Tussen goedpraters en kwaadsprekers: meeste Nederlanders zwegen in 2015 over de vluchtelingen

2015 was lastig. Vluchtelingen namen met gevaar voor eigen leven en dat van hun kinderen de boot naar Europa. Opvang had geen halszaak moeten zijn, maar de reactie erop legde van alles bloot en voedde de onzekerheid. Mede door een slechte voorbereiding van de landelijke overheid die afgelopen jaren tegen het advies van het COA in opvanglocaties had gesloten. In een reactie op die reactie kwam het Nederlands kabinet met misleiding en spin om eigen falen en verdeeldheid te verhullen door de spreekwoordelijke Apotheker van Aleppo als hoogopgeleide vluchteling te presenteren met de suggestie dat hij snel bij ging dragen aan de Nederlandse economie, terwijl uit Duits onderzoek blijkt dat slechts 10% van deze vluchtelingen hoogopgeleid is. In Nederland is 30% van de bevolking hoogopgeleid. In vooral de regionale media verschenen ineens kunstzinnige, musicerende en vluchtelingen zoals wij die redelijk Engels spraken, terwijl de analfabeten, de door oorlog getraumatiseerden en religieuze hardliners onder de vluchtelingen buiten beeld bleven.

De reactie legde veel bloot dat onder druk niet klopte en de werkelijkheid niet weerstond. Er was de onmacht van de EU om door te pakken en een strategische visie te formuleren op het eigen functioneren. De EU was niet in staat om de eigen buitengrenzen te bewaken. Er was het gebrek aan bestuurlijk besef van het openbaar bestuur op gemeentelijk niveau om het belang van de eigen burgers voorop te zetten. Bij vestiging van azc’s moesten vele burgemeesters er door protest aan herinnerd worden dat ze niet volgens partijpolitieke lijnen hun partijgenoten in Den Haag moesten volgen, maar ingehuurd waren om het belang van de eigen inwoners voorop te zetten. Er was een harde kern van buitenlandhaters die door zowel het ontbreken van de controle op en registratie van de vluchtelingstroom alsook door de tweespalt in het kabinet tussen VVD en PvdA en de aantoonbaar te rooskleurige verhalen als een geschenk munitie in handen kreeg. Er was een meerderheid van bezorgde burgers die zich zowel niet thuis voelde bij de verhullende verhalen van kabinet en overheden die overduidelijk de regie verloren hadden als bij degenen met een ideologie van haat die het niet ging om het vinden van een oplossing, maar om het politiseren van iets wat in aanleg gewoon probleembeheer was.

Door de tweespalt die feitelijk een driespalt was werd 2015 een schizofreen jaar omdat velen vreesden door overreactie en lui denken ingedeeld te worden bij de verkeerde groep. Ze waren op hun dood om door associatie waartegen geen weerwoord bestond gestigmatiseerd te worden en hielden daarom meer dan ze eigenlijk wilden hun mond. Dit alles ging ten koste van de redelijke middenweg die onnodig verzwakte en ruim baan gaf aan de goedpraters en de kwaadsprekers. De meerderheid van goedwillende Nederlanders heeft niets tegen vluchtelingen , maar maakt zich vooral ongerust over de eigen toekomst en dat van hun kinderen.

Foto: Minister Ploumen met de fiets in het VN-vluchtelingenkamp Al Zaatari, maart 2015. Credits EPA / Jamal Nasrallah.

Vluchtelingen zijn laagopgeleid. Waarom horen we dat niet van media en politiek?

Maakt het uit of een vluchteling hoogopgeleid is? Of creatief is en muziek maakt of beelden hakt? Blijkbaar wel, want politici als minister Lodewijk Asscher van Integratie hebben het in de media niet toevallig over de Apotheker uit Aleppo die een bijdrage kan leveren aan de samenleving, terwijl er 580.000 werklozen zijn. Onder wie vele hoogopgeleiden. Albert de Voogd van de Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF vertelde in september 2015 tegen de NOS zelfs dat 70% van de vluchtelingen hoogopgeleid was. Hoe De Voogd dat wist is een raadsel omdat door het ontbreken van actuele cijfers en de chaos in de registratie niemand het weet. Waarom buitenlandse hoogopgeleiden op de arbeidsmarkt de voorkeur zouden genieten boven hoogopgeleide Nederlandse werklozen die ook nog eens het Nederlands meester zijn is een ander raadsel. Van bedrog.

Het is andersom zoals uit Duitse cijfers blijkt, Die Welt zette het deze maand in een bericht op een rijtje. De vluchtelingen zijn laagopgeleid. Twee van de drie vluchtelingen kan niet lezen. Zo’n 10% van de vluchtelingen die nu naar Duitsland komen is hoogopgeleid, dus 90% is dat niet. In Nederland is zo’n kleine 30% van de beroepsbevolking hoogopgeleid. Dat is driemaal zo hoog. De nu naar Nederland komende vluchtelingen die niet kunnen lezen of schrijven geeft de hoogopgeleide, werkloze Nederlanders juist de kans op een baan.

De politiek heeft het niet over de Hoerenloper uit Homs of de Lopende-bandmedewerker uit Latakia. Zoals uit het item van Omroep Brabant blijkt doen de media eraan mee om het door het kabinet opgeroepen beeld van creatieve, hoogopgeleide en ’nuttige’ vluchtelingen te bevestigen. Het is een zo overduidelijk onjuist beeld dat niet aansluit bij de werkelijke situatie dat het onbegrip en in sommige gevallen zelfs agressie oproept bij degenen die het beeld doorprikken. En zich niet gehoord voelen. Waar zijn politiek en media mee bezig? Ook over huisvesting van statushouders in sociale huurwoningen die niet ten koste zou gaan van allen met oude rechten op wachtlijsten liegt de overheid. De taartpunt wordt kleiner als er meer mee-eten. Heeft de overheid zo weinig zelfvertrouwen en geloof in de goede afloop dat het daarom de beeldvorming blijft manipuleren? Het lijkt er sterk op. Zo roepen overheden door het uit de weg gaan van de waarheid het onheil over zich af.

Twijfel. Heeft het CBS nog grip op de niet-westerse allochtonen?

Heb ik iets tegen ouderen of niet-westerse allochtonen? Welnee. Gelegd langs de religieuze meetlat heb ik met deze twee groepen echter het minste omdat ze in meerderheid godsdienstig zijn. Niet dat mensen niet godsdienstig zouden mogen zijn. Nederland kent vrijheid van godsdienst die een van de beste ter wereld is. Hoewel ik niks met godsdienst heb ben ik daar trots op en hoop ik dat dat zo blijft. Secularisme biedt prima bescherming en steun voor pluriformiteit en diversiteit. Als hoogopgeleide mannelijke autochtoon vind ik het best. Voor de groep ouderen valt te verwachten dat op termijn het aandeel godsdienstigen fors terugloopt.

Hoe zich dat bij niet-westerse allochtonen ontwikkelt valt te bezien. Je zou verwachten dat ze het voorbeeld van hun seculiere omgeving -weliswaar op afstand- volgen. Maar daar ziet het niet naar uit, het aandeel godsdienstigen loopt in vier jaar slechts minimaal terug. Hoe kan dat gebeuren of kloppen de cijfers niet? Wie weet onderhand nog wat niet-westerse allochtonen zijn en wat niet? Voorzichtige conclusie: de cijfers van het CBS geven de werkelijkheid niet weer en hebben geen grip meer op de groep niet-westerse allochtonen.

Zie hier voor onderzoek ‘Religieuze betrokkenheid van bevolkingsgroepen, 2010–2014’ van Hans Schmeets en Carly van Mensvoort.

Foto: Schermafbeelding van persbericht ‘CBS: Aandeel religieuzen verder gedaald, behalve bij niet-westerse allochtonen en ouderen’ van 13 mei 2015.