Waar is het massaprotest in de VS tegen Trump die zijn land verraadt en naar de pijpen van Putin danst?

Wat opvalt aan de huidige situatie in de VS is dat het massaprotest ontbreekt. In het VK of Hong Kong gaan miljoenen de straat op om te protesteren tegen het regeringsbeleid dat als ondemocratisch wordt beschouwd. In de VS blijft het relatief stil, terwijl er toch alle reden is om tegen Trump te protesteren. Hij verraadt zo aantoonbaar het landsbelang en danst naar de pijpen van de Russische Federatie dat men blind moet zijn om het niet te zien. Die relatieve stilte is verklaarbaar. De bevolking is na 2,5 jaar Trump lamgeslagen en buiten adem van alle schandalen en onregelmatigheden. De partijpolitiek is gefragmenteerd, weinig productief en vecht vooral tegen elkaar in procedures. Trump bezorgt vele landen hoofdpijn, zoals Oekraïne, zoals dit bericht van Kyiv Post verduidelijkt. Wellicht moet het Amerikaanse protest dat in de VS niet plaatsvindt, maar uitbesteed worden aan andere landen die dagelijks schade ondervinden van Trumps Rusland-politiek.

Mijn commentaar bij de video:
It is really incredible that the US Congress and citizens tolerate this. Namely Putin’s power over their president Trump.

Why don’t people take to the streets in protest like in other countries? Why don’t the big companies pull the plug from cooperation with the Trump government? Why doesn’t the Congress pass a law to put Trump out of order? Why don’t the national security institutions unite and come up with a statement that Trump mentions as a traitor to the interests of the US?

Where’s the protest? Has the US fallen asleep? It seems so. Incredible.

Eerste editie van Democratiefestival lijkt nog op zoek naar identiteit

Gisteren en vandaag is de eerste editie van het Democratiefestival op het stadseiland Veur Lent bij Nijmegen. Gratis te bezoeken, kosten 1 miljoen euro. Minister Kajsa Ollongren zegt de inspiratie ervoor uit Zweden te hebben gekregen waar het een groot succes schijnt te zijn. Voorspelbaar is dat radicaal-links en radicaal-rechts een Democratiefestival afwijzen en het kleineren. Ze zien het als een te duur feestje voor ambtenaren en wethouders. Wie weet. Toch is het niet zo gek om de Democratie te vieren. Hoe incrowd, dikdoenerig, van bovenaf geregisseerd en overlopend van goede bedoelingen die eerste editie ook is. Want democratie is niet vanzelfsprekend. Democratie is de moeite waard om weerbaar gemaakt te worden en te verdedigen. Precies tegen die populisten aan de flanken die de democratie willen afschaffen. Aanloopproblemen worden in de evaluatie hopelijk objectief beoordeeld. Interessant is om te weten wat de organisatie onder democratie verstaat en waar het in de programmering de accenten legt. Het debatje in de video over ‘de multiculturele samenleving’ geeft aan dat er nog veel te verbeteren valt. Platgetreden paden over democratie bewandelen en naïviteit kunnen niet de bedoeling zijn. Instrumenten aanreiken om weerbaarder te worden lijken zinvoller.

Handelen van Boris Johnson inzake Brexit is toegestaan, maar gaat voor velen in tegen de intuïtie wat democratie en redelijkheid zijn

Wat het meest in het oog springt bij het besluit van de Britse premier Boris Johnson om het parlement vijf weken -van 10 september tot 14 oktober- te sluiten (prorogation) is de onwaarachtigheid en het gebrek aan ruggengraat van politici. Ze verdedigen Johnsons besluit dat ze eerder aanvielen, niet vanwege hun geweten of overtuiging, maar omdat ze een functie in de regering of de Conservatieve parlementsfractie hebben die ze eerder niet hadden. Dat opportunisme gaat niet ongemerkt aan de kiezers voorbij, los van het feit op welke partij ze stemmen. De politici brengen politiek zo al te duidelijk terug tot opportunisme, eigenbelang en inwisselbare overtuigingen. Deze episode vergroot het wantrouwen in de werking van de politiek.

Het verdagen van het parlement is wettelijk toegestaan en gebruikelijk. Wat kritiek oproept is de lengte ervan. Het kan in de gegeven situatie van een parlementair debat over de Brexit opgevat worden als ondemocratisch. Het beperkt het parlement om te reageren op een no-deal Brexit die Johnson nu promoot. De premier had kunnen volstaan met een korte verdaging van een halve week. In de video voert de linkse journalist Paul Mason het protest aan, maar of demonstraties een verschil gaan uitmaken valt te bezien. Interessant is dat het Johnsons claim, namelijk namens het volk -en niet het parlement- te spreken voor probeert te zijn.

Het valt niet te voorspellen wat er gaat gebeuren in Westminster. Kunnen oppositiepartijen zichzelf overtreffen en onder leiding van Jeremy Corbyns Labour op één lijn komen tegen wat zij als een coup van premier Boris Johnson zien? Met als doel het tegenhouden van een no-deal Brexit op 31 oktober 2019. Zowel in de politiek als in de media wordt vanuit een zekere zelfvergoding van het eigen land te simpel gedacht over de relatie van het VK met de EU. Want het is onjuist wat rechtse politici stellen, namelijk dat bij een no-deal Brexit het VK ‘verlost’ of los van de EU is. Dat is bewuste misleiding. Ook na een no-deal Brexit zal het VK verder moeten onderhandelen over de relatie met de EU inzake nationale veiligheid, handel, industrie, buitenlandse politiek en vele andere onderwerpen. Een harde no-deal Brexit, het beeld van ondemocratisch handelen van de Britse regering en het gebrek aan politiek realisme bemoeilijken de toekomstige onderhandelingen met de EU extra.

‘Well, here’s another nice mess you’ve gotten me into!’ is de slogan van een Laurel & Hardy film uit 1930. Het is ook de slogan van de Britse politiek na het referendum van 2016. Met Boris Johnson in de rol van superclown en de kwade genius Dominic Cummings die achter de schermen snode plannetjes bedenkt.

Foto: Affiche van de film ‘Another Fine Mess’ (1930) van James Parrott met Oliver Hardy en Stan Lauerel.

Leningen van Deutsche Bank aan Trump zouden medeondertekend zijn door Russische oligarchen uit de kringen van het Kremlin

Het lijkt erop dat de verdedigingsmuur van president Trump op het punt van bezwijken staat. Zoals al vaker voorspeld heeft dat te maken met Deutsche Bank, een van oorsprong Duitse bank. Geruchten gaan dat de bank Trumps belastingaangiften heeft en die en andere documenten volgens een gerechtelijke uitspraak moet overhandigen aan een commissie van het door de Democraten gedomineerde Huis van Afgevaardigden.

Toen het tijdens de crisis van 2008 slecht ging met Trumps vastgoedonderneming en die om omvallen stond, hij al meerdere keren failliet was gegaan en door Amerikaanse banken niet meer werd vertrouwd en was uitgesloten, zocht hij noodgedwongen zijn toevlucht tot Deutsche Bank voor leningen om zijn onderneming te redden. Velen vroegen zich in de jaren daarna af wat deze bank daar precies bij te winnen had. Waarom het volume opkloppen met een dubieuze ondernemer als Trump? Het jaagde Trump in de armen van het Kremlin.

Nu valt alles samen. Er zijn sterke geruchten dat die leningen van Deutsche Bank mede ondertekend waren door Russische oligarchen uit de kring van president Putin. In de Russische Federatie kunnen oligarchen politiek niet autonoom opereren. Ermee had Trump zich overgeleverd aan het Kremlin. Het maakte hem chantabel en tot marionet van het Kremlin. Hoewel het wantrouwen jegens de Russische Federatie bij leden in het congres aanwezig bleef. Het verklaart Trumps blinde bewieroking van Putin die feitelijk onverklaarbaar is omdat het haaks staat op het Amerikaans belang. Zo verklaarde Trump op de legendarische top in Helsinki Putin meer te geloven dan de Amerikaanse inlichtingendiensten. Terwijl aangetoond was dat het Kremlin zich actief had gemengd in de campagne van 2016 die in een onverwacht scenario leidde tot Trumps verkiezing.

Het zet ook het debat over conspiracy (samenzwering) en collusion (geheime verstandhouding) van Trump met het Kremlin weer centraal. Speciale aanklager Robert Mueller constateerde in zijn rapport dat hij geen bewijs had kunnen vinden van conspiracy waar Trump en minister William Barr vervolgens onjuist van maakten dat er geen sprake was van collusion. Een minder zwaar vergrijp. Media in allerlei landen slikten die spin van Trump en Barr voor zoete koek en werkten zelfs onbewust mee aan de beeldvorming die zei dat Trump vrijgepleit was van samenwerking met het Kremlin. Niet van obstructie van het onderzoek trouwens. Maar een publiek geheim was dat Mueller de Russische connectie van Trump niet mocht onderzoeken op straffe van ontslag door het ministerie van Justitie. Muellers opdracht en mandaat waren beperkt. Hij mocht de rode lijn niet over. Mueller bleef weg van de financiële transacties en kon daar geen uitspraak over doen. Maar dat betekende niet dat die financiële en andersoortige samenwerking tussen Trump en Kremlin niet bestond.

Als de geruchten kloppen, waar het sterk op lijkt, komt via de omweg van Deutsche Bank alsnog uit wat Mueller niet mocht onderzoeken. Het verklaart waarom Trump in afwijking van alle presidenten van de laatste jaren zijn belastingaangiften en bijbehorende onderliggende documenten geheim wilde houden. Hij heeft iets te verbergen en houdt openbaarmaking tegen met inzet van vele advocaten die rechtszaken voor hem voeren.

Af te wachten valt of de Republikeinen in de Senaat nu een afzettingsprocedure (impeachment) tegen Trump steunen. De Republikeinse partij is onder Trump veranderd in een sekte vol blindelingse volgelingen waar het enkel en alleen om de president draait. Een overweging van Republikeinen om Trump te laten vallen is niet zozeer dat hij hoogverraad heeft gepleegd door onder één hoedje te spelen met de Russen, maar dat Trumps slechte peilingen de Republikeinen in Senaat en Huis bij de verkiezingen in november 2020 mee de diepte in dreigen te trekken. Beslissend zal zijn of Republikeinse leiders tijdig een ruggengraat weten te ontwikkelen.

Commentator John Heilemann noemt in het programma van MSNBC’s Lawrence O’Donnell de onthullingen over de Russische betrokkenheid bij de leningen van Deutsche Bank een loper (skeleton key) die zicht geeft op de tot nu toe onverklaarbare raadsels van Trump en die opent. De nieuwe informatie maakt volgens hem een afzettingsprocedure tegen Trump later dit jaar onvermijdelijk. Niet onmogelijk is dat andere landen als Turkije, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten eveneens geld aan Trump hebben geleend en hem daarmee politiek hebben gekocht. Het zou Trumps opvallende buitenlandse beleid verklaren dat autoritaire leiders omhelst en in bescherming neemt en westerse bondgenoten van zich vervreemdt en op afstand houdt.

Nederlanders voelen zich gelukkig. Waar komt dan dat beeld van ongeluk, zelfs rampspoed vandaan dat over Nederland komt?

Feit dat we niet ontspannen zijn is een beeld dat we van onszelf hebben. We zouden ons laten opjagen. Dat is slecht verklaarbaar. Economisch gaat het de grote meerderheid van Nederlanders beter dan ooit. Het land is goed georganiseerd en publieksonderzoeken wijzen uit dat we onszelf gelukkig voelen. Nederland staat in lijstjes over rechtsstaat, stand van de democratie en transparantie bij de toplanden. Vaak met Scandinavische landen en Canada of Nieuw-Zeeland. ‘De ervaren mate van geluk en tevredenheid met het leven van de totale Nederlandse bevolking is de afgelopen twee decennia nauwelijks veranderd’, zegt een toelichting bij een onderzoek van het CBS. Ruim 8 van de 10 Nederlanders acht zich gelukkig. We hebben niks te klagen. Toch?

Het is mogelijk dat dit beeld niet klopt. Nederlanders zouden wel ontspannen, en tevreden en gelukkig met hun situatie zijn. Alleen wordt dat dan verkeerd ‘vertaald’. Is dat het geval? Dit gaat overigens verder dan de wijsheid, ‘met mij gaat het goed, maar met ons gaat het slecht’. Ook met ons gaat het objectief gezien goed. Nederland is uiteraard niet ideaal. En groepen die niet mee kunnen komen of achterblijven bestaan overal.

Zit die befaamde Nederlandse karaktertrek ons in de weg? Namelijk dat we iets te klagen moeten hebben. Bij voorkeur over het weer omdat dat een neutraal onderwerp is. Het klimaat is dan altijd te koud, te warm, te nat, te droog of te saai. Maar vaak gaat het ook over de maatschappij. Nederlanders zouden zich terugtrekken in hun eigen sociale, culturele en educatieve leefgebied. Tussen gelijkgezinden. In een nieuwe verzuiling. Dat archipel-effect wordt versterkt door het onderwijssysteem, en de woning-, arbeids- en huwelijksmarkt. Het geklaag wordt dan gestuurd en aangejaagd door het bestaan van de subcategorieën. De ander zou te dom, te ordinair, te lijdzaam, te afhankelijk, te elitair, te egoïstisch, te religieus, te vrijzinnig of te hoogmoedig zijn.

Waarom ontstaat dat beeld van ongeluk, zelfs rampspoed dat over Nederland komt? Want 9 van de 10 Nederlanders zegt zich gelukkig te voelen. Ik ben voorzichtig om de oorzaak van dat beeld over ons geluk bij dat voor de hand liggende medium te leggen dat de werkelijkheid door nepnieuws, leugens en  manipulatie uitvergroot en vertekent, namelijk de sociale media. Ik doe het toch. Daar komt iets bij. We moeten beseffen dat er in elke samenleving actoren zijn die er belang bij hebben om de samenleving als negatief af te schilderen. Vaak van een jongere generatie die komt kijken en vadermoord meent te moeten plegen om er te komen. Ze werken aan hun carrière en ambiëren om zelf tot de macht door te dringen. Opvallend traditioneel zijn ze daarin: dat gebeurt door het verspreiden van negativisme en de claim het zelf beter te zullen doen.

Dat zijn de belagers van ons het geluk. Ze willen hun eigen bekommernissen in onze kop enten. Neem de radicaal-rechtse Sid Lukkassen die vaardig aan de hand van negatieve kwalificaties argumenten stapelt, niet voor tegenspraak vatbaar is en telkens tot hetzelfde betoog komt dat eruit bestaat dat aspect a, b, c of d niet klopt. Het is een formaat dat telkens tot hetzelfde leidt. Ik zeg stapelen omdat het geen valide betoog is. Zijn selectie van feiten en motieven volgt uit zijn mening. Het artikel ‘De NPO als scheidslijn van de nieuwe status quo’ op TPO claimt dat VVD, PVV en SP zich niet vertegenwoordigd voelen door de publieke omroep. Ik ben geen sympathisant van deze partijen en voel me evenmin door de publieke omroep vertegenwoordigd. Dus?

Moeten we ons vanuit een wereld van vergezichten en fantasieën met verregaande conclusies uitspreken over de pseudo waarheid van het vermeende cultuurmarxisme of het bestaan van een eenvormig cultuurlandschap? Of bedwingen we onszelf en beperken we ons tot zakelijke kritiek zonder te raken aan het geluksgevoel van 9 op de 10 Nederlanders? Als men carrière wil maken over de rug van het geluk van de Nederlanders is de voor de hand liggende route uitgetekend. Maar dat wil niet zeggen dat opinieleiders die dringend moeten volgen.

Foto 1: Hans Wilschut, Carsten Höller, GELUK, 1996-97. Collectie: Centraal Museum.

Foto 2: C. Geluk, 1930. Collectie: Centraal Bureau voor Genealogie.

Twee demonstranten verstoren EK Paardensport, krijgen aandacht voor hun protest, maar een doet aangifte wegens opgelopen schop

Het wordt armzalig, als een streaker aangifte doet na verstoring van een wedstrijd. Twee demonstranten protesteerden tijdens een wedstrijd bij het EK Paardensport in Rotterdam. Daar werden ze voor van de piste verwijderd. Eind goed, al goed, zou men denken. Boosheid over de behandeling van de paarden, boosheid over de boosheid, en boosheid over de boosheid over de boosheid. En zo meer. Het punt was gemaakt. Het EK Paardensport als Droste-effect waarin iedereen zichzelf tegenkomt. Iedereen wordt aan het denken gezet. De demonstranten kregen aandacht en konden hun ‘15 minutes of fame’ verzilveren. Maar blijkbaar was het niet genoeg. Ze wilden de aandacht nog langer vasthouden. De vrouw uit het filmpje deed aangifte omdat ze tegen haar achterste getrapt zou zijn door een bezoeker. De fijngevoelige reactie van deze activiste van de Vegan Strike Group lijkt zo erg buiten proportie. It’s all in the game, draagt daar dapper de gevolgen voor. De twee demonstranten zijn vrij, wellicht onderneemt de organisatie van het EK Paardensport nog juridische stappen.

Oproep Brian Stelter: ga een openbaar (media)debat over Trumps geestelijke instabiliteit niet langer uit de weg

Gesteld dat president Trump mentaal instabiel is -waar steeds meer aanwijzingen voor zijn- hoe moet dat dan in de openbaarheid besproken worden? Dat is nog niet zo makkelijk, zo geeft Brian Stelter aan. Dat heeft te maken met de macht van zijn functie. Met zijn gedrag dat elke dag absurder, merkwaardiger en ongerijmde wordt zou Trump uit een andere functie allang verwijderd zijn. Maar Stelter meent dat de VS er niet langer omheen kan lopen. Rond het gedrag van de president. Stelter zegt het hier niet, maar de nationale veiligheid, de economie en de sociale vrede van het land worden door president Trump ernstig in gevaar gebracht.

Gedachten bij foto ‘Twee mummies in het museum van Madrid die op last van de aartsbisschop een rokje aanmoesten’ (1925)

Het bijschrift van deze foto is: ‘Openbare zeden. Twee mummies in het museum van Madrid die op last van de aartsbisschop een rokje aanmoesten omdat ‘naakt’ ook voor mummies ontoelaatbaar was. 1925.’ Bisschoppen dragen zelf rokken en willen dat anderen niet onthouden. Tot mummies toe. Het is in elk geval een waarheid. Namelijk dat religie en zedelijkheid op gespannen voet staan met elkaar. Of liever gezegd dat behoudzucht in de leiding van religieuze organisaties de toon aangeeft. Gelovigen moeten het ermee doen. Maar met mate. Want wat in 1925 in Spanje kon, zal bijna 100 jaar later in West-Europa niet meer aanvaard worden. Als gelovigen nog spreken binnen hun kerken en de behoudzucht van hun leiders niet allang ontvlucht zijn.

Wat me telkens verbaast bij elk bericht over krimpende kerken is waarom religieuze organisaties in Europa zich niet weten te vernieuwen of samen kunnen gaan met nieuwe partners die beter bij de tijd zijn. Deze week bezocht ik een tentoonstelling over Dom Hans van der Laan in Buitenplaats Doornburgh in Maarssen. Het moet voor christelijke gelovigen geen opwekkende tentoonstelling zijn. Het kijkt terug op een verdwenen katholiek verleden. Kloosters die Van der Laan rond 1975 heeft helpen bouwen zijn gesloten omdat kloostergemeenschappen zo goed als verdwenen zijn. Buitenplaats Doornburgh heeft bij uitzondering een nieuwe bestemming gevonden als plaats voor kunst en wetenschap. Maar andere kloosters staan leeg. Dat is jammer omdat Van der Laan en architect Jan de Jong prachtige kloosters hebben gebouwd. Het is een feit dat kerken leeglopen, het is een ander aspect dat ze zich niet vernieuwen. Niet door een fleurig rokje aan te trekken, maar door bij zichzelf te rade te gaan om nieuw te beginnen. Dat is de echte behoudzucht, namelijk eeuwenoude leerstellingen die niet veranderd kunnen worden. Dan rest alleen de race naar de afgrond.

Nieuwe ‘Mussert of Moskou’ in het land van minderheden: Boris Johnson of Jeremy Corbyn

Wat levert het op voor de inwoners van het Verenigd Koninkrijk als ze de clowneske premier Boris Johnson met de overtuiging van een lege huls inwisselen voor de radicaal-linkse en aarzelend opererende Jeremy Corbyn? Niets. De Britse politiek is al sinds 2016 op zoek naar een meerderheid, maar kan die niet vinden. De politieke klasse is tussen en binnen partijen verdeeld, heeft de grote lijn uit het oog verloren en beperkt zich door het zetten van rode lijnen die een compromis uitsluiten. De Brexit is een puzzel die op dit moment niet opgelost kan worden. De Britse politieke klasse heeft zich overbodig gemaakt, maar wil dat vanwege gezicht- en machtsverlies uiteraard niet toegeven. Daarom moddert het verder met een uitvergroot gevoel voor drama, mannetjesmakerij, zelfmedelijden, verbolgenheid en miskenning op weg naar niets. Of, overgave aan de VS.

Zo wordt door Brexiteers een nieuw referendum uitgesloten omdat het ondemocratisch zou zijn. Waarom dat zo zou zijn is niet op voorhand duidelijk. In een tweet schreef ik deze week: ‘You mean a third referendum. The first was in 1975 when the British population with a majority of more than 67% voted yes for membership of the EC. Why would the second referendum in 2016 be more democratic than a possible third referendum in 2019? You do not reason consistently.’ De grote verbale theatraliteit van de Engelsen werkt tegen hen. dat gaat met hen op de loop. Argumenten zijn ondergeschikt aan de brille. Politici schitteren in zelfoverschatting.

Om een No-Deal uittreden uit de EU op 31 oktober 2019 te voorkomen met waarschijnlijk rampzalige gevolgen is het nodig dat het beleid van Johnson gestopt wordt. Maar de verdeeldheid om Johnson te stoppen lijkt te groot om dat te voorkomen. De Liberaal Democraten aarzelen om Corbyn te steunen omdat ze hem te radicaal en te weinig verbindend vinden. Corbyn zal vanwege de vijandschap en verbittering in de Britse politiek naar verwachting hoe dan ook geen steun van dissidente Conservatieve parlementariërs krijgen zodat hij geen meerderheid achter zich krijgt in het Lagerhuis. Corbyn doet in het landsbelang evenmin een stap opzij om een nestor als Kenneth Clarke (Tories) of Harriet Harman (Labour) waarnemend premier te laten zijn. Het land van minderheden koerst met een No-Deal van Johnson en een No-Heal van Corbyn richting afgrond.

Foto: ‘Mussert of Moskou?’. NSB-affiche 1940. Collectie: Koninklijke Bibliotheek/Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie

Wet gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding moet terug naar tekentafel. Is boerka symbool van de radicale islam, of niet?

Er is iets opmerkelijks aan de hand met het zogenaamde boerkaverbod. Officieel is dat de Wet gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding die gezichtsbedekkende kleding verbiedt in het onderwijs, de zorg, het openbaar vervoer en overheidsgebouwen. De wet is op 1 augustus 2019 ingegaan en vanaf die datum geldt er een verbod op het dragen van gezichtsbedekkende kleding op genoemde plekken. Een persbericht van de rijksoverheid is duidelijk over de handhaving: ‘Draagt u toch gezichtsbedekkende kleding op een locatie waar dit verboden is? Dan kan een medewerker van de locatie u vragen om de gezichtsbedekking af te doen of de locatie te verlaten. Doet u dit niet? Dan kan de politie worden ingeschakeld en riskeert u een boete.’

De chauffeur van Arriva heeft volgens de wet gehandeld, maar krijgt van zijn werkgever een uitbrander. Hij verzoekt een vrouw die de wet overtreedt om haar niqaab af te doen en als ze dat niet doet weigert hij verder te rijden en roept de politie erbij. De vrouw krijgt overigens geen boete van de politie, wat logisch is omdat de wet nog maar drie weken geleden ingegaan is. Als de wet echter bewust niet mag worden gehandhaafd, dan zadelt dat medewerkers in het onderwijs, de zorg, het openbaar vervoer en overheidsgebouwen op met een onduidelijke situatie. Ze zitten klem tussen een wet waarvan de overheid wil dat die gehandhaafd wordt en richtlijnen van bedrijven en instellingen die daar haaks op staan en zich beroepen op nut en praktijk. Arriva en soortgelijke vervoersbedrijven scheppen met hun gedoogbeleid onduidelijkheid door richtlijnen uit te vaardigen die in strijd zijn met de Wet gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding. De overweging dat het even duurt voordat de politie komt is wellicht op het eerste gezicht begrijpelijk, maar mag bij nader inzien geen reden zijn om de wet niet te handhaven. Uit het wetboek kan niet selectief geshopt worden.

Een andere vraag is of de wet een goede wet is. Dat valt te betwijfelen. Maatschappelijke ontwikkelingen komen erin samen. Zoals de opkomst en groeiende zichtbaarheid van de islam, het toenemend belang van identiteitspolitiek, het opdringen van de controlestaat en de voorkeur van veiligheid boven mensenrechten. In de reactie op de wet zit een hoop ruis. Zo is er de weigering om die te omarmen omdat Geert Wilders het succes ervan claimt. Ook is het onjuist dat er een absolute vrijheid in kleding bestaat. Naaktlopen mag niet. Of het dragen van symbolen als hakenkruizen op kleding. Als de boerka een symbolisch uithangbord voor de radicale islam is, dan is het niet zo gek om boerka of niqaab te verbieden. Het merkwaardige is dan juist weer dat die wet niet consequent is en de gezichtsbedekkende kleding niet op straat verboden is -toch de meest beeldbepalende locatie- maar alleen op genoemde plekken. De wet is een ratjetoe als gevolg van een politiek compromis. Met deze wet weet niemand goed raad. Het is van tweeën een. Of boerka en niqaab worden beschouwd als symbool van de radicale islam en daarom overal verboden. Of ze worden niet beschouwd als symbool daarvan en daarom nergens verboden. De wet moet terug naar de tekentafel. De wetgever heeft artsen, onderwijzers en buschauffeurs opgezadeld met een probleem waar het zelf niet uit is gekomen.