Op het eerste gezicht begrijp ik niks van bovenstaande afbeelding, op het tweede gezicht iets meer maar uiteindelijk toch weinig. En als ik het wel begrijp, dan schrik ik over hoe de maatschappelijke verhoudingen in 1901 waren.
De prent is opgenomen in een verzameling van menu’s, de Buttolph collection of menus. Het gaat om een menu van een banket op 2 juli 1901 in Den Haag van de Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst die in 1849 werd opgericht en sinds 1949 het predikaat Koninklijk (KNMG) mag voeren.
Het menu is standaard voor die tijd: twee soepen, te weten heldere bouillon met mergballetjes en gebonden ossenstaartsoep die worden voorafgegaan door een gevarieerd voorgerecht. Daarna een timbaaltje met ganzenlever en champignons, zalm, een afwisseling van wit en rood vlees, kreeft en dessert. Dit waren de jaren dat de Franse meesterkok Auguste Escoffier grote invloed had, nieuwe gerechten uitvond en de kook- en eetkunst rationaliseerde.
In de toelichting staat: ‘PRICED WINE LIST; ILLUSTRATION OF ROBED GREEK GODS TOASTING MAN FISHING IN CANAL AND BANQUET; MUSICAL PROGRAM‘. Het is onduidelijk waar de geprijsde wijnlijst en het muzikale programma zijn. Ze zijn niet gedigitaliseerd en online niet terug te vinden.
Wat verbaast is het contrast in de illustratie met de twee geklede Griekse goden die toasten met het gezelschap van mannelijke artsen dat in de achtergrond aan lange tafels heeft plaatsgenomen met de vissende man op de voorgrond. Hij is op zijn beurt weer het symbool van de Nederlander voor wie de artsen zorgen. De illustratie is een estafette van dienstbaarheid en begunstiging. Gaat het om Asklepios (god van geneeskunde en genezing) met zijn dochter Hygieia (godin van de gezondheid) die de artsen zegenen?
Het lijkt op een verhaal van Charles Dickens waar achter de ruiten een welvarend gezin aan een rijk gedekte tafel zit en buiten op straat hongerige kinderen het water in de mond loopt. Nu wordt de visser tamelijk neutraal afgebeeld, maar toch wordt er een tegenstelling gesuggereerd tussen binnen en buiten, tussen hem en de toastende en etende artsen binnen. Het heil van de goden richt zich op de artsen. Logisch omdat het ‘hun’ goden zijn. Het verschil laat tevens een uitspraak over de maatschappelijke verhoudingen van 1901 zien. Om het met een woord te omschrijven dat erbij past: hovaardig. Het zal toen door de artsen ongetwijfeld niet zo ervaren zijn. Is dat schrikken?
Vandaag heb ik de aangifte tegen Willem Engel ondertekend en is die officieel ontvangen door het OM. Dit burgerinitiatief om Engel te stoppen die van opruiing wordt beschuldigd is opgezet door Norbert Dikkeboom. Volgens berichten in de media hebben op dit moment al zo’n 10.000 mensen de aanklacht ondertekend.
De site met informatie over Engel (stopwillemengel.nl) is hier te vinden en de aanklacht kan hier (aangiftewillemengel.nl) ondertekend worden.
Het merkwaardige is dat een type als Engel voortdurend ophitsende en verdeeldheid zaaiende uitspraken in de media kan doen en Justitie daar niet op reageert. De site stopwillemengel.nl formuleert dat zo: ‘Engel creëert een klimaat waarin onrust, destabilisatie, geweld en opstand de boventoon voeren. Het Openbaar Ministerie ziet het met lede ogen aan en grijpt niet in. Nog niet‘.
Het gaat er niet om dat ik het niet eens ben met de meningen van Engel. In Nederland mag iedereen zich een eigen mening vormen en die naar voren brengen. Een land met 19 partijen in het parlement garandeert pluriformiteit. Dat moet zo blijven. Het gaat erom dat Engel bewust de democratie en de rechtsstaat ondermijnt. Hij ontkent dat en denkt zo geen verantwoording af te hoeven leggen. Justitie moet in deze zaak duiken om te toetsen of Engel binnen de wet handelt of daar buiten gaat. In dat laatste geval kan Justitie hem een sanctie opleggen.
Of de afwachtende houding van Justitie wordt ingegeven door koudwatervrees, angst, gebrek aan urgentie, lethargie of instemming met Engel blijft de vraag.
Justitie wil en mag niet politiek opereren, maar als agitatoren als Engel of Baudet bewust de samenleving, tijdens notabene een gezondheidscrisis vanwege de COVID-19 pandemie, met misleiding, onwetenschappelijke kwakzalverij, leugens en insinuaties over gebruik van geweld ondermijnen dan is op een gegeven moment de maat vol. Agitatie kent grenzen. Dan dient Justitie in actie te komen vanwege de weerbaarheid van de democratie. Afwachten en niet ingrijpen is geen optie omdat een langzame zelfmoord van de samenleving ongewenst is.
In de VS is iets vergelijkbaars aan de hand. Er zijn volop aanwijzingen dat voormalig president Donald Trump de initiator en regisseur van de opstand van 6 januari 2021 is die een hoogtepunt vond in de bestorming van het Capitool. Het gebruik van geweld door de opstandelingen leidde tot de verwonding en dood van ordehandhavers. Ook in de VS blijft Justitie op de handen zitten en onderneemt niks tegen Trump die de democratie omver wilde werpen.
Nu is Willem Engel van een andere orde dan Donald Trump. Engel is een onruststoker in de marge zonder politieke macht. Zijn verdienmodel als voormalig dansleraar is flinterdun: opruien om er financieel, maatschappelijk en publicitair beter van te worden.
Het is de vraag of de aandacht die Engel nu krijgt door de aanklacht tegen hem uiteindelijk goed uitpakt. Het is een gok. Als Justitie krachtig ingrijpt, dan is de aanklacht zinvol. Als Justitie blijft aarzelen zoals het tot nu toe heeft gedaan, dan profiteert Engel en krijgt hij nog meer publiciteit.
Nogmaals, Justitie is onpartijdig en apolitiek. Dat moet zo blijven. Ook is de vrijheid van meningsuiting groot, maar niet onbeperkt. Dat zeggen de Grondwet en het het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Het is aan Justitie om achteraf de uitspraken en daden van Engel te toetsen. Daar vraagt de aanklacht om.
De aanklacht tekenen om Willem Engel te stoppen kan hier.
Deze brief in NRC van 26 november 2021 houdt een pleidooi voor religie. Afzender is Henk Bressers uit Den Haag. Hij is zeer waarschijnlijk lid Diaconie van de Pastoraatgroep van de Parochie Maria Sterre der Zee. Van die functie wordt bij de ondertekening van de brief geen melding gemaakt. Zodat niet duidelijk wordt gemaakt dat Bressers beroepsmatig is verbonden aan de Rooms-Katholieke kerk die zijn broodheer is en hij feitelijk voor eigen parochie preekt.
Het is gissen waarom de redacteur die verantwoordelijk is voor de rubriek Brieven in NRC niet heeft gevraagd of Bressers met zijn functie als lid van de Pastoraatgroep van een katholieke parochie ondertekent. Als de redacteur dat niet wist, dan lijkt het er sterk op dat de screening onvoldoende is geweest. Is hier de procedure gevolgd? Dit steekt des te meer omdat het over een onderwerp gaat dat de kern van Bressers’ beroepsleven is: religie.
Bressers heeft het over maatschappelijke verloedering en ziet daarvoor religie als oplossing. Zijn impliciete claim, dat hij ‘verboden terrein’ noemt, is dat religieuze organisaties het beste in morele ijkpunten of moraliteit voorzien omdat ‘daar wel alles klaar ligt over dit onderwerp’. Daarmee gaat hij op twee manieren de fout in.
Het is een ongekende brutaliteit dat Bressers redeneert vanuit een religieuze organisatie als de katholieke kerk die moreel zo ontspoord is. Je moet maar durven om een katholieke kerk die door het grootschalig en decennialang kindermisbruik door priesters en door de dwangarbeid in naaiateliers en wasserijen van meer dan 15.000 meisjes en vrouwen moreel door de bodem is gezakt, voor te stellen als een voorbeeld van moraliteit.
Het valt te begrijpen waarom Bressers dit doet. Hij zal de aanvallen op de katholieke kerk door de slachtoffers, het aarzelend, halfslachtig antwoord op het kindermisbruik en de dwangarbeid door al die bisschoppen en het chagrijn om verbonden te zijn aan zo’n controversiële religieuze organisatie onderhand beu zijn. Rot gijzelt zijn kerk. De sfeer zal er bepaald niet jubelend meer zijn.
Bressers wil daar iets positiefs tegenover zetten. Een blijde boodschap. Daarom verzwijgt hij dat hij verbonden is aan de katholieke kerk en probeert tegelijk religie in het zonnetje te zetten.
Naast al het onrecht dat de katholieke kerk in de laatste eeuw jongeren en vrouwen heeft aangedaan en waarvoor het nu ter verantwoording wordt geroepen overspeelt Bressers zijn hand als hij stelt dat wij ‘met de religie deze eigenschappen [bezinning, ingetogenheid, nederigheid, naastenliefde en .. simpel buigen] als structurele invulling van ons leven zijn kwijtgeraakt’.
Het is van een verregaande arrogantie van Bressers om vanuit het perspectief van een katholieke kerk die moreel zo is ontspoord te suggereren dat mensen die zich niet laten inspireren door religie de morele eigenschappen zijn kwijtgeraakt. Met deze houding toont hij minachting voor mensen met een andere levensovertuiging die haaks staat op zijn claim dat religie het beste voorziet in bezinning, ingetogenheid, nederigheid en naastenliefde. Hij lijkt niet door te hebben dat hij door zo’n hooghartige houding zichzelf tegenspreekt en het tegendeel van bezinning, nederigheid en naastenliefde toont.
In Nederland zegt volgens onderzoek van het CBS dat een meerderheid van de bevolking (2019: 54.1%) zich niet door religie laat inspireren. Religie heeft in de afgelopen 50 jaar veel aan maatschappelijke invloed verloren. De samenleving is in ontwikkeling en de functies van religie worden geleidelijk vervangen door andere sectoren. Dat varieert van populaire cultuur tot kunst.
Dat Bressers een achterhoedegevecht voert voor zijn moreel onder druk staande katholieke kerk valt hem niet te verwijten, maar wel dat hij de moraliteit voor religie exclusief opeist.
Er zijn drie foto’s van Thomas Warren Sears opgenomen in de collectie van het Smithsonian Institution met als zoeklocatie Nederland. Een ervan wordt duidelijk gelokaliseerd in Amsterdam en de andere twee die op dezelfde plek zijn genomen vermoedelijk ook. Bovenstaande afbeelding is er een van.
Op de achtergrond is een toren te zien. Die van de Zuiderkerk? Het water is tamelijk breed en gaat de breedte van een gracht als de Groenburgwal te buiten. Maar een rivier is het niet. Iets ertussenin. Halflandelijkheid. Ach, het doet er niet toe waar het is. Of waar het was. Want het is september 1906. Voor eeuwig. De werkelijkheid is opgeborgen.
De verstilling van het beeld roept het woord ‘versterven’ op. De stad is bedaard en houdt zich stil. Of dat voor even is terwijl de fotograaf zijn werk doet zou kunnen. We weten het niet. Zoals we nooit weten dat wat we niet zien iets doet wat zich aan onze waarneming onttrekt.
De overgang van de onder- naar de bovenwereld, spiegel van de ziel, nevel als de naderende dood en al dat soort wijsneuzige voetnoten van de uitlegkunde die vooral doorverwijzen zonder te landen, zonder te ontschepen, helpen niet verder bij het duiden van deze afbeelding. Dat is ook niet nodig. Waarom zouden we iets identificeren dat zich er juist door kenmerkt dat het zich daaraan onttrekt?
Schermafbeelding van deel artikel ‘Gemeente verhangt ‘shockerende’ kunst: ‘We willen geen agressie opwekken’ in De Gelderlander, 26 november 2021.
Regelmatig hebben gemeentelijke organisaties die kunstenaars uitnodigen om kunstwerken in hun gemeentehuis hangen er vanwege de zedelijkheid moeite mee. Wat dan volgt is een terugtrekkende beweging van de gemeente die iedereen schade berokkent.
Het patroon is het volgende. Enkele lokale kunstenaars wordt toegezegd dat ze carte blanche hebben om kunst op te hangen. Maar als puntje bij paaltje hangt houdt de gemeente zich niet aan de belofte. De gemeentelijke organisatie zegt klachten te krijgen uit de gemeente en de kunst te moeten verwijderen of op een minder prominente plek te moeten hangen.
Het zijn de afbeeldingen van blote borsten of geslachtsdelen waar ambtenaren zich ongemakkelijk bij voelen. Dat zeggen ze niet rechtstreeks. Ze verschuilen zich achter vermeende klachten van inwoners die niet of slecht te checken zijn. Vanwege privacy moet de klacht anoniem blijven. De gemeente denkt hiermee een waterdicht excuus te hebben.
De kunstenaars zijn teleurgesteld omdat hun presentatie door de war is gehaald en het verhangen buiten hen om is gebeurd. Een ambtenaar biedt daarvoor vervolgens verontschuldigingen aan onder het mompelen van de mantra dat de organisatie ‘moest handelen’ vanwege de ‘opmerkingen over bepaalde stukken’. Om dat kracht bij te zetten wordt eraan toegevoegd dat dat tot ‘agressie tegen de mensen achter de balie’ zou kunnen leiden. De verantwoordelijke ambtenaar voegt er steevast aan toe dat het niet om ‘censuur’ gaat, maar om de plek. Wat het verschil is wordt niet verduidelijkt.
Astrid Vredegoor, Perfection. Werk op de tentoonstelling expositie VROUW in het gemeentehuis van de gemeente Oost Gelre dat is verhangen zonder medeweten van de kunstenaar en op initiatief van de directeur van het gemeentehuis
Deze keer is het gemeentehuisdirecteur Jeroen Heerkens van de Achterhoekse gemeente Oost Gelre die zich met gelegenheidsargumenten tot woordvoerder van culturele onverdraagzaamheid maakt. De Gelderlanderbericht erover. Hij bezocht van 1988 tot 1995 het katholieke Gymnasium Bernrode in Heeswijk. Werken op de tentoonstelling ‘VROUW’ over geweld tegen vrouwen van Astrid Vredegoor, Cynthia van Wijngaarden en Natasja Scharenborg werden door hem controversieel verklaard.
Bijna nooit wordt expliciet gemaakt door de gemeentelijke organisatie vanuit welke hoek de klacht komt en of inwoners eigenlijk wel geklaagd hebben. Het blijft vaag en is niet te checken. Als er protest is, dan is het onduidelijk hoe omvangrijk dat is. Een persoon, twee personen? De islamitische schoonmaker die de kunst nauwelijks opmerkt en zich er niet aan stoort wordt door projectie van eigen bezwaren van ambtenaren vaak als argument en als zondebok gebruikt om de tentoonstelling overhoop te halen en de kunstwerken te verhangen.
Doorgaans blijft onduidelijk of de verantwoordelijke ambtenaar de klachten uit de duim zuigt en handelt vanuit een preventieve impuls om mogelijke klachten voor te zijn. Die echter mogelijk wordt aangejaagd door de religieuze overtuiging van de betrokken individuele ambtenaar zelf. Zodat hij (het is bijna altijd een man) zich achter de gefabriceerde klacht kan verschuilen en zelfs buiten schot denkt te blijven. Dat hij zich met zijn kulargumenten belachelijk maakt neemt hij op de koop toe of ontgaat hem volledig.
De lokale kunstenaars kiezen eieren voor hun geld en schikken zich in de gemeentelijke betutteling en censuur omdat ze voor opdrachten en subsidies afhankelijk zijn van de gemeente. Ze zeggen in de lokale pers dat ze ‘een goed gesprek’ hebben gehad met de verantwoordelijke ambtenaar en dat ze er met elkaar naar tevredenheid uit zijn gekomen.
Schermafbeelding van deel bericht ‘Politie: Rellen Coolsingel waren georganiseerd door criminelen‘ op RTV Rijnmond, 26 november 2021.
Wat een vreemd bericht stuurt de Rotterdamse politiechef Fred Westerbeke de wereld in. Bovenstaand bericht van 26 november 2021 van RTV Rijnmond vat zijn woorden samen:
De rellen van afgelopen vrijdag op de Coolsingel in Rotterdam waren georganiseerd door criminelen om zo de confrontatie met de agenten aan te gaan. Dat heeft de Rotterdamse politiechef Westerbeke gezegd. Hij heeft er nog geen hard bewijs voor, maar denkt dat de relschoppers hoogstwaarschijnlijk alleen daarvoor gekomen zijn.
Of Westerbeke heeft bewijs en stuurt dat -zonodig vertrouwelijk- aan de Rotterdamse raadsleden of hij houdt zijn mond omdat hij geen hard bewijs heeft dat meer is dan insinuatie en speculatie.
Als het klopt wat RTV Rijnmond zegt, dan lijkt het er sterk op dat Westerbeke zijn straatje schoonveegt omdat hij overvallen werd door de rellen en het in Rotterdam op de Coolsingel een puinzooi werd. Met veel landelijke aandacht en negatieve publiciteit over Rotterdam tot gevolg.
Westerbeke probeert de beeldvorming te veranderen door het te hebben over criminelen die de rellen zouden hebben georganiseerd. Door het groot te maken probeert hij te zeggen dat het geen gewoon ordeprobleem was dat de politie had onderschat, maar een gerichte actie van criminelen waar geen kruid tegen gewassen was.
Westerbeke maakt niet duidelijk om wat voor criminelen het zou gaan. Tasjesdieven? Draaideurcriminelen? Buitenlandse beroepsopruiers? Drugsrunners? Mensenhandelaren? Maffioso? Moordenaars? Drugsmokkelaars? Hennepkwekers? Criminele motorbendes?
Westerbeke weet het niet en zegt zelf dat hij geen hard bewijs ervoor heeft dat criminelen de rellen hebben georganiseerd. Maar toch brengt hij het naar buiten met als enig bewijsstuk zijn vermoeden en intuïtie.
De media zouden deze niet te checken informatie van de politie niet onvoorwaardelijk moeten plaatsen als de details en onderbouwing ervan ontbreken. Media moeten zich niet voor het karretje van de Rotterdamse politie laten spannen door speculatie als feit de wereld in te helpen brengen.
Gaat dit bericht uiteindelijk over de vraag wat solide journalistiek is?
Dit is een foto uit de omvangrijke Clarence W. Sorensen Collection (1836 negatieven) die de persoon naar wie deze collectie is genoemd heeft geschonken aan de University of Wisconsin-Milwaukee Libraries. Geograaf en journalist Clarence Woodrow Sorensen (1907-1982) bereisde tussen 1934 en 1969 vele landen. Ook in Europa. Van Ierland en Denemarken tot Oekraïne en Griekenland.
Sorensen werkte op zijn reizen die hem naar alle continenten brachten samen met de professionele fotograaf Eugene V. Harris, aldus een bericht van de American Geographical Society Library. In vele landen is belangstelling voor de foto’s die ze daar maakten. Het lijkt erop dat dat niet voor Nederland geldt. Sorensen heeft als geoloog enkele boeken uitgegeven of daar een bijdrage aan geleverd.
De collectie bevat 44 gedigitaliseerde foto’s die in Nederland zijn genomen. De bovenste toont een glazenwasser van het bedrijf B. Putten dat gevestigd is in de Acaciastraat 9 te Schiebroek, Rotterdam. Dat staat op de zijkant van de kar. De man met pet loopt door het centrum van Rotterdam en kijkt fotograaf Sorensen die aan de straatkant staat recht in de ogen. Uit het straatbeeld valt op te maken dat het waarschijnlijk 1934 is. In elk geval de vooroorlogse periode. Sorensen vangt in dit beeld de crisis van de jaren 1930. Sappelen en zwoegen.
Een andere foto dateert van later datum, vermoedelijk 1969 of iets eerder in dat decennium. Uit de titel blijkt dat het op de Amsterdamse Rozengracht is. De vrouw kijkt vreemd uit haar ogen. Haar gezicht lijkt een masker waar al het leven uit is weggetrokken. Is ze moe na een dag werken of is er wat anders aan de hand? De witte plastic handschoenen maken het er onheilspellend op. Er lijkt zich een verhaal te ontrollen dat op zoek is naar een raadsel. De hond in het mandje achterop kijkt ook wat mat afwezig uit de ogen. De vrijheid en ongeremdheid van de jaren 1960 waarmee dit tijdperk wordt geassocieerd zijn ogenschijnlijk nog niet tot iedereen doorgedrongen.
De twee foto’s omvatten 35 jaar waarin veel is gebeurd. Een economische depressie, een oorlog, politionele acties in Nederlands-Indië, de wederopbouw, crisis op Paleis Soestdijk, de verzorgingsstaat, toenemende welvaart en de opstandige jaren 1960 waarin het gezag op de proef wordt gesteld. De mens beweegt zich door de sociale omgeving die het zelf heeft gemaakt. De fotograferende geograaf legt het vast. Als observator langs de kant.
Update 1 maart 2022: Bovenstaande video van RT is sinds vandaag niet meer in de EU te zien. Volgens een bericht in The Guardian heeft Eurocommissaris Thierry Breton die onder meer de digitale desinformatie bestrijdt aangekondigd dat de Russische door de staat gecontroleerde media RT en Sputnik geblokkeerd worden. Ze zijn niet meer bereikbaar via internet en satelliet. Techbedrijven als Facebook, Google en Twitter blokkeren de Russische propaganda op hun eigen platforms. Dit roept twee vragen op. Namelijk waarom nu pas en niet in 2014? En hoe waterdicht, succesvol en bestendig is deze blokkade? Enfin, beter laat dan nooit.
I. Op het eerste gezicht weet je nooit of je moet lachen of huilen om de gekleurde informatie van de Russische propagandazender RT. Niet altijd is de informatie onjuist, maar is die zo eenzijdig dat het de kennis over een onderwerp niet vergroot, maar op zijn best mystificeert. Omdat het die slechts van een kant belicht. Dat valt op te vatten als omleiding en misleiding. RT mist de politieke ruimte om breed, open, onpartijdig en zonder vooringenomenheid te kunnen informeren.
Doorgaans bevatten nieuwsberichten van RT feitelijke onjuistheden die nodig zijn om die gekleurde informatie aannemelijk te maken. Daartoe moet een casus met kleine leugens wat bijgebogen worden. Dan gaat RT aantoonbaar de fout omdat het het zelfbeeld waar het zich op beroept zelf omver kegelt. Namelijk dat het een alternatief biedt voor westerse media en journalistiek op een hoger plan staat. Dat laatste klopt dan niet. Het is overigens niet aannemelijk dat de leiding van RT dat zelf gelooft. Het is politieke marketing voor uitwendig gebruik.
II. Sinds najaar 2013 toen de spanningen tussen de Russische Federatie en Oekraïne opliepen hebben de op een Europees publiek gerichte Russische propagandazenders breed ingezet op misleiding over Oekraïne. Alle moeite werd gestoken in het ondermijnen van de steun voor Kiev en het verdelen van een Europees publiek. Of dat is gelukt is de vraag.
Dat is slecht gelukt via de Russische propagandazenders als RT en Sputnik omdat die met hun Engels-, Duits-, Frans-, Arabisch- en Spaanstalige edities een klein bereik hebben. Het op de VS gerichte RT werd een mislukking omdat het niet wist door te dringen tot kabelnetten. Het al 16 jaar bestaande RT heeft zichzelf overleefd en valt te beschouwen als een mastodont met de pretentie van een algemene zender die naar de marge van de sociale media is verdrongen.
De paradox is dat de Russische propaganda die internationaal gericht is wel succesvol is geweest via sociale media, zoals Facebook en Twitter. De inschatting is dat Donald Trump zijn overwinning als president in 2016 grotendeels te danken heeft aan de Russische steun via sociale media. Ook mengden Russische sociale media zich afgelopen jaren in de verkiezingsstrijd in Frankrijk en Duitsland.
III. De paradox van de paradox is dat in de VS de Russische propaganda niet meer nodig is omdat de extreem- en radicaal-rechtse aan de Republikeinse partij gelieerde actoren in praktijk brengen wat het Kremlin vijf jaar geleden deed. Rechtse Amerikanen zijn zelfvoorzienend geworden wat propaganda en ondermijning van de Amerikaanse samenleving en politiek betreft. Het land koerst af op de afgrond en de vraag is of de krachten die dat willen verhinderen sterker zullen blijken te zijn dan de krachten die dat beogen.
Dat thematiseert wat nog de rol is voor Russische propagandazenders als RT en Sputnik en de Russische trollenfabrieken die continu via sociale media misleidende berichten versturen. Zonder de noodzaak voor grote campagnes hoeft het Kremlin alleen de druk op de ketel te houden om te zorgen dat westerse publieken zich blijven keren tegen hun eigen overheden.
De onderwerpen waarmee dat gebeurt vormen een archeologische laag van de recente actualiteit. De Krim vanaf voorjaar 2014 en de misleidingscampagne vanaf zomer 2014 over de Russische schuld aan het neerschieten van de MH17 is gevolgd door een campagne over westerse sancties vanwege de Russische inmenging in Oost-Oekraïne en de bezetting van de Krim vanaf augustus 2014, de Brexit, het Schotse referendum, Nord Stream II, de opeenvolgende migratiecrises van Turkije tot Wit-Rusland en het Verenigd Koninkrijk, de coronapandemie en allerlei onderwerpen die de EU of de VS kunnen verzwakken en in een kwaad daglicht stellen.
IV. De tragiek van propaganda is dat ze niet alleen afleidt van de waarheid en nieuwsconsumenten op het verkeerde been zet, maar een land dat die propaganda bedrijft in een parallelle werkelijkheid terecht laat komen. De grootste schade van propaganda ondervindt uiteindelijk het land dat die propaganda bedrijft omdat het in een spiegelpaleis van fantasieën verzeild raakt. Om daarin te kunnen volharden dient het zichzelf een vals zelfbeeld voor te spiegelen waar het na verloop van tijd wellicht niet diep in gaat geloven, maar zich toch naar gaat gedragen door mentaal binnen de contouren ervan te blijven. Dat zijn de lijnen van eenzijdigheid.
De Russische propaganda heeft de natievorming van Oekraïne vertraagd, maar ook versneld. Dat is een andere paradox. Net zoals de machthebbers in het Kremlin een buitenlandse vijand construeren (‘omsingelingscomplex‘) om de steun van de bevolking te winnen en af te leiden van binnenlandse problemen, zo werkt de propaganda ook in het land dat het doelwit ervan is. Mits het besef bestaat dat die buitenlandse propaganda op het eigen land gericht is en probeert schade aan te richten. Dat besef bestaat in Oekraïne.
Een meerderheid van de Oekraïeners is door de Russische propaganda en inmenging in hun land extra standvastig geworden. Mede omdat het ziet dat het in de Russische Federatie economisch slecht gaat en het land zich beweegt in de richting van een autoritaire staat waar rechten van burgers geschonden worden. De natievorming van Oekraïne gaat langzaam, maar gestaag door en door de Russische propaganda is het land eerder in de richting van de VS en Europa gedraaid, dan dat het zich er van afgekeerd heeft. Dan werkt propaganda op de lange termijn averechts.
V. Mijn reactie bij bovenstaande video (vertaald):
Het is niet ‘Europe’ zoals RT zegt, maar Duitsland dat de certificering van Nord Stream II tegenhoudt. Die vertraging heeft het Russische Gazprom volledig aan zichzelf te wijten. Het dacht te kunnen volstaan met Zwitserse jurisdictie en de procedure niet serieus te hoeven nemen, maar het Duitse Bundesnetzagentur oordeelde daar anders over.
In de EU kunnen zaken niet door corruptie en steekpenningen beslist worden zoals in de Russische Federatie. Dat verschil in cultuur heeft Gazprom verkeerd ingeschat omdat het dacht de eigen corruptie naar Duitsland te kunnen exporteren. Dat werkt bij personen als oud-kanselier Schröder en andere oud-politici die met Russisch geld gekocht worden, maar niet met een Duitse institutie.
Servie is geen lid van de EU of een bondgenoot van westerse landen, maar een satelliet van het Kremlin, zodat het volkomen irrelevant is wat de Servische president over sancties zegt. Het valt ook te bezien of het juist is wat hij zegt, namelijk dat sancties tegen het belang van ‘Rusland’ ingaan.
Voor de duidelijkheid, die sancties werden in 2014 ingesteld door de onwettige bezetting van de Krim door troepen van de Russische Federatie. Die Russische bezetting schaadt de internationale rechtsorde en is in strijd met internationale verdragen. Servie stemde in 2014 niet tegen de breed aangenomen VN-resolutie 68/262 die de bezetting door de Russische Federatie van de Krim veroordeelde en het zogenaamde referendum die dat moest legitimeren als ongeldig verklaarde. Servie was afwezig bij de stemming.
Het lijkt eerder zo te zijn dat de actie die tot de sancties leidde tegen het belang van het land en de Russische bevolking ingaat. Het land is door de onwettige bezetting van de Krim internationaal geïsoleerd geraakt door het onwettig handelen van president Poetin en zijn medestanders.
Internationale sancties gaan niet tegen het belang van de Russische bevolking in, maar tegen het leiderschap in het Kremlin dat het land beschouwt als haar privébedrijf waar het geld aan kan onttrekken alsof het land eigen bezit is. De Russische bevolking is daarvan het slachtoffer.
Met Anton de Wit ben ik het eens met de conclusie dat de woke-beweging zich ontwikkelt tot een religie. De Wit probeert in een commentaar van 12 november 2021 in het Katholiek Nieuwsblad de afstand ervan tot de gevestigde godsdiensten te vergroten door het te kwalificeren als pseudoreligie, maar er is weinig nep aan de woke-beweging als het alle kenmerken van religie vertoont. Wokeisme kent een reeks mythologische en bovennatuurlijke overtuigingen binnen een gesloten systeem dat gelijkgestemden insluit en andersdenkenden uitsluit en verkettert. Dat is typisch voor religie. Zoals de gedachte dat de huidige witte mensen verantwoordelijk zijn voor racistische acties van witte mensen in het verleden.
De Wit verwijst naar uitspraken van de katholieke aartsbisschop José Gomez van Los Angeles die tevens voorzitter van de Amerikaanse bisschoppenconferentie is. Gomez signaleert in de VS en in Europa een neiging tot onverdraagzaamheid van identiteitsbewegingen. Tot zover lijkt de analyse om de zaak te gaan en to the point te zijn, namelijk de agressie van deze identiteitsbewegingen tegen de christelijke kerken.
Maar Gomez en De Wit gaan verder. De Wit vertaalt Gomez’ woorden die hij uitsprak in een video van 4 november 2021 voor een conferentie in Madrid zo: [een neiging tot onverdraagzaamheid van identiteitsbewegingen] die ‘een soort seculier ‘verlossingsperspectief’ bieden waarbij ze het gehele menszijn reduceren tot enkele fysieke eigenschappen, zoals ras, seksualiteit of geslacht’. Gomez kiest ook een anti-secularistische invalshoek en verwoordt dat volgens een bericht van 5 november 2021 in America Magazine (The Jesuit Review) als volgt: ‘With the breakdown of the Judeo-Christian worldview and the rise of secularism, political belief systems based on social justice or personal identity have come to fill the space that Christian belief and practice once occupied’.
Gomez trekt de cancel- of afrekencultuur van de woke-beweging door naar het secularisme en projecteert de argumenten die hij aan de woke-beweging ontleent op het secularisme. Dat is onzorgvuldig, opruiend en kwaadwillend.
Waar De Wit een gematigde opstelling kiest gaat Gomez vol op het orgel in zijn veroordeling van het secularisme en spaart hij de ongenuanceerde meningen niet. Beide katholieken gaan te kort door de bocht als ze het wokeisme kwalificeren als en associëren met een seculier perspectief. Dat is onterecht. Want zoals gezegd, het wokeisme vertoont alle kenmerken van een godsdienst. Daarnaast vergeten ze gemakshalve dat de grootste tegenstand tegen de woke-beweging tot nu toe van seculiere liberale en gematigd-conservatieve intellectuelen komt die er een losgeslagen revolutionaire beweging in zien die het verwerpen van de bestaande orde van Lenin combineert met (het tot nu toe maatschappelijk) schrikbewind van Robespierre.
Het is begrijpelijk dat Gomez in zijn functie en katholiek denken opkomt voor zijn kerk. Maar het is onvergeeflijk dat hij op de intolerantie van de woke-beweging zijn eigen intolerantie jegens het secularisme stapelt. Zijn analyse dat het secularisme zich keert tegen godsdienst is onjuist omdat de politieke filosofie van het secularisme niet anti-religieus of pro-atheïstisch is. Het secularisme scheert alle godsdiensten en levensovertuigingen over dezelfde kam en geeft ze dezelfde plek zonder de een boven de ander te bevoordelen.
Gomez verwart de voorkeurspositie die het christendom in de VS en Europa door samenwerking met het werelds gezag eeuwenlang genoot en de laatste decennia is kwijtgeraakt met de nieuwe gelijkheid waarin het christendom niet als meer, maar evenmin als minder wordt gezien dan nieuwe, kleinere godsdiensten en levensovertuigingen.
Gomez gaat de fout in als hij secularisatie gelijkstelt aan ontkerstening (‘de-Christianization’): ‘For years now, there has been a deliberate effort in Europe and America to erase the Christian roots of society and to suppress any remaining Christian influences.’ Dat is onjuist. De invloed van de christelijke godsdienst is afgenomen omdat de steun in de bevolking ervoor is afgenomen. Daar zit geen masterplan van seculiere opinieleiders achter zoals Gomez suggereert. In Nederland verklaart nog zo’n 35% van de bevolking christelijk te zijn.
Dat de invloed van het christendom afkalft is geen actie tegen het christendom zoals Gomez veronderstelt. Het is het gevolg van demografische en sociale ontwikkelingen. In westerse rechtsstaten is het geloof van christelijke gelovigen gegarandeerd. Alleen, ze runnen de landen waar ze gevestigd zijn niet langer, maar moeten dat met andere minderheden delen. Dáár zit de pijn van Gomez, in de afgenomen invloed.
Het is jammer dat Gomez geen redelijk, genuanceerd geluid weet te vinden en zich verbindt met gematigde krachten die zich ook tegen het radicalisme van (delen van) de woke-beweging en andere identiteitsbewegingen verzetten. Het was logica geweest als hij ook de andere nieuwe religie QAnon die zich verbindt met de ultra-rechtse politiek had bekritiseerd omdat die eveneens vijandig staat tegenover de katholieke kerk. Maar dat laat hij na.
De Amerikaanse katholieke kerk verliest net als andere Amerikaanse kerken, zoals de protestante evangelicals aan autoriteit en reputatie omdat ze zich nauw verbinden met en overgeleverd hebben aan de rechtse politiek van Trump. Dat gaat in de VS zelfs zover dat vele Amerikaanse bisschoppen zich vanwege politieke redenen en vooral het Democratische standpunt over abortus opstellen tegenover de eerste echte katholieke (na JFK) president Joe Biden. Ofwel, wie is Gomez dat hij meent recht van spreken te kunnen opeisen om over anderen te oordelen?
Gomez preekt voor eigen parochie en door zo’n beperkt perspectief te kiezen is hij het zelf die zijn invloed inperkt. Dat doen niet anderen voor hem zoals hij claimt. Voor zijn selectieve opstelling is hij zelf verantwoordelijk. Dat kan hij anderen niet verwijten door zijn gezocht slachtofferschap en isolationisme dat hij meent te moeten vatten in een agressief betoog tegen het secularisme en de seculiere samenleving.
NPO radio 1 zegt in de toelichting bij deze video: ‘Een tweet met de hashtag #thierryisgevaccineerd van cabaretier en programmamaker Diederik Ebbinge maakt de tongen los’. Baudet ontkent het nieuws dat hij gevaccineerd is. Zijn ontkenning maakt de aandacht ervoor alleen maar groter.
Vele politici die ageren tegen het vaccinatieprogramma zijn gevaccineerd. Zoals oud-president Donald Trump. Hij geeft dat niet volmondig toe. Waarom zou dat bij Baudet anders zijn? Weten de hoge heren waarvan politicus Baudet er ook een is niet altijd goed voor zichzelf te zorgen? Nou dan!
Anderen noemen de tweet van Ebbinge die op sociale media veel navolging heeft gekregen een koekje van eigen deeg. Als je dieven met dieven vangt, dan vang je leugenaars met leugens. Zoiets als tweemaal negatief is positief.
Baudet vlucht als hij op een leugen of een onhoudbare uitspraak betrapt wordt altijd weg in ironie. Hij zegt dan dat het spottend bedoeld was. Welnu, op dezelfde ironie kunnen Ebbinge en zijn medestanders zich beroepen. Dat maakt de stand gelijk in de wedstrijd wie het beste kan wegvluchten voor de waarheid.
Geeft dit de opponenten van Baudet een middel in handen om de leugens en de opruiing van Baudet en de rechts-extremisten van FVD die hun praatjes zelfs in de Tweede Kamer slijten eindelijk te neutraliseren? Tegenover elke leugen van Baudet wordt een andere leugen gezet.
Waar dat eindigt is onduidelijk. Het effect lijkt vooral goed voor de motivatie van Baudets opponenten. Overigens lijkt de sterk geradicaliseerde Baudet met zijn partij electoraal over zijn hoogtepunt heen. Vooral extremistische hardliners maken nog deel uit van het kader van FVD. De boreale coup is voltooid, volgens Chris Aalberts.
Op een ander effect wijst theatermaker Marjolijn van Heemstra in de video. Namelijk dat dat we Twitter niet al te serieus moeten nemen. Als de onwaarheden van Baudet en zijn medestanders worden beantwoord met andere onwaarheden, dan raakt de waarheid nog verder uit zicht.
Er valt daarom wat voor te zeggen om te concluderen dat het grootste slachtoffer van deze actie niet Baudet is, maar de sociale media. Hoewel Baudet er niks mee wint. Wat kunnen we nog geloven van wat op Twitter of Facebook wordt beweerd als de onzin zo aantoonbaar onzin is?
Het vertrouwen in de sterk geradicaliseerde Baudet als iemand die de waarheid spreekt lijkt de afgelopen jaren sterk afgenomen. In de publieke opinie wordt Baudet door sommigen een schertsfiguur genoemd. Dus een niet ernstig te nemen persoon.
De indruk die deze episode geeft is dat in de Nederlandse publieke opinie scherts het beste middel in reactie op een schertsfiguur als Baudet is. Het is de logica van de eenvoud.
George Knight 