In de Oekraïense crisis klinken over en weer de verwijten aan de tegenstander fascistisch of neo-nazistisch te zijn. Omdat de verwijten naar twee kanten kloppen hebben zowel Rusland als Oekraïne boter op hun hoofd. Ze bestrijden feitelijk wat ze zelf zijn, hoewel er verschillen zijn. Hun democratisch tekort is immens.
De regering-Jatsenjoek die op 24 februari aantrad bevat vier leden van de rechts-nationalistische Svoboda. Volgens Der Spiegel onderhoudt deze partij banden met de Duitse NPD. Er zijn volop bewijzen van rechts-extremisme. Kritiek van Russische, Oost-Oekraïense en Europese kant dat opname van rechts-nationalisten de verzoening niet dient is terecht.
Het was een blunder die ontstond in de hectiek door de vlucht van president Janoekovitsj. Hij werd door de oproerpolitie in de steek gelaten. Zo kon een met steun van Duitse, Poolse en Franse buitenlandministers getekende overeenkomst niet uitgevoerd worden. De straatvechters van de Rechtse Sektor en Svoboda grepen hun kans en eisten posities op. Dit gaf de Russische president Putin weer een excuus om de regering-Jatsenjoek niet te erkennen en op de Krim z’n eigen gang te gaan.
Wie kijkt naar de samenstelling van de waarnemersgroep die door de regering van de Krim uitgenodigd was om het referendum op de Krim te monitoren ziet opnieuw verdachte personen opduiken. Vooral rechts-extremisten en enkele links-radicalen. Vanwege de omstandigheden die geen objectief referendum mogelijk maakten ontbraken officiële waarnemers van de OVSE of VN. De pro-Oekraïense Anton Schechovzov benadrukt voor Ukraine Nachrichten de rol van de EODE (Eurasian Observatory For Democracy & Elections).
In een verklaring stelt de EODO dat het pluralistisch is en neemt het afstand van beschuldigingen dat het rechts-nationalistisch zou zijn en gelieerd aan het Front National. Maar wie nader kijkt naar de achtergrond van de persoon achter de EODE de Belgische extreem-rechtse, anti-Amerikaanse, voormalig neo-nazistische en anti-semitische politicus Luc Michel ontdekt wat anders.
Niet een ongebonden, paneuropese, objectieve en pluralistische NGO, maar een rechtse mantelorganisatie die vuile zaakjes opknapt voor bedenkelijke regimes. Michel is een nationaal-bolsjevist (type Eduard Limonov die Putin weer juist vijandig gezind is) en dat verklaart waarom de Russen bij hem en z’n organisatie uitkwamen voor pseudo-legitimiteit. Om de eerste kritiek op de legitimiteit van het referendum en de opmerkelijke uitslag van bijna 97% voorstemmers te neutraliseren.
De rechts-extremist Fabrice Beaur die bij de EODO betrokken is deelt op z’n Facebook-pagina een bericht van Michel over het Krim-referendum met de volgende passage: ‘Avec mes réseaux transnationaux, (..) nous avons pris une part décisive à l’organisation et la validation de ce référendum.’ (‘Met mijn transnationale netwerken (..) namen we een beslissende rol in de organisatie en validatie van het referendum.’). Met de slotzin: ‘Avec le Peuple de Crimée, ce dimanche nous avons fait l’Histoire …’(‘Met de mensen van de Krim hebben we deze zondag geschiedenis gemaakt …’) Zoiets klinkt niet als een objectieve waarnemersmissie.
Het ontbreken van neutrale waarnemers geeft aan dat het referendum op de Krim als objectieve maatstaf niets waard is. Ontluisterend is dat zowel in Oekraïne als op de Krim rechts-nationalistisch groeperingen het initiatief konden nemen. Verschil is dat Svoboda door een samenloop van omstandigheden in Kiev een greep naar de macht kon doen, maar deze niet ongedeeld in handen heeft gekregen. En uit eigen land en de EU kritiek krijgt op haar extremisme.
Op de Krim hebben rechts-nationalisten wel ongedeeld de macht in handen. Met ondersteuning van een kernmacht die de campagne organiseert. Toch van een andere orde. Rusland zet een goedbewapend leger dat over kernwapens beschikt in tegen ongeregelde strijdgroepen. Het is daarom absurd om het geweld van de Russische staat zoals zich dat de laatste weken manifesteert op de Krim of in Oost-Oekraïne gelijk te stellen aan het geweld van extremistische groepen in West-Oekraïne.
Foto 1: Cartoon van Chapatte over het referendum op de Krim: Putin en Russische militairen zeggen: ‘Wij zijn de internationale waarnemers.’
Foto 2: Luc Michel namens de EODE als ‘internationaal waarnemer’ op de Krim, Simferopol, 16 maart 2014.