Jacob Bos wil expositie inzetten als wapen tegen de negativiteit rondom asielzoekers. Is kunst daarvoor geschikt?

Beeldende kunst, wat kan de beschouwer ermee? Waar dient het voor? Daar bestaan veel gedachten over, die elkaar soms tegenspreken. Sommigen die niet van de straat zijn menen dat het een filosofische functie heeft. Dat speelt op het terrein van denksystemen, grondslagen en een totaalvisie op het leven. Dat klinkt niet mis.

In die visie scherpt kunst aan en maakt mensen bewust van de eigen situatie en omgeving. Kunst geeft het leven diepte, en zelfs zin en troost. Zoals anderen zich laten inspireren door religie. Niet toevallig putten kunst en religie uit dezelfde bron. Kunst laat mensen naast de werkelijkheid kijken zodat er reliëf ontstaat dat er voorheen wel was, maar niet werd gezien. De functie van kunst is niet zo direct dat het dient om de wereld te verbeteren. Want daarvoor is de politiek. Maar het kan wel de politieke bewustwording helpen vergroten.

Zo beredeneerd kent kunst uitsluitend voordelen. Het geeft naast schoonheid, zin en troost. Het helpt mensen in hun politieke en maatschappelijke bewustwording zonder dat het tot doel heeft om mensen op te zetten tegen de gevestigde orde. Omdat kunst dezelfde voordelen kent, maar minder explosief en onbeheersbaar is dan religie is het onbegrijpelijk dat overheden kunst niet veel meer gebruiken als beheersinstrument. Volgens de aard moet de overheid daarbij op afstand blijven omdat kunst anders een direct verlengde van de politiek wordt en ophoudt kunst te zijn. Juist door die afstand aarzelen overheden omdat ze volledige controle willen.

Kunst is voor de kunstenaar het omzetten en construeren van ongerichte impulsen tot een eigen wereld met een eigen vormentaal die de beschouwer richting en verdieping geeft. Kunst is een schaduwwereld die commentaar geeft op wat buiten de kunst bestaat en er daardoor onlosmakelijk mee verbonden is. Kunst is een halfproduct dat een brug slaat tussen illusie en realiteit. Kunst is de katalysator die maatschappelijke processen kan versnellen, zonder daardoor zelf te veranderen. Kunst heeft geen gevoel, maar roept gevoel op.

In Hoogeveen is er de glaskunstenaar Jacob Bos die volgens een bericht in RTV Drenthe ‘tegenwicht wil bieden aan alle negativiteit rondom asielzoekers’. Hij heeft het initiatief genomen om samen met andere kunstenaars en ‘kunstenaars onder vluchtelingen’ een expositie te houden. Hij is nog op zoek naar een expositieruimte. Interessant is wat Bos meent met deze expositie te kunnen doen, namelijk het uiten van een gevoel. ‘Dat kan met beeldende kunst’ zo meent Bos. Dat is een misvatting van Bos. Kunst roept in het beste geval gevoel op, maar kan dat zelf niet uiten. Een andere misvatting is dat kunst via het inrichten van een expositie direct een politiek doel kan dienen. Kunst kan de politieke bewustwording vergroten, maar niet in de plaats van politiek komen. Dan verliest kunst haar eigenheid en meerduidigheid, en wordt het een vehikel voor politieke actie.

Foto: Werk van de glaskunstenaar Jacob Bos.

Tussen goedpraters en kwaadsprekers: meeste Nederlanders zwegen in 2015 over de vluchtelingen

2015 was lastig. Vluchtelingen namen met gevaar voor eigen leven en dat van hun kinderen de boot naar Europa. Opvang had geen halszaak moeten zijn, maar de reactie erop legde van alles bloot en voedde de onzekerheid. Mede door een slechte voorbereiding van de landelijke overheid die afgelopen jaren tegen het advies van het COA in opvanglocaties had gesloten. In een reactie op die reactie kwam het Nederlands kabinet met misleiding en spin om eigen falen en verdeeldheid te verhullen door de spreekwoordelijke Apotheker van Aleppo als hoogopgeleide vluchteling te presenteren met de suggestie dat hij snel bij ging dragen aan de Nederlandse economie, terwijl uit Duits onderzoek blijkt dat slechts 10% van deze vluchtelingen hoogopgeleid is. In Nederland is 30% van de bevolking hoogopgeleid. In vooral de regionale media verschenen ineens kunstzinnige, musicerende en vluchtelingen zoals wij die redelijk Engels spraken, terwijl de analfabeten, de door oorlog getraumatiseerden en religieuze hardliners onder de vluchtelingen buiten beeld bleven.

De reactie legde veel bloot dat onder druk niet klopte en de werkelijkheid niet weerstond. Er was de onmacht van de EU om door te pakken en een strategische visie te formuleren op het eigen functioneren. De EU was niet in staat om de eigen buitengrenzen te bewaken. Er was het gebrek aan bestuurlijk besef van het openbaar bestuur op gemeentelijk niveau om het belang van de eigen burgers voorop te zetten. Bij vestiging van azc’s moesten vele burgemeesters er door protest aan herinnerd worden dat ze niet volgens partijpolitieke lijnen hun partijgenoten in Den Haag moesten volgen, maar ingehuurd waren om het belang van de eigen inwoners voorop te zetten. Er was een harde kern van buitenlandhaters die door zowel het ontbreken van de controle op en registratie van de vluchtelingstroom alsook door de tweespalt in het kabinet tussen VVD en PvdA en de aantoonbaar te rooskleurige verhalen als een geschenk munitie in handen kreeg. Er was een meerderheid van bezorgde burgers die zich zowel niet thuis voelde bij de verhullende verhalen van kabinet en overheden die overduidelijk de regie verloren hadden als bij degenen met een ideologie van haat die het niet ging om het vinden van een oplossing, maar om het politiseren van iets wat in aanleg gewoon probleembeheer was.

Door de tweespalt die feitelijk een driespalt was werd 2015 een schizofreen jaar omdat velen vreesden door overreactie en lui denken ingedeeld te worden bij de verkeerde groep. Ze waren op hun dood om door associatie waartegen geen weerwoord bestond gestigmatiseerd te worden en hielden daarom meer dan ze eigenlijk wilden hun mond. Dit alles ging ten koste van de redelijke middenweg die onnodig verzwakte en ruim baan gaf aan de goedpraters en de kwaadsprekers. De meerderheid van goedwillende Nederlanders heeft niets tegen vluchtelingen , maar maakt zich vooral ongerust over de eigen toekomst en dat van hun kinderen.

Foto: Minister Ploumen met de fiets in het VN-vluchtelingenkamp Al Zaatari, maart 2015. Credits EPA / Jamal Nasrallah.

Onmacht over de eigen woonomgeving omdat overheden niet communiceren

Update 28 december: Het YouTube-filmpje is door de gebruiker binnen 24 uur verwijderd. De reden is gissen. 

Een bericht op YouTube. Syrische vluchtelingen zouden ergens in Zuid-Holland buren terroriseren. Account  ‘R Thomasson‘ zegt: ‘De Kerstmaaltijd in het filmpje wordt benut onder onophoudelijke terreur van Syrische asielzoekers die, via de COA, naast ons kwamen wonen.’ En: ‘De kerstavondmaaltijd met traditioneel zelfgemaakte Servetknuddels, rollade en zuurkool werd benut onder onophoudelijke pompen van gas in ons huis. Het valt niet na te gaan wat er waar van is. Maar de machteloze woede is voelbaar. Het doet pijn.

Ikzelf woon in een complex van acht sociale huurwoningen waarvan er nu twee door geassimileerde Arabische huishoudens worden bewoond. Geen centje pijn, we praten met en eten bij elkaar. Maar in januari wordt er zonder overleg met de huidige bewoners en met oprekken van de bezettingsnorm een kinderrijke Palestijnse familie uit Damascus geplaatst. Geen maatwerk van gemeente en woningbouwvereniging. Waarom niet? Iedereen voelt zich machteloos. De twee Arabische huishoudens nog het meest. Dat lijkt de sfeer van 2016: met de overheid is geen gesprek meer mogelijk en brieven worden niet beantwoord. De autistische overheid regeert. Ik kan er jammergenoeg niet meer van maken. Inspraak over de eigen woonomgeving is afgeschaft.

Foto: ‘Vluchteling houdt voorrangspositie op woningmarkt in Amsterdam’, Het Parool.

Een burgemeester is er in de eerste plaats voor de burgers. Is dat de praktijk?

Een commentaar van Michael bij een artikel in Binnenlands Bestuur over het afscheid van de no-nonsense burgemeester Driek van de Vondervoort (CDA) van het Brabantse Bergeijk. Een gemeente die onsterfelijk werd gemaakt door George van Houts in Radio Bergeijk. Michael: ‘Spijker op de kop: ‘De burgemeester is er in de eerste plaats voor de burgers, niet voor de provincie of het rijk” (citaat uit de papieren BB). Bij zo’n uitspraak denkt je direct:: ” Dachten al de collega’s van Van der Vondervoort er maar zo over. Bv. die van Geldermalsen, Katwijk of Loon op Zand. Daar zitten helaas benoemde (!) bestuurders die precies het tegenovergestelde denken en doen. Desnoods met uitschakeling van het proces van democratische besluitvorming.’

Is het zo simpel? Burgemeesters moeten in de eerste plaats de belangen van de eigen inwoners en die van de gemeente behartigen, maar in veel gevallen gebeurt dat niet en behartigen burgemeesters ‘hogere’ belangen. Die van de landelijke overheid of van de provincie. Ja, zo doodsimpel is het. Bij een actueel onderwerp als de vluchtelingen hinken burgemeesters op meerdere gedachten. Ze denken teveel met de politieke partijen in Den Haag mee aan wie ze vaak hun functie te danken hebben. Daardoor zijn ze onder druk te zetten en niet meer vrij om te handelen. Dit pleit tegen een benoemde en voor een gekozen burgemeester die vooral de belangen van de burgers dient. Waarmee niet gezegd is dat een burgemeester -of: een college- geen rekening moet houden met hogere belangen. Maar deze mogen nooit op de eerste plaats gezet worden. Nooit. 

Het Roekenbosch: bestuurlijke onzorgvuldigheid bij AZC Blitterswijck

Het is opzet van parkbestuur, COA en gemeente dat in vakantiepark Het Roekenbosch (Roompot Vakaties) in het Limburgse Blitterswijck (gemeente Venray) 750 asielzoekers voor vijf jaar worden ondergebracht. Het definitieve besluit is nog niet genomen. Opvallend is dat de eigenaren die hun huisjes op het park hebben niet zijn geïnformeerd, laat staan op een mening is gevraagd. Dat is procedureel onzorgvuldig omdat dit statutair niet klopt. De vraag is of het bestuur van het park, te weten Roompot Vakanties of de eigenaren het laatste woord hebben. Op een steunpagina wordt de kritiek gebundeld. De teneur is: we worden overvallen.

Zoals ook in het Drentse Oranje bleek met een vakantiepark van ondernemer Hennie van der Most dat hij verhuurt aan het COA loopt het commerciële belang van de verhuurder niet altijd gelijk op met het belang van de bewoners. Begrijpelijk dat het COA graag zaken doet met ondernemers, en ondernemers met het COA. Als dit ten koste gaat van bestuurlijke zorgvuldigheid en transparant bestuur dan vergroot deze slinkse manier van handelen waarbij burgers bewust worden gepasseerd het vertrouwen in het openbaar bestuur niet.

Kabinet neemt onvoldoende regie in asielbeleid. Noodopvang Woerden belaagd

In Woerden heeft een groep van 20 mensen met bivakmutsen vrijdagavond de tijdelijke noodopvang voor asielzoekers (vluchtelingen en migranten) bestormd. Volgens een bericht van Woerden.tv werden hierbij hekken omver geduwd, eieren gegooid en vier vuurwerkbommen tot ontploffing gebracht. De belagers zijn niet binnen geweest. Burgemeester Victor Molkenboer (PvdA) keurt de actie af. Hij noemt het een zieke groep.

Fractievoorzitter Zijlstra pleit in een interview met het AD voor een sobere opvang van vluchtelingen. Dat moet het minder aantrekkelijk maken om in Nederland asiel aan te vragen. Halbe Zijlstra wil daartoe zelfs de Vreemdelingenwet aanpassen ‘om er een einde aan te maken dat asielzoekers met een tijdelijke verblijfsvergunning dezelfde voorzieningen krijgen als degenen met een permanente.’ Het is onduidelijk of dit voorstel van de VVD een parlementaire meerderheid heeft en het meer is dan symboolpolitiek om electorale redenen. De VVD is in de peilingen door de PVV voorbijgestreefd. De negatieve blik van Zijlstra is opvallend. Compassie met vluchtelingen en nog minder met economische migranten ontbreekt in zijn perspectief.

Nederland laat zich met de aanpak van het asielbeleid van haar slechte kant zien. Burgers en het openbaar bestuur van Oranje werden door het kabinet gepasseerd. En geschoffeerd. Zodat het vertrouwen in de landelijke politiek onnodig beschaamd werd. Relschoppers zien hierin een aanleiding en legitimatie om op te harde manier te protesteren bij een noodopvang. Het kabinet zette zichzelf klem doordat het procedures heeft laten vastlopen en te laat in actie is gekomen. Het heeft afgelopen zomer de urgentie niet onderkend.

Theoretisch is de oplossing simpel. Wie volgens het Vluchtelingenverdrag recht heeft op asiel moet snel een status krijgen, en migranten die geen recht hebben op die status moeten uitgewezen worden zodat de druk op de voorzieningen afneemt. Onduidelijk is welk percentage van de asielzoekers dat Nederland binnenkomt ‘echte vluchteling‘ is. Door de chaos in de registratie en de snelle instroom ontbreken harde cijfers over de asielzoekers. Een indicatie is de schatting voor Duitsland dat 40% van de asielzoekers Syrische vluchteling is.

Om politieke redenen ontkent Duitse politiek chaos bij opvang asielzoekers

Journalist Wierd Duk en politicoloog René Cuperus zijn in Duitsland op stap en constateren in een artikel in De Volkskrant dat de opvang van de asielzoekers (vluchtelingen/migranten) een chaos is maar om politiek correcte redenen niet wordt toegegeven door de politiek: ‘Van wanhopige vrijwilligers horen we dat het opvangsysteem volledig is ingestort – ‘In sich kollabiert‘ -, maar dat dit naar buiten toe niet mag worden toegegeven. Duk en Cuperus schetsen een ontluisterend beeld: ‘Uit gesprekken van een van ons met hulpverleners, mensenrechtenactivisten en politiewoordvoerders rijst een beeld op van onderling geweld, etnische en religieuze twisten, verkrachtingen, dwangprostitutie, van malafide private bewakingsfirma’s die in de asielzoekerscentra’s criminele zaakjes optuigen en van christenen en jezidi’s die worden gemolesteerd.’

De chaos en de wantoestanden in de asielcentra geeft radicaal-rechts wind in de zeilen. Ook in Nederland waar de PVV van Geert Wilders in de peilingen winst boekt. Om haar harde imago dat ontstond rond de Griekse schuldencrisis te verzachten nodigde kanselier Merkel Syrische vluchtelingen uit om naar Duitsland te komen. Met als gevolg dat hierdoor een stroom van allerlei groepen naar Duitsland -maar ook naar andere Noordwest-Europese landen- versneld op gang kwam zodat die nu niet meer te sturen en controleren valt.

Burgemeester Jetten blokkeert geagendeerde motie in raad. Kan het onhandiger?

Op zijn blog Gremberghes Blog signaleert Conny van Gremberghe iets bizars. Burgemeester Annemiek Jetten (PvdA) van Sluis snoerde in de raadsvergadering van 24 september raadslid Francois Babijn (Lijst Babijn) de mond. Hij had een motie ingediend die als punt 14.b op de agenda van genoemde raadsvergadering staat.

Zoals Van Gremberghe constateert stond de motie gewoon voor de raadsvergadering geagendeerd. Maar toen het zover was mocht de motie niet besproken worden. Het argument dat Jetten aanvoerde was dat Babijn zich niet aan een afspraak had gehouden en ‘pas over dit beladen onderwerp te discussiëren als er een concreet verzoek van het COA zou liggen’. Hierbij vergeet de burgemeester haar rol als onpartijdige voorzitter van de raad. Het kan best zo zijn dat het gemeentebestuur in overleg is met het COA over opvang van vluchtelingen, maar als een raadslid in de gemeenteraad notabene een door de griffie geagendeerde motie wil indienen dan heeft een burgemeester geen enkele grond om dat te blokkeren. Zoals anderen al opmerkten, het debat moet in de raadsvergadering plaatsvinden op basis van voor ieder gelijke informatie. Annemiek Jetten moet nodig op bijscholingscursus bij de Bestuursacademie om te leren hoe het openbaar bestuur precies werkt. Bizar. 

Foto: Schermafbeelding van motie van de fractie Babijn inzake asielzoekersbeleid op de agenda van de raadsvergadering van 24 september 2015 van de gemeente Sluis.

Burgemeester bekritiseert gebrekkige regie bij AZC Heerenveen

Het is chaos in het opvangcentrum Heerenveen, zo zegt burgemeester Tjeerd van der Zwan in het Friesch Dagblad. Hij stelt dat het het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) de hoge asielinstroom niet aankan: ‘Het COA heeft de situatie volstrekt niet onder controle. Het is nu in het wilde weg doorsturen van vluchtelingen.’ Ook andere burgemeesters menen dat het COA de situatie niet onder controle heeft.

Ook het COA blijkt te zijn overvallen door de hoge en snelle instroom van asielzoekers. Daar past enig begrip voor. Maar het is ongewenst dat niet overheden regels stellen, maar asielzoekers in de chaos hun eigen weg zoeken en daarom regels gaan stellen. Soms zijn ze niet eens geregistreerd zodat er vragen zijn over hun herkomst en status en het onduidelijk is of ze een terecht beroep kunnen doen op de vluchtelingenwet. De landelijke overheid dient het initiatief terug te nemen en zo snel mogelijk ruime middelen voor selectie beschikbaar te stellen. Economische migranten en vluchtelingen van wie aangetoond wordt dat ze zich anders voordoen dan ze zijn dienen zo snel en doelmatig mogelijk uitgeselecteerd en uitgezet te worden. Zodat de echte vluchtelingen goed opgevangen kunnen worden en aan werk en huisvesting geholpen kunnen worden.

Als het COA achter de feiten blijft lopen als het nu bij bepaalde opvangcentra doet dan ontbreekt voldoende overheidscontrole en wordt de asielzoekers onvoldoende duidelijk gemaakt hoe de Nederlandse democratie, rechtsstaat en samenleving werken en wat hier de rechten en plichten zijn. Op de naleving ervan dient goed toezicht te zijn. Het ministerie van Veiligheid & Justitie dat eindverantwoordelijk is moet bedrijfsmatiger opereren dan het nu doet. Zoals de voorbeelden van de afgelopen jaren leren is dit ministerie geen toonbeeld van doelmatigheid. Dat baart zorgen omdat de asielzoekers nu op het juiste pad moeten worden gezet.

Verbiedt religieuze organisaties de toegang tot opvangcentra

Leefbaar Rotterdam stelt raadsvragen naar aanleiding van een artikel in het RD over de noodopvang voor asielzoekers. ‘Woedt er een geestelijke strijd in de Nederlandse opvangcentra?’ vraagt het dagblad zich af. Waar vroeger christelijke organisaties het alleenrecht hadden op de zorg voor vluchtelingen zijn er nu ook islamitische instellingen die het initiatief nemen. Maar volgens het RD stellen ze ontoelaatbare voorwaarden aan hun hulp, zoals het verplicht meedoen van niet-moslims aan islamitische feesten of het dragen van een hoofddoek voor vrouwen. Christelijke organisaties zouden weer bijbels uitdelen onder asielzoekers.

Willem van der Deijl, medewerker bij stichting Evangelie & Moslims hoopt niet dat er een ‘competitieve sfeer tussen christenen en moslims‘ ontstaat als het om vluchtelingen gaat: ‘Christenen moeten oog hebben voor de kwetsbare positie van vluchtelingen en daar geen misbruik van maken. Maar tegelijk kunnen we de rijkdom van het Evangelie delen’ Die competitie tussen de islam en het christendom is in de praktijk echter al aangetoond. Logisch omdat religieuze organisaties elkaar concurrenten zijn en ook in hun goede werken altijd als bijbedoeling het winnen van zieltjes hebben. De geestelijke strijd om asielzoekers is ontoelaatbaar.

De remedie is simpel. Op voorschrift van de landelijke overheid moeten lokale overheden erop toezien dat alle religieuze en niet-religieuze instellingen de toegang tot de opvangcentra ontzegd wordt. Mensen in een kwetsbare positie als asielzoekers moeten geen focus worden van een richtingenstrijd tussen concurrerende religieuze organisaties. Het COA en de gemeenten moeten er strikt op toezien dat religieuze organisaties geen toegang tot de opvangcentra krijgen. Ze hebben er niets te zoeken. Daarbij komt dat concurrentiestrijd tussen islamitische en christelijke organisaties de asielzoekers in het frame van religie trekt, terwijl ze de vrije keuze moeten hebben voor geen enkele religie te kiezen. De overheid moet zelf zorg bieden die neutraal is en asielzoekers geen onderdeel maakt van een religieuze richtingenstrijd en ze overlevert aan kerk of moskee.

Foto: Schermafbeelding van deel raadsvragen ‘Christenen doodsbang in opvang Erasmus Universiteit’ van Leefbaar Rotterdam.