Europa lijken nog slapper dan toen. Minsk-II zit boordevol weeffouten. Zoals het niet bespreken van de Russische bezetting van de Krim. Of het verzwijgen van Russische troepen in Oost-Oekraïne. Nederland concentreert zich op de MH17. Een vlucht. Niets anders. 

Akkoord over Oekraïne. Strijd gaat door. EU moet initiatief nemen

In Minsk is een akkoord bereikt over Oost-Oekraïne tussen Rusland, Oekraïne, Frankrijk en Duitsland. Ook de separatisten hebben hun handtekening eronder gezet. Het akkoord wordt fragiel en niet ideaal genoemd. De gevechten gaan vooralsnog door. Een staakt-het-vuur moet op 15 februari ingaan. Volgens afspraak krijgt Oekraïne controle over de Russisch-Oekraïense grens. Essentieel om de toevoer van manschappen, materiaal en bevoorrading vanuit Rusland te stoppen. Zwaar materiaal moet uit het gebied worden teruggetrokken, zodat honderden tanks en zwaar geschut terug naar Rusland moeten. Maar pas na een politiek akkoord. Niet valt in te zien dat de separatisten ook werkelijk de controle over de grens aan Oekraïne zullen overdragen.

Europa worstelt met het vervolg. Het kan vanwege onderlinge verdeeldheid achterover leunen en alles bij het oude laten of een pakket maatregelen op de rails zetten om deze oorlog definitief te beëindigen. Dat laatste verdient de voorkeur omdat Europa hierdoor het initiatief naar zich toe kan trekken. De economische sancties tegen Rusland werden op 21 maart 2014 van kracht vanwege de schending van de territoriale integriteit, soevereiniteit en onafhankelijkheid van Oekraïne. In enkele rondes werden ze uitgebreid. Belangrijkste reden was de in de Algemene Vergadering van de VN door een meerderheid beschouwde onrechtmatige annexatie van de Krim door Rusland. Dit gebied is door Rusland nog steeds niet teruggeven aan Oekraïne.

Als een akkoord het houdt dan dient zich een pakket maatregelen aan dat in samenhang en gelijktijdig uitgevoerd moet worden: 1) Training van het Oekraïense leger met moderne wapens en tactieken door de VS en Europese bondgenoten; 2) Aanscherping van economische sancties door Rusland af te sluiten van het internationale betalingssysteem SWIFT en de Westerse tegoeden van president Putin en zijn zakenpartners te confisceren; 3) Politieke isolatie van Rusland in de internationale gemeenschap en neutralisering van de extremistische anti-Europese partijen; 4) Samenwerking met China en de Centraal-Aziatische republieken om invloed Rusland terug te dringen; 5) Samenwerking met anti-Putin minderheden in de Russische Federatie.

Schotse onafhankelijkheidsstreven toont dat Oekraïne kansen mist

De president van Catalonië Artur Mas zou in een referendum voor Schotse onafhankelijkheid ‘ja’ stemmen. Hij legt uit dat Catalonië een referendum door de Spaanse regering onthouden wordt. Mas meent dat als een meerderheid van de Schotten ‘ja’ stemt dat door de EU zal worden erkend en Schotland door onderhandelingen een plek in de EU krijgt. Juist vanwege de zorgvuldige procedure en voorbereiding.

Op een ander front meent de Oekraïense zender Ukraine Today dat gebruikers van sociale media die het Kremlin steunen in het streven naar onafhankelijkheid van de Schotten parallellen ziet met het streven naar onafhankelijkheid in Oekraïne. Maar eerder is het omgekeerde waar. Het Schotse referendum is volgens alle partijen wettelijk, goed georganiseerd, tijdig gepland (al in 2012), heeft maatschappelijke steun en is door overleg tussen vertegenwoordigers van het Schotse en het Britse parlement tot stand gekomen.

Niet door geweld, maar met overleg is het Schotse referendum tot stand gekomen. Dat is de enige juiste manier om te beslissen over onafhankelijkheid. Wellicht was dat begin 2014 in Oekraïne onmogelijk omdat evenals in Spanje de centrale macht uit angst zo’n referendum niet toe wilde staan. Maar het opdelen van een staat is ook niet niks en vraagt tijd en geduld. Bij een boedelscheiding wat de afscheiding van een regio is dienen complexe belangen uit elkaar geknoopt te worden. Dat vraagt rust, overleg en bezinning.

Degenen in Oekraïne die naar onafhankelijkheid streven, zoals op de Krim of de Donbass hadden hun oprechtheid getoond als ze evenals de Schotten of de Catalanen niet hun toevlucht tot haastige manipulatie van referenda of geweld hadden genomen. Ook nog eens met inroepen van hulp uit andere landen. Het onafhankelijksheidsstreven van de staat Azawad in Noord-Mali maakt duidelijk dat het omvormen van een stateloze staat tot een staat een traag proces is dat niet overhaast moet worden. Juist om de culturele bedding van onderop vorm te geven en volken tijd te geven om te wennen aan een idee van verzoening.