Zinloze poging tot restauratie van religie van Ernst van den Hemel

Schermafbeelding van deel opinie-artikel ‘Religie is ook in ontkerkelijkt Nederland overal. Dat snappen conservatieve politici beter dan progressieve‘ van Ernst van den Hemel in NRC, 5 april 2023.

Mijn reactie op de FB-pagina van NRC bij dit artikel:

Deze religiewetenschapper annexeert niet-religie waar mogelijk. Dat is zijn evangelisatie die niet zo mag heten en hij onder het mom van sociale wetenschap en de dekking van het Meertens Instituut verkoopt. Hij schiet alle kanten op. Hij verbindt alles met alles als een tovenaarsleerling die ooit een recept gezien heeft, maar niet meer precies weet hoe alles samenhangt. 

Dat achterhoede gevecht van religieus geïnspireerden kennen we intussen toch wel? De restauratie van religie in de beeldvorming is het doel van dit artikel. Van den Hemel kijkt met de bril van zijn specialisme naar de samenleving en relateert blijkbaar alles aan religie. Dat heet vakidiotie. 

Hij meent dat het christelijk geloof heilzaam is voor de samenleving. Dat is een normatieve uitspraak. Evengoed kan men het omgekeerde beweren, namelijk dat het christelijk geloof niet heilzaam is voor de samenleving. Hoe dan ook doet het er nog weinig toe omdat de samenleving en de gevestigde kerken van elkaar gescheiden zijn geraakt.

De politieke macht van het christendom gaat gelijk op met de ontkerkelijking. Het verliest bij elke verkiezing aan invloed.  Maar niet in de visie van Van den Hemel. Hij ontkent de realiteit. 

Al sinds 2017 zijn Nederlanders die zich niet rekenen tot religie in de meerderheid. Van den Hemel maakt daar ‘voor het eerst’ van. Dat is slordig of bewust misleidend. 

Het is veelzeggend dat de auteur het woord kunst in zijn betoog niet noemt. Want kunst is de geslaagde en succesvolle versie van religie die zich blijft ontwikkelen. Religie is blijven hangen in verstarring en is uitontwikkeld. Denk ook aan andere rituelen die een hedendaags publiek meer aanspreken dan een 2000 jaar oude godsdienst. 

Van den Hemel laat zich kennen als kinderachtig in zijn sneren naar Lubach. Dat maakt zijn betoog er niet volwassener op. Van den Hemel mist gravitas. Het is mij een raadsel waarom de redactie Opinie van NRC dit stuk in deze vorm heeft geplaatst. 

Anti-kunsthistorica Liselore Tissen kijkt tegen kunst en anti-kunst aan

Schermafbeelding van deel artikel ‘Anti-kunsthistorica Liselore Tissen: ‘Ik kan het Meisje met de parel niet meer zien’‘ op NPO1, 26 maart 2023.

Het is verhelderend om het onzinnige verhaal van ‘anti-kunsthistorica’ Liselore Tissen te lezen. Het gaat om de pro-kunst houding in anti-kunst. Begrijpt u? 

Het is knap dat zij het programma ‘De Nacht is Zwart’ van Omroep Zwart haar overwegingen laat optekenen. Tissen beweegt zich op het raakvlak van kunst en maatschappij. 

Wellicht is Tissen een serieuze onderzoeker, maar door de wijze waarmee ze tegen kunst en kunsthistorie schopt weet ze dat te relativeren. Wil ze als onderzoeker serieus worden genomen of neemt ze daar bewust afstand van? Tissen kan er buiten of binnen vallen.

Kopieert Tissen een wereld waar ze van de buitenkant tegenaan schuurt? Opschudden, opvallen, parodiëren of imiteren, dat roept Tissen met haar uitspraken op. Ze houdt alle ballen tegelijk in de lucht. Als een circusacrobate.

Een pareltje van de manier van redeneren van Tissen tekent Omroep Zwart op: ‘volgens Tissen bestaat een kunstwerk niet als het niet gezien wordt. “Hoe wordt het veel gezien? Dankzij kopieën”, geeft Tissen aan.’

Is het echt? Tissen keert logica binnenstebuiten, keert de argumentatieleer om en claimt dat als haar leer van de anti-kunst. Of is het de anti-leer van de kunst?

De denkwereld van Tissen krijgt klaarblijkelijk voet aan de grond aan twee Nederlandse universiteiten. Die van Leiden en Delft. Een en ander roept de vraag op hoe zij begeleid wordt en in welke academische omgeving ze opereert. 

Wat is de waarde van interdisciplinaire academische wetenschap waar blijkbaar alle wetenschappelijke normen worden losgelaten? Tissen geeft het antwoord. Dat is verhelderend.

Paul Cliteur foetert voor een radicaal-rechts gehoor op de publieke omroep

Schermafbeelding van deel artikel ‘De NPO onder vuur van Paul Cliteur: is er sprake van politieke vooringenomenheid?‘ van Nieuwsredactie DDS, 25 februari 2023.

Bij dit artikel over Paul Cliteur plaatste ik vandaag onderstaande reactie. Een FB-vriend noemde dat ‘terug-trollen‘, maar ik zou het eerder een protest tegen het radicaal-rechtse trollen willen noemen:

Cliteur redeneert niet zuiver. Hij leidt uit tweets over specifieke programma’s het algemene af. Namelijk dat de publieke omroep politiek vooringenomen is. Dat is ondeugdelijk argumenteren. 

Cliteur doet aan stemmingmakerij. Aan hem is de nuance niet besteed. In elk geval kun je niet afleiden uit een of meer talkshows dat de publieke omroep vooringenomen is. 

Cliteur steekt zijn vinger uit het raam en laat daaruit de weersvoorspelling voor de komende 14 dagen weten. 

Cliteur zou in zijn opinie ook mee moeten nemen dat politici als Wilders (PVV) en Baudet (FVD) onwillig zijn om in talkshows op te treden. En als ze al bereid zouden zijn, dan stellen ze bijkomende eisen aan redacties die niet realistisch zijn. 

PVV en FVD zitten helemaal niet op deze talkshows te wachten. Deze partijen willen de volledige controle hebben over hun eigen uitingen. Zonder interventie of relativering. 

Daar hebben deze partijen bewust voor gekozen. Daarom richten ze zich voornamelijk op hun eigen sociale media waar ze hun opinies zonder tegenspraak kunnen verzenden. Ook zonder controle of wat ze beweren wel in lijn met de waarheid is. 

PVV en FVD zijn er dus zelf niet in geïnteresseerd om hun partijleider of kaderleden naar deze talkshows af te vaardigen. Daarbij komt dat ze strikt hiërarchisch georganiseerd zijn en dat de partijleider of het fractiebestuur kamerleden verbiedt om in de publiciteit te treden. Die is weggelegd voor de partijleider en een kleine groep getrouwen. 

Omroepverenigingen hebben hun eigen profiel en nodigen gasten uit die daarbij passen. Bij de EO komt het debat altijd uit bij God, Christus of bijbel. Bij de VPRO gaat het om vrijzinnigheid en non-conformisme. Bij KRO-NCRV gaat het over begrippen als medemenselijkheid en wereldburgerschap. Bij AVRO-TROS gaat het over ondernemen en de status quo. Etc. 

Cliteur lijkt te vergeten dat er andere programma’s dan talkshows zijn waar politici in op kunnen treden. Zoals nieuws- of achtergrondprogramma’s. Die moet hij in zijn opinie meewegen als hij een representatief beeld van de publieke omroep wil geven. 

Uiteraard lobbyen kamerleden om in beeld te komen. Dat is hun garantie om op een verkiesbare plek op de kieslijst te komen. Binnen een grote partij als de VVD zijn de kamerleden elkaars concurrenten. Ze hebben voor hun verkiesbaarheid niets te duchten van leden van andere partijen. Dus de tegenstellingen om in beeld gekomen in een talkshow bestaat eerder binnen dan tussen partijen. 

Een ander feit is dat een kamerlid van een grotere partij een beperkt aantal portefeuilles heeft om zich mee te kunnen profileren, en daarmee expertise opbouwt. Dat is interessanter dan een generalist die over van alles meepraat, maar nergens echt verstand van heeft. Er zijn uitzonderingen als Omtzigt die echter zo zwaar belast is dat hij relatief weinig aandacht aan de publiciteit kan besteden. 

Wat wil Cliteur bewijzen met zijn opinie over het vermeende gebrek aan representatie van de publieke omroep? Zijn betoog rammelt en klinkt als een hondenfluitje vol toespelingen voor de eigen achterban, maar een deugdelijk betoog is het niet. 

En het ergste is, dat weet hij zelf als geen ander, maar toch lanceert hij deze quatsch.

Zelfbenoemde profeet David Owuor sprak in december 2022 met God over de aardbevingen in Turkije en Syrië

Deze video toont aan dat religie big business is. En bedrog en misleiding in zich draagt.

Religieuze charlatans maken er hun beroep van om mensen te misleiden en geld af te troggelen en via hen dus geld, macht en prestige te verwerven. Claims kunnen nergens weerlegd worden, dus een religieuze beunhaas kan ongestraft beloven en voorspellen. Niemand kan het weerleggen. De vrijheid van religie beschermt ook oplichters. Feitelijk zijn zij de grootste godslasteraars.

De Keniaanse David Owuor is een zelfbenoemde profeet die mensenmassa’s op de been krijgt en beweert kreupelen te genezen. Owuor noemt zich de ‘machtige profeet’. Hij opereert op het raakvlak van amusement, marketing, flessentrekkerij, godsdienst en geneeskunde. Men kan zeggen dat hij misbruik maakt van de omstandigheden.

Owuor pretendeert in direct contact met God te staan. Dat is nogal een claim. Het gaat erom of hij dat voor gelovigen die hij aanspreekt geloofwaardig kan opeisen. Dat lijkt zo te zijn.

Owuor heeft concurrentie. Want zijn succes maakt jaloers. Er zijn kapers op de kust om zijn verdienmodel over te nemen. In recente berichten werd beweerd dat Owuor die anderen geneest naar het buitenland was vertrokken om behandeld te worden voor ziekte. Maar dat bleek volgens andere berichten niet waar te zijn. Kortom, hij krijgt zijn positie niet cadeau.

Het YouTube-kanaal Jezus komt! – Nederland & Suriname plaatst video’s van David Owuors Jesus is LORD Radio. Onder meer de video ‘AARDBEVING TURKIJE – SYRIE | PROFETIE 03.12.2022 – VERVULLING 06.02.2023‘ die zegt dat Owuor in december 2022 met God over een komende zware aardbeving heeft gesproken. Tja, wie zal het zeggen.

Afgoderij is de reden voor de aardbeving volgens Owuor. Ofwel, Turkse en Syrische moslims doen er verstandig aan om zich te bekeren, zodat ze niet getroffen zullen worden door nog een aardbeving. Volgens Owuor zit God aan de seismologische knoppen.

Het probleem met religie is dat Iedereen die op die markt werkzaam is straffeloos onzin kan beweren zonder er op afgerekend te worden. Dat is gratis schieten met de gekste beweringen in de grote circustent van religie.

Het is de vraag of goedwillende religieuze leiders onder kwaadwillenden als Owuor lijden. Beschadigen Owuor en andere zelfbenoemde profeten het aanzien van religie? Daar ziet het niet naar uit. Want religie kan tegen een stootje en krijgt hoe dan ook het voordeel van de twijfel. Gelovigen klampen zich vast aan beloften en voorspellingen en kunnen er niet meer aan ontsnappen.

In de kern kan godsdienst opgevat worden als voor-de-gek-houderij. Dat is niet bedenkelijker , dan sociale ‘contracten’ tussen overheden en burgers over gelijkheid, welzijn, verzorging en veiligheid die evenmin worden nagekomen.

Maar het verschil is dat godsdiensten zijn gebouwd op stellingen die niet getoetst kunnen worden. Een charismatische charlatan als David Owuor maakt daar gebruik van. Hij is een prikkelende versie op de religiemarkt, maar wezenlijk niet verschillend van zijn gevestigde religieuze collega’s die hun misleiding in een plechtige vorm gieten.

Begripsverwarring door marketing van niet-vlees, niet-kunst en niet-museum voor product La Vie

Schermafbeelding van deel artikel ‘La Vie benut publieke muur van Straat Museum voor street art‘ in Marketingtribune, 8 februari 2023/

Een artikel van 8 februari 2023 in Marketingtribune roept de vraag op wat de grenzen aan de kunst én de taal zijn. Het gaat om marketing van plantaardige bacon van het plantaardig vleesmerk La Vie ‘op een publieke muur van de NDSM loods‘ in Amsterdam.

De campagne van ‘branding agency‘ Vengean en mediabureau Zuiver Media leunt op tegenstellingen en wonderspreuken. Dat laatste is hoe dan ook het uitgangspunt van marketing, maar in dit project wordt dit extra aangescherpt. Vlees is geen vlees, kunst is geen kunst en een museum is geen museum. Dat wordt door elkaar gemixt en zo ontstaat totale begripsverwarring. Met als uiteindelijk doel: promotie voor en verkoop van het product.

De graffiti muurschildering wordt voorgesteld als een ‘gigantisch kunstwerk‘ en gerealiseerd ‘door bekende street artist met een boodschap ‘Ceci n’est pas un cocon’. In dit artikel worden geen namen genoemd van de ‘artist‘. De jongens en meisjes van de marketing denken waarschijnlijk dat ze met een verwijzing naar een schilderij van René Magritte het domein van de kunst hebben bereikt.

Of dit lui of slordig denken is van deze marketingbureaus valt te bezien. Iedereen moet zich straffeloos cultureel alles kunnen toe-eigenen. Dus ook de marketingsector mag knippen, plakken, ontlenen en vervormen. Dat doet het als geen ander.

Om niet-vlees vlees te noemen, niet-kunst kunst en niet-museum museum lijkt toch van een andere orde. Dat nadert het domein van list en bedrog. Zwendel met begrippen.

Iedereen is in de visie van de jongens en meisjes van de marketing een kunstenaar of in hun jargon, een ‘artist‘ die opereert in een museum of een Straat Museum. De hele wereld wordt zo met een marketingbril bezien een museum. In een ‘wereld met alles wat lekker is aan varkensvlees, zonder varken‘ die duurt zolang de opdracht van La Vie loopt.

Jip van der Valk presenteert: Waarom zou je een neurocoach nodig hebben?

De zich neurocoach of neuro-coach noemende Jip van der Valk heeft volgens zijn profiel op LinkedIn geen medische opleiding. Zijn achtergrond is bedrijfskunde en lifestyle. Hij presenteert zich als neurocoach of neuro-coach.

Dit roept de vraag op of iedereen zich neurocoach of neuro-coach kan noemen. Is dat een beschermd beroep met beroepseisen en intervisie met vakgenoten? Als dat niet zo is, wat is dat etiket dan waard als iedereen het zichzelf op kan plakken? Is dat meer dan zelftypering en marketing?

Waarom zou je een neurocoach of neuro-coach nodig hebben zonder medische opleiding in neurologie of gedragstherapie die uitspraken doet over het brein en daar een behandeling op laat volgen?

Still uit video ‘Waarom zou je een coach nodig hebben? Luister maar!‘ op YouTube van Jip van der Valk, januari 2023.

Volgens Van der Valk is 95% van ons brein onbewust. Wat wil hij wat we daar uit concluderen en wat suggereert hij ermee te zeggen? Deze coach zegt klanten te kunnen helpen om gebreken in het brein te controleren. Dat wijst op de behandeling van een aandoening.

Van der Valk zegt in deze video: ‘Dus dan zie je dat 95 % van ons brein, onbewust is! Daar gebeurt gewoon van alles! Er daar help ik je mee om dat goed in controle te krijgen (..)’.

De vraag wat de toegevoegde waarde is van een neurocoach of neuro-coach past in het debat over het nut van coaching. Er is kritiek op de wildgroei aan coaches wegens het vermeende gebrek aan maatschappelijk nut ervan. Zelfs het gezegde ‘baat het niet, dan schaadt het niet‘ is twijfelachtig als amateurs zich uitgeven voor deskundigen.

De reden waarom iemand een neurocoach of neuro-coach als Jip van der Valk nodig zou hebben laat Van der Valk, door het te omhullen met ruis, verdwijnen in een Bermuda Driehoek van vaagheid.

Het lijkt er niet op dat het Van der Valk ontbreekt aan kennis. Hij presenteert zich als redelijk. Maar het antwoord waarom iemand een neurocoach of neuro-coach als Jip van der Valk nodig zou hebben wordt in de video niet echt beantwoord.

Door De Hond, Duk, Wilders en FvD ben ik geblokkeerd. ‘Toon me door wie u op sociale media geblokkeerd wordt en ik zeg u wie u bent’

Schermafbeelding van geweigerde reactie op Maurice bij artikel ‘Dr. John Campbell over oversterfte in een aantal landen‘, 24 november 2022.

Er is een uitspraak die zegt ‘Toon me welke boeken u in uw boekenkast hebt en ik zeg u wie u bent‘. Tegenwoordig hebben mensen niet meer vanzelfsprekend boekenkasten als vroeger. De hedendaagse, geactualiseerde variant van de oude uitspraak zou kunnen zijn: ‘Toon me door wie u op sociale media geblokkeerd wordt en ik zeg u wie u bent‘.

Dat is jammergenoeg wel een negatieve benadering. Maar tegenwoordig kan men iets of iemand proberen te duiden door wat hij of zij niet is. Neem de ‘Nederlandse identiteit’ waarmee Máxima Zorreguieta in 2007 de publiciteit haalde, we weten niet precies wat het is, maar weten redelijk goed wat het niet is.

Vandaag wilde ik reageren op het artikel ‘Dr. John Campbell over oversterfte in een aantal landen‘ van Maurice de Hond op zijn website Maurice. Ik wist niet dat De Hond nog steeds bezig is om de publieke opinie te beïnvloeden. Er wordt nauwelijks nog naar hem verwezen. Ik kon de reactie niet plaatsen omdat ik geblokkeerd bleek te zijn.

Mijn reactie luidde: ‘Doet De Hond aan misleiding door aandacht te besteden aan de misleiding van John Campbell? De Hond lijkt nog steeds het konijnenhol van het complotdenken ingedoken te zijn‘. Met een verwijzing naar een factcheck van 24 januari 2022 door PolitiFact over beweringen van John Campbell.

Wikipedia zegt over YouTuber John Campbell: ‘Initially, his videos received some praise, but later descended into misinformation, such as the suggestion that deaths from COVID-19 have been over-counted, repeated false claims about the use of the anti-parasitic drug ivermectin as a COVID-19 treatment, and misleading commentary about vaccine safety.’

Het is geen wonder dat De Hond naar Campbell verwijst omdat wat deze Engelsman zegt volledig in zijn straatje past. Het lijkt zelfs zo dat De Hond een deel van zijn denkbeelden aan Campbell ontleent. Op Maurice verwijst De Hond negen keer naar Campbell. Ook De Hond betwijfelt de oversterfte aan COVID-19. Ook De Hond verwees in 2021 naar de, intussen weerlegde, denkbeelden van Campbell over ivermectine als medicijn tegen COVID-19.

De Hond is medicus noch journalist. Hij is evenmin een sportieve debater. Hij houdt niet van een open discussie. Ik kan me niet meer herinneren dat ik ooit op Maurice in debat ben gegaan met De Hond. Ik kan niet verklaren waarom De Hond me geblokkeerd heeft. Ook de rechtse, activistische journalist Wierd Duk heeft me op Twitter geblokkeerd zonder dat ik begreep waarom dat gebeurde. Evenals Geert Wilders:

Twitter Geert Wilders

Het zal geen verwondering wekken dat het nieuwere, radicale broertje van de PVV me op Twitter ook geblokkeerd heeft. Ik heb evenmin enig idee waarom. Het zal er wel te maken mee hebben dat men uitsluitend voor eigen parochie wil preken en geen tegengeluid of nuancering wil horen:

Twitter FVD

Het is niet ondenkbaar dat er in rechts-radicale kringen een zwarte lijst van ‘lastige’ mensen rouleert waarmee men niet in debat wil gaan en die op de eigen sociale media geblokkeerd moeten worden. Voor de duidelijkheid, bij mijn weten ben ik op sociale media niet geblokkeerd door andere partijen, individuen of organisaties, buiten deze rechts-radicale politici en activisten om.

Nu de rechtse tycoon en eigenaar van Twitter Elon Musk iedereen op Twitter gaat deblokkeren vanwege zijn libertaire opvatting over de vrijheid van meningsuiting die onbegrensd behoort te zijn is het de vraag of Duk, Wilders en FvD zijn voorbeeld durven volgen.

Deze Nederlandse rechts-radicalen hameren er voortdurend op dat de democratie eenzijdig is en niet functioneert, en dat de publieke opinie door het kartel of de Leugenpers wordt gekaapt. Wie weet hebben ze een punt.

Gedrag om andersdenkenden te blokkeren ondersteunt niet de claim van radicaal-rechts van vrijheid voor allen. Zelf geven ze niet het goede voorbeeld. Ze doen wat ze de ander verwijten. Dat is hun geprojecteerde Pavlov-reactie. De zelfverklaarde openheid van rechts-radicalen is meer gesloten dan de door hen gewraakte geslotenheid van de Nederlandse politiek en media.

Tin Tan en de Mambo (1950-1951)

Dit stukje verscheen eerder op George Knight Kort op 27 juni 2015. Licht gewijzigd.

Tin Tan (1915-1973) geboren als Germán Valdés was een populaire Mexicaanse muzikale komiek en acteur die speelde in meer dan 100 films. Tijdens de gouden eeuw van de Mexicaanse cinema (1936-1969) kon hij floreren. Het fragment uit El Revoltoso (1951) toont zijn timing, humor, bravoure, meesterschap en danskunst. Tin Tan is een kruising van Jackie Chan, Victor Borge, André van Duin en Los Tres Gallos Mexicanos.

Affiche van Ernesto Cabral van Simbad El Mareado (Sinbad, de zeezieke).

¡ Hu !
Sí, sí, sí, yo quiero mambo, mambo
Sí, sí, sí, yo quiero mambo, mambo
Sí, sí, sí, yo quiero mambo…¡ Hu !

De in de late jaren ’40 door Pérez Prado gepopulariseerde mambo is achtergrond van het fragment uit Simbad El Mareado (1950). Om er vanaf te wijken. Prado vestigde zich in 1949 in Mexico Stad.

Zijn ‘Yo quiero mambo’ (of Mambo no. 5) gaat over in een parodie van Noord-Amerikaanse bebop met scatzang in de uitbundige versie zoals Dizzy Gillespie die na 1945 praktiseerde in nummers als ‘A Night in Tunisia’. Voor critici al een parodie op zichzelf. Om dat te overtreffen gaat Tin Tan over de top. De muziek van de noorderbuur wordt heerlijk belachelijk gemaakt.

Hoe komt het dat kunst doet wat religie nalaat?

Schermafbeelding van deel artikel ‘Kunst doet wat religie nalaat‘ van Hizir Cengiz in de Kanttekening, 14 september 2022.

Volgens columnist Hizir Cengiz is kunst de geslaagde en succesvolle versie van religie. Religie zou blijven hangen in verstarring. Kunst zou doen wat religie nalaat. Ik ben het met hem eens.

Maar dan moeten we religie en kunst wel eerlijk vergelijken. Want kunst kent vele varianten die ook lijden aan verstarring. En religie kent nieuwe, levendige, eigentijdse varianten, zoals de tegen de satire aanleunende Kerk van het Vliegend Spaghettimonster.

Die nieuwe godsdiensten worden trouwens door de gevestigde godsdiensten en de verdedigers ervan niet tot de religiemarkt toegelaten. Daar worden zelfs de hoogste juridische middelen van de staat voor uit de kast gehaald.

Die verdedigende reflex ontstaat om de belangen van de traditionele godsdiensten te beschermen en het vooroordeel te onderstrepen dat een godsdienst belegen is en zich in de tijd bewezen moet hebben. Wellicht speelt ook mee dat de verdedigers van traditionele religie menen dat conventies en regels onmisbare pijlers onder de samenleving zijn.

De verklaring waarom kunst slaagt waar religie faalt ligt voor de hand. Kunst en religie putten uit dezelfde bron van het drama en de rituelen. Het zijn menselijke, creatieve constructies die proberen de zinloosheid, de leegte en de eindigheid van het leven op afstand te houden. Kunst slaagt daar beter in omdat het meegaander en buigzamer is. Kunst hoeft immers zichzelf niet te bestendigen.

Kunst is veelgelaagd en gefragmenteerd en kan zich voortdurend vernieuwen. Stromingen volgen elkaar op en kunstenaars becommentariëren elkaars werk. Er bestaan weliswaar kunstinstellingen die hun eigen voortbestaan belangrijk vinden, maar die bepalen niet wat de veelgelaagde kunst is.

Het tweeledig doel van de beeldbepalende monotheïstische godsdiensten verklaart grotendeels de verstarring. Want naast zingeving (‘de binnenkant‘) moeten godsdiensten door belangenbehartiging, het uitschakelen van rivalen, fondsenwerving, en marketing en publiciteit continu werken aan hun eigen voortbestaan (‘de buitenkant‘). Met ook nog eens het risico dat de buitenkant door wereldse leiders wordt gekaapt. Dat gevecht om continuering leidt tot starheid en verstijving. 

Schermafbeelding van deel artikel ‘Kunst doet wat religie nalaat‘ van Hizir Cengiz in de Kanttekening, 14 september 2022.

Cengiz eindigt zijn commentaar met de persoonlijke noot dat hij nimmer vraagtekens bij zijn religie mocht plaatsen, want dat was ‘des duivels, bijna blasfemie‘. Dat is een juiste constatering van hem. Verstarring is onlosmakelijk verbonden met traditionele godsdienst. Het is er zelfs een bestaansvoorwaarde van. De vraag naar eigen ontstaan en herkomst is binnen traditionele religies een taboe. Die vraag mag niet gesteld worden. Terwijl in de kunst per definitie geen enkele vraag taboe is. Dat verklaart het verschil tussen kunst en religie.

In februari 2022 stelde ik in het commentaar ‘Omarm secularisatie. Beschouw kerken als culturele instellingen. In ruil voor subsidie kunnen ze hun politiek-maatschappelijke claim op de samenleving inruilen‘ over wegkwijnende kerken die door de ontkerkelijking niet meer onderhouden kunnen worden dat religieuze organisaties voortaan opgevat zouden moeten worden als culturele organisaties.

Het verschil tussen kunst en religie is historisch, dramatisch en functioneel minder groot dan het lijkt. Door de eeuwenlange dominantie van religie zijn ze uit elkaar gegroeid en is de overeenkomst uit zicht geraakt. Nu in West-Europa het belang van religie afneemt en kunst zich dynamisch handhaaft is het moment gekomen om ze weer als twee kanten van dezelfde medaille te gaan beschouwen.

IMPAKT is weg kwijt en presenteert wijnproeverij als kunst

Schermafbeelding van aankondiging door IMAKT van het evenement ‘INTERNATIONAL ART & WINE TASTING EVENT; Hybride ervaring met wijnliefhebbers uit zes Europese landen‘ op 21 september 2022 in landhuis Oud Amelisweerd.

Het in Utrecht gevestigde IMPAKT [Centrum voor Mediacultuur] claimt een ‘kritische en creatieve kijk op de hedendaagse mediacultuur en op innovatieve audiovisuele kunsten in een interdisciplinaire context‘ te bieden. Maakt het dat waar?

Het houdt op 21 september 2022 een ‘INTERNATIONAL ART & WINE TASTING EVENT; Hybride ervaring met wijnliefhebbers uit zes Europese landen‘. Dit evenement roept de vraag op hoe ‘een kritische en creatieve kijk op de hedendaagse mediacultuur‘ zich verhoudt tot het proeven van wijn. Wat hebben wijn en kunst met elkaar te maken?

Is volgens directeur Arjon Dunnenwind en het bestuur dat bestaat uit Claas Hille, Frank Coolen en Imar de Vries het proeven van wijn een vorm van kunst? Wie is trouwens de secretaris in het bestuur?

Wat moet er verstaan worden onder een ‘informeel hybride kunstevenement‘ zoals IMPAKT het in de eigen publiciteit noemt? IMPAKT claimt ook dat het evenement onderdeel van een ‘reeks experimenten‘ met ‘nieuwe, hybride formats‘ is. Maken volgens IMPAKT ‘wijngerelateerde presentaties van kunstenaars‘ een evenement dat draait om het proeven van wijn tot kunst?

De onzinnige beweringen van IMPAKT buitelen over elkaar heen. De aankondiging van de wijnproeverij lijkt satire, maar is serieus.

Het modieuze jargon van IMPAKT is een belediging voor het gezond verstand. Kunst wordt er aan de haren bijgesleept. Dit evenement draait om cultuur, gezelligheid, wijn en het leggen van verbinding. Dat is prima, maar noem het dan eerlijk wat het is. Plak er geen verkeerd etiket op.

Kunstliefhebbers kunnen de presentatie van dit evenement door IMPAKT al te makkelijk opvatten als onnozel. Tegelijk tekent het het koersloos drijven van directeur en bestuur van IMPAKT dat voor 25 euro kaartjes aanbiedt voor de ‘hybride ervaring‘ van het ‘INTERNATIONAL ART & WINE TASTING EVENT‘.

De aankondiging van dit evenement door IMPAKT geeft aan hoe kunstinstellingen de weg kwijt kunnen zijn na de schade die door de corona-epidemie is aangebracht. Zodat ze niet meer beseffen wat hun doelstelling en kerntaak is en waarvoor ze eigenlijk opgericht zijn.

Om te variëren op een toneelstuk van Pirandello: ‘IMPAKT is op zoek naar focus‘. Wellicht moet IMPAKT zichzelf maar eens onder het vergrootglas leggen en met een ‘kritische en creatieve kijk‘ onderzoeken waar het mee bezig is en hoe het afgedwaald is van kerntaak en doelstelling.