ING-witwasschandaal: Laat omdat we geen andere middelen hebben, maatschappelijke uitsluiting van bankiers onze reactie zijn

De vanwege een witwasschandaal en fraude opgeofferde financiële topman van ING Koos Timmermans geeft in dit interview met Bloomberg van een maand geleden aan waar het bij banken als ING om gaat: kwantiteit boven kwaliteit. Dat is de valkuil waar de door de markt en de aandeelhouders opgejaagde bank vanzelf invalt. Dat is de weeffout van ING. De structuur en het verdienmodel van de banksector deugen niet. Dat is het probleem. Er zijn goede banken, zoals ASN, Triodos Bank, Handelsbanken, maar die zijn te klein en schieten tekort voor een klant die een breed aanbod aan financiële producten en diensten zoekt. Het mislukken van de Apeldoornse De Financiële Coöperatie geeft aan hoe lastig de banksector voor kleine, onmachtige banken is.

Banken die van de overheid het financieel systeem mogen beheren zijn een probleem omdat we niet zonder ze kunnen, maar ook omdat we evenmin verder met ze willen. Ze hebben sinds de kredietcrisis van 2008 steeds meer weerstand opgeroepen door hun wereldvreemdheid, schandalen, arrogantie en zelfgerichtheid. Ethische banken zijn te klein, en systeembanken zijn niet ethisch. Daarbij komt dat grote financiële instellingen zich aan landgrenzen onttrekken en het initiatief van staten hebben overgenomen. De Nederlandse overheid is niet meer in staat om de burgers die er klant zijn tegen de banken te beschermen of het initiatief van de geldschepping weer terug te nemen. Zoals het in de sector met een teveel aan Angelsaksisch jargon heet, een lose/lose situatie. De winnende, maar gecorrumpeerde bank is uiteindelijk ook een (morele) verliezer.

Het begin van verandering is bewustwording bij het publiek over banken en het gedrag van bankiers. Laten we niet ophouden de slechte bankiers kritisch te benaderen en niet meegaan in hun powerplay, onzinverhalen en puberachtig gedrag. Deze bankiers zijn klojo’s, onvolwassen kinderen die hun verantwoordelijkheid niet nemen, onvoldoende maatschappelijk besef tonen, geen geweten hebben en verstrikt zijn geraakt in hun eigen wereld van de kwartaalcijfers en daar zonder veel zelfkennis razend en opgejaagd in rondtollen.

Deze bankiers verdienen onze hoon, spot en volle minachting. Laat omdat we geen andere middelen hebben, hun maatschappelijke uitsluiting onze reactie zijn. Ze zijn uitschot als de beulen van de Franse revolutie die de guillotine bedienden en door het volk met de nek werden aangekeken. Ze hebben zich ontastbaar gemaakt, maar dat betekent niet dat we hun gedrag aanvaarden. Zo’n type als ING-topman Ralph Hamers denkt boven de wet te staan en positioneert zich als ondernemer, terwijl hij gewoon een werknemer is die evenals de loketbediende in dienst van het bedrijf is. Hij loopt geen ondernemersrisico, maar probeert samen met de commissarissen uit het zelfde old boys network zoveel mogelijk poen binnen te harken. Types als Hamers gijzelen de bank en de samenleving. Laten we daarom elke dag opnieuw zijn geloofwaardigheid en autoriteit ter discussie stellen totdat hij of zijn opvolgers eindelijk maatschappelijk aanvaardbaar gedrag gaan vertonen.

Wat in de kwestie van de illegale witwaspraktijken van de ING Group die tussen 2010 en 2016 speelde nog tamelijk onderbelicht blijft is waarom de regeringscommissarissen Lodewijk de Waal (tot 2013), Peter Elverding (2014) en Tineke Bahlmann (tot 2014) die door het kabinet naar ING werden gestuurd niet aan de bel hebben getrokken. Zaten ze in verkeerde commissies of hebben ze jaren zelfgenoegzaam zitten slapen?

Burgers pakken macht terug van financiële sector: CommonEasy

Echt begrijpen hoe het werkt doe ik niet. Maar de opzet is duidelijk. Een derde weg tussen verzekeren via de financiële sector en niet verzekeren. Het past in het patroon van burgerinitiatieven van de laatste jaren om de macht van de financiële sector (inclusief banken en verzekeringsmaatschappijen) te breken en de macht terug te pakken. Kritiek is dat banken of verzekeraars niet georiënteerd zijn op de burger en goed toezicht door de overheid op de financiële sector ontbreekt, maar ze bijna uitsluitend redeneren vanuit hun marktpositie en winstgevendheid. Uitzonderingen zijn kleinschalige banken die echter onvolledig zijn in de producten die ze aanbieden. Ook zij vullen het gat niet tussen klein en groot. Bankiers en verzekeraars zijn klojo’s en idioten.

De reactie hierop is zelfbewustzijn van burgers over de eigen machtspositie met als gevolg dat de burger zich weer opstelt als burger en niet door overheid of bedrijven weggezet wordt als consument. Een burger praat mee, deelt de macht en beslist over het eigen lot, een consument is een verbruiker die alleen passief af kan nemen wat aangeboden wordt. CommonEasy zegt terug te gaan naar de kern en zet digitale middelen in om dat te bereiken. Hier zijn de details te lezen. Om echt te begrijpen hoe het werkt. Het is een zinvol initiatief. Al is het maar om de bewustwording te vergroten dat burgers niet afhankelijk zijn van banken en verzekeraars.

Voorstel deltaplan ‘Gleufdier’: geestelijke genezing van bankiers

Tussen de natuurvoedingswinkel en de groene slager viel bij mij het kwartje. De bestuurders van banken en multinationals zijn de ware gleufdieren. Door een verkeerd zelfbeeld, een foute focus en zelfoverschatting zijn de bestuurders verslaafd geraakt aan geld en prestige dat zich uitdruk in geld. Ze komen er niet meer los van omdat ze verslaafd zijn. Leidinggevende bestuurders die gewone medewerkers zijn zonder ondernemersrisico lijden aan narcistische grootheidsfantasieën en zijn verslaafd. Ze moeten geholpen worden in de geestelijke gezondheidszorg om met zichzelf, hun omgeving en de samenleving weer in het reine te komen.

Dat gaat lastig wegens ontbrekende bewustwording in de samenleving en de politiek. Weliswaar bestaat er ongenoegen over de graaicultuur van leidinggevende bankiers en bestuurders, maar daar blijft het bij. Zodat er niets verandert of verandering tergend langzaam verloopt. De diagnose dat bankiers en bestuurders zorg nodig hebben wordt onvoldoende of zelfs helemaal niet gesteld. Nodig is een herkenningspunt, een beeld, een icoon om het gedrag van de soort te vangen. Da’s het begrip gleufdier. Een gedragstypering van de laat-20ste eeuwse soort van de grote graaier die zich niet meer kan beheersen vanwege geestelijke afhankelijkheid en preoccupatie met geld, prestige en de eigen positie tegenover andere bankiers en bestuurders.

Neveneffect van de herijking van het begrip gleufdier is dat het de betekenis met seksistische ondertoon zoals die is ontstaan in rechts-corporeel milieu naar het tweede plan probeert te drukken. Immers een omschrijving die vrouwen opzadelt met een negatieve en onverdiende associatie. De soort van de graaiende bankiers en bestuurders  kan verantwoordelijk gesteld worden voor het eigen gedrag. Voorzover dat bij verslaafden van toepassing kan zijn. Er is een psychologisch deltaplan nodig om de Nederlandse leidinggevende bestuurders hun zelfbeeld dat losstaat van de werkelijkheid te helpen herstellen. Deltaplan Gleufdier als aanzet tot herstel.

Foto: ‘In a 1950 experiment, one of Skinner’s pigeons matched a colored light with a corresponding colored panel in order to receive a food reward.‘

Bankiers met eigenwaan: rot toch snel op als het je hier niet bevalt

Zit de wereld op Nederlandse staatsbankiers te wachten? Nee, de wereld heeft geen behoefte aan Nederlandse bankiers die in een lagere, lokale divisie spelen. Oud-staatsecretaris Willem Vermeend (PvdA) verwoordde dat naar aanleiding van een hoorzitting in de Tweede Kamer in Nieuwsuur: ‘De ABN is een staatsbank, een bank van de Nederlandse burgers. (..) En wij spelen echt niet in de topdivisie. Ze worden echt niet gebeld door het buitenland. Er zijn tienduizenden topbankiers werkeloos op dit moment door de crisis. In bijna alle landen is de sector gekrompen met ongeveer 25%. Overal gaan de salarissen op de lange duur omlaag. Men zit echt niet op Nederlandse bankiers te wachten. Ze worden echt niet gebeld.’ Hoeveel zijn er doorgebroken als Paul Verhoeven, Robbert Dijkgraaf, Armin van Buuren of Guus Hiddink? Willem Buiter en Onno Ruding ooit, en dan?

De Nederlandse bestuurders van banken die verwijzen naar hun internationale marktwaarde hebben dus een verkeerd zelfbeeld en leiden aan zelfoverschatting. Da’s uiteindelijk geen kwestie die in het reine kan worden gebracht door politici of economen, maar uitsluitend door psychologen. Hoogleraar aan de Radboud Universiteit Nijmegen en klinisch psycholoog J. Derksen wijst in een ingezonden brief in NRC van 4 april op ‘het psychologisch mechanisme dat niet alleen bij ABN Amro maar in de gehele kredietcrisis een grote rol speelde: narcistische grootheidsfantasieën bij leidinggevenden. (..) Linksom of rechtsom kennen ze zichzelf salarisverhogingen toe omdat ze abusievelijk geloven dat ze een hele bijzondere bijdrage leveren.’

In navolging van wat burgemeester Ahmed Aboutalbeb tegen jhadisten zei die de Nederlandse samenleving verwerpen: ‘Als het je hier niet bevalt, dan rot je toch op’ kan hetzelfde tegen de bankiers gezegd worden die zichzelf zo grandioos overschatten: ‘Bankiers als het je hier niet bevalt, dan rot je toch op’. Wellicht ligt het nog gecompliceerder omdat deze bankiers waarschijnlijk voldoende zelfkennis hebben om te weten dat ze totaal niet bijzonder zijn of iets bijzonders toevoegen. Ze doen net alsof ze bijzonder zijn. Derksen: ‘Indien ze ook nog wat psychopathisch zijn (en dat is geen uitzondering) zien ze zelfs vaak in dat hun bijdrage niet bijzonder is, maar zijn ze alleen uit op eigen gewin en manipuleren anderen en het bedrijf zoveel ze kunnen.’

De oplossing ligt op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg. Topbankiers die geholpen willen worden dienen genezen te worden van hun narcisme dat zover gaat dat het destructieve krachten losmaakt die zowel bank, samenleving als eigen persoonlijkheid kan kapotmaken. De politiek moet niet meegaan in de fantasieën of de manipulatie door de topbankiers, maar dit corrigeren. Er is een psychologisch deltaplan nodig om de Nederlandse topbestuurders hun zelfbeeld dat zo los staat van de werkelijkheid te helpen herstellen. Bankiers die ondanks alles echt geloven dat ze iets bijzonders toevoegen kunnen naar het buitenland vertrekken. Ga!

Foto: Tweet van Tom-Jan Meeuws, 7 april 2015.

Publieksactie Crowdsuing roept banken tot de orde. Over privacy

Velen hebben het gehad met de banken. Niet alleen wat het graaien van de topbankiers betreft. Hoe komen we ooit van deze klojo’s af? Gevestigde banken zijn het zicht op de realiteit kwijt. Een stresstest die endogene (= vanuit de sector zelf) risico’s buiten beschouwing laat is weinig waard, maar wordt door bankensector en politiek als vertrouwenwekkend verkocht. Niets is minder waar. Over de soliditeit van de ABN geeft baas Gerrit Zalm zichzelf complimentjes. Lachend de afgrond in. Hij leent een euro 31 keer uit. ABN dat het decennialang niet lukt om de kosten omlaag te brengen zou jaarlijks vele miljarden meer winst moeten kunnen maken. Uitgaande van hun logica van de onlogica presteren banken slecht. Daarom zoeken ze bijverdiensten.

Wat moet iemand doen die geld heeft? Beleggen in kunst, goud of huizen? Geen slecht idee. Of onderbrengen bij een bank als de Financiële Coöperatie, Handelsbanken of het Belgische NewB? Maar die zijn klein. Het is te gek voor woorden dat consumenten hun banken niet meer kunnen vertrouwen en ze zich als burger door de overheid in de rol van toezichthouder niet goed beschermd achten en in de steek gelaten voelen. Banken gaan door met gokken op de rand van de vulkaan. Vanwege hun nutsfunctie is geld weghalen bij ABN, ING of Rabobank geen oplossing wegens ontbrekende alternatieven. Maar de twijfel is gezaaid en verdwijnt niet.

Ancilla Tilia wijst op nog een andere kwalijke praktijk van banken: ze misbruiken klantgegevens en geven geen lor om onze privacy. Dat komt bovenop al het wantrouwen dat banken toch al opwekken. Het patroon is duidelijk: de overheid beschermt de burger onvoldoende. Om cynisch van te worden? Nee, om in opstand te komen en een burgerbeweging op te starten die de overheid bij de les houdt en op haar plichten wijst.

Crowdsuing.nl probeert deze zaak voor de rechter te brengen en haalt nu geld op voor de advocaatkosten om dat voor elkaar te krijgen. Zo’n 16% van het streefbedrag is binnen. Nog zo’n 30.000 euro te gaan. Zo wordt het verzet tegen het grote geld een kwestie van klein geld. Blijkbaar is dat onvermijdelijk. Doneer een tientje.

Foto: Schermafbeelding van publieksactie ‘Stop commercieel misbruik persoonsgegevens banken’.

Bankiers zijn klojo’s. Hoe komen we ooit van deze idioten af?

‘En tegenwoordig schijnt dat mode te zijn, dat bankdirecteuren ons – het nog altijd gewone volk – gaan vertellen hoe we ons moeten voelen, wat we moeten zeggen en wat we vooral ook niet moeten doen. Klojo’s die op allerlei niveaus zich schuldig hebben gemaakt aan oplichting, fraude en malversaties, die het mondiale financiële systeem aan de rand van de afgrond hebben gebracht, die alleen oog hadden voor het snelle geld en de reputatie van ooit vermaarde bedrijven en instellingen te grabbel hebben gegooid, die types denken nu dat zij ons nu moeten gaan duiden, dat zij de weg weten naar beter.’ Aldus blogger Conny van Gremberghe.

Hij heeft het grootste gelijk van de wereld. Maar krijgt het niet. Zoals geen burger dat krijgt. Als bankiers die de stoutste jongetjes van de klas zijn vervolgens ook nog eens anderen proberen de les te lezen, dan houdt elk begrip op. Des te meer omdat de banken zich duidelijk niets van de samenleving aantrekken.

Het salaris van de honderd hoogste managers van het wegens wanbeleid genationaliseerde ABN Amro is dit jaar met 20 procent verhoogd. Dat zou ter compensatie van een bonusplafond zijn dat het kabinet vanaf 2015 instelt. Hoon en afkeuring op sociale media viel de ABN ten deel. Andere banken volgden dit voorbeeld.

De politiek sputtert voor de vorm tegen, maar laat het gebeuren. Graaiers bij de banken herhalen hun kunstjes: ze strijken zelf winst op en saneren het verlies. Dat laatste wil zeggen dat de belastingbetaler moet dokken.

Het gedrag van de topbankiers is onverteerbaar. Zoals Conny van Gremberghe zegt, het zijn klojo’s die zich schuldig maken aan oplichting, fraude en malversaties en Nederland met een grote schuld hebben opgezadeld waardoor onder meer de cultuur, de zorg en het onderwijs gekort moeten worden.

Topbankiers missen verantwoordelijkheidsbesef, hebben een beperkt maatschappelijk besef en volharden in hun autistisch gedrag alsof ze alleen op de wereld zijn. Ze gaan door met gokken op de rand van de vulkaan op kosten van u en mij.

Wat kunnen we doen? Vanwege hun nutsfunctie is vermogen weghalen bij ABN, ING of  Rabobank geen oplossing omdat er te weinig alternatieven zijn. De ethische banken Triodos Bank, de Financiële Coöperatie of het Zweedse Handelsbanken zijn te klein van volume.

De tragiek blijft dat de aanpak van de politiek moet komen die niet optreedt. Klojo’s die bankiers, ontzettende zelfingenomen kwasten. Hoe komen we van ze af?

Foto: In Greed We (Trust).

Banken: gered of gereed voor de ondergang? Wat doen politici?

De uitspraak Alles is relatief is weer relatief. Dood is verre van relatief voor wie het aan den lijve ondervindt. Hoewel dat voor iemand die in het hiernamaals gelooft dat weer relatief is. Zo resteren relativeringen die elkaar dwars zitten. Hetzelfde soort redenering geldt voor het internationale bankensysteem. Gered van de ondergang na 2008, maar nu opnieuw gereed voor de ondergang. Omdat de samenleving niet, maar banken wel profiteren bij hun eigen ondergang is het verlies van de een het profijt van de ander. De belastingbetaler financiert het gratis ritje van de banken. Da’s bekend, maar de politiek weet de macht van de banken niet te breken. Zodat de voorwaarden voor een nieuwe bankencrisis niet zijn weggenomen, maar worden versterkt.

Verdere relativering is dat institutionele media spaarzaam berichten over hoofdzaken. Soms Tegenlicht van de VPRO, soms Panorama of Terzake van Canvas. Programmamakers die verder kijken zijn te prijzen. Maar ze zijn de uitzondering. In de ultieme onnozelheid vulde de vraag wie bij de Europese verkiezingen de grootste partij zou worden avonden lang de zenduren van de publieke omroep. En werd er gisterenavond zonder dat een definitieve uitslag beschikbaar was urenlang gepraat over wie gewonnen of verloren had. Op de vulkaan was een dansvloer gelegd om te dansen. In een format dat haaks op de veranderingen staat. Herkenning voor onwijzen en dwazen die genoeg hebben aan een half woord dat nooit meer zal worden dan een half woord. Om met de dichter van het licht te spreken, journalistiek heeft haar gezicht verbrand. En de burger verraden.

Of is dit te somber aangezet? Oordeel over de reportage ‘Zijn de banken nu safe?’ van Wim Van den Eynde en Peter Rondou van Canvas’ Panorama. Hebben wij -lees: onze politici die zo graag de grootste zijn- de kans gemist om de banken te saneren? Het gaat om vertrouwen: Het is een absoluut noodzakelijke grondstof om mee aan de slag te gaan voor bankiers. Zonder vertrouwen geen centen, zonder centen geen bank. Maar dat vertrouwen met een vingerknip kan verdwijnen hebben we in 2008 kunnen vaststellen. Meteen waren de betonnen funderingen van enkele financiële reuzen veranderd in drijfzand. Is het vertrouwen nu terug? Verdienen de bankiers weer ons vertrouwen? Wees gerust, zeggen ook de politici en de overheden. We zitten op de zaak, we treffen maatregelen, de banken liggen aan banden, uw spaarcenten zijn veilig. Als de banken daar niet zelf voor zorgen, dan garanderen wij dat wel. Maar kunnen burgers hun politici wel vertrouwen?

Foto: Rob Rogers, cartoon, 2009.

Zie hier voor reportage ‘Zijn de banken nu safe?’ van Canvas’ Panorama. 

Hoeveel meer dan absurd drama zijn de Europese verkiezingen?

Wat heeft de EU eigenlijk gedaan om herhaling van een nieuwe bankencrisis zoals die in 2008 plaatsvond te voorkomen? Niets. De oude bankencrisis ziekt nog steeds door zeggen critici. Zie wat Joris Luyendijk zegt. De lijken van de oude crisis liggen nog in de kast. Als de EU meer was dan een economische eenheid, dan was dat allemaal nog te overkomen. Er zou dan iets anders zijn dat zin had. Schrijnend is dat het in de EU juist om de economie draait. Die is niet in orde. Opvallend is dat de EU de bankencrisis in Europa nooit afdoende heeft aangepakt. Wat in de VS wel gebeurde. Het sterke vermoeden bestaat dat dat komt omdat de EU niet is opgewassen tegen de lobbyisten van de financiële sector. Zodat er niet krachtig opgetreden wordt. Toezicht en controle ontbreken. Strenge regelgeving voor banken is afgezwakt. Wie gelooft dat dat in een nieuwe Europese Commissie verandert is een fantast. Kortom, de komende verkiezingen laten de hoofdzaak liggen.

Wie de verkiezingsdebatten over de EU ziet en weet te genieten van het absurdisme aanschouwt een prachtig toneelstuk. Een aantal grijze heren is op zoek naar een personage. Om zich een houding te geven. En een grens af te bakenen. Voor allen wacht de afgrond als ze met fundamentele kritiek komen op de kern van het functioneren van de EU. Dat gespeelde houvast in een politieke familie of de klassieke tegenstellingen tussen links en rechts is saai en van een grote dramatische armoede. Niet alleen omdat het voorspelbaar is, maar ook omdat het aantoonbaar echte kritiek vermijdt en geen idee van urgentie geeft. Dat bij een echte aanpak van de bankencrisis met lijken in en uit de kast wel zou gebeuren. De EU blijft dus een aanpak die geen aanpak is.

Foto: Toneelbeeld van Thomas Bernhard, Die Jagdgesellschaft. Wenen, 1974.

Tegenlicht over onbehagen en woede. Burgers zijn het zat

VPRO’s Tegenlicht vraagt zich in de uitzending ‘We zijn het zat‘ af waarom het Nederlandse politieke systeem niet klopt. Het is vastgeroest en mist de oude dynamiek. Regisseur Martijn Kieft roept op om erover na te denken waar het gevoel van onbehagen en woede precies vandaan komt. Waarom vertaalt de boosheid zich niet in protest, demonstraties of zichtbaar verzet tegen de macht? Kieft is niet optimistisch als de gevestigde politiek en macht de hervormingen van de democratie blijven blokkeren. Hoe vertaalt zich dat steeds grotere gevoel van machteloosheid uiteindelijk bij steeds meer burgers? Dat moet naar buiten komen. In bijltjesdag waarop afgerekend wordt met de bankiers, politici, bestuurders en symbolen van de macht? In revolutie? Een oproep tot verbreding van de democratie. Trek betrokken burgers erbij. Met hun energie. Het zal tijd worden.

Bank in oprichting Financiële Coöperatie zoekt startkapitaal

In België is de coöperatieve bank NewB afgelopen juli opgericht. Deze bank in oprichting is nog steeds niet in bedrijf. Het verzamelt nog kapitaal. De filosofie is vergelijkbaar met het Zweedse Handelsbanken dat in Nederland 15 vestigingen heeft. In een artikel noemt FollowTheMoney nog een ander initiatief, De Financiële Coöperatie in Apeldoorn. Ook deze bank in oprichting zegt terug naar de essentie te willen gaan. Het legt uit.

Vijf jaar na het failliet van de Amerikaanse bank Lehman Brothers waarschuwen analisten dat de oorzaken die tot de vorige crisis leidden nog steeds niet zijn weggenomen. De spookwereld die de financiële instellingen creëren is er eerder nog groter en onoverzichtelijker op geworden. De politiek is voorgoed de grip kwijt op de financieel-economische sector. In de VS torpederen 13.000 lobbyisten namens de sector elke wettelijke aanscherping. Ze kopen met beschermingsgeld hun invloed waar de politiek niet meer tegen opgewassen is. In Europa gaat het niet anders. NewB en De Financiële Coöperatie zijn sympathieke initiatieven. De tragiek is dat de aanpak bij de politiek moet zitten die niet handelt. Toch maar meedoen met de Financiële Coöperatie?

Foto: Schermafbeelding van de uitgangspunten van de Financiële Coöperatie. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Marit Rossing / m.rossing@dfc.coop 085 – 40 111 81.