Werkt Aleppo als Guernica in bewustwording over oorlogsmisdaad?

Hoelang kan de Russische luchtmacht samen met het regime van Assad doorgaan met het bombarderen van de burgerbevolking van Aleppo voordat tegenkrachten de overhand nemen? In de Westerse publieke opinie, de Algemene Vergadering van de VN, de ministerraden en parlementen van Westerse landen. En in Westerse   militaire commandocentra. In de aanloop naar een parlementair debat in Westminster vergeleek oud-minister Andrew Mitchell volgens een bericht in The Independent de Russische acties in het Syrische conflict met die van de nazi’s voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Hij verwijst naar het bombardement van het Spaanse Guernica in 1937 door de Duitse luchtmacht: ‘We are witnessing events which match the behaviour of the Nazi regime in Guernica in Spain.’ Afgelopen week werd op sociale media een nieuwe ‘Syrische’ versie van Pablo Picasso’s muurschildering Guernica van Vasco Gargalo gedeeld. Met de Russen in de hoofdrol:

Verenigd Koninkrijk, VS en Frankrijk beschuldigen de Russische Federatie van oorlogsmisdaden in Syrië. Deze landen lijken gecoördineerd op te treden. In een reactie beschuldigde volgens een bericht in de The Moscow Times het Kremlin op haar beurt Boris Johnson van ‘Russofobische hysterie’. De Britse minister van Buitenlandse zaken beschuldigde in genoemd parlementsdebat de Russen van oorlogsmisdaden en vroeg om een onderzoek. Johnson wees op de optie om ‘deze mensen’ voor het Internationaal Strafhof in Den Haag te brengen. Afgelopen weekend vetode de Russische Federatie in de Veiligheidsraad een Frans-Spaanse resolutie voor een wapenstilstand in Aleppo. Enkel Venezuela stemde met de Russen mee. Nadat eveneens de Franse president François Hollande de Russen van oorlogsmisdaden beschuldigde en opperde dat ze wegens de bombardementen op Aleppo voor oorlogsmisdaden aangeklaagd kunnen worden annuleerde volgens een bericht in The Guardian de Russische president Vladimir Putin een gepland bezoek aan Frankrijk.

Foto: Vasco Gargalo, Guernica, Syrische versie, 2016.

Aanslag namens IS in Franse katholieke kerk: ‘Allah Akbar’ of ‘Daech’

Opnieuw een aanslag in Europa die opgeëist wordt voor IS. Deze keer in een katholieke kerk in Saint-Étienne-du-Rouvray in Normandië. Een directe aanval namens de islam op het christendom. De 86-jarige priester Jacques Hamel is de keel doorgesneden en de twee gijzelnemers zijn doodgeschoten door de snel reagerende veiligheidstroepen. Vijf gijzelaars zijn bevrijd. Volgens media, zoals een bericht in Le Point riepen de gijzelnemers ‘Daech’ toen ze de kerk binnendrongen. Andere berichten houden het op ‘Allah Akbar’.

Opvallend is dat de Franse regering terughoudend is over de motivatie van de gijzelnemers. Het geeft er tot nu toe geen  bijzonderheden over. Er lijkt zich een nieuwe tweedeling af te tekenen. Marine Le Pen van het rechtse Front National was er in een tweet als de kippen bij om wel de achtergrond van de twee gijzelnemers te benoemen: ‘de terroristes islamistes’. Europese regeringen lijken steeds behoedzamer om bij een door IS geïnspireerde aanslag te verwijzen naar de radicale islam of het islamitisch terrorisme. In een eerste reactie verklaarde president Hollande dat IS Frankrijk de oorlog heeft verklaard en een antwoord niet zal uitblijven.

Redenen daarvoor kunnen zijn dat ze geen voorbeelden willen uitvergroten die nagevolgd worden. En weer leiden tot nieuwe aanslagen in naam van IS. Ook is het denkbaar dat Europese regeringen bevreesd zijn dat de steun voor het vluchtelingenbeleid in snel tempo afbrokkelt en er stemmen opgaan om bevolkingsgroepen die gerelateerd zijn aan de islam het land uit te zetten. Deze polarisatie is exact wat rechts-nationalisten en de radicale islam nastreven. Ze willen onrust stoken, terwijl de zittende regeringen willen pacificeren. Hoeveel aanslagen in naam van de islam in Duitsland, Frankrijk of andere Europese landen nog nodig zijn voordat de roep op een radicaal antwoord op de radicale islam de overhand krijgt is de vraag van de zomer van 2016.

Waarom is het politieke bestel in veel landen een schijnvertoning?

Wat is er in hemelsnaam met de politiek aan de hand? Er is geen keuze meer. In vele landen is het politieke systeem dood. In het Verenigd Koninkrijk kunnen de leden van de Conservatieve partij kiezen tussen de radicaal-rechtse Andrea Leadsome en de rechtse Theresa May die weinig op heeft met mensenrechten en haar land uit het Europees Hof wilde terugtrekken. Allebei beroepen ze zich in hun handelen op God. Dat valt niet te toetsen. In de VS is er de onberekenbare Donald Trump die erop speculeert dat hij zijn presidentschap verkoopt als hij gekozen wordt en de volstrekt onbetrouwbare en corrupte Hillary Clinton die gekocht is door het bedrijfsleven. In Frankrijk gaat de strijd om het presidentschap mogelijk tussen de onbekwame en aarzelende François Hollande en de rechts-nationalistische Marine Le Pen die haar partij geld laat ‘lenen’ van het Kremlin. In Nederland is er de weglachende Mark Rutte die een land als een bedrijfsmodel ziet en de koploper in de peilingen de rechts-populistische Geert Wilders. De politiek is de kiezers ontstolen. Dit alles nadert de schertsvertoning in Rusland waar burgers mogen kiezen tussen Putin en Putin terwijl de uitslagen vooraf zijn bepaald. Hoe kunnen de burgers hun politiek terugveroveren? Of kan dat alleen via revolutie?

Establishment heeft recht om te regeren verloren. Hoe kunnen hervormers een rol krijgen?

Heeft de elite de massa in de steek gelaten en het recht verloren om te regeren of moet de elite in opstand komen tegen de onwetende massa? Michael Krieger schetst de posities in een artikel voor Liberty Blitzkrieg dat Zero Hedge doorplaatst. Krieger is duidelijk met zijn maatschappijkritiek die tot op de bodem gaat: ‘The main thing to think about is what kind of society do we want to rebuild from the ashes. I am of the view that it must be a return to the Constitution and an elimination of central banking power and secrecy.’ 

Krieger praat vanuit een Amerikaanse situatie waar het grote geld de politiek bepaalt en de maatschappelijke verschillen scherper zijn dan in Europa. Op dit moment wordt de voorkeurskandidaat van het establishment Hillary Clinton zelfs door de Republikeinse oud-presidenten Bush aanbevolen. De elite kent herschikkingen. Ook in Europa heeft de elite de burgers in de steek gelaten. Vooral de laagopgeleiden, sociaal achtergestelden ondervinden geen voor- maar nadelen van het globalisme. Inkomensongelijkheid is onaanvaardbaar gegroeid en het maatschappelijk perspectief afgenomen. Om erger te voorkomen zoals een volksopstand en eeuwige chaos moeten verschillen om allerlei redenen worden teruggedraaid. Hoe kan dat gerepareerd worden?

Het antwoord is simpel: hervorming en resocialisatie van de samenleving. Maar de uitvoering is lastig als de elite niet inziet dat een stapje terug op termijn hun eigenbelang dient of deze elite onderling verdeeld is. De Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn illustratief. Als in een standaardmodel van een inleiding politieke geschiedenis staan de drie overgebleven kandidaten voor drie principieel verschillende oplossingsrichtingen: Hillary Clinton vertegenwoordigt de belangen van het establishment, Donald Trump het ongenoegen van de massa en Bernie Sanders de tussenpositie van hervorming en bemiddeling tussen massa en establishment.

Het establishment heeft de macht en geeft die niet uit handen. Dat gebeurt onder meer door het aansturen van de gevestigde media die de beeldvorming bepalen en het politiek bestel manipuleren. De theorie is dat Trump in de media zo snel kon stijgen om vervolgens in een vrije val in de steek te worden gelaten. Sanders   die de ideale compromiskandidaat was heeft op geen enkele moment bij de politieke en economische elite en in de media een eerlijke kans gehad. De steun voor hem ontstond ondanks establishment en media.

Europa heeft te kampen met de Brexit. De Britse massa heeft niet vanuit domheid of onwetendheid, maar vanuit normale berekening gestemd. Het is niet de massa, maar die elite die dat op haar geweten heeft.  De kloof tussen bevolkingsgroepen moet hersteld worden. Daar helpt geen laatdunkendheid van een zich beter achtende hoogopgeleide klasse tegenover de laagopgeleiden aan die een trap na van domheid wordt gegeven.

De theorie is simpel. De verzorgingsstaat moet niet verder afgebroken worden. Inkomensverschillen moeten verkleind worden. De macht van banken en mega-ondernemingen moet snel en hard worden teruggedrongen. Belastingonwijking moet aangepakt worden. Immigratie moet zowel beter gereguleerd als afgeremd worden. De EU moet 100% controle over de eigen buitengrenzen herstellen. De zelfbenoemde vertegenwoordigers van de massa Trump, Wilders of Marine Le Pen bieden geen oplossing, Maar de vertegenwoordigers van het establishment zoals Hillary Clinton, Rutte of Hollande evenmin. De toekomst is aan standvastige hervormers van het type Sanders of Jesse Klaver die manoeuvreren tussen de chaos van de afbrekers en de sinistere   stilstand en apathie van het establishment. De paradox is dat het establishment alleen het establishment kan overtuigen dat het in het eigenbelang is om een stapje terug te doen. Daarom is voor de nabije toekomst een samenwerking tussen hervormingsgezinde krachten in het establishment en hervormers het hoogst haalbare.

Foto: William Henry Jackson, ‘Colorful dragon painted on wall’. China, 1895.

Tsipras: extreem-rechts is echte bedreiging voor Europa

De Griekse premier Alexis Tsipras heeft gelijk dat extreem-rechts de echte bedreiging voor Europa is. Maar het is merkwaardig dat juist hij dat zegt. Want reken maar na, toen Griekenland onder druk lag vanwege de euro en dreigde uit de Eurozone gezet te worden flirtten leden van zijn kabinet met het Kremlin. Chantage om over te stappen naar de Russen werd het net niet, maar de Grieken lieten wel blijken economie met geopolitiek te kunnen verbinden.

Maar omstandigheden veranderen. Op bezoek in Frankrijk is het blijkbaar gewenst dat buitenlandse gasten steun uitspreken voor de zittende socialistische regering Hollande en tegen het extreem-rechtse Front National van Marine Le Pen. Dat door een miljoenenlening uit Rusland in de zak van het Kremlin zit, en door de Russische leiding als voetsoldaat wordt gebruikt om de EU te helpen verzwakken.

Tsipras heeft gelijk dat extreem-rechts de grootste dreiging is voor Europa. Waarbij de besmetting van centrum-rechts door extreem-rechts trouwens door velen als het echte gevaar wordt gezien. Ofwel, niet de opstelling van de PVV, maar die van de VVD maakt het verschil. Zo worstelt Europa zich door een fase die als moeizaam en lastig wordt beoordeeld. Het beroep op emotie en de verwijzing naar eigenheid, nationalisme en de aantasting van de verzorgingsstaat door extreem-rechts werkt als een stofzuiger die alle nuances uit het debat klopt.

De oplossing voor het politieke midden is het stap voor stap terugdringen van die extremistische krachten door ze de pas af te snijden. Dat moet op twee manieren. Door het zelf goed te doen en door erop te wijzen dan het rechtse alternatief (buiten de EU, terug naar de natiestaat, culturele homogeniteit) niet deugt en zelfs een utopie is. Zoals vele politici van gevestigde politieke partijen de partijpolitiek misbruiken voor hun eigen carrière of geldelijk gewin is dat bij politici van extreem-rechtse partijen exact hetzelfde. Om te beginnen moet het fabeltje doorgeprikt worden dat Marine Le Pen, Viktor Orban of Filip De Winter de belangen van de burger het beste verdedigen. Dat doen ze niet, ze verdedigen vooral hun eigen belangen. Maar in de beeldvorming weten ze die suggestie te reconstrueren tot een luchtkasteel waarin ze zelf wonen. Velen die het geloven.

EU omcirkeld door landen die afglijden naar dictatuur. Oplossing is ambitie en zelfvertrouwen. Weg van de natiestaat

Het zijn interessante tijden. Turkije en de Russische Federatie glijden af naar dictatuur, hun leiders Erdogan en Putin zetten de democratie op sterk water. De EU biedt onvoldoende tegenwicht omdat het nauwelijks nog militaire macht heeft. Autocratische leiders buiten dat uit. De VS hebben in Obama een president die zwak opereert in z’n buitenlandse politiek. Het land met de grootste militaire macht laat zich in Syrië vernederen.

In Europa laten extremistische partijen zich of financieel of mentaal opkopen door het Kremlin dat uit is op verzwakking van de EU door het zaaien van verdeeldheid. Zo ontstaan er merkwaardige monsterverbonden die inhoudelijk onlogisch zijn. De SP die ooit ging voor het internationaal socialisme neemt het idioom over van de natiestaat van Thierry Baudet die zijn carrière vervolgt door zich te profileren als voorman van het NEE-kamp in het Oekraïne-referendum. Vraag is hoe echte SP’ers dat verteren. En allerlei partijen die de mond vol hebben over vrijheid, democratie, de verzorgingsstaat en verworven rechten schurken aan tegen het Rusland van Putin waar van alles in opmars is, maar niet de vrijheid, democratie, verzorgingsstaat en rechtsstaat.

De EU valt ook het nodige te verwijten, of beter gezegd de EU-lidstaten die zich onverantwoord gedragen. Het is een prachtig project dat door de EU-lidstaten om zeep wordt geholpen. In haar columns in NRC wijst Caroline de Gruyter vanuit Wenen op de tegenstrijdigheden: ‘Zo werkt Europa: regeringen zorgen dat het machteloos is, en klagen vervolgens dat het niets kan. En de burger applaudisseert: „Europa heeft gefaald, het wordt tijd dat we onze zaakjes weer zelf regelen.”’ Maar er is geen alternatief voor de EU. Zo bekeken is de 19de eeuwse natiestaat van Baudet niet de redding voor de EU-lidstaten, maar juist de grootste bedreiging ervan. Trouwens zonder dat het nodig is dat de EU verder moet federaliseren zoals Eurofielen zeggen. De EU-lidstaten moeten gewoon doen wat ze jaren geleden toegezegd hebben te doen. En wat ze nu nalaten.

Zo verkruimelt alles. Turkije en de Russische Federatie zetten de EU onder druk. Onder meer door de stroom vluchtelingen en economische migranten Europa in te jagen wat de verdeeldheid tussen EU-lidstaten verder aanwakkert. Nationale regeringen zijn in de greep van de partijpolitiek en hebben het contact met de burger verloren. Ze trekken zich ook niets meer aan van de burger die zich terecht bedonderd voelt. Premier Mark Rutte lacht zich vaardig door debatten heen, maar straalt geen enkel gezag uit als geloofwaardige, integere staatsman. Zo is de politiek niet meer iets van de mensen, maar van een in zichzelf gekeerde kaste van partijpolitici. De oppositie met Geert Wilders en Emile Roemer is geen haar beter en biedt geen alternatief.

Ondanks alle tekortkomingen is de EU de enige uitweg uit de misère. De EU moet niet grondig veranderen om hetzelfde te kunnen blijven, maar de EU-lidstaten moeten veranderen om de EU hetzelfde te laten worden. De vooruitzichten zijn slecht. In Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk zijn respectievelijk president Hollande en premier Cameron zwakke leiders die niet doorbijten en strategische fouten maken. Duitsland worstelt met een onverwerkt verleden dat het land ontvankelijk maakt voor donkere sentimenten. Maar er is geen alternatief in afglijdende landen als Turkije en de Russische Federatie die zich nog minder bekommeren om hun eigen burgers. Of in de verdeeldheid van de natiestaat die ook op wereldniveau de Europese landen nergens laat. De ‘soft power’ van de EU mag wel wat harder worden door het op te tuigen met militaire macht, machtspolitiek en economische politiek die uitgaat van het Europees belang. Kortom, ambitie en zelfvertrouwen gevraagd.

Verhofstadt laakt akkoord met Turkije en noemt het beschamend. Is een politieke unie het enige alternatief?

Voorzitter van de liberale ALDE-fractie in het Europarlement Guy Verhofstadt heeft gelijk. De leiding van de EU lost problemen niet op, maar besteedt ze uit. Wat voor doodlopende weg is dat? In een artikel voor Politico.eu  stelt hij dat de EU Turkije omkoopt, maar de top met Turkije een mislukking was en de afspraken niet tot een daling van de vluchtelingenstroom zullen leiden: ‘It’s a troubling time for Europe when the only thing we can agree on is that our problems should be outsourced. Instead of outsourcing challenges, EU leaders should agree to take a much-needed leap forward and provide a genuine common European response.‘

Waarom handelt de Europese Commissie verdeeld, chaotisch, a-moreel en ondoelmatig? Verhofstadt geeft het voor de hand liggende antwoord. Omdat de EU niet in staat is de eigen problemen op te lossen. Dat is  beschamend zoals hij zegt. Hetzelfde aarzelende optreden en omkering van oorzaak en gevolg valt waar te nemen in de omgang met de Russische Federatie. Niet alleen hebben de EU en de EU-lidstaten Oekraïne in de oorlog met de Russen slechts mondjesmaat gesteund en hun eigen afspraken over soevereiniteit zoals vastgelegd in de Helsinki Akkoorden niet gevolgd. Na de aanslagen in Parijs zoeken de Fransen samenwerking met de Russen in Syrië in de bestrijding van IS. Ze hebben niet in de gaten dat het Kremlin geen oplossing biedt, maar juist problemen creëert. Hugo Spaulding zet de misverstanden in een artikel op een rijtje.

Zo langzamerhand krijgt Verhofstadt nog gelijk dat federalisering van de EU de enige werkbare oplossing is om te komen tot krachtig bestuur. Het ontbreken van federalisering leidt tot schijnconstructies zoals in de ‘samenwerking’ met Turkije en de Russische Federatie dat geen structureel karakter heeft en de EU niet sterker maakt. Zelfs beschamend is voor een organisatie die Europese normen en waarden zo belangrijk zegt te vinden. Een politieke unie is niet populair en wordt door tegenstanders van een versterkte EU tegengewerkt.

Critici die huiverig staan tegenover zowel verdere federalisering als het huidige voortmodderen komen voor de keus te staan als de nu zwalkende EU politiek, economisch, militair en mentaal nog verder wegzakt.

Jeff Gedmin: Het Westen moet zich niet laten verblinden door Putin

Waarom besteed ik sinds begin 2014 zoveel aandacht aan Oekraïne? Niet omdat het land een voorbeeld is van goed leiderschap, burgerzin of democratie. Hervormingen worden tergend langzaam in gang gezet. Deels door eigen onvermogen, deels door obstructie van buitenaf. Oekraïne is als grootste land van Europa met 44 miljoen inwoners belangrijk voor de stabiliteit van dit continent. Als het mislukt heeft dat gevolgen voor de EU-lidstaten. Daarom interesseer ik me voor Oekraïne. Het moet slagen vanwege de veiligheid van Europa.

De Russische Federatie probeert met politieke, economische, militaire en publicitaire middelen te verhinderen dat Oekraïne zich ontworstelt aan de gordel van corruptie zoals Hubert Smeets het noemt en succesvol wordt opgenomen in Europa. Niet noodzakelijkerwijze in de EU, maar in de sfeer van Europese normen en waarden. Integratie verhinderen de Russen door laatdunkendheid, ondermijning, een hybride oorlog in Oost-Oekraïne die ze ontkennen te voeren en bezetting van de Krim dat rechtstatelijk nog steeds onderdeel van Oekraïne is.

Jeff Gedmin spreekt zich uit voor Hromadske TV. Hij zegt zich zorgen te maken dat westerse leiders -en vooral de terughoudende president Barack Obama die in de laatste jaren van zijn presidentschap op de winkel past- zich over Oekraïne laten manipuleren door het Kremlin: ‘Whatever transpires in the next weeks in Syria, Vladimir Putin may try to convince the President of the United States and Secretary of State John Kerry, saying let’s work together on Syria and fighting ISIS, and if we cooperate on fighting ISIS, I need your help in Ukraine because please, Ukraine is our backyard, and please, you have to help me a little bit if I help you.’

De deal die Oekraïne uitruilt tegen de belofte van Russische samenwerking in Syrië is niet alleen een schrikbeeld voor een meerderheid aan Oekraïners die aansluiting zoeken bij Europa en zich aan de gordel van corruptie willen ontworstelen, maar ook een schrikbeeld voor Europa. Want er dreigt zo aan de oostgrens van de EU een instabiel zwart gat te ontstaan met 44 miljoen inwoners die alle hoop de bodem in wordt geslagen.

Gedmin gelooft dat kanselier Angela Merkel de enige is die president Putin begrijpt. Mede omdat ze onder Russische bezetting in de DDR is opgegroeid en de manier van denken en retoriek van de huidige post-Sovjet-leiders doorziet. Hij betwijfelt of president Obama en minister Kerry de Russische leugens doorzien. Omdat het Westen tot nu toe afwezig was in het beantwoorden van Putins agressie aan de randen van Europa lijkt Putin krachtig. Maar met een gecoördineerd antwoord zou dat snel over zijn. Want uiteindelijk is het bewind van Putin een kleptocratie dat de Russische Federatie als wingewest beschouwt en leegrooft. De EU moet aansluiting zoeken bij de Russen die ook het slachtoffer zijn van deze maffiapraktijken van het Kremlin.

Naast het gevaar van Oekraïne als mislukte staat dat door Rusland wordt ondermijnd, bestaat het gevaar van een imploderende Russische Federatie die in elkaar klapt en de EU-lidstaten met een niet te stelpen vluchtelingenstroom zal overspoelen. Daarom is nu Europese steun aan Oekraïne economisch, strategisch en politiek noodzakelijk voor de toekomst van de EU. Het heeft er niets mee te maken of Oekraïne dat ‘verdient’ en nu al de toets van kritiek kan doorstaan. Steun is in het eigenbelang van de EU. Die bestaat zeker niet uit een uitruil van Oekraïne voor vage doeleinden in Syrië die de Russen nu Hollande en Obama voorspiegelen.

ISIS: Crisis van aanslagen ontaardt in crisis van verkeerde strategie

Oorlogsretoriek geeft ISIS precies dat wat het nodig heeft. Tegenstellingen, confrontatie en een atmosfeer van strijd. Terwijl het voor de hand zou liggen om ermee te beginnen ISIS economisch te boycotten. Maar dat gebeurt niet vanwege regionale belangen. Europa is niet in oorlog met ISIS. Europa is evenmin in oorlog met het regime van president Assad of dat van president Putin. Terwijl zij de grote boeven zijn waarmee de kleine, doortrapte boef moet worden gevangen. Hoe tegenstrijdig is dat? Voor het geweld in hun winkelstraat zoeken Europese leiders als president Hollande of premier Rutte bescherming bij de georganiseerde criminaliteit. Hoe dom kunnen ze zijn? Hoe simpel kan het zijn? Een crisis van dreigingen en aanslagen ontaardt zo in een crisis van verkeerde reacties vanuit verkeerde strategische besluiten door politieke leiders zonder perspectief, standvastigheid en lange adem. Heeft dan niemand meer zijn hoofd erbij? Bedankt Hollande, bedankt Rutte.

EU biedt autocratische landen schijn van democratie. Verstandig?

Meest fascinerend aan de huidige leiders van EU-lidstaten en de EU is waarom ze samenwerking zoeken met autocratische leiders terwijl ze de mond vol hebben van Europese waarden en beseffen dat deze leiders haaks op die waarden staan. Dan gaat kanselier Merkel naar Turkije of zoekt president Hollande toenadering tot Rusland vanwege samenwerking in de Syrische oorlog. Uiteindelijk overtreden ze daarmee een onzichtbare lijn en worden ze teruggefloten door de VS/Navo of door hun eigen publieke opinie die de hand op de knip wil houden. Kern is dat ze blijkbaar zo in paniek zijn dat ze het op de koop toe nemen om zaken te doen met autocraten die ze verachten. Balkan Devlen, hoofddocent aan de Universiteit van Izmir legt uit dat het ook andersom werkt. Autocratische en corrupte landen als Turkije, Oekraïne, Georgië of de Russische Federatie hebben geen voordeel bij verregaande associatie met Europese democratieën omdat dit transparantie en verantwoording vraagt die ze niet willen geven. Ze hebben meer te winnen met de schijn van democratie.