SGPJ’er Mathijs van der Tang bezorgt SGP hoofdbrekens omdat hij met uitspraken over moslims aansluit bij het beginselprogramma

Schermafbeelding van deel artikel ‘Wéér kreeg de SGPJ publiciteit met een nare nasmaak. Tot groot ongenoegen van de partijtop‘ van Ilse Brandemann voor het Nederlands Dagblad, 8/9 mei 2023.

Er is een richtingenstrijd binnen de SGP. Dat werd zo’n vier jaar geleden aangewakkerd door de opkomst van FvD. SGP’ers werden in de richting van de denkbeelden van FvD getrokken. Het werkte ook de andere kant op, want conservatieve christenen binnen FvD namen sleutelposities in.

Schermafbeelding van deel artikel ‘Wéér kreeg de SGPJ publiciteit met een nare nasmaak. Tot groot ongenoegen van de partijtop‘ van Ilse Brandemann voor het Nederlands Dagblad, 8/9 mei 2023.

Die storm is gaan liggen omdat FvD over haat hoogtepunt heen is en de wervende kracht van de partij door radicalisering is afgenomen. Maar de richtingenstrijd binnen de SGP is niet over. Dat speelt vooral binnen de jongerenafdeling SGPJ waar activistische leden zich via sociale media laten horen. Dat is niet altijd wat de leiding van de partij wil horen. Omdat het de SGP publicitair zou beschadigen. Het is de vraag hoe oprecht de redenering van de leiding is.

Schermafbeelding van deel artikel ‘Wéér kreeg de SGPJ publiciteit met een nare nasmaak. Tot groot ongenoegen van de partijtop‘ van Ilse Brandemann voor het Nederlands Dagblad, 8/9 mei 2023.

Er is een relletje in de maak naar aanleiding van de deelname van SGPJ-er Mathijs van der Tang aan het programma ‘Rutger en de Nationalisten‘ van Rutger Castricum voor PowNed waarvan op 9 mei 2023 het eerste deel wordt uitgezonden.

Van der Tang zegt daarin dat ‘moslims geweerd moeten worden‘. Dat riep na een promotiefilmpje voor dit programma op 3 mei de reactie op van het bestuur van de SGPJ die afstand nam van de uitspraak. Van der Tang heeft geen officiële functie binnen de SGPJ.

Reactie bestuur SGPJ n.a.v. promotievideo ‘Rutger en de nationalisten, 3 mei 2023.

Op de uitspraak van de naar het rechts-radicalisme leunende Mathijs van der Tang reageerde op 3 mei ook Maarten van Nieuw Amerongen in een tweet. Er loopt het een en ander door elkaar heen. Want nationalisme is niet per definitie verkeerd en een programma daarover evenmin. Het gaat erom hoe inclusief dat nationalisme wordt opgevat.

Tweet van Maarten van Nieuw Amerongen, 3 m3i 2023. Genoemd in het ND-artikel.

Van Nieuw Amerongen vraagt om schorsing van Van der Tang. Dat valt op te vatten als het terugdringen van rechts-radicale geluiden binnen SGP en SGPJ. Maar ook als bescherming van de orthodox-protestante variant van het islamitische takiyya. Dat betreft het verbergen van eigen kernwaarden in een vijandige omgeving en het huichelen daarover of het bewust onduidelijk houden van die waarden.

Op welke grond Van der Tang geschorst moet worden is onderwerp van debat binnen de SGP en in de marge van de partij. Er wordt verwezen naar Artikel 1 van het Beginselprogramma van de SGP dat naar artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis verwijst. Dat gaat verder dan schorsing alleen, maar stelt binnen SGP opnieuw te discussie of dit artikel 36 gehandhaafd kan blijven of dat het een historisch relict is dat opgeruimd moet worden. Nog in 2021 wilde het bestuur van de SGP dit artikel 36 niet schrappen.

Artikel 1 in het Program van Beginselen van de SGP, versie 1989.

Van der Tang zet de discussie op scherp door zijn uitspraak over het weren van moslims. Hij zegt in praktijk wat in theorie de SGP is. Zoals gezegd, de SGP wil daar in de publieke ruimte bewust vaag over zijn. Daarom kan het bestuur van de SGP niet blij zijn met het optreden van Van der Tang omdat hiermee publiekelijk de ware aard van de SGP wordt getoond. Immers de partij die geen plek ziet voor andere geloven. In elk geval niet in het eigen beginselprogramma.

Schermafbeelding van deel van artikel 36 (‘Van het ambt der overheid‘) van de Nederlandse Geloofsbelijdenis.

Artikel 36 staat op gespannen voet met de vrijheid van godsdienst zoals is vastgelegd in de grondwet. Hoewel de SGP zegt voor gewetensvrijheid te zijn. Men kan trouwens ook concluderen dat de SGP met haar streven naar een regering die ingericht is naar het voorbeeld uit de Bijbel niet past binnen de democratische rechtsstaat en daarom ontbonden moet worden.

Wat Van der Tang zegt is in lijn met de beginselen van de SGP. De befaamde 21 woorden uit artikel 36 van de Geloofsbelijdenis zeggen: ‘om te weren en uit te roeien alle afgoderij en valse godsdienst en het rijk van de antichrist te gronde te werpen‘. Ofschoon daar ook weer talloze interpretaties van en correcties op zijn. Overigens ageert Van der Tang tegelijk tegen het beeld van een overheid die gevolgd moet worden. Het beeld is dus gemengd. De verwijzing ernaar in artikel 1 van het Beginselprogramma van de SGP zorgt voor verdeeldheid binnen de partij.

Schorsing van Van der Tang omdat hij de SGP ‘publieke schade‘ zou toebrengen is een pragmatische oplossing voor de SGP om de principiële discussie over het handhaven van artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis in artikel 1 van het Beginselprogramma uit de weg te gaan.

Van der Tang wordt dan als kwade appel uit de mand gegooid zonder dat de SGP zich hoeft af te vragen of de eigen mand niet is verrot. De SGP hoeft dan niet aan zelfonderzoek te doen en kan met een beginselprogramma dat indruist tegen bepalingen van de Nederlandse Grondwet verder schipperen onder de radar van de publieke opinie die niet ziet, en niet mag zien, wat de ware aard van de SGP werkelijk is.

Schermafbeelding van deel artikel ‘Wéér kreeg de SGPJ publiciteit met een nare nasmaak. Tot groot ongenoegen van de partijtop‘ van Ilse Brandemann voor het Nederlands Dagblad, 8/9 mei 2023.

Ad de Bruijne wil dat ChristenUnie de stekker uit het kabinet trekt. Hij voorziet zijn betoog van christelijke wendingen en simplificaties

Schermafbeelding van deel artikel ‘ChristenUnie, trek nu de stekker uit het kabinet – dat past bij christelijke politiek‘ van Ad de Bruijne in het Nederlands Dagbad, 8 mei 2023.

Wat is ‘christelijke politiek’? Is dat in Nederland de politiek van het CDA, CU of SGP? Of van Civitas Christiana (voor de overwinning van de christelijke tradities, het gezin en de vrijheid van Nederland en tegen het oprukkende multiculturalisme). Of in de VS de evangelicals die Trump steunen en kenmerken van een sekte vertonen?

Columnist Ad de Bruijne houdt in zijn column ‘ChristenUnie, trek nu de stekker uit het kabinet – dat past bij christelijke politiek‘ van 8 mei 2023 in het  orthodox-protestantse Nederlands Dagblad een pleidooi voor christelijke politiek zonder duidelijk te maken wat hij daar onder verstaat.

De Bruijne vraagt zich af wat bij de aard van christelijke politiek past. Dat is onduidelijk als niet duidelijk is wat christelijke politiek is. Hij geeft wel aan dat de positie van de christelijke politiek veranderd is door de ontkerstening: ‘Na de vorming van de ChristenUnie verschoof de visie op christelijke politiek. Men accepteerde de postchristelijke context als gegeven en probeerde daarbinnen zo veel mogelijk goed te doen.’

Wat hij met ‘postchristelijke context‘ bedoelt is niet alleen onduidelijk, maar ook verwarrend. Nederland is geen postchristelijke samenleving, maar een secularistisch land waar het christendom maatschappelijk, sociaal, cultureel en ook politiek nog steeds een belangrijke rol heeft. In de zin dat de politieke filosofie van het secularisme leidend is en het christendom daar een volwaardige plaats in heeft. Van de twee partijen in het kabinet Rutte-Kaag zijn er twee christelijk.

Als De Bruijne met ‘postchristelijke context‘ bedoelt dat christenen in samenleving en politiek niet meer de belangrijkste macht vormen en het niet meer voor het zeggen hebben (‘we rule this country‘), dan heeft hij gelijk. Maar nogmaals, dat maakt Nederland nog geen postchristelijke samenleving.

Hij knoopt zijn betoog vast aan de positie van de CU in het kabinet Rutte-Kaag. De Bruijne meent dat de CU de stekker uit het kabinet moet trekken. Dat is nogal wat. Welke argumenten voert hij aan voor zo’n stap?

De Bruijne verwijst naar de lutherse theoloog Bonhoeffer die hij parafraseert: ‘Wil je in gegeven omstandigheden goed doen, dan moet je in de modder staan en vuile handen maken.‘ Dat geldt niet specifiek voor het CU of christelijke politiek, maar ook voor niet-christelijke partijen die compromissen sluiten in het kabinet. Vuile handen maken is het kenmerk van de Nederlandse coalitievorming. Alle partijen in een coalitie maken vuile handen. Daar is de ChristenUnie niet uniek in.

De Bruijne zegt dat hem ‘toenemende onvrede‘ bekruipt. Want volgens hem slikt de ChristenUnie ‘steeds weer wat eigenlijk onverteerbaar is‘. Deze partij zit getalsmatig n een ondergeschikte positie met 5 zetels in de Tweede Kamer, met 34 voor de VVD, 24 voor D66 en 14 voor het CDA. Dus het is logisch om te veronderstellen dat de ChristenUnie veel moet slikken.

Het wordt er raadselachtig op als De Bruijne voorbeelden geeft van in zijn ogen onverteerbare politiek naast de grote items als de Toeslagenaffaire, Groningen, marktwerking in zorg en onderwijs, en het asielbeleid: ‘Farizees blamen van boeren? Voltooid-leven-gedram? Doctrinaire gendercorrectheid?‘.

De Bruijne laat zich kennen door zijn christelijke normen zo door te laten klinken in zijn ongenoegen over het beleid van het kabinet. Zijn taalgebruik liegt er niet om: ‘farizees blamen van boeren‘, ‘Voltooid-leven-gedram‘ of ‘doctrinair genderbeleid‘. Dat is zijn perspectief dat niet past bij het maken van vuile handen. Dat De Bruijne noemt het klimaatbeleid niet.

Het kenmerk van christelijke politiek is dat het in de politiek arena noodgedwongen moet schakelen van het evangelie naar het praktische overleg met andersdenkenden. Alleen zo komt zo’n overleg tot stand.

In de volgende alinea werkt De Bruijne zijn christelijk moralisme uit met als apotheose de volgende uitspraak: ‘Soms moet je de samenleving overlaten aan kwaad waarvoor zij zelf koos.‘

Dat klinkt hovaardig. De ander is het kwaad. De Bruijne gaat opnieuw kort door de bocht als hij concludeert dat christenen niet het kwaad vormen, maar niet-christenen wel. Dat is een bizarre redenering die niets met de realiteit van Nederland te maken heeft. De politiek is jarenlang gedomineerd door christelijke partijen als KVP, ARP en later CDA. Deze christelijke partijen hebben in belangrijke mate de samenleving vorm gegeven. Inclusief het kwaad,

De Bruijne besluit met een verwijzing naar ‘aardse politiek‘. Wat is dat, bestaat er in zijn denkwereld ook niet-aardse politiek? Is dat politiek die rechtstreeks door hogere machten wordt geleid? Maar hoe werkt dat dan in de praktijk? Zelfs de theocratie die de SGP voorstaat is aardse politiek waarin weliswaar het woord Gods leidend is, maar de praktische politiek in de handen van mensen ligt. Aardser kan het niet zijn.

De Bruijne preekt voor eigen parochie. Zijn betoog is voor niet-reguliere lezers van het Nederlands Dagblad die niet automatisch meegaan in het christelijke jargon, gedachtengoed en vooroordelen slecht te volgen omdat er zoveel gaten en bizarre wendingen in zitten.

Het is een optie dat de ChristenUnie de stekker uit het kabinet trekt. Zoals D66, CDA en VVD ook hun pijn- en breekpunten hebben. Waarom De Bruijne er christelijk gegoochel bijhaalt om dat uit te leggen is ongelukkig, onhandig en vooral onnodig. Het is net of hij niet anders kan dan wegglijden in dat jargon uit eigen kring met eigen waarheden. Hij kijkt door zijn gesloten wereldbeeld niet verder.

Paul Cliteur neemt ON in bescherming door te wijzen op de desinformatie van het EO-geloof

Schermafbeelding van deel artikel ‘Paul Cliteur: “EO-geloof kan je ook desinformatie noemen”‘ op spreekbuis.nl, 28 april 2023.

Cliteur praat naast de kern van de zaak. Hij maakt een valse vergelijking. Het gaat er niet om of ON een identiteit heeft, maar dat het zich herhaaldelijk niet heeft gehouden aan de afspraken die het heeft gemaakt met de publieke omroep. 

Dat is een afspraak. ON krijgt gratis zendtijd en subsidie onder de voorwaarde dat het opereert binnen de kaders van de publieke omroep. Maar ON treedt daar bewust buiten. 

Enkel en alleen daarom wordt ON op de vingers getikt en dreigt het de publieke omroep te moeten verlaten. Erg is dat niet, want het kan elders een doorstart maken. 

Als Cliteur lid van een sportclub zou zijn, dan begrijpt hij ook dat de afspraak is dat iedereen zich aan de regels houdt. Als mensen eigen regels gaan maken, dan wordt het chaos. Als Cliteur daarbij een rode, aluminium of zwarte pet opzet om zijn identiteit te benadrukken, dan doet dat er niet toe. Het gaat om het nakomen van de afspraken over de regels. 

Er zijn argumenten om het christendom een haard van desinformatie te noemen. Het schetst een onjuist bestaan van het eigen ontstaan en leidt daar vervolgens van alles uit af. Maar dat mag volgens de godsdienstvrijheid. Want iedereen mag onzin prediken. Of doen alsof het normaal is om een petje, vergiet, stuk textiel of hoofddeksel op te zetten. Onze samenleving heeft afgesproken om dat te accepteren en daar geen vragen bij te stellen.

Identiteit is een hedendaags modewoord waar veel ongenoegen, zelfbewustzijn, slachtofferschap of onzin op wordt geprojecteerd. Iedereen verstaat er wat anders onder. De een verdedigt er bestaande belangen mee, de ander valt die er juist mee aan. 

Omdat identiteit een vaag begrip is dat op vele niveau’s en voor vele aspecten gebruikt kan worden, zorgt het vooral voor misverstand. Dat is vermoedelijk van voorbijgaande aard. Nu kan Cliteur het gebruiken om verwarring te zaaien over de ware aard van ON die hij vergeefs probeert te vertroebelen door de EO erbij te halen.

Wat bedoelt columnist Jerry Goossens met ‘seculiere gelovigen’?

Schermafbeelding van deel column ‘Niet alleen christenen, maar ook seculiere gelovigen schrijven nu voor wanneer je croissantje mag kopen‘ van 20 april 2023 in de Gelderlander. Oorspronkelijk verschenen in het AD.

Wat bedoelt AD-columnist Jerry Goossens met ‘seculiere gelovigen’? Zijn column ‘Niet alleen christenen, maar ook seculiere gelovigen schrijven nu voor wanneer je croissantje mag kopen‘ van 20 april 2023 gaat over de besluitvorming in de Zeister politiek over de zondagssluiting van winkels. Goossens wil op zondag een croissantje kopen.

Met ‘seculiere gelovigen’ verwijst Goossens naar raadsleden van SP, GroenLinks en PvdA die een monsterverbond over de zondagssluiting zouden hebben gesloten met christelijke partijen. Wat wil de columnist zeggen met de term ‘seculiere gelovigen‘ die hij misprijzend gebruikt? Ik kom er op terug.

In de Zeister gemeenteraad hebben de christelijke partijen CDA en CU/SGP in totaal 5 van de 33 zetels. Het college bestaat uit GroenLinks (7), VVD (6), D66 (6) en CU/SGP (2). Getalsmatig is de laatste partij niet nodig voor een meerderheid. 

SP en PvdA zitten niet in het college. Dus het is onduidelijk hoe partijen die niet in het college zitten een monsterverbond zouden kunnen sluiten met de grootste christelijke partij CDA die evenmin in het college zit. Wat is hier volgens Goossens aan de hand? 

De zogenaamde ‘seculiere gelovigen‘ van SP, GroenLinks en PvdA zouden het christelijke sentiment over de zondagssluiting aan een meerderheid helpen. Maar dat klopt niet, want CDA, CU/SGP, GroenLinks, SP en PvdA hebben met 14 zetels in de raad geen meerderheid. 

Nog in 2011 probeerden VVD, D66 en GroenLinks op zondag de winkels open te hebben, maar dat lukte niet omdat een motie van deze partijen niet werd aangenomen, terwijl ze toen in de raad een meerderheid van 17 van de 33 zetels hadden. Lieten deze partijen zich intimideren door christelijke partijpolitiek en christelijke maatschappelijke druk onder het mom van ‘consuminderen‘ waar GroenLinks voor zou pleiten? In 2015 lukte het wel. Winkels mogen open zijn van 12.00 tot 18.00 uur. Tot chagrijn van orthodoxe christenen die in gedachten teruggaan naar de verzuiling van voor de jaren 1960.

Er lijkt in het in meerderheid politiek vrijzinnig stemmende Zeist waar christelijke partijen gedecimeerd zijn iets te spelen waar Goossens op duidt, maar dat hij niet uitwerkt. Een minderheid legt de meerderheid haar wil op. Dat tekent de schizofrenie van Zeist. 

Die Zeister gespletenheid en de macht van het christendom maakte ik eind jaren 1970 aan den lijve mee toen ik in Zeist woonde en me bij burgerbevolking uit wilde laten schrijven als ‘Nederlands Hervormd‘. De toenmalige GPV’er Gert Schutte was plaatsvervangend gemeentesecretaris. Het kostte me veel moeite en administratief gedoe voordat de uitschrijving lukte. Alsof een stille macht het verhinderde.

Goossens’ column snijdt een interessant onderwerp aan van een verdeeld Zeist dat zoekt naar identiteit tussen geloof en vrijzinnigheid. Op het snijvlak van Randstad en Bible Belt. Er is in Zeist, zoals in heel Nederland een vrijzinnige meerderheid en een christelijke minderheid. De politieke invloed van christelijke partijen is afgekalfd, maar maatschappelijke invloed ijlt na. Vraag is hoe ‘linkse’ (niet-christelijke) politiek daar mee omgaat.

De term ‘seculiere gelovigen‘ is een onmogelijke kwadratuur van de cirkel. Verwijst het naar de politieke filosofie van het secularisme of naar het synoniem ‘wereldlijk‘ voor seculier?

Dat laatste suggereert een tegenstelling met christenen van CDA en CU/SGP die niet-wereldlijk ofwel profaan (niet-kerkelijk) zouden zijn. Maar dat pleit weer voor de opvatting ‘secularisme‘ omdat raadsleden van SP, GroenLinks en PvdA kerkelijk kunnen zijn. Het gaat er immers om wat hun politieke overtuiging is die ze uitdragen. In Nederland functioneert iedereen inclusief de gelovigen onder de politieke filosofie van het secularisme. Ook degenen die het secularisme in woord en geschrift afwijzen.

Goossens lanceert met ‘seculiere gelovigen‘ een term waar hij de betekenis niet van lijkt te doorgronden. Het klinkt aardig en roept een gevoel van misprijzen en dubbelzinnigheid op, en kan voldoende zijn in een column die op een breed publiek gericht is, maar bij nader inzien is de term een voorbeeld van op z’n best woordovertolligheid en op z’n slechtst nietszeggendheid.

Zinloze poging tot restauratie van religie van Ernst van den Hemel

Schermafbeelding van deel opinie-artikel ‘Religie is ook in ontkerkelijkt Nederland overal. Dat snappen conservatieve politici beter dan progressieve‘ van Ernst van den Hemel in NRC, 5 april 2023.

Mijn reactie op de FB-pagina van NRC bij dit artikel:

Deze religiewetenschapper annexeert niet-religie waar mogelijk. Dat is zijn evangelisatie die niet zo mag heten en hij onder het mom van sociale wetenschap en de dekking van het Meertens Instituut verkoopt. Hij schiet alle kanten op. Hij verbindt alles met alles als een tovenaarsleerling die ooit een recept gezien heeft, maar niet meer precies weet hoe alles samenhangt. 

Dat achterhoede gevecht van religieus geïnspireerden kennen we intussen toch wel? De restauratie van religie in de beeldvorming is het doel van dit artikel. Van den Hemel kijkt met de bril van zijn specialisme naar de samenleving en relateert blijkbaar alles aan religie. Dat heet vakidiotie. 

Hij meent dat het christelijk geloof heilzaam is voor de samenleving. Dat is een normatieve uitspraak. Evengoed kan men het omgekeerde beweren, namelijk dat het christelijk geloof niet heilzaam is voor de samenleving. Hoe dan ook doet het er nog weinig toe omdat de samenleving en de gevestigde kerken van elkaar gescheiden zijn geraakt.

De politieke macht van het christendom gaat gelijk op met de ontkerkelijking. Het verliest bij elke verkiezing aan invloed.  Maar niet in de visie van Van den Hemel. Hij ontkent de realiteit. 

Al sinds 2017 zijn Nederlanders die zich niet rekenen tot religie in de meerderheid. Van den Hemel maakt daar ‘voor het eerst’ van. Dat is slordig of bewust misleidend. 

Het is veelzeggend dat de auteur het woord kunst in zijn betoog niet noemt. Want kunst is de geslaagde en succesvolle versie van religie die zich blijft ontwikkelen. Religie is blijven hangen in verstarring en is uitontwikkeld. Denk ook aan andere rituelen die een hedendaags publiek meer aanspreken dan een 2000 jaar oude godsdienst. 

Van den Hemel laat zich kennen als kinderachtig in zijn sneren naar Lubach. Dat maakt zijn betoog er niet volwassener op. Van den Hemel mist gravitas. Het is mij een raadsel waarom de redactie Opinie van NRC dit stuk in deze vorm heeft geplaatst. 

Petitie om sportschool in voormalige Sint-Hubertuskerk in Maastricht te verplaatsen is niet pragmatisch

Schermafbeelding van petitie ‘Sluit de Basic-Fit sportschool in de kerk op de Bosscherweg‘ van 27 februari 2023 op Petities.nl.

De petitie ‘Sluit de Basic-Fit sportschool in de kerk op de Bosscherweg‘ van Annelies verzoekt om een ‘Basic-Fit sportschool te verplaatsen en geen nieuwe sportscholen toe te staan in gebedshuizen die voor duizenden Nederlanders heilig zijn‘. Dat verzoek is ongelukkig en moet afgeraden worden.

Het gaat om de Sportschool Basic-Fit aan de Bosscherweg 161 in Maastricht die sinds 2020 in het gebouw van de voormalige Sint-Hubertuskerk is gevestigd. Volgens Wikipedia deed de kerk ‘van 1925 tot 2009 dienst als parochiekerk van de rooms-katholieke Sint-Hubertusparochie in  Boschpoort (ook wel Bosscherveld genoemd).’ In 2009 stootte het bisdom Roermond de kerk af, nadat het al enige tijd leeg had gestaan. Het is een rijksmonument dat door architect Jules Kayser in 1924-25 werd gebouwd.  

Petitionaris Annelies haalt twee zaken door elkaar. Een kerkgebouw is een gebouw als alle andere. Wat ze als een plek ziet ‘om God te ontmoeten‘ wordt een gebouw pas als het gewijd is. Welnu, gewijd is de voormalige Sint-Hubertuskerk allang niet meer. Het is geen geheiligde, maar een ontwijde plek. Een vergelijkbare kwestie ontstond in Utrecht in 2017 toen de katholieke Sint-Willibrordkerk door de gemeente verkocht werd aan de ultra-conservatieve katholieke vereniging Pius X.

Annelies kan vinden dat wat ooit een religieus gebouw was nooit een ander bestemming mag krijgen, maar dat is geen pragmatisch standpunt. Of zij moet zelf een alternatief bieden, maar dat doet ze niet. Ze is alleen tegen. Verwaarlozing of afbraak is het alternatief. Omdat het hier om een rijksmonument gaat, moet het beschermd worden. Vraag is hoe dat het beste kan.

Het is eenzijdig om over een voormalige kerk die een andere bestemming heeft gekregen te zeggen dat het niet is gebouwd ‘om commercieel uitgemolken te worden‘. Als dat klopt, dan treft dat verwijt de Nederlandse katholieke kerk en met name het Bisdom Roermond dat de Sint-Hubertuskerk in 2009 heeft afgestoten. Uiteraard was de kerk ooit gebouwd als kerk, maar die bestemming heeft het gebouw allang niet meer. Zoals vele katholieke kerken die vanwege afgenomen inkomsten en minder gelovige kerkbezoekers zijn afgestoten.

De voormalige Sint-Hubertuskerk in Maastricht wordt beschouwd als belangrijk cultureel erfgoed. Het is een rijksmonument. Dat bepaalt de noodzaak van de herbestemming.

De opdracht van diensten op het gebied van cultureel erfgoed, zoals de RCE en lokale monumentenfondsen, is om belangrijke gebouwen voor de toekomst zo goed mogelijk te bewaren. Dat is schipperen door ontbrekende middelen. Uitgangspunt is hier het gezegde ‘De vijand van goed is beter‘. Hoofdzaak is dat de elementen van het rijksmonument zo goed mogelijk bewaard blijven.

Er zal gezien de eerdere bestemming als gewijde kerk geen nachtclub, bordeel of schietbaan in zo’n voormalig kerkgebouw gevestigd worden, maar een fitnesscentrum annex sportschool is geen controversiële bestemming. Denk aan het citaat van de Latijnse dichter Juvenalis ‘Mens sana in corpore sano‘ dat zoiets betekent als ‘We moeten bidden om een gezonde geest in een gezond lichaam’. Het christendom staat minder haaks op het lichaam dan Annelies vermoedt.

Evangelist August Resner stelt dat het christendom geen religie is

Wat is in hemelsnaam de bedoeling van deze video die zegt dat het christendom geen religie is? Het is gemaakt door August Resner van GSKI Emmaus Bergen op Zoom. Dat is naar eigen zeggen een Nederlands-Indonesische, evangelische kerk gevestigd in de Emmauskerk in Bergen op Zoom. GSKI Emmaus wordt sinds januari 2020 geleid door Pastor August Resner.

GSKI (The Voice of the Gospel Church) is een synode of gemeenschap van Pinksterchristelijke kerken gevestigd in Indonesië, onder auspiciën van de Indonesische Pinksterkerken Association (PGPI). De Pinksterbeweging wordt tot het evangelisch christendom gerekend.

Resner meent dus dat het christendom geen religie is. De argumenten die hij voor dit uitzonderlijk standpunt geeft zijn lastig na te volgen. Zijn manier van redeneren valt te omschrijven als omcirkeling door te stellen wat het christendom volgens hem niet is. Zoals ‘het volgen van een reeks religieuze regels‘. Het christendom kent volgens hem ‘geen religieuze voorschriften‘.

Nog steeds weerlegt dat niet het breed aanvaarde uitgangspunt dat het christendom een religie is. Als we religie definiëren als een vorm van zingeving, het zoeken naar betekenisvolle verbindingen, waarbij god centraal staat, gebaseerd op geloven in de leer van de religie, dan voldoet Resners beweging aan de belangrijkste kenmerken van religie. Behalve dat hij religie geen religie noemt.

Hij geeft toe dat de het bestaan van een god belangrijk is door te zeggen dat door bidden gelovigen een relatie tot god kunnen hebben.

Wat is volgens Resner het christendom dan wel? Hij noemt het ‘een verandering in de manier van denken‘. Of ‘verandering van filosofie van leven‘. Zo gaat Resner nog even door. Zijn verwijt is dat mensen de waarheid niet willen horen. Dat zijn ze niet ‘het uitverkoren volk‘.

Waarom zegt Resner dat het christendom geen religie is? Het lijkt erop dat hij afstand wil nemen tot de andere twee monotheïstische godsdiensten, het jodendom en de islam. Zijn christendom zou dan meer dan religie zijn. Dat is zijn claim.

Resner komt hoe dan ook niet over als een gelouterd theoloog of godsdienstsocioloog die godsdienst kan plaatsen in de ontwikkeling van de mensheid. Hij komt over als een religieus hobbyist die aan de hand van passages uit de bijbel en clichés een betoog opbouwt zonder dat hij tot een min of meer dwingende samenhang komt. Zijn korte overdenking hangt als los zand aan elkaar.

Toch is het interessant dat Resner het christendom niet ziet als religie. Dat doet denken aan Geert Wilders die de islam geen godsdienst, maar een ideologie noemt. Maar zover gaat Resner niet als hij over het christendom praat.

Hij mengt humanisme, kerkgang, een manier van leven en aan(bidding) tot een vehikel dat niet genoemd mag worden wat het is: religie. Als het christendom geen religie is, dan is August Resner geen duider van religie.

Het werkt niet om kritiek op christendom van complotdenker Baudet te weerleggen met complotdenken

Mijn reactie bij de video ‘Thierry Baudet en zijn kritiek op het Christendom‘ op het YouTube-kanaal van ‘politiek commentator en complottheorist‘ Ashwin Orie:

“Wat betekent ‘Het Christendom is het ultieme doelwit van de haat jegens blanken en de links-atheïstische afbraak van de westerse samenleving’? Het wordt niet duidelijk. Niet alleen omdat het in krakkemikkig Nederlands is gesteld, maar ook omdat de claim op vele manieren niet klopt. 

Zie hoe radicaal-rechtse elites in allerlei landen het christendom omarmen. Zoals Trump die in de VS het christelijk-nationalisme voor zijn karretje heeft gespannen. Er zijn weinig politieke leiders die atheïstisch zijn en een zogenaamde Nieuwe Wereld Orde nastreven. Laat staan een ‘atheïstische Nieuwe Wereld Orde’. Dat is vooral een beleving die wordt overgenomen van complotdenkers.

De geest die dit opschrijft is in verwarring. Of dat komt door bedenkelijke influisteringen buiten of binnen zijn hoofd valt te bezien. Waarom hij zijn overwegingen niet voor zichzelf houdt en meent ze op sociale media met anderen te moeten delen is het raadsel. Want inhoudelijk voegt hij niets toe in ons begrip van de wereld. Of de wereld achter de wereld.

Thierry Baudet is een dwaallicht die afgelopen jaren probeerde samenwerking te zoeken met rechtse politieke partijen zoals de SGP of ultra-conservatieve organisaties. Dat is hem niet gelukt omdat Baudet zich te uitdrukkelijk manifesteerde als een complotdenker, onruststoker en labiele persoon. In reactie op die afwijzing is Baudet blijkbaar rancuneus geworden en richt hij zijn pijlen op de religieuze dogmatiek die hij nog kort geleden om politieke redenen omarmde. 

Is het Christendom een ‘loser’ ideologie? Wie weet. Maar het doet er weinig toe. Iedereen die in het christendom geestelijk onderdak vindt en zich daar goed bij voelt kan zich beter niks aantrekken van Baudets losse flodders.

Het is niet logisch om Baudets complottheorieën te beantwoorden met complottheorieën over atheïsten of een zogenaamde Nieuwe Wereld Orde. Dat maakt de analyse van Baudet er niet sterker, maar zwakker op. Feit dat een tegenstander van de in complottheorieën grossierende Baudet zich bedient van complottheorieën geeft aan hoe op sociale media mensen in verwarring zijn. Ze weten niet meer hoe ze zich ten aanzien van de grote levensvragen op moeten stellen. De video stemt pessimistisch.”

Antwoord aan Jelmer en ‘Alpha – Youth NL’ op de vraag of God bestaat

Jelmer of beter gezegd Alpha – Youth NL stelt vragen. Deze christelijke organisatie heeft op YouTube als ondertitel Fun, Faith, Food & Friendship. Deze alliteratie toont hedendaags. Het had ook Family, Father in Heaven, Freedom of Future kunnen zijn. Of wat dan ook.

Elke keuze is mogelijk. En maakt een profiel. Dat bepaalt de eigenheid van een christelijke organisatie die opereert op de drukbezette religieuze markt vol concurrenten.

Jelmer heeft een heleboel vragen. Toevallig stelt hij die aan Alpha – Youth NL. Als hij ze hier had gesteld, dan had hij de volgende antwoorden gekregen.

• Bestaat God? Ja, maar uitsluitend in de gedachten van gelovige mensen. God is een menselijke constructie die daarbuiten niet bestaat. God is geen verticaal, maar een horizontaal verschijnsel. Door mensen gemaakt. De God van Nederland heeft een andere identiteit dan de God van Italië of de God van Egypte. De identiteit van de God hangt nauw samen met de identiteit van de mensen die de God construeren. Dat verschilt per regio en periode.
• Is er een hemel? Dat is een herhaling van de vorige vraag over het bestaan van God. De hemel bestaat uitsluitend in de gedachten van gelovige mensen. De hemel is een menselijke constructie die daarbuiten niet bestaat.
• Waar ga je heen na de dood in het algemeen? Dat ligt eraan hoe men of een naaste beschikt over het gestorven lichaam. In Nederland gaan de meeste dode mensen naar de oven of in een kist de aarde in. Wie gelooft in een leven na de dood rekt de houdbaarheidsdatum van het leven oneigenlijk op. Het leven na de dood is een niet inlosbare constructie van kerkvaders en -leiders om gelovigen hoop te geven én gehoorzaam te houden.

Jelmer zegt dat er een klik in zijn hoofd was omgegaan waardoor hij dacht ‘Oké, er moet meer zijn‘. Het is niet duidelijk wat hij hiermee bedoelt. Meer dan wat?

Het beste antwoord is dat mensen in primitieve omstandigheden ooit hebben geprobeerd door de creatie van godsdienst met rituelen de leegte en eindigheid van het leven op afstand te houden. Dat schept en benoemt zin en troost, en geeft geestelijke stabiliteit door verbondenheid in een harde buitenwereld.

De constructie van een God of hemel werkt optimaal als de montage ervan uit het zicht wordt gehouden. Als zelfs wordt ontkend dat het een constructie is. De vragen van Alpha -Youth NL moeten opgevat worden als het verhullen van de menselijke constructie die aan godsdienst ten grondslag ligt. Het stellen van vragen naar het bestaan of ontstaan is een spel van religieuze leiders dat ze spelen om de willekeur van de constructie waar ze deel van uitmaken legitimiteit te geven.

Op het niveau van het dagelijks geloof, gelovigen en een religieuze organisatie bestaan God en hemel. Er hoeft niet verder nagedacht te worden dan dat. Maar op een overkoepelend niveau dat gaat over het ontstaan van godsdienst bestaat God niet als een verschijnsel dat autonoom buiten die door mensen gemaakte constructie bestaat. Er is meer als de gelovige het fundament van het geloof ontkent. Dat meer is in zekere zin minder.

Hoe komt het dat kunst doet wat religie nalaat?

Schermafbeelding van deel artikel ‘Kunst doet wat religie nalaat‘ van Hizir Cengiz in de Kanttekening, 14 september 2022.

Volgens columnist Hizir Cengiz is kunst de geslaagde en succesvolle versie van religie. Religie zou blijven hangen in verstarring. Kunst zou doen wat religie nalaat. Ik ben het met hem eens.

Maar dan moeten we religie en kunst wel eerlijk vergelijken. Want kunst kent vele varianten die ook lijden aan verstarring. En religie kent nieuwe, levendige, eigentijdse varianten, zoals de tegen de satire aanleunende Kerk van het Vliegend Spaghettimonster.

Die nieuwe godsdiensten worden trouwens door de gevestigde godsdiensten en de verdedigers ervan niet tot de religiemarkt toegelaten. Daar worden zelfs de hoogste juridische middelen van de staat voor uit de kast gehaald.

Die verdedigende reflex ontstaat om de belangen van de traditionele godsdiensten te beschermen en het vooroordeel te onderstrepen dat een godsdienst belegen is en zich in de tijd bewezen moet hebben. Wellicht speelt ook mee dat de verdedigers van traditionele religie menen dat conventies en regels onmisbare pijlers onder de samenleving zijn.

De verklaring waarom kunst slaagt waar religie faalt ligt voor de hand. Kunst en religie putten uit dezelfde bron van het drama en de rituelen. Het zijn menselijke, creatieve constructies die proberen de zinloosheid, de leegte en de eindigheid van het leven op afstand te houden. Kunst slaagt daar beter in omdat het meegaander en buigzamer is. Kunst hoeft immers zichzelf niet te bestendigen.

Kunst is veelgelaagd en gefragmenteerd en kan zich voortdurend vernieuwen. Stromingen volgen elkaar op en kunstenaars becommentariëren elkaars werk. Er bestaan weliswaar kunstinstellingen die hun eigen voortbestaan belangrijk vinden, maar die bepalen niet wat de veelgelaagde kunst is.

Het tweeledig doel van de beeldbepalende monotheïstische godsdiensten verklaart grotendeels de verstarring. Want naast zingeving (‘de binnenkant‘) moeten godsdiensten door belangenbehartiging, het uitschakelen van rivalen, fondsenwerving, en marketing en publiciteit continu werken aan hun eigen voortbestaan (‘de buitenkant‘). Met ook nog eens het risico dat de buitenkant door wereldse leiders wordt gekaapt. Dat gevecht om continuering leidt tot starheid en verstijving. 

Schermafbeelding van deel artikel ‘Kunst doet wat religie nalaat‘ van Hizir Cengiz in de Kanttekening, 14 september 2022.

Cengiz eindigt zijn commentaar met de persoonlijke noot dat hij nimmer vraagtekens bij zijn religie mocht plaatsen, want dat was ‘des duivels, bijna blasfemie‘. Dat is een juiste constatering van hem. Verstarring is onlosmakelijk verbonden met traditionele godsdienst. Het is er zelfs een bestaansvoorwaarde van. De vraag naar eigen ontstaan en herkomst is binnen traditionele religies een taboe. Die vraag mag niet gesteld worden. Terwijl in de kunst per definitie geen enkele vraag taboe is. Dat verklaart het verschil tussen kunst en religie.

In februari 2022 stelde ik in het commentaar ‘Omarm secularisatie. Beschouw kerken als culturele instellingen. In ruil voor subsidie kunnen ze hun politiek-maatschappelijke claim op de samenleving inruilen‘ over wegkwijnende kerken die door de ontkerkelijking niet meer onderhouden kunnen worden dat religieuze organisaties voortaan opgevat zouden moeten worden als culturele organisaties.

Het verschil tussen kunst en religie is historisch, dramatisch en functioneel minder groot dan het lijkt. Door de eeuwenlange dominantie van religie zijn ze uit elkaar gegroeid en is de overeenkomst uit zicht geraakt. Nu in West-Europa het belang van religie afneemt en kunst zich dynamisch handhaaft is het moment gekomen om ze weer als twee kanten van dezelfde medaille te gaan beschouwen.