Een jaar na 24 februari 2022: Terugblikken op Russisch – Oekraïense oorlog

Ali Velshi beredeneert dat president Trump tussen 2017 en 2021 de kans voor president Poetin creëerde om Oekraïne onder druk te zetten. Publiekelijk zei Trump in Helsinki in juli 2018 dat hij Poetin meer vertrouwde dan Amerikaanse inlichtingendiensten. Trump vertraagde het leveren van de antitankraket Javelin ondanks brede steun daarvoor in de Senaat, zodat Oekraïne zich niet kon verdedigen tegen Russische tanks die ook toen al Oekraïense appartementengebouwen kapotschoten. Uiteindelijk stond Trump in 2018 toe de Javelins aan Oekraïne te leveren.

Een Amerikaans MSNBC-perspectief van Velshi mist de toenmalige terughoudende, om niet te zeggen naïeve houding van West-Europese landen als Duitsland die wellicht Poetins bedoelingen begrepen om met energie en atoomwapens Europa te bedreigen, maar daar uit economisch gewin, labbekakkerigheid en angst niet naar handelden. Hoe krom en incompetent Trump toen ook handelde door de positie van Joe Biden en zijn zoon Hunter als voorwaarde voor levering van de Javelins te stellen, uiteindelijk was het wel de VS die vertraagd leverde. En West-Europa niet.

Komende week is het op 24 februari een jaar geleden dat de troepen van de Russische Federatie met een grootschalige invasie een nieuw hoofdstuk schreven in de Russisch – Oekraïense oorlog die in 2014 begon met de inname van de Krim en delen van Oost-Oekraïne door Russische troepen.

Die invasie is een militaire mislukking door incompetent handelen van de Russische krijgsmacht, de goede tegenstand van de Oekraïense krijgsmacht en de onmogelijkheid om zo’n groot land als Oekraïne met een strijdbare, trotse bevolking die zich verenigt tegen de buitenlandse agressor onder controle te krijgen. Laat staan voor langere tijd onder controle te houden.

Poetin mikte op de omverwerping in Kyiv van de regering Zelensky, maar dat mislukte omdat Oekraïense en Amerikaanse inlichtingendiensten tijdig van de plannen om Zelensky te vermoorden op de hoogte waren zodat het Oekraïense leger er op kon anticiperen. Feitelijk was Poetins invasie na drie dagen al mislukt. Zelfs als de Russische krijgsmacht professioneler in Oekraïne had geopereerd dan het afgelopen jaar deed, dan nog was de invasie mislukt.

Het is vaker gezegd dat Poetin weinig strategisch inzicht heeft en mede om publicitaire binnenlandse redenen tactische voordeeltjes zoekt die voor zijn land op de langere termijn strategisch averechts uitpakken. Poetin denkt uitsluitend op de korte termijn. Hij mag dan een geslepen, wereldwijze KGB’er zijn, maar als staatsman heeft hij zich niet bewezen. Hij hangt aan de macht en de ontwikkeling van zijn land of het welzijn van andere landen is daaraan ondergeschikt.

Dat is de mentaliteit van de maffia met als enig verschil dat die liefst onzichtbaar opereert om zomin mogelijk op te vallen, terwijl Poetin het omgekeerde doet en zijn misdaden publicitair uitvergroot. Dat doet hij om zijn bevolking onder de duim te houden en het Westen te intimideren. Maar dat laatste lukt steeds minder omdat de Russische krijgsmacht niet geloofwaardig opereert in Oekraïne en Russische wapens tekortschieten tegenover westerse wapens.

Poetin mobiliseert zowel slecht geoefende mobiks die kanonnenvoer in Oekraïne zijn als westerse landen die wakker zijn geworden en beseffen dat het gevaar van een agressieve Poetin die liegt en zich niet aan de regels van de internationale rechtsorde houdt ook hen raakt, zijn afgekickt van goedkoop Russisch gas en olie, en nog steeds met de voet op de rem Oekraïne militair steunen omdat ze in hun achterhoofd bang zijn voor Poetins dreiging met atoomwapens.

Omdat het een jaar geleden is dat de krijgsmacht van de Russische Federatie grootschalig Oekraïne binnenviel zijn er vele documentaires gemaakt om daar bij stil te staan. Vooral de Britse en Duitse publieke omroep en het Frans-Duitse ARTE besteden er aandacht aan.

Ze kiezen verschillende invalshoeken, zoals de macht van Gazprom en energie als Russisch wapen, de internationale diplomatie tussen het Westen en Poetin (inclusief de Europese machteloosheid), de schaduwmacht van de Wagner Groep, de propaganda en de informatie-oorlog, het menselijk lijden van de Oekraïense bevolking, de komende heropbouw van Oekraïne en de volkenrechtelijke complicaties om Poetin en zijn medestanders voor oorlogsmisdaden ter verantwoording te roepen.

En de voorgeschiedenis met Trump die Poetin het idee gaf dat het Westen net als in 2014 Oekraïne in de steek zou laten. in 2014 was het trouwens president Obama die Oekraïne liet vallen. Dat gebeurde in 2022 niet. Hoewel aarzelend kwam het Westen Oekraïne te hulp.

Of dat komt omdat Poetin door zijn herhaalde leugens in het Westen zijn geloofwaardigheid en mojo heeft verloren en de afschrikking van de Russische krijgsmacht is uitgewerkt door de slechte resultaten op het slagveld is onduidelijk. Om dat allemaal te begrijpen en de vele losse eindjes met elkaar te verbinden staan we stil bij de Russisch – Oekraïense oorlog die de wereld op zijn kop heeft gezet.

Is de verbranding van een koran door een rechts-extremist sabotage om de toetreding van Zweden tot de NAVO te dwarsbomen?

Woordvoerder Ned Price van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken gaat in op de verbranding van een koran in Zweden door een Deens-Zweedse rechts-extremist en de relatie tussen landen en kandidaat-landen binnen de NAVO. Zweden en Finland hebben gezien de Russische dreiging in 2022 gezegd toe te willen treden tot de NAVO, maar de Turkse president Erdogan houdt de toetreding van Zweden tegen. Telkens komt hij met nieuwe bezwaren.

Price wijst erop dat de verbranding van een koran voor de Turkse ambassade in Zweden door de rechts-extremistische Rasmus Paludan weerzinwekkend en weinig respectvol is.

Paludan geeft met zijn daad Erdogan en de Russen munitie om hun pijlen te richten op Europa en de NAVO. Dat roept de vraag op in wiens belang Paludan handelt. Was het bewuste sabotage van Paludan om met zijn verbranding de toetreding tot de NAVO van Zweden te bemoeilijken? Vooralsnog zijn daar geen aanwijzingen voor. Maar het is niet onmogelijk dat dit naast zijn islamhaat Paludans streven is.

Europese rechts-extremisten werden altijd ondersteund door het Kremlin om verdeeldheid te zaaien binnen de EU. Maar sinds de grootschalige invasie van Oekraïne en het buitensporig gebruik van geweld door de Russische Federatie tegen de Oekraïense burgerbevolking hebben rechts-extremisten afstand van het Kremlin genomen.

De cultuuroorlog over verbrande korans of vermeend respectloze beweringen over de islam is een afleiding voor de slechte sociaal-economische situatie in landen als Turkije of de Russische Federatie. Daarom is een in Europa publiekelijk verbrande koran een zegen voor een onder druk staande economisch zwak opererende autoritaire leider.

De verbrande koran dient voor Erdogan om op een tamelijk goedkope manier kiezers aan zich te binden. Op 14 mei 2023 zijn er verkiezingen voor parlement én Turkse presidentschap. De populairiteit van Erdogan staat onder druk door de slechte economische situatie en de gierende inflatie. De populaire burgemeester van Istanbul Ekrem İmamoğlu is een mogelijke presidentskandidaat van de oppositie. Hij kan een geduchte concurrent van Erdogan zijn, maar Erdogan probeert hem door rechtszaken uit te sluiten. Daar loopt nog een beroep tegen van İmamoğlu.

De pro-Poetin Tsjetsjeense leider Ramzan Kadyrov veroordeelt de verbranding van de koran, maar gaat verder als hij zegt dat die geïnitieerd en betaald zou zijn door de Zweedse autoriteiten.

Dat is een onbewezen, maar op het eerste gezicht niet geheel onlogische bewering omdat de rechts-extremistische Zweden Democraten van Jimmie Åkesson gedoogpartner van de huidige Zweedse regering zijn. Net als Paludan wil Åkesson de EU ondermijnen, maar bij nader inzien klopt Kadyrov’s bewering niet omdat de Zweden Democraten sinds 2022 voor toetreding van Zweden tot de NAVO zijn.

De verbranding van de koran door Paludan voedt Kadyrov in zijn verwijt dat in Europa en de NAVO Satanisten aan de macht zijn. Het vervangt eerdere Russische verwijten over neo-nazi’s, pedofielen en anti-christelijke types die de cultuuroorlog tegen het Westen voedden. Niets is zo veranderlijk als een vijandbeeld dat steeds moet worden geactualiseerd als andere vijandbeelden als te ongeloofwaardig zijn ontmaskerd.

Kanselier Scholz doelwit van kritiek vanwege zijn optreden over de levering van tanks aan Oekraïne

Schermafbeelding van deel artikel ‘Niet de VS, maar Duitsland heeft voor Oekraïne de sleutel tot tanks in handen‘ van 20 jan 2023 op Nu.nl.

Het is maar net hoe je kijkt naar ‘de sleutel tot tanks‘ die Duitsland, de VS en Europese landen als Polen, Finland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk in handen hebben. Alle ogen zijn gericht op Duitsland. Dit onderwerp is Chefsache. Het ligt dus in handen van kanselier Olaf Scholz.

Formeel lijkt Duitsland als producent van de Leopard2-tanks die sleutel in handen te hebben, maar mentaal, publicitair en machtspolitiek niet. Mijn reactie bij bovenstaand artikel:

Het is onbegrijpelijk dat de Duitse kanselier Scholz zich om partijpolitieke redenen laat gijzelen door de linkerflank van zijn partij de SPD. En door rechtse SPD’ers als oud-kanselier Schröder die met geld door het Kremlin is gekocht. 

De argumenten van Scholz kloppen niet. Hij zegt een Alleingang van Duitsland te willen vermijden, maar door zijn oppositie tegen de levering van Leopard2-tanks aan Oekraïne stelt hij zich alleen op en vervreemdt zich van de VS en de Europese NAVO-bondgenoten. Zoals Duitsland jarenlang een Alleingang ging met de steun voor gaspijpleiding Nord Stream. 

Duitsland heeft nog meer dan Nederland de krijgsmacht verwaarloosd. Die is in deplorabele staat. Ook de in 2022 toegezegde investering van 100 miljard euro in de krijgsmacht, de Zeitenwende, heeft nog tot geen enkele actie van Scholz geleid. 

Scholz laat zich in zijn Rusland-beleid kennen als aarzelend, bang en eigenwijs. Hij beschadigt in en buiten de EU het aanzien van Duitsland dat mentaal hapert.

NOS Journaal blundert in berichtgeving over uitslagen Amerikaanse tussentijdse verkiezingen

Schermafbeelding van de actuele verkiezingsuitslagen van de New York Times van 21.14 uur op 10 november 2022.

Wat is er aan de hand met de berichtgeving van het NOS Journaal over de Amerikaanse tussentijdse verkiezingen? Die zit vol missers. Er worden elementaire fouten gemaakt. Door zowel verslaggevers als bureauredactie die de tekst aanlevert voor de nieuwslezer. Is er niemand met kennis van zaken en overzicht die dit soort fouten uit de bulletins houdt?

In een bulletin van enkele dagen geleden was het verslaggeefster Simone Tukker die de kern miste voor de reden van de runoff tussen Warnock en Walker voor een Senaatszetel in Georgia. Dat had niet’s te maken met het kleine verschil tussen de twee kandidaten zoals ze beweerde, maar met het feit dat geen van hen meer dan 50% van de stemmen achter zich had verzameld. 

Het 8-uur Journaal van 10 november 2022 (Seizoen 55 Afl. 224) schoot een nog grotere journalistieke bok. Nieuwslezer Rob Trip zei dat de strijd in het Huis van Afgevaardigden was beslist in het voordeel van de Republikeinen. Met 24 zetels meer.

Dat is onjuist. Trip liet een tussenstand zien met Republikeinen 209 en Democraten 185 zetels en concludeerde daaruit dat dat de eindstand was. Voor een meerderheid in het Huis zijn 218 zetels nodig. Geen van de partijen heeft op dit moment dat aantal bereikt. Er druppelen nog steeds uitslagen binnen. Er is zelfs nog een hele kleine kans dat de Democraten hun meerderheid in het Huis nipt behouden. De marges zijn flinterdun. Vele uitslagen in California laten nog op zich wachten. 

Vervolgens ging dezelfde Simone Tukker in Atlanta Georgia in gesprek met een Republikeinse jongere. De context van dat gesprek was dat de runoff op 6 december tussen Warnock en Walker beslissend zal zijn voor de meerderheid in de Senaat. Hoe journalistiek relevant was de focus op deze runoff?

Het is nog onduidelijk of de runoff van belang is. Als de Democraten de Senaatszetels in Nevada en Arizona winnen wat door verkiezingsdeskundigen niet onwaarschijnlijk wordt geacht, dan hebben ze 50 zetels. Met de stem van vicepresident en voorzitter van het Huis Kamala Harris is dat een werkbare meerderheid.

De runoff tussen Warnock en Walker is dan niet meer van belang voor de meerderheid in de Senaat. Waarom was de verslaggeefster niet in Arizona of Nevada waar het verschil wordt gemaakt en bleef ze in Georgia waar voorlopig niets nieuws meer te melden valt?

Hoe kan het dat het NOS Journaal er zo’n journalistieke puinzooi van maakt? Het is een raadsel. Bezuinigingen, personeelsgebrek, vakantie, slechte coördinatie? Het overzicht in vele buitenlandonderwerpen lijkt steeds meet te ontbreken. Ook over Oekraïne worden wilde speculaties gedaan of irrelevante zaken als belangrijk gemeld. En trouwens, waarom worden dit soort fouten nooit publiekelijk erkend? In een rubriek correctie en aanvulling.

Het NOS Journaal doet, waarschijnlijk onbewust, aan misleiding van de kijker. Goede nieuwsvoorziening is het niet. Dat is beschamend voor het belangrijkste journaalbulletin van de Nederlandse publieke omroep. Wie grijpt er in om de buitenlanddesk van NOS Nieuws op een hoger peil te brengen? Dit soort fouten worden bij een schoolkrant nog niet gemaakt. Maar wel bij het NOS Journaal.

Kremlin besteedt honderden miljoenen aan geheime buitenlandse politieke campagnes. Ook in Nederland?

Schermafbeelding van deel artikel ‘Russia spent millions on secret global political campaign, U.S. intelligence finds‘ van Missy Ryan in The Washington Post, 13 september 2022,

Het Kremlin gebruikt niet traceerbare kleine bedragen uit een geheime kas om invloed te kopen bij politici in Europa, Afrika en elders. In totaal zou het om 300 miljoen USD gaan. Dat blijkt uit dit artikel van 13 september 2022 voor de Washington Post van Missy Ryan.

De Amerikaanse regering gaat door gedeeltelijke openbaarmaking van dit Russische schema in de tegenaanval om de Russische invloed te neutraliseren. In het bijzonder waar het de doelmatigheid van sancties tegen de Russische Federatie betreft.

Vraag in elk land is of een deel van die Russische geheime fondsen daar terecht is gekomen. In Nederland wordt Thierry Baudet met zijn politieke partij FvD ervan verdacht om via de Russische tussenpersoon Vladimir Kornilov contact met het Kremlin te hebben gehad. Of wellicht nog te hebben met andere Russen. De informatie uit het artikel maakt de vraag naar de Russische relatie van Baudet opnieuw actueel.

Zembla heeft er nog in 2020 onderzoek naar verricht, maar kon het bewijs niet rond maken. De onthulling of er Russisch geld is doorgesluisd naar FvD zal moeten komen uit Amerikaanse bronnen. Want die hebben naar verluidt FvD in het vizier als onderdeel van het Russische propaganda-apparaat in het Westen. 

Baudet herhaalt in Tweede Kamer en publiciteit steevast de talking points van het Kremlin. Zonder dat het erop lijkt dat hij op de ideologische lijn van het Kremlin zit. Want hoe kan een Nederlandse nationalist die zich sterk maakt voor de Nederlandse natiestaat tegelijk het militair-nationalisme van Poetin omarmen dat dat exclusief claimt voor de Russische natiestaat? Een en ander rijmt niet.

Vraag is als die informatie bestaat die in dit artikel wordt genoemd wanneer de Amerikaanse regering het opportuun vindt om delen daarvan te openbaren. Bijvoorbeeld over FvD. Gebeurt dat dan in samenspraak met Europese partners?

Denkbaar is dat over Europese partijen die in een relatie tot het Kremlin staan en in peilingen voor landelijke verkiezingen hoog scoren deze informatie naar buiten wordt gebracht. Hoe is dat bijvoorbeeld in Italië waar Salvini’s partij niet en Giorgia Meloni’s partij wel de sancties tegen de Russische Federatie steunt?

Van Middelaar mist kans om verstandig te praten over Biden en MAGA-Republikeinen

Schermafbeelding van deel column ‘Biden mist kans om polarisatie te overbruggen’ van Luuk van Middelaar in NRC, 7 september 2022.

Met NRC-columnist Luuk van Middelaar ben ik het vaker oneens. Zoals toen hij in 2018 de levering door de VS van Javelin-antitankwapens aan Oekraïne als escalatie zag. Ik zag in de levering juist het omgekeerde: deëscalatie. Ik meen dat de grootschalige fase in de Russisch-Oekraïense oorlog van februari 2022 Van Middelaars ongelijk heeft bevestigd. Tijdige levering van westers geavanceerd militair materiaal aan Oekraïne had Poetin van de invasie kunnen weerhouden.

In mijn commentaar ‘De kruisstelling van Luuk van Middelaar over Oekraïne‘ van 18 januari 2018 zei ik: ‘Niet de Sovjet-Unie of de Russische Federatie zijn bedrogen door het Westen, maar opinie-leiders als Luuk van Middelaar laten zich om de tuin leiden door Russische retoriek die het verleden verkeerd voorstelt. Hun mening weerklinkt zelfs met een valse echo tot in Washington en op het slagveld in Oost-Oekraïne.‘

Luuk van Middelaar is ingevoerd in het Brusselse circuit en heeft daar een belangrijke rol als formele of informele adviseur. Juist daarom moet zijn mening serieus worden genomen bij de formulering van de buitenlandse politiek van de EU. Als zoiets al bestaat. Maar tegelijkertijd moet er voor gewaarschuwd worden als hij over de schreef gaat. Want zijn mening klinkt door in Brussel. Zijn expertise is Europese politiek en niet Amerikaanse of Russische politiek.

Noch op de FB-pagina van NRC, noch op Van Middelaars twitter account kan men reageren op zijn column ‘Biden mist kans om polarisatie te overbruggen‘ van 7 september 2022. Vandaar deze reactie.

Schermafbeelding van deel column ‘Biden mist kans om polarisatie te overbruggen’ van Luuk van Middelaar in NRC, 7 september 2022.

Ik vind het gevaarlijke onzin wat Van Middelaar zegt. Hij verwijt president Joe Biden partijpolitiek te hebben bedreven met zijn speech van 1 september 2022 in Pennsylvania.

Wat kan Biden anders in een sterk gepolariseerd klimaat waar de Republikeinse partij door vele onafhankelijke critici als de grootste bedreiging van de Amerikaanse democratie wordt gezien? Gevaarlijker nog voor de nationale veiligheid dan China, de Russische Federatie, Noord-Korea of Iran.

Het is begrijpelijk en het getuigt van strategische slimheid waarom Biden zich tamelijk neutraal opstelde en expliciet geen partij koos voor Cheney of Kinzinger en andere Never Trump Republikeinen. Maar hij noemde wel de MAGA-Republikeinen als bedreiging voor de VS.

Bidens doel was tweeledig. Hij hield oud-president Trump aas voor waar deze met zijn bekende pompeuze verongelijktheid in een speech op 3 september 2022 in Pennsylvania in hapte. Trump noemde Biden een vijand van de staat. Biden scherpte indirect de verschillen binnen de GOP aan. Dat had optimaal effect door juist geen namen te noemen en ogenschijnlijk geen stelling te nemen.

Ik ben het daarom oneens met Van Middelaar dat Biden een kans miste om een brug te slaan naar gematigde Republikeinen (en onafhankelijken). Dat deed Biden wel degelijk. Maar zo subtiel dat Van Middelaar en de journalist waar hij zich op baseert het niet merkten.

Het is merkwaardig en in strijd met de Republikeinse pogingen om verkiezingen te manipuleren dat Van Middelaar een bron die hij instemmend citeert meent dat de Democraten ‘in hun hart‘ [menen] dat het ‘gezien Trumps incompetentie‘ niet zo’n vaart zal lopen en met een sisser zal aflopen.

Dat is een inschatting die in strijd is met het sentiment in Democratische kringen. Een tweede termijn van Trump is nog steeds mogelijk en de vrees is dat hij dan zijn karwei af zal maken. Met radicalisering en de uitvoering van een ultra-rechtse agenda met behulp van bevriende rechters, parlementariërs en bestuurders. Nu weet Trump beter dan in 2017 aan welke touwtjes hij moet trekken en welke MAGA-Republikeinen hij op sleutelposten kan plaatsen.

Biden had weinig manoeuvreerruimte en heeft die optimaal benut in zijn speech. Die vooral bedoeld was om de Republikeinen te verdelen. Biden heeft in een gepolariseerd klimaat niet de luxe om partijpolitiek niet centraal te stellen. Breder opgevat, het land heeft die luxe niet. De Democratische partij is nog de enige mogelijkheid om de MAGA-Republikeinen te stoppen. De partij is de enige voorvechter van de democratie en tegen de dictatuur van de minderheid.

Daarom getuigt Van Middelaars uitspraak dat Biden een kans mist door geen partijpolitiek te bedrijven van weinig begrip voor de dreiging die Trump, Ron DeSantis of welke huidige of toekomstige Republikeinse partijleider voor de VS vormen. Met het wegvallen van Trump is de dreiging van de MAGA-Republikeinen niet geweken. Wie dat licht opvat laat zich kennen als naïef, onbezonnen en zelfs wars van politieke realiteitszin. Het is eerder andersom. Waarom valt Biden pas nu Trump en de MAGA-Republikeinen met partijpolitiek frontaal aan?

Nederland in populaire cultuur van VS

Affiche voor Amerifilm ‘Hans Brinker or The Silver Skates‘, (1962)

In de VS heerste ooit een Holland-cultus in de populaire cultuur. Geschiedschrijving à la Walt Disney die doordringt in de beeldvorming. Hans Brinker is de serieuze jongen die met zijn vinger in de dijk zijn gemeenschap redt.

Was New York in de 17de eeuw niet gesticht als Nieuw Amsterdam door de Nederlanders en hadden de WASP’s (White Anglo-Saxon Protestant) die tot in het midden van de 20ste eeuw het politieke leven van de VS bepaalden en de calvinistische Hollanders geen overeenkomsten?

Denk aan het schip de Mayflower dat in 1620 na een verblijf van 11 jaar in Leiden met vanwege hun godsdienst naar de Republiek gevluchte Engelsen naar Virginia voer. Deze oervaders worden nu nog gezien als Amerikaanse adel. Het lijkt er sterk op dat na het afnemend belang van de WASP’s ook het accent op de vlijtige, arbeidzame en betrouwbare Nederlanders in de beeldvorming is verminderd. In het latere globalisme en door andere immigratiegolven nam het relatieve belang van Nederland in de VS hoe dan ook af.

Denk aan songs als Little Dutch Mill die Dave Fleischer in 1934 in een cartoon verwerkte. De Nederlanders in klederdracht zijn aan het schoonmaken en tonen zich van hun beste kant als zogezegde wereldverbeteraars. Half satire en half serieus.

Een zinswending in de song heeft een plagende ondertoon: ‘They both had so much moon, that it was a real Dutch treat‘. Dat laatste betekent dat iedereen voor zichzelf betaalt. Dat wijst op schraapzucht en wordt niet als goede eigenschap gezien. Maar het wijst ook op realiteitszin en egalitarisme. Vandaar is het een kleine stap naar het motto ‘doe-maar-gewoon-dan-doe-je-al-gek-genoeg’ van een land zonder paleizen, maar met molens. Hoe ook in Nederland dat idee werd bijgebogen blijkt uit het apocriefe verhaal dat jarenlang verteld werd over het legendarische kaakje waarmee toenmalig premier Willem Drees in 1948 de Amerikaanse Marshallhulp zou hebben verzekerd wegens zijn zuinigheid en ernst.

De herkomst van dit soort begrippen met ‘Dutch‘ heeft in het Amerikaans-Engels trouwens geen Nederlandse, maar een Duitse herkomst. Het tekent het belang van Nederland in een bepaalde periode (al is het in negatief opzicht) dat in de loop van de tijd Dutch niet langer Duits, maar Nederlands ging betekenen.

De ironie van de geschiedenis is dat in de Vrede van Breda (1667) de Republiek Nieuw-Amsterdam moest afdragen aan de Engelsen en Suriname kon behouden. Hiermee was de weg definitief vrij voor de opwaardering van Nederland in de populaire cultuur van de VS. Nederland was in latere eeuwen immers geen bedreiging meer voor de VS en was na Frankrijk het tweede land dat de VS in 1776 officieel erkende. Het hielp ook mee dat in hun geschiedschrijving Nederlanders en Amerikanen de verwaande en gehate Engelsen als vijand hadden. Ook dat schiep een band tussen beide volkeren.

Hoe stereotypering ook neveneffecten heeft en de blik beperkt leert de ondertitel van onderstaande foto uit 1915. Van twee zwarte vrouwen in Paramaribo wordt gezegd dat ze op Nederlandse vrouwen lijken. Maar dan ‘turned black‘. Dat klinkt normatief. Het is ook vloeken in de kerk van de puristen van culturele toe-eigening die grenspalen tussen bevolkingsgroepen opwerpen. Suriname werd in 1954 (tot 1975) officieel een deel van het Koninkrijk Nederland en was vanaf 1667 een Nederlandse kolonie.

Alpheus Hyatt, ‘The women look like Dutch women turned Black, Paramaribo‘, 1915. Collectie: The New York Public Library

Hoe is het zover gekomen met een bevolking van de Russische Federatie die naar de pijpen van het Kremlin danst?

Russisch kolonialisme in Afrika. ‘The Cossacks photographed in Abyssinia, 1889. They were 200 strong, including priests, women, and children‘.

I. Wat ik moet denken van het idee dat de Russische burgers medeplichtig zijn aan de oorlog tegen Oekraine weet ik niet goed.

II. Sommige uitgeweken Russische opinieleiders zeggen dat de oorlog nooit had kunnen gebeuren als de Russen Poetin en zijn kliek hadden afgeremd en sinds 2000 de democratie beter hadden verdedigd. Wie valt dat gemis aan te rekenen?

In het verlengde hiervan treft het Westen hetzelfde verwijt. Het heeft door economische en politieke samenwerking de positie van Poetin verstevigd. Ook sinds 2014 toen alle signalen op rood stonden en politici, bedrijven en cultuurdragers ziende blind waren door te blijven samenwerken met een militaristisch-nationalistisch bewind van een autoritaire leider die zichtbaar van jaar op jaar radicaliseerde.

Poetin en zijn entourage terroriseerden niet alleen steeds meer de eigen bevolking, maar mengden zich ook in de binnenlandse politiek van andere landen door ondermijning en desinformatie. Er werd volop gewaarschuwd en parallellen getrokken met andere landen in andere tijden die hetzelfde was overkomen en waar het niet goed afliep. Heeft het Westen zitten slapen of was het zo berekenend en navelstaarderig dat het ethiek en verantwoordelijkheid inwisselde voor eigenbelang?

Uiteraard ligt de eerste verantwoordelijkheid voor de opkomst van Poetin en zijn schavuiten in de Russische Federatie zelf. Waarom gingen er zo betrekkelijk weinig mensen de straat op toen Kasparov, Limonov, Nemtsov, Navalny of andere critici tegen het Kremlin demonstreerden? Valt dat volledig de propaganda van het Kremlin en de inzet van de ordetroepen te verwijten of betreft het ook een deel gemakzucht en gebrek aan democratisch besef van de meerderheid van de bevolking?

III. Andere uitgeweken Russische opinieleiders die nu hun artikelen in westerse media plaatsen zien de Russische bevolking voor 100% als slachtoffer van het beleid van het Kremlin. Ze menen dat die bevolking nu ineens iets overkomt waar het zich in de jaren daarvoor niet heeft tegen kunnen verzetten en feitelijk geen deelgenoot van was.

Het is moeilijk om vanuit het vrije Westen in te kunnen schatten hoe een totalitaire staat werkt en wat de verantwoordelijkheid van de bevolking is voor de opkomst daarvan. Dat gaat geleidelijk en ongemerkt. Het is gratuit om daarover van een afstandje te oordelen. Maar toch waren er in de afgelopen 20 jaar momenten dat de bevolking van de Russische bevolking zich had kunnen verzetten. Niet zozeer tegen de opkomst van Poetin, maar tegen de legitimering van zijn radicalisering.

IV. Het is duidelijk dat het nu te laat is. Niks kan de gekte van Poetin nog afremmen behalve een paleisrevolutie. Maar vergelijkbare autoritaire leiders als Hitler en Stalin die zich weinig om de welzijn van hun volk bekommerden en ook terreur voerden tegen de eigen bevolking werden niet opzijgezet door hun meelopers.

Wordt Poetin de uitzondering op de regel? En hoe stelt de bevolking zich dan op? Komt het tot inkeer of is het mentaal zo geìndoctrineerd, verstard en apathisch dat het veranderingen richting democratisering of ‘normaal’ nationalistisch-conservatisme niet kan volgen?

V. De dekolonisatie van de Russische Federatie zou een oplossing zijn om de imperialistische neigingen vanuit de centrale macht in Moskou te beteugelen. Die immers het eigen land en de buurlanden zoveel kwaads brengen.

Zoals bedrijven (Standard Oil, AT&T, Facebook) vanwege monopolisering van de markt door anti-trust wetten opgedeeld worden, en kolonies vanaf 1960 los kwamen van hun moederland en zelfstandig werden, zo zou de Russische Federatie een echte federatie moeten worden door het geven van autonomie aan de afzonderlijke onderdelen als Tatarstan, Tsjetsjenië en andere regio’s in de Kaukasus, het Verre Oosten of Karelië. En uiteraard zouden bezette delen van andere landen (Zuid-Ossetië, Abchazië, Donbas, Krim) teruggeven moeten worden aan de landen waarvan het ontvreemd is.

Zo’n nieuwe structuur van een echte Russische Federatie met autonome staten maakt de opkomst van een leider als Poetin moeilijker haalbaar omdat het tegengeluid in de structuur is ingebakken en de centrale macht minder dominant is.

Door te willen koloniseren en niet dekoloniseren gaat de Russische Federatie tegen de logica van de geschiedenis in

Russische troepen tijdens de Russisch-Turkse oorlog, 1878.

De Sovjet-retoriek heeft het beeld proberen te vestigen dat het ontstaan van het Keizerrijk Rusland organisch is verlopen en de centrale macht in Petersburg en Moskou geen kolonisator was zoals landen als Engeland, Frankrijk, Spanje, de VS en Duitsland die in de 18e en 19e eeuw landen koloniseerden. Dat is onjuiste beeldvorming.

Verschil is uitsluitend dat laatstgenoemde landen hun kolonisatie redelijk ver van huis op andere continenten realiseerden en het Keizerrijk Rusland dat deed op het eigen continent door het continue zuidwaarts en oostwaarts opschuiven van eigen grenzen en onderwerping van buurstaten. Daarmee is het enigszins vergelijkbaar met de VS waar de frontier naar het westen werd opgeschoven.

Het opvallende is dat de dekolonisatie na de Tweede Wereldoorlog niet aan landen als Engeland, Frankrijk en Spanje is voorbijgegaan, maar aan de toenmalige Sovjet-Unie en de huidige Russische Federatie tot nu toe wel.

Daar wacht dus achterstallig onderhoud wat genoemde Europese machten, of voormalige machten, al grotendeels verwerkt hebben, maar de Russische Federatie nog niet. Het probeert met propaganda, onderdrukking en Russificering het onafhankelijkheidsstreven dat met het proces van dekolonisatie een organisch vervolg kent te neutraliseren.

Uiteraard zijn daar grenzen aan. Denk aan regio’s als Schotland, Catalonië, Koerdistan, Azawad, Lombardije of Bretagne waar een streven naar onafhankelijkheid bestaat, maar dat proces om uiteenlopende redenen toch niet doorzet. Het heeft er ook mee te maken hoe autonoom genoemde regio’s binnen een staat mogen zijn en hoeveel autonomie over bijvoorbeeld cultuur, onderwijs, zorg en bestuur ze hebben. Dat heeft te maken met hoeveel autonomie de centrale macht aan de regio’s gunt. Hoe meer autonomie, hoe meer de roep om onafhankelijkheid afneemt.

De huidige macht in het Kremlin streeft ernaar om staten als Oekraïne, Wit-Rusland en Centraal-Aziatische landen die onderdeel van de Sovjet-Unie uitmaakten opnieuw te koloniseren. Dat is een opmerkelijk teken van neo-kolonisatie dat niet past in de ontwikkeling van dekolonisatie. Het gaat historisch tegen de tendens in. Als vanouds ontkent het leiderschap van de Russische Federatie dat de centrale macht in Europees Rusland een kolonisator is.

De Russische Federatie wordt niet voor niks een federatie genoemd. Het is een bond of bondgenootschap van afzonderlijke staten in een groter geheel. De Russische Federatie is een veelvolkerenstaat met vele naties waarin vele talen worden gesproken en verschillende religies worden aanbeden. Het is etnisch, geografisch en demografisch zo divers dat men zich kan afvragen of het een eenheid kan vormen.

Zo is de deelrepubliek Kalmukkië officieel een boeddhistische staat. In de Zuid-Kaukasus is de islam leidend. In republieken als Tatarstan, Karelië (voorheen Fins) en het Verre Oosten bestaat een streven naar autonomie dat bij de bevolking niet anders is dan zoals het bestond tijdens de tweede dekolonisatiegolf in Afrika en Azië van 1945 tot 1975.

Het misverstand bestaat dat de 20ste eeuwse grootmachten de VS en de Sovjet-Unie tegen kolonisatie waren. Dat waren ze in retoriek terwijl ze hun eigen invloedssfeer uitbreidden. Dat was zo om de invloed van landen als Engeland en Frankrijk terug te dringen. Zo moeten ook de half gelukte pogingen van president Wilson tijdens de onderhandelingen over de vredesverdragen na de Eerste Wereldoorlog opgevat worden om landen die dat zelf wensten autonomie te geven.

Waar de VS na de Tweede Wereldoorlog nieuwe vormen van kolonisering vond in culturele en economische vormen die praktisch leidden tot neokolonisatie op afstand bleef de toenmalige Sovjet-Unie steevast ontkennen dat het andere landen had gekoloniseerd. Dat gaat niet over landen die na de Conferentie van Jalta in haar invloedssfeer kwamen, maar om landen die in de 18de en 19de eeuw werden veroverd in oorlogen.

De Russische Federatie is veruit de grootste staat ter wereld. Vraag is of het niet te groot is om te besturen, evenwichtig te ontwikkelen en toch de eigen veiligheid te garanderen. De kritiek is dat behalve de steden in Europees Rusland de rest van het land het niveau van een ontwikkelingsland heeft en daar nauwelijks vooruitgang valt te bespeuren.

Het aspect van kolonisatie door het Keizerrijk Rusland, de Sovjet-Unie en de Russische Federatie staat in het debat over de ontwikkeling van de Russische Federatie te weinig centraal, zodat een belangrijk aspect ontbreekt. Mede om huidige pogingen van neokolonialisme door de centrale macht in het Kremlin historisch in de juiste context te plaatsen.

Pleidooi om de Amerikaanse democratie op een hoger peil te brengen door Westerse democratieën te betrekken bij een opinietribunaal

Mijn reactie bij het artikel ‘Is there ‘surprising good news for Democrats’ in redistricting? Not so fast‘ van Jason Sattler op het progressieve RawStory. Ik pleit voor een structurele aanpak om de Amerikaanse democratie bij de tijd te brengen.

Dat achterstallig onderhoud had al lang geleden moeten gebeuren en is ook in het belang van Nederland dat voor zijn verdediging en economie afhankelijk is van de VS.

Omdat de Amerikaanse politiek onderling sterk verdeeld is, met zichzelf in de knoop zit en de belangen die het zo willen houden sterk zijn, pleit ik ervoor om andere Westerse democratieën bij deze reparatie te betrekken en de Amerikaanse politiek en samenleving een spiegel voor te houden over hun democratisch tekort in de hoop dat de bewustwording wordt vergroot om te handelen en het inzicht doorbreekt dat het politieke bestel hervormd dient te worden. Om hetzelfde te blijven moet het politieke bestel van de VS veranderen. Anders verdwijnt het.

Een eerste stap om de bewustwording te vergroten is het houden van een publieks- of opinietribunaal als burgerinitiatief vergelijkbaar met de Russell-tribunalen over Vietnam, ontwapening en de Amerikaanse buitenlandse politiek in de jaren 1960. De opzet moet niet veroordeling van de VS zijn, maar voorstellen om het politieke bestel van dat land fundamenteel te hervormen en op het niveau te brengen van andere Westerse democratieën. Soms kan een blik in de spiegel over de eigen tekortkomingen tot inzicht en actie leiden:

The so-called largest democracy in the world is not a democracy. Everyone recognizes that except the residents of the USA who suffer from myopia.

The old-fashioned Electoral College designed for days gone by, the grotesque over-representation of rural areas that results in California’s equating with Wyoming, the blocking of the installation of senators from Puerto Rico and DC, the influence of Big Money allowing the wealthy and corporations with money to buy politicians and these politicians have to spend a large part of their time on lobbying and fundraising, the gerrymandering of districts, the methods of voter suppression and the Stalinist movement in the GOP that winners are decided independently of the results indicate a structural deficit of the American democracy.

The sad thing is that the American republic cannot fix itself. External forces are needed to bring American democracy to the level of Canada, New Zealand, Australia and the Western and Northern European countries.

Desirable would be an external committee with foreign and domestic experts who plan for the democratization of the American Republic. If only to raise Americans’ awareness in a public tribunal about the structural deficit of their democracy. This may lead to a bottom-up movement that sets politics in motion.

Politically, that is currently unfeasible because the GOP will block this and the Democratic party is not taking any initiatives in this area. The political debate lingers on whether to introduce voting rights and to roll back the Republican state-level laws that curb voting rights.

However, even that initiative to change the filibuster because there are no 60 votes in the Senate and over which the Democratic party is divided is still not ultimately a repair of American democracy. This requires a structural and integrated approach that removes the late 18th century anomalies and the irregularities added since 1980. Until that happens, it will continue to muddle and the development of American politics and society will stagnate.

Adversaries like the Russian Federation and China are laughing at the American standstill. European democracies are baffled by the authoritarian direction the US threatens to take. With an increasingly authoritarian GOP integrating more and more fascist elements and a Democratic party that misunderstands the urgency to structurally repair American democracy to preserve it for the future.