Een overbodig item van het NOS Radio 1 Journaal over het onderzoek van John Durham naar de FBI

Special counsel John Durham, the prosecutor appointed to investigate potential government wrongdoing in the early days of the Trump-Russia probe, arrives to the E. Barrett Prettyman Federal Courthouse in Washington on May 16, 2022. Evan Vucci/AP

Vanochtend werd ik op 8 uur verrast door een item in het NPO Radio 1 Journaal. Onaangenaam verrast.

Het item ging over het onderzoek van speciale aanklager John Durham naar de FBI zonder dat zijn naam werd genoemd. Durham onderzocht of het onderzoek van de FBI naar de banden van voormalig president Trump met de Russische Federatie correct is verlopen. Durham werd in 2019 door Trumps minister Wiliam Barr tot speciale aanklager benoemd. 

Het radiojournaal doet voorkomen alsof Durhams onderzoek wat heeft opgeleverd. Het tegendeel is waar. Het heeft niks opgeleverd. Er is geen sprake van dat de ‘deep state‘ heeft samengespannen tegen Trump. Dat was de kern van Durhams onderzoek en dat heeft hij niet kunnen aantonen. 

Het item begint ermee dat het radiojournaal zegt dat Durham ‘hard heeft uitgehaald’ naar de FBI. Dat kan zo zijn, maar vraag is wat dat betekent en of Durham daar argumenten voor heeft. Dat blijft in de lucht hangen. 

Verder stelt dit radiojournaal dat volgens Durham door de FBI een onderzoek werd ingesteld ‘zonder dat er bewijzen lagen‘. Dat is opnieuw de mening van Durham die het radiojournaal klakkeloos overneemt. In werkelijkheid lagen die bewijzen er wel.

Het journaal rondt dit item halfslachtig af: ‘Trump en zijn team zouden toen hebben samengespannen met Rusland om de verkiezingen in hun voordeel te beïnvloeden‘. Wat is het nou, radiojournaal, heeft Trump wel of niet samengespannen met de Russen?

Er zijn aanwijzingen dat in 2016 Trump heeft samengespannen met het Kremlin. Het onderzoek van de andere speciale aanklager Robert Mueller die minder bevoegdheden had dan Durham concludeerde in een rapport in 2019 dat er contacten waren tussen Team Trump en de Russen, maar vooral dat het onderzoek door Trump door obstructie werd belemmerd en Mueller daarom niet kon onderzoeken of Trump had samengespannen. 

Mueller lag continu onder druk van onderminister Rod Rosenstein om rode lijnen in het onderzoek op straffe van ontslag niet te overschrijden. Zodat Muellers onderzoek beperkt was. 

De conclusie van Mueller was dat hij niet heeft kunnen constateren dat er in 2016 geen gecoördineerd samenspannen tussen Trump en het Kremlin was. Trump werd door Mueller niet vrijgesproken, niet ‘exculpated’. Mueller voegde achteraf in de uitleg van zijn rapport toe dat hij ‘conspiracy‘ als zodanig niet had onderzocht omdat het geen juridisch begrip is. Mueller had zich beperkt tot het onderzoek naar crimineel gedrag en daarom de relatie tussen staten niet onderzocht.

Een complicatie in de beeldvorming was dat in 2019 de volledige westerse ‘kwaliteitspers’ zich door de conclusie van Barr over het Mueller-rapport om de tuin liet leiden. 

Er was ook het in 2020 gepubliceerde onderzoek Bipartisan Russia Report van de Senaat. Daarover schreef ik in een commentaar van augustus 2020: ‘Maar Trumps campagnemanager Paul Manafort werkte samen met een Russische geheime agent van de militaire inlichtingendienst GRU en voorzag hem van gedetailleerde data waardoor het Kremlin wist hoe het zich optimaal in de campagne kon mengen. Het rapport legt ook de obstructie bloot van president Trump, manager Manafort en adviseur Roger Stone die hebben gelogen over hun samenwerking met het Kremlin en de onderzoeken bewust hebben gedwarsboomd.‘

De kwestie van het onderzoek naar het onderzoek van de FBI dat door Trump in 2019 werd ingesteld ligt vele malen genuanceerder dan het radiojournaal in dit item zegt. 

Het is opvallend dat het radiojournaal de naam van John Durham niet noemt. 

Het is opvallend dat het zegt dat Durham ‘hard heeft uitgehaald’ naar de FBI zonder dat er een inhoudelijke onderbouwing voor dat harde uithalen is. Er is hoe dan ook geen zwaarwegende reden voor dat uithalen naar de FBI, op wat procedurefouten na.

Het is opvallend dat het radiojournaal stelt dat Durham zegt dat er geen bewijzen lagen voor een onderzoek, terwijl die er wel lagen. Aanleiding voor het onderzoek was de Australische diplomaat Alexander Downer die in juli 2016 de Amerikaanse overheid tipte over wat Trump-adviseur George Papadopoulos hem in mei 2016 had verteld over Russen die belastende informatie over toenmalig presidentskandidaat Hillary Clinton hadden. Toen werd de FBI op dit onderzoek gezet. Dat is volgens de procedure. Daar is niks onregelmatigs aan. 

Het is opvallend dat het radiojournaal een item van 20 seconden baseert op wat pro-Trump aanklager John Durham heeft gezegd. 

Het is opvallend dat de redactie van het Radio 1 Journaal een item waar het duidelijk de achtergronden niet van kent heeft geschreven. Het journaal had het item beter niet kunnen uitzenden. Het voldoet niet aan journalistieke normen.

Benali meent dat Houellebecq een linkse of liberale intellectueel is

Schermafbeelding van deel column ‘Houellebecqs taal is die van de inquisitie: er is geen plek voor Europese moslims‘ van Abdelkader Benali in Trouw, 3 januari 2023.

Schrijver Abdelkader Benali doet een geslaagde poging tot mislukte framing door in een commentaar van 3 januari 2023 in Trouw de Franse schrijver Michel Houellebecq een ‘linkse intellectueel’ en ‘liberale intellectueel‘ te noemen. Maar er is meer kritiek op de column mogelijk.

Is Houellebecq of Benali in verwarring? 

De politieke positie van Houellebecq is minder eenduidig dan Benali suggereert met zijn eenvoud over linkse en liberale intellectuelen. Houellebecq is vóór Macron (vanwege de klasse waartoe hij behoort), vóór Poetin, tegen de NAVO en de EU en wordt op de huid gezeten door moslims en linkse intellectuelen voor zijn uitspraken over de islam.

In 2018 verklaarde Houellebecq dat ‘Donald Trump een van de beste Amerikaanse presidenten is die hij ooit heeft gezien’. Ook stelt hij zich pro-Israëlisch op en meent dat Franse linkse politici dat juist niet doen om Franse moslims genoegdoening te geven die ze in Frankrijk niet krijgen. 

Neemt Houellebecq de posities van een linkse intellectueel in? Of van een rechtse intellectueel? Of is Houellebecq een post-modernistische intellectueel die zich dan weer links, dan weer rechts opstelt? 

Houellebecq omarmt in interviews op dweepzuchtige wijze rechtse talking points over witte suprematie, de ‘Great Replacement’-theorie en gewelddadige ‘verzetsdaden’ tegen moslims.

Houellebecq vindt het geloven in één God de daad van een idioot. En de domste religie vindt hij de islam. Dat is een mening die door elementen van links en rechts wordt omarmd. Kritiek is wel dat hij dat met weinig compassie naar buiten brengt. Houellebecq is de relativering voorbij. 

Benali ziet een tegenstelling tussen Houellebecq die voor de islam waarschuwt en niet voor Poetin: ‘De angst voor moslims is groter dan de angst voor de kernwapens bezittende Rus.’ 

Dat is terechte kritiek. De steun van Houellebecq voor Poetin is opvallend en verklaarbaar vanuit het idee van de Russische propaganda dat de Russische Federatie het laatste bastion voor de verdediging van christelijke waarden is. Dat is echter een te vals argument voor een ‘intellectueel’ om te volgen.

Het is misplaatst van Benali om Houellebecq te verwijten dat hij wel waarschuwt voor de agressie van de islam en niet voor de agressie van Poetin. Het is immers het voorrecht van schrijver of kunstenaar om selectief te zijn en geen afgewogen wereldbeeld naar buiten te brengen. Of te hebben.

Benali bekritiseert met zijn vergelijking indirect de keuze van een schrijver om thema’s te kiezen en daar rondom een oeuvre en profiel te bouwen. Ook als publieke figuur die in de media opereert en er niet vies van is om gepeperde, controversiële uitspraken te doen.

De Januskop van schrijver en mediafiguur/ dilettant-politicus geeft verwarring. Maar werk en vent moeten onderscheiden worden. Hoe lastig dat ook is. Zie Pound, Céline, Hermans of Reve die met hun beste werk aan hun politieke uitspraken ontstijgen. Houellebecq is geen politicus, maar een schrijver die opereert op het gebied van de fictie. Ook in zijn toelichting op zijn werk. 

Is Kevin McCarthy een alternatief voor zichzelf om voorzitter van het Huis te worden?

Vandaag, 3 januari 2023 komt het 118de US Congress bijeen. Het Huis van Afgevaardigden moet een voorzitter, een speaker, kiezen, maar de vraag is of daar op dit moment een meerderheid voor is. Zo’n voorzitter is ook partijleider.

Er zijn volop verwijzingen naar de verwachte chaos en verdeeldheid in de Republikeinse partij. Feitelijk is dat de oogst van Trumps presidentschap en verdergaande radicalisering.

Beoogd voorzitter Kevin McCarthy heeft in de eerste ronde 218 stemmen nodig, maar het ziet er nu naar uit dat hij dat haalt. De oppositie in eigen partij tegen hem is afgelopen weken toegenomen. De verwachting is dat zo’n 14 Republikeinen tegen hem zullen stemmen.

De Republikeinse partij heeft een kleine meerderheid van 222 tegenover 213 stemmen. Dat betekent dat slechts vier Republikeinse afgevaardigden de verkiezing van McCarty kunnen blokkeren. Democraten zullen op hun nieuwe leider Hakeem Jeffries stemmen.

Het beeld bestaat dat McCarthy zich heeft overgeleverd aan de rechts-radicalen en hij elke geloofwaardigheid heeft verloren en chantabel is geworden. Ook als hij verkozen wordt als voorzitter zal zijn positie zwak zijn en elk moment door interne oppositie kunnen eindigen.

Goed is het om te bedenken wat er op het spel staat. De meerderheid heeft het initiatief voor wetsvoorstellen, benoemt voorzitters van commissies, kan Democraten uitsluiten van commissies en commissies zelfs op non-actief zetten. De Republikeinen dreigen commissies op het gebied van Ethiek en Toezicht uit te kleden.

Wat er gebeurt als Kevin McCarthy in de eerste ronde niet wordt verkozen tot voorzitter is onvoorspelbaar. De nieuwe Republikeinse meerderheidsleider Steve Scalise wordt genoemd als alternatief. Een gematigde Republikein kan vanachter de schermen treden met steun van de Democraten. In de video en elders wordt de terugtredende Republikeinse afgevaardigde Fred Upton genoemd. Het is de vraag hoe sterk de gematigde Republikeinen nog zijn na zes jaar Trump.

Ook is een deal met Democraten mogelijk. Ze zullen niet voor Kevin McCarthy stemmen, maar mogelijk is dat ban de eerste ronde een aantal de stemmingen verlaat of niet kiest door ‘present‘ te antwoorden zodat McCarthy toch een meerderheid behaalt. Daartoe zal McCarthy een tegemoetkoming aan de Democraten moeten doen. Bijvoorbeeld over geen blokkade van Democraten in commissies en het beperken van Hunter Biden-achtige onderzoeken.

Het kan alle kanten opgaan. Verdere MAGA-radicalisering of het tegendeel ervan door afspraken met Democraten of gematigde Republikeinen. Men kan dat wanorde noemen, maar ook de ultieme werking van politiek waar belangen en compromissen als in koehandel worden uitonderhandeld.

Vraag is of Kevin McCarthy talentvol genoeg is om zijn doel te bereiken. Of dat hij slechts op een manier flexibel is, namelijk door zich te onderwerpen aan de MAGA-radicalen. We weten het niet. Alles is mogelijk.

Trump verwerpt grondwet. Hoelang kan zijn partij hem nog steunen?

In de VS zoekt voormalig president Donald Trump met zijn gedrag voortdurend naar het morele dieptepunt. Dat lukt hem goed. De oogst van de laatste weken is dat hij praat met een anti-semiet en vereerder van Adolf Hitler die hij in bescherming neemt en dat hij de grondwet wil afschaffen. Gevaar is een burgeroorlog tussen democraten en anti-democraten.

Het leiderschap van de Republikeinse partij heeft moed noch ethisch kompas om publiekelijk afstand te nemen van Trump. Terwijl de paradox is dat hij helemaal geen goede resultaten boekt waar de Republikeinse partij iets aan heeft. Integendeel. Dat maakt het onbegrijpelijkere, Dat speelt meer op het terrein van psychologie dan van politiek.

De Republikeinen gedogen tot nu toe dit anti-democratische en anti-rechtsstatelijke gedrag van Trump. Terwijl tegelijkertijd geluiden klinken dat ze zich van hem willen bevrijden. Hiermee laten ze zich door deoud=president de morele afgrond in trekken. Vraag is of de Amerikaanse democratie nog te redden valt uit handen van de Republikeinse partij. Dat is geen nieuw geluid.

Is Trump onderhand een volbloed fascist? Daar lijkt het onderhand wel op. Hij vertoont alle kenmerken van een echte fascist. In oktober 2016 werd Trump door John McNeill nog ingeschat als semi-fascist. Tien maanden later na de rally in Charlottesville schatte ik Trump in als driekwart-fascist. En in juli 2021 schatte ik hem in door verdere radicalisering in als 100% fascist. En sinds die tijd is het alleen maar erger op geworden.

De belangrijke vraag is niet hoeveel dieper Trump nog kan zinken, maar wanneer de leiding van de Republikeinse partij publiekelijk afstand van hem neemt. Wanneer roeren de gematigde Republikeinen zich publiekelijk?

Een moment van de waarheid kan de verkiezing van de voorzitter van het Huis zijn. De Republikeinen hebben op dit moment 221 tegen de Democraten 213 afgevaardigden met nog een zetel onbeslist. Dat wordt waarschijnlijk een kleine Republikeinse meerderheid van 222 afgevaardigden. Om een voorzitter te kiezen hebben ze 218 stemmen nodig. Maar er zijn al vier Trumpiaanse radicalen die zeggen niet voor kandidaat-voorzitter Kevin McCarthy te zullen stemmen. Terwijl hij de Trumpianen naar de mond praat.

Als het McCarthy niet lukt om gekozen te worden dan is het niet onmogelijk dat gematigde Republikeinen een coalitie met de Democraten vormen en een gematigde Republikein tot voorzitter kiezen. Nog houden Democraten en Republikeinen hun kaarten tegen de borst, maar als Trump en zijn Trumpianen verder radicaliseren, overvragen en aankondigen met bizarre onderzoek te komen zoals over Hunter Biden, dan kan het zomaar zijn dat de Amerikaanse politiek een afslag naar het centrum neemt. Het zal tijd worden.

Media oogsten wat ze zelf zaaiden: een anti-democratische FVD die journalisten intimideert

Fragment uit de video waarin Gideon van Meijeren (FVD) journaliste Merel Ek (SBS) met draaiende camera overvalt en daarna zegt de camera uit te doen, maar dat niet doet.

Er is weer eens relletje dat door FVD bewust de wereld in wordt gebracht om op sociale media voor de eigen achterban te scoren. NOS vat het samen in een bericht: ‘FvD-Kamerlid Gideon van Meijeren plaatste de video op sociale media met de tekst: “Activisten die riooljournalistiek bedrijven mogen niet langer wegkomen met hun leugens, desinformatie en fake news. Tijd voor de tegenaanval.“

Telkens lenen kamerleden van FVD uit de timmerkist van Donald Trump. Ze geven nooit toe dat ze fout zitten. Ze kiezen altijd de aanval. Ze projecteren hun eigen tekorten op anderen. Ze weten dat zij de ratten zijn, maar projecteren dat op anderen.

Dat het zover is kunnen komen is te wijten aan de lauwe reacties van media en politiek. Ze twijfelen of ze FVD moeten negeren of antwoorden. En als ze besluiten om te antwoorden gaat dat te netjes, te algemeen en te voorzichtig. Er wordt verontwaardiging uitgesproken, maar maatregelen blijven achterwege. De politiek faalt in het beschermen van de democratie.

Chris Aalberts is duidelijk als hij in het commentaar ‘JOURNALISTEN INTIMIDEREN MAG GEWOON IN NEDERLAND‘ de labbekakkerige reactie van de media blootlegt: ‘De enige conclusie is: in Nederland begrijpen journalisten niet dat ze fascistische partijen geen onkritisch podium moeten geven. Politici snappen niet dat een club als FvD niet normaal is en dat je die dus ook niet als normale partij moet behandelen. Thierry Baudet lacht zich inmiddels kapot om alle ophef, want op basis van de afgelopen jaren kunnen we rustig voorspellen dat er niets gaat veranderen. Ik denk dat hij zelf ook verbaasd is waar zijn partij allemaal mee wegkomt.‘

Niet alleen hebben de media deze radicaal-rechtse politici die tegen het fascistisch gedachtegoed aanleunen niet kritisch benaderd, ze hebben ze zelfs groot helpen maken. Want uitsluitend door aandacht in de media hebben partijen als PVV en FVD kunnen groeien Hetzelfde gebeurde in de VS met Trump die groot werd door de media en ze later de vijand van het volk noemde. Toen had hij de media niet meer nodig.

In het commentaar ‘Ook Nederlandse journalisten zijn medeplichtig aan de moord op de democratie‘ uit 2021 schreef ik:

In Nederland hebben de media Geert Wilders en Thierry Baudet groot helpen maken. Pas toen deze ultra-rechtse politici eenmaal groot waren gingen sommige journalisten zich achter de oren krabben over wat ze hadden helpen aanrichten. Hadden ze de middenweg gemist tussen het cordon sanitaire en de rode loper? Maar zelfs nu krijgen deze ultra-rechtse politici en hun partijgenoten als Pepijn van Houwelingen, Freek Jansen of Gideon van Meijeren die de meest extreme uitingen doen die tegen de rechtsstaat en de democratie ingaan volop media-aandacht.

Een voorbeeld hoe verkeerd de media het gevaar van FVD voor de democratie inschatten is hoe het FVD-kamerlid Pepijn van Houwelingen in december 2021 kritiekloos mocht scoren bij de regionale omroep 1Twente Enschede. Elk kritisch en democratisch besef bij deze omroep ontbrak. Waarom biedt zo’n omroep zo’n ultra-rechtse anti-democraat als Van Houwelingen die anderen intimideert een uur gratis publiciteit? In een commentaar schreef ik:

Het is de hoogste tijd dat de democratie zich weerbaar opstelt en zich ten volle bewust wordt van de intenties van types als Pepijn van Houwelingen, Thierry Baudet of Geert Wilders. Onder het verhullen van hun ware intenties duiken ze weg, suggereren speelsheid, onschuldigheid en belangeloosheid en menen in een vacuüm te kunnen opereren waarin ze onaantastbaar zijn en alles kunnen beweren zonder persoonlijk verantwoordelijk te worden gesteld voor hun opereren. De strijd om het hart van de Nederlandse democratie is wellicht ontbrand, maar niet bij 1Twente Enschede.

Wanneer worden de Nederlandse media eens wakker en beseffen ze dat wat ze de afgelopen jaren gedaan hebben verkeerd was? Ultra-rechtse brokkenpiloten die tegen het fascisme aanleunen en de democratie ondermijnen moeten geen onkritisch podium geboden worden. Het is niet normaal om het abnormale gedrag van deze rechtse ultra-radicalen te normaliseren.

Vrienden van Poetin kondigen nieuw plan aan om zich te bemoeien met de verkiezing van pro-Russische Trump

Schermafbeelding van deel artikel ‘Putin’s Pals Admit New Plan to Tamper with U.S. Elections: We’ll Set the World on Fire‘ van Julia Davis in The Daily Beast, 27 juli 2022.

Dat de pro-Kremlin Russen wensen dat Trump weer president wordt in 2024 is logisch. Want Trump als president ondermijnt de macht van zijn land en de NAVO. Trump wordt in het Westen door velen als een marionet van het Kremlin gezien. 

Opvallend is dat deze Russen op de Russische, door de staat gecontroleerde omroep, publiekelijk speculeren over de terugkomst van Trump. Met een totale ineenstorting van de VS tot gevolg. 

De afbraak van de Amerikaanse democratie door Trump in 2016-2020 kan hij dan in 2024 voortzetten. Beseffen de Russen niet dat westerse media dit oppikken en tegen Trump kunnen gebruiken? Zo ja, wat probeert de Russische propaganda hiermee te bereiken? Is het niet meer dan binnenlandse retoriek?

In de U.S. Senaat zijn de meeste Republikeinen traditionele haviken die een sterk leger willen, invloedssferen koesteren, Oekraïne steunen en de relatie met de Europese en Aziatische bondgenoten goed willen houden. Ze wijzen de Russische agressie sterk af.

Hoe verhoudt zich dat tot een president Trump in 2024 die het omgekeerde nastreeft? Dat is de kwadratuur van de cirkel van de GOP. Het tekent de identiteitscrisis van haviken die worden gedwongen om een Trumpiaanse route te vliegen. Zijn ze daartoe in staat?

Inval in huis Jeff Clark duidt erop dat ministerie van Justitie Trump strafrechtelijk onderzoekt

Gisteren, 23 juni 2022 was de vijfde dag van de hoorzittingen van de Speciale Huiscommissie die de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 onderzoekt. Er stonden er oorspronkelijk zes gepland, maar waarschijnlijk wordt dat uitgebreid met nog enkele hoorzittingen in juli 2022 vanwege nieuwe informatie die de Speciale commissie bereikt.

6 Januari 2021 was de dag dat de uitslagen van de presidentsverkiezingen van 3 november 2020 moesten worden gecertificeerd door toenmalig vicepresident Mike Pence. Een routinematige, procedurele handeling die Trump met medewerking van zijn getrouwen probeerde te voorkomen. Want certificatie zou de winst van Joe Biden bevestigen. Trump slaagde niet in zijn opzet.

De hoorzittingen maken duidelijk dat Trump tot aan het randje ging om de verkiezingen die hij verloren had te stelen. Dat was een georkestreerde actie die de snode opzet van Trump verraadt. Aangetoond is dat hij wist dat hij verloren had, maar hij wilde dat niet accepteren.

De getuigenissen maken duidelijk dat het een haartje had gescheeld of Trump was in zijn opzet geslaagd. Dat was het voorlopige einde van de Amerikaanse democratie geweest. Zo fragiel is die. Ooit het voorbeeld voor de wereld, nu een kasplantje dat kwetsbaar en weinig weerbaar is, en op omvallen staat.

In de vijfde hoorzitting kwam aan de orde hoe Trump de top van het ministerie van Justitie (DOJ) vanaf half december 2020 dagelijks onder druk zette om mee te gaan in zijn complottheorie en die te fiatteren. Dat was na het vertrek van minister Barr op 15 december 2020. De top met waarnemend minister Jeff Rosen, zijn vervanger Richard Donaghue en andere stafmedewerkers weigerde. Dit waren allen Republikeinen die Trump vier jaar hadden gesteund. Maar Trumps samenzwering tegen de grondwet was voor hen een brug te ver.

Er werd via het pro-Trump congreslid Scott Perry zelfs een gewillige nieuwe minister van Justitie klaargestoomd: Jeff Clark. Maar omdat de top van het DOJ in een overleg op 3 januari 2020 aankondigde collectief af te treden als Clark als waarnemend minister werd geparachuteerd durfde Trump niet door te zetten. Het argument dat hem blijkt te hebben overtuigd is dat het hem publicitaire schade zou berokkenen. Het speelde voor Trump niet op het niveau van moraal of feiten.

Voor aanvang van de hoorzitting van 23 juni 2022 viel het DOJ het huis van Clark binnen op zoek naar bewijsmateriaal. De FBI resorteert onder het DOJ. Dat was voor vele analisten het belangrijkste nieuws van de dag. Nog belangrijker dan de hoorzittingen zelf waarin niet toevallig de rol van Clark uitgebreid aan bod kwam. Clark die zich trouwens in zijn eerdere getuigenis voor de commissie beriep op zijn recht om te zwijgen vanwege zelfbeschuldiging.

De huiszoeking van Clark werd hoogst waarschijnlijk geautoriseerd door huidig minister Merrick Garland of zijn plaatsvervanger. Dat geeft aan dat de top van het DOJ op het spoor van Clark en Trump zit die onderdeel waren van een samenzwering om de verkiezingen te stelen.

De inval bij Clark geeft aan dat het DOJ de opstand van 6 januari 2021 en de rol van voormalig president Trump onderzoekt. Daar bestond tot nu toe twijfel over. De huiszoeking geeft indirect het publicitaire signaal van het DOJ dat er een justitieel onderzoek tegen Trump loopt en dat de burgers niet ongeduldig moeten zijn of moeten denken dat het DOJ te voorzichtig is en Trump niet durft aan te pakken. De inval geeft aan dat het DOJ Trump in het vizier heeft.

Overweldigende eerste hoorzitting van 6 januari commissie. Maar wie laat zich meeslepen?

De kop is eraf. Op 9 juni 2022 vond de eerste van de zes hoorzittingen plaats in het Amerikaanse Huis. De Select Commitee dat de aanval van 6 januari 2021 op het Capitool onderzoekt presenteerde haar bevindingen. Deze commissie is geen rechtbank die Trump en zijn medewerkers kan aanklagen, maar presenteerde het bewijs wel alsof Trump werd aangeklaagd. Het ministerie van Justitie kan Trump en zijn medewerkers wel aanklagen. 

De Republikeinse vice-voorzitter Liz Cheney presenteerde haar bewijs als een aanklager. Ze maakte indruk door haar zakelijke, sobere en overtuigende bewijsvoering. 

In de media werden vergelijkingen gemaakt met 1954 toen tijdens de McCarthy-hoorzittingen de controversiële senator Joe McCarthy door een advocaat toegebeten werd ‘Hebt u geen schaamte’? Datzelfde wordt nu tegen Trump gezegd. Of de historische vergelijking met de hoorzittingen in 1954 (McCarthy) en 1973 (Watergate) hout snijdt zal de geschiedenis leren. Het echte citaat van de McCarthy-hoorzittingen wat Joseph Welch tegen McCarthy zei is overigens ‘Have you no sense of decency, sir, at long last? Have you left no sense of decency?‘ Een kwestie van fatsoen dus.

De opzet van de hoorzittingen is meerledig. 1) Het tot in detail informeren van het publiek en het parlement over wat voor, op en na 6 januari 2021 gebeurde in wat een vanuit het Witte Huis georkestreerde staatsgreep was. 2) Zorgen door preventie dat de omstandigheden zo aangepast worden dat zich zoiets nooit meer kan herhalen. Dat is brisant omdat het niet ondenkbaar is dat Trump de verkiezingen van 2024 steelt, zoals hij dat in 2020 zonder succes trachtte te doen.

3) Aantonen dat oud-president Trump er kennis van had dat hij de verkiezingen van november 2020 verloren had, maar de leugen bleef promoten dat hij gewonnen had. Tijdens de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 hield Trump zich gedurende meer dan drie uur inactief.

4) Wat de commissie probeert aan te tonen is dat Trump geen maffiabaas is die loyaliteit eiste zonder dat te hoeven specificeren. Hij trok wel degelijk aan de touwtjes, wist wat er speelde en gaf met zoveel woorden opdrachten aan zijn medewerkers met wie hij overlegde en zocht contact met lokale bestuurders met de intentie om de uitslag van de presidentsverkiezingen niet te certificeren, zodat hij aan de macht kon blijven. De juridische term die voor dat mentale element bestaat om met intentie een misdrijf te plegen is ‘mens rea‘.

Hoe een en ander zal uitwerken in de publieke opinie en in de Republikeinse partij is ongewis. De Republikeinen houden zich tot nu toe gedeisd. Van een publiekelijk laten vallen van Trump is nog geen sprake, hoewel mogelijk de interne weerstand tegen hem toeneemt. Mede omdat zijn electorale aantrekkingskracht uitgewerkt raakt. Op enkele rechts-radicale hardliners na die hem zullen blijven steunen. Maar ook zij zijn deel van het onderzoek en zijn in het vizier gekomen van de commissie omdat ze actief deelnamen aan de opstand tegen de Amerikaanse democratie. Dat komt in de volgende hoorzittingen aan de orde.

Hoe de hoorzittingen van invloed zijn op de tussentijdse verkenningen van november 2022 en de koers van de Republikeinse partij valt niet te voorspellen. Als die partij al sinds 1960 afstand neemt van de democratie valt niet te verwachten dat zo’n ontwikkeling van meer dan 60 jaar door deze hoorzittingen gerepareerd kan worden. Wellicht kunnen enkele scherpe kantjes afgesleten worden.

De hoorzittingen lijken electoraal toch een rol te gaan spelen. Dan zullen ze van historische betekenis blijken te zijn zoals de McCarthy en Watergate hoorzittingen. Na 1954 en 1973 wordt dan 2022 een gedenkwaardig jaar voor de Amerikaanse politieke geschiedenis. Zeker weten doen we het nog niet.

Wat te verwachten van hoorzittingen van de 6 januari commissie die op 9 juni 2022 beginnen?

Donderdag 9 juni 2022 om 20.00 uur EST (02.00 Nederlandse tijd vrijdagochtend) begint de reeks hoorzittingen van de Select January 6th Committee van het Huis. Ze worden door de belangrijkste nationale omroepen integraal uitgezonden, behalve Fox News.

De speculaties zijn niet van de lucht van wat de in totaal zes hoorzittingen teweeg gaan brengen in de VS. Dat varieert van de inschatting dat er niks verandert tot een omslag van de publieke opinie die de poging van Trump veroordeelt om de verkiezingen van november 2020 te stelen. Dat laatste zal de patstelling doorbreken van een welles-nietes debat over de bestorming van het Capitool en de pogingen van oud-president Trump om de verkiezingen te stelen.

De fanatieke pro-Trump aanhang die ongeveer de heft van de Republikeinse partij uitmaakt zal naar verwachting door de hoorzittingen niet van mening veranderen, als ze al kennis van neemt, maar dat kan anders zijn bij gematigde Republikeinen en Onafhankelijken die zich mogelijk zullen laten overtuigen door de bewijsvoering.

Belangrijk is om te bedenken dat een meerderheid van Amerikanen het verhaal over opstand en samenzwering tegen de Republiek voor het eerst in een samenhangend geheel zal horen.

Dat aantal van zes hoorzittingen is bekritiseerd omdat het te laag zou zijn. Bijvoorbeeld in vergelijking met de Watergate-hoorzittingen in 1973 die 51 dagen duurden en gedurende 237 uur getuigen toonden. Maar zo’n 50 jaar later zijn zowel het media- en politieke landschap en de Amerikaanse samenleving ingrijpend veranderd als de mogelijkheid om op slimme en smeuïge wijze met gebruikmaking van technische middelen een verhaal te vertellen dat ook cynici overtuigt.

Het is sinds 2016 al vaak gezegd wat in 1974 president Richard Nixon tot aftreden dwong. Dat waren niet direct de hoorzittingen, maar de mededeling van de conservatieve senator Barry Goldwater en enkele Republikeinse collega’s dat de Republikeinen Nixon niet zouden steunen. De volgende dag kondigde Nixon zijn ontslag aan. Dit wordt vooral gememoreerd omdat het nu anders is.

Bijna 50 jaar later is de sfeer in de Republikeinse partij minder rechtsstatelijk dan in 1974. De afstand tot de Democratische partij is gegroeid. Oud-president Trump houdt tot nu toe de Republikeinse partij in gijzeling, hoewel die greep allengs minder wordt. Dat valt af te lezen aan het feit dat steeds meer kandidaten die Trump aanbeveelt hun verkiezingen verliezen. Maar nu nog voegt de meerderheid van Republikeinse congresleden zich uit angst naar de luimen van Trump.

Dat is een betovering die ook de Democraten gijzelt. Want zij hebben in de radicale Trump de beste garantie om bij de tussentijdse verkiezingen van november 2022 hun meerderheid in Senaat of Huis te behouden. Zolang die betovering niet verbroken wordt hebben hoorzittingen weinig invloed op de parallelle wereld waarin de meerderheid van de Republikeinse partij leeft.

De paradox is dat voor de korte termijn de Democraten electoraal gebaat zijn bij een wild om zich heen slaande revanchistische Trump. Neemt hij het in een bizarre omkering van waarden niet op voor de Democratische gouverneurskandidaat in Georgia Stacey Abrams en tegen zijn partijgenoot Brian Kemp omdat deze Trumps ‘Big Lie’ niet steunt? Het is van belang voor de Democraten dat in 2022 Trump als verstorende factor van betekenis blijft en zijn partij hem niet definitief op een zijspoor zet.

Voor de lange termijn blijven Trump en zijn aanhangers een bom onder de Amerikaanse democratie die ontmanteld moet worden. Overigens door actie van het ministerie van Justitie (DoJ) en minister Merrick Garland die afgelopen jaar kritiek kreeg voor vermeend gebrek aan actie om de organisatoren van de bestorming van het Capitool aan te klagen. Maar dat is sinds kort veranderd. Ook Trump lijkt zich voor de rechter te moeten gaan verantwoorden.

Wat het publiek voorgeschoteld krijgt is de sandwich van hoorzittingen in het Huis en het DoJ dat daarin lijkt te volgen, maar bij nader inzien dat allang onderbouwd heeft in een samenhangend verhaal over opstand en poging tot omverwerping van de democratie.

Gedachte bij foto ‘Een vrouw die genezen werd aan boord van de evangelisatie schepen van de Gemeente des Heeren’ (1927)

‘Stromingen, evangelisatie. Een vrouw d[i]e genezen werd aan boord van de evangelisatie schepen van de Gemeente des Heeren. De veenarbeider Johannes Orsel (1877-1949) was de grondlegger van deze stroming. Nederland, 1927‘. Collectie: Photo collection illustrated magazine Het Leven (1906-1941).

Religie blijft een ongrijpbaar fenomeen omdat het geschikt is om ruimte aan claims te geven zonder dat de feiten onderzocht worden. Een prediker kan uit de losse pols van alles beweren zonder daar meteen op afgerekend te worden. Tot in het absurde toe. Religie geeft kansen aan beunhazen, gekken, kapers en politieke manipulatoren.

Begrenzing is de sterkte, maar ook zwakte van religie. Met religieuze uitgangspunten zijn godsdiensten in concurrentie met elkaar geconstrueerd door mensen om aan mensen zingeving, troost en samenhang te bieden. Dat had ooit een positieve uitwerking.

In de loop van de eeuwen zijn door invloeden godsdiensten waar gelovigen centraal stonden veranderd in godsdiensten waar het draait om invloed en sterkte van de eigen organisatie. Verticaal is horizontaal geworden.

Als claims grenzeloos zijn, dan is het geloof daarin het ook. Dan kan een godsdienst het sprookjesniveau naderen. Dat is een kwestie van maatvoering. Hoever kan de goedgelovigheid van gelovigen opgerekt worden? Want claims zijn het diepere wezen van religie. Geen afwijking, maar uitvoering van wat het is.

Grenzeloze beweringen waar geen rem op staat kunnen het begrip religie verwateren. Ook voor andersdenkenden. Een religieuze vertegenwoordiger die aantoonbare apekool verkoopt rekt de grenzen op van wat onder religie verstaan wordt. Apekool voedt het wantrouwen over een geloofsleer met vergaande claims.

Men zou kunnen denken dat het opvoeren van de overdrijving en de onwaarheid perfect aansluit bij de huidige tijd. Politici als Trump, Baudet of Poetin schetsen het beeld van zichzelf dat ze zo overtuigd zijn van hun claims dat ze geen tegenspraak verdragen ook als het sterke vermoeden bestaat dat ze zelf de claims niet geloven.

Het is een misverstand dat overdrijving en onwaarheid in het bijzonder aansluiten bij de huidige tijd. Het is iets van alle tijden. Sinds godsdiensten bestaan. Als mensen een geloofsleer construeren, dan kunnen ze dat vermogen ook anders gebruiken. Dat opent de weg naar leugens, verzinsels, bluf en bedrog. Dat kan door iedereen opgepakt worden.

Wie kiest voor een godsdienst plaatst zich in een traditie. Wie binnen zo’n godsdienst claims gelooft vanuit de leerstelling van betreffende godsdienst blijft binnen de traditie. Als de claims volgens gelovigen in ‘eigen kring’ echter ongerijmd en buitensporig worden geacht, dan zaait dat twijfel. Niet zozeer over de claims, maar over de geloofwaardigheid van betreffende godsdienst die ze als geloofswaarheid verkondigt en waarop de twijfel terugslaat.