Informatieoorlog tussen Ukraine Today en Rusland. Met namaak

De ene propagandazender ziet imitatie door de andere als succes. Het Engelstalige Ukraine Today dat sinds 24 augustus in de lucht is en de Oekraïense zaak behartigt zegt dat vanuit Rusland een namaak YouTube-kanaal van Ukraine Today wordt gevuld met pro-Russische propaganda. Het heeft YouTube en ook Facebook gevraagd deze namaak te verwijderen. Onduidelijk is of dit al is gebeurd. De episode geeft aan hoe belangrijk de informatieoorlog en de slag om de westerse publieke opinie voor het Kremlin is, zo meent Ukraine Today. De analogie met de oorlog op het slagveld is opvallend. Ook daar doet Rusland zich anders voor dan het is.

Van onderstaande video met president Putin is lastig te doorgronden wie de bron is. Het lijkt Oekraïne, maar zou best Rusland kunnen zijn. Je zou verwachten dat Ukraine Today er de handdruk in Minsk van president Putin met z’n collega Porosjenko in had gemonteerd. Want hoe kan Putin nou de leider van de ‘fascisten‘ de hand schudden en deze tegelijk veroordelen? Ukraine Today moet duidelijk nog op gang komen.

Advertentie

Vragen bij het functioneren van Raad van Toezicht Wereldmuseum

Aldus Siebe Weide -directeur van de Nederlandse Museum Vereniging- in een tweet in 2011. De directeur van het Wereldmuseum wilde ooit de Afrika-collectie op de markt brengen. Arnoud Odding citeerde de tweet in een interview met directeur Stanley Bremer van het Wereldmuseum. In reactie op m’n oproep op de FB-pagina van Olphaert den Otter somde S. de leden van de Raad van Toezicht van het Wereldmuseum op: Rein Breeman (voorzitter), Ewoud Stumphuis (advocaat Loyens Loeff, specialisatie: ondernemersrechtelijke transacties), Gervaise Coebergh (Communicatie en PR-bedrijf) en prof.dr. Han van Dissel (UvA). Wat mij tot de volgende reactie bracht: ‘Als dit de volledige samenstelling is van de RvT dan is deze eenzijdig en niet volgens de voorwaarden die de gemeente Rotterdam in een brief van 14 oktober 2005 stelt: ‘Tenminste een van de leden heeft relevante wetenschappelijke expertise en kennis op multicultureel terrein of met betrekking tot interculturele veranderingsprocessen.’ Kan iemand bevestigen of dit de actuele samenstelling van de RvT is?’

In deze brief aan de leden van de Commissie Cultuur en Sport uit 2005 over ‘de profielschetsen in het kader van de verzelfstandiging van takken van dienst in de Kunstsector’ omschrijft toenmalig wethouder Kunstzaken Stefan Hulman namens de Gemeente Rotterdam het profiel van de Raad van Toezicht van het Wereldmuseum. In 2009 uitte Leefbaar Rotterdam in raadsvragen kritiek op ‘sommige stichtingen [die] maar 1 bestuurder hebben’ waaronder het Wereldmuseum. In antwoord op de raadsvragen van Leefbaar Rotterdam zegt de gemeente Rotterdam: ‘De raad van toezicht houdt onder meer toezicht op het bestuur en adviseert het bestuur. De raad van toezicht stelt de statuten vast en benoemt, schorst en ontslaat het bestuur.’

De Raad van Toezicht van het Wereldmuseum houdt niet alleen toezicht op het functioneren van de directeur die bestuurlijke verantwoordelijkheid draagt, maar ook op de algemene gang van zaken. Wat opvalt in het Jaarverslag 2013 is dat bij 1) Controleverklaring van de onafhankelijke accountant een subhoofdstuk ‘Verantwoordelijkheid van de Raad van Toezicht’ ontbreekt. Terwijl volgens de brief van de gemeente van 14 oktober 2005 waarin de werking van de RvT wordt omschreven de volgende taken en verantwoordelijkheden worden gegeven: ‘goedkeuren jaarrekening’ en ‘benoemen van en vaststellen opdracht aan accountant‘.

Vragen rijzen over het functioneren van de RvT van het Wereldmuseum: 1) is deze kwantitatief (minimaal 5 personen), kwalitatief (‘relevante wetenschappelijke expertise’) en procedureel (onafhankelijk en kritisch opereren) volgens de richtlijn van de gemeente Rotterdam samengesteld en werkzaam? 2) wie controleert de RvT of het haar rol van procesbewaker en controleur van directie en bestuur volgens de richtlijn van de gemeente Rotterdam uitvoert en welke instantie grijpt volgens welke richtlijn in als dit niet zo is? Een en ander is des te essentiëler omdat directie en bestuur van het Wereldmuseum een en dezelfde persoon zijn.

Foto 1: Tweet van museummens Siebe Weide uit 2011.

Foto 2 en 3: Schermafbeelding van Profiel Raad van Toezicht Stichting Wereldmuseum Rotterdam uit brief van de gemeente Rotterdam van 14 oktober 2005. (zie Google).

Verstoten, vergeten en rechteloos: Russische militairen in Oekraïne

Ukraine Today is het antwoord op de Russische propagandazender Russia Today. Maar het lijkt te laat om de westerse publieke opinie nog te winnen voor de Oekraïense zaak. De EU is inert en heeft zich in een hoek laten manoeuvreren waarin het nauwelijks nog invloed uitoefent op Rusland. Het publiek haalt de schouders op over een land aan de rand van Europa waarvan het geen popsterren, vakantieoorden of politici kent.

Feiten liegen er niet om. Volgens Valentina Melnikova, voorvrouw van de Unie van Russische Soldatenmoeders vechten er meer dan 10.000 militairen van het Russische leger in Oekraïne. Dat zijn dus niet de Tsjetsjeense huurlingen of vrijwilligers, hun aantallen komen daar nog eens bovenop. Deutsche Welle schetst de nadelen voor de Russische militairen die in een niet-verklaarde geheime oorlog vechten. Wat zijn hun rechten in een oorlog die geen oorlog mag heten, als door het Kremlin ontkend wordt dat ze ter plekke de strijd zijn aangegaan? Russische mensenrechtenactivisten maken zich zorgen over de rechten van de Russische militairen die hun leven riskeren of gedood worden in een oorlog die de leiders van hun land ontkennen.

Volgens Melnikova moeten alle Russische militairen die naar Oekraïne zijn gezonden de orders van hun meerderen weigeren, een klacht indienen bij het opperbevel of de staatsaanklagers. Want zij meent dat de invasie van een ander land illegaal is zonder officiële order. En die hebben de militairen niet ontvangen, zoals de afgelopen week op Oekraïens grondgebied gevangen genomen 10 paratroepers getuigden. Ze zouden op oefening zijn, maar ineens bevonden ze zich aan het front in een vreemd land. De juridische vraag is of deze Russiche militairen die deelnemen aan een illegale invasie aangeklaagd kunnen worden voor oorlogsmisdaad.

Afgevaardigde Lev Shlosberg uit  Pskov die afgelopen week het nieuws naar buiten bracht dat militairen in Pskov in Oekraïne zijn gesneuveld en in Pskov zijn begraven is door drie onbekenden aangevallen en in het ziekenhuis beland. Eerder verklaarde hij dat naasten van de militairen die vermist worden bang zijn om te praten. Het Kremlin probeert het nieuws over gestorven militairen in de doofpot te stoppen en zet echtgenotes, nabestaanden of critici van de Oekraïne-politiek onder druk niet naar buiten te treden. Rusland probeert de kritische Valentina Melnikova op de lijst van buitenlandse agenten te zetten. Naar verluidt stierven er alleen op 13 augustus al meer dan 100 Russische militairen bij Snizhne in de buurt van Donetsk.

Gevoelige relatie tussen China en Rusland. Met territoriale claims

Tegenpropaganda vanuit Taiwan. Een ontkenning kan opgevat worden als een bevestiging. Dat gebeurde met de woorden van de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov die op 27 augustus verklaarde dat de Russische Federatie zich geen zorgen maakt over de territoriale claims van China. Uitgezonden op de Russische staatstelevisie benadrukten ze juist de gevoelige relatie tussen Rusland en China en de claims van China op Russisch grondgebied. Het Rusland van Putin speelt een gevaarlijk spel met de politieke en militaire steun aan etnische Russen buiten de Russische Federatie dat het internationaal recht en grenzen niet erkent.

Dat kan op twee manieren op Rusland terugslaan. Door dezelfde roep van de naar autonomie, decentralisatie of verdergaande federalisatie strevende niet-Russische nationale minderheden binnen de Russische Federatie die hetzelfde opeisen wat Putin nu de etnische Russen in Oekraïne voorhoudt. En claims van landen als China. Het laat een oog vallen op de rijkdommen van Oost-Siberië dat door Rusland slecht verdedigd en ontwikkeld is. Putin heeft geen verhaal als China grenzen niet erkent vanwege een voorwendsel waarin-ie zelf excelleert.

Wat zegt de Ice Bucket Challenge over ons besef van de wereld?

Zwarte Piet, IS, Oekraïne, Gaza en Ice Bucket Challenge. Het is me het zomertje wel. Naast het WK Voetbal toen ik in een zaal voor Duitsers in een Duits hotel de wedstrijd Duitsland-Ghana bekeek. Het is niet voor niks de Duitser Bertolt Brecht die de theorie van de Vervreemding formuleerde. Een dramatische techniek bedoeld om de toeschouwer niet in een fictieve wereld te laten verzinken, maar te laten blijven beseffen dat-ie een constructie aanschouwt. Het exacte tegendeel van producten uit Hollywood die de montage wegpoetsen.

Dus een zomer vol episch theater. Conflictgebieden in het Midden-Oosten en aan de rand van Europa eisen doden. Dat gaat ergens over. Dat we dat beseffen. Zoals we blijven beseffen dat het nieuws over Zwarte Piet in negen van de tien keer geen nieuws is. Non-nieuws wordt dan nieuws dat het nieuws vervangt. Noem het afleiding. Maar de ultieme constructie van non-nieuws met de pretentie van nieuws is de Ice Bucket Challenge voor de spierziekte ALS. U en ik worden in een sociaal contract gedwongen. De keuze is of een emmer ijswater over jezelf heengooien en drie mensen nomineren of 75 euro doneren voor ALS. Deze combinatie van de kettingbrief die niet onderbroken mag worden en de Neknomination (drinken in een slok) onzin vinden wordt sociaal blijkbaar niet aanvaard. Het wachten is op de eerste dodelijke slachtoffers van de Ice Bucket Challenge.

Bussemaker maakt geld vrij voor talentontwikkeling. Een reparatie

Op de laatste pagina van de kamerbrief van minister Jet Bussemaker (OCW) komt de aap uit de mouw: ‘In de periode 2014-2016 maakt het kabinet in totaal 5 miljoen euro vrij voor talentontwikkeling. Deze middelen zijn afkomstig uit de post Specifiek cultuurbeleid.’ Daarnaast is er drie miljoen euro dat beschikbaar komt ‘voor een revolverend fonds voor kleine laagrentende leningen aan talenten’. Dat is afkomstig uit ‘het budget dat binnen het frictiebudget was gereserveerd voor flankerend arbeidsmarktbeleid.’ Er komt dus geen cent bij voor talentontwikkeling, het geld wordt van de ene post binnen de begroting naar de andere doorgeschoven.

Toch is het zinvol dat het accent op talentontwikkeling wordt gelegd. In het advies ‘Slagen in Cultuur’ van mei 2012 over de culturele basisinfrastructuur 2013 – 2016 had de Raad van Cultuur al forse kritiek op die talentontwikkeling omdat de overheid deze in de basisinfrastructuur nog onvoldoende steunde. Opzet is nu om dat meer dan twee jaar later te repareren. Minister Bussemaker had dat in haar beleidsbrief ‘Cultuur beweegt’ van juni 2013 al aangekondigd: ‘Talentontwikkeling is een investering in onze samenleving. Professioneel talent komt niet altijd vanzelf bovendrijven. (..) Vervolgens kan talent niet zonder training en scholing om tot bloei en volle wasdom te komen.’ Kortom, noodzakelijk herstel van achterstallig onderhoud.

Foto: De Nederlandse kunstenaars Olivier van Herpt maakt keramiek met een 3-D printer. Zie ook hier.

Minister Timmermans over Oekraïne. Zijn onmacht is immens

Minister Frans Timmermans plaatste vanavond dit bericht op Facebook. Dat bracht me tot deze reactie: ‘Wat doet de EU? Waarom heeft het deze confrontatie zo ver laten komen? Waarom heeft het geen gecoördineerde buitenlandse politiek die hout snijdt? Die indruk maakt. De analyse van minister Timmermans staat aardig in een bundel gelegenheidsstukken vol overpeinzingen over buitenlandse politiek. Maar voor het voeren van praktische politiek is wat hij zegt onbruikbaar. Hoe gaat minister Timmermans Rusland de rekening laten betalen die het niet wenst te betalen? Omdat het ontkent aan tafel te zitten, hoewel daar foto’s, video’s en getuigenissen van zijn. Maar Putin ontkent. Lavrov ontkent. En Rusland ontkent. Minister Timmermans verwoordt zijn onmacht. Minister Timmermans verwoordt de smalle marges waarin hij niet kan opereren. Minister Timmermans verwoordt het failliet van de Nederlandse buitenlandse politiek waar de economie van de koopman het moest doen, maar waar de koopman hulpeloos is. En met hem minister Timmermans die beter kan zwijgen dan de onmacht van Nederland te verwoorden. Maar toch fijn dat hij spreekt.’

Foto: Schermafbeelding van posting op Facebook van minister Frans Timmermans.

Drents Museum stoot objecten af. Ontzamelen gaat van au

Harry Tupan, adjunct-directeur van het Drents Museum in Assen legt uit wat ontzamelen is en hoe dat in z’n werk gaat. Het betreft een paar duizend objecten van de C-collectie die de deur uit moeten. Een bulkafstoting van landbouwwerktuigen. Naar andere musea als ze dat willen, waarbij Drentse de voorkeur hebben. Ook de loods die C-collectie huisvestte -en niet geklimatiseerd en goed beveiligd lijkt- wordt verlaten. De vraag of er zich nog onder voorwaarden ontvangen schenkingen en legaten onder de af te stoten objecten bevinden wordt niet gesteld. Evenmin of er nog stukken geveild worden. Gezien de kwaliteit zal dat weinig opbrengen. Tupan schetst de dilemma’s van collectievorming, maar draait er ook charmant omheen. Want natuurlijk ruimt het Drents Museum meer op dan het verwerft. Deels een bezuinigingsactie, deels een beheerprobleem.

In de afgelopen jaren was er binnen de museumsector veel debat over ontzamelen. De te volgen richtlijn stond daarbij centraal waarbij in een tijd van bezuinigingen belangrijk werd wie over de bestemming van de opbrengst kon beslissen. Directie of wethouder? Zodat ermee zelfs gaten in de exploitatie gevuld konden worden wat voorheen ondenkbaar was. Naast de officiële LAMO-richtlijn van de museum- en erfgoedsector kwam de VNG zelfs met een richtlijn wat gemeenten weer ruimte bood om voorwaarden op te rekken en weer een eigen richtlijn op te stellen. Zoals Rotterdam deed naar aanleiding van de plannen van het Wereldmuseum om de Afrika-collectie af te stoten. Daarnaast speelt nog de afstoting van niet-museale collecties, zoals bij de CBK’s die weer hun eigen voorwaarden hanteren. Zodat er een veelheid van richtlijnen ontstond die in de wijze van afstoten zoals Harry Tupan die schetst tamelijk identiek bleven, maar in de bestemming gingen variëren.

Het Centraal Museum in Utrecht met toenmalig hoofd collectie Errol van der Werdt -nu directeur van het Textielmuseum- zwengelde dat debat in 2006 aan en thematiseerde het met de tentoonstelling Uit het depot annex veiling met medewerking van Sotheby’s die liet zien wat afstoten van 1500 kunstwerken omhelsde. Daarna is het niet meer rustig geworden in de depots van museumland. Waarbij Boijmans het groter zoekt.

Oekraïne is op zichzelf aangewezen. Zonder bondgenoten

Het zwijgen van Europa over Oekraïne is om mismoedig van te worden. Verergerd door een machtscarrousel waarin baantjes, nationaliteit en prestige belangrijker zijn dan beleid. Die stilte is schadelijk omdat het de escalatie van de strijd bevordert. Europa kan geen streep in het zand trekken. Het maakt als heelmeester stinkende wonden. Kanselier Merkel vraagt president Putin wat Russische militairen op Oekraïense boden doen. Niet alleen beschermen ze niet de grens met Oekraïne, maar trekken deze sinds afgelopen weekend massaal over. Rusland ontkent en noemt het allemaal ‘per ongeluk‘. Volgens sommigen maakt dat president Putin een lafaard en een stiekemerd die niet eens wil toegeven dat-ie Oekraïne militair binnenvalt. Maar hoe het kan dat Russische troepen Novoazorsk veroveren is een vraag die Putin niet wil beantwoorden.

Volgens Paul Goble levert de EU Oekraïne over aan Rusland. Voor de bühne biedt het wat tegenstand, maar dat is minimaal. De EU geeft zich in gebrek aan zelfrespect, angst voor het eigen welzijn en ontbreken van een geloofwaardige buitenlandse politiek over en kruipt voor Rusland. Ontluisterend en veelbetekenend was de verdediging van voormalig Shell-topman Jeroen van der Veer afgelopen zondag bij Buitenhof. Ook hij levert de Europese en Nederlandse waarden -en die van het internationaal recht- in voor opdrachten en een plek aan tafel bij de Russen. Wat heeft Oekraïne nog in de mouw om de EU te dwingen de eigen Europese normen en waarden te volgen? Van de EU moet het niet komen. Zie ook een Facebook-debat hierover met Luc Vancraen.

Foto: ‘Ukrainian soldiers regrouped in a defensive position after coming under heavy shelling in Novoazovsk, a border town near Russia in southeastern Ukraine. Credit Mauricio Lima for The New York Times’

Wat betekent Expositie 1001 Inventions voor positie musea?

Een tentoonstelling als een filmgala. Met sterren, glamour, internationalisering, globale amortisatie, Awards, A-locaties en marketing die de productiekosten overtreft. De tentoonstelling 1001 Inventions van het in het Verenigde Koninkrijk gevestigde 1001 Inventions wordt door vele landen overgenomen. Vanaf 29 augustus in het Post Kantoor Rotterdam. Een ander voorbeeld van een expositie die niet door een museum maar door een evenementenbedrijf wordt geassembleerd is ‘Da Vinci – The Joy of Understanding’. Straks te zien in een ander voormalig postkantoor op de Neude in Utrecht. Een overname door een Nederlandse partner van Grande Exhibitions dat eveneens exposities voor een breed publiek ontwikkelt en wereldwijd in de markt zet.

Makkelijk om er laatdunkend over te doen. Maar deze blockbusters brengen in museumland wel iets teweeg. Het nu stevig onder vuur liggende Rotterdamse Wereldmuseum met directeur Stanley Bremer krijgt een koekje van eigen deeg dat zoveel groter, beter gebakken en smakelijker is. Bremer die notabene de focus op Azië zei te willen leggen en nu tijdelijk In Rotterdam als concurrent een tentoonstelling over de islam krijgt die ook hengelt naar de gunst van een breed publiek. Geen typische bezoekers van kunstmusea, maar vriendenclubs of families die een belevenis ervaren. The Dungeon (‘Must See‘) is het format, kunstobjecten het materiaal.

De vraag is dus wat deze blockbusters met de positie van musea doen. In m’n achterhoofd zeurt de vergelijking met fake patiëntenorganisaties die zich op de goede doelen markt richten. Het zijn lookalikes die in vorm op de originele organisatie lijken, maar ze gaan enkel voor financieel gewin en niet het overwinnen van een ziekte, door bijvoorbeeld fondsen te werven voor onderzoek. Deze namaak organisaties snoepen geld weg van de gevestigde patiëntenorganisaties die strijden tegen kanker, alzheimer, diabetes, hart of Parkinson. Snoepen deze megatentoonstellingen die als een rondreizend circus de wereld overtrekken geld weg bij musea? Het antwoord is waarschijnlijk niet eenduidig te geven. Maar de vraag moeten musea zich stellen.