Europese christenen moeten voor het secularisme kiezen om wereldwijd vervolgde christenen beter te helpen beschermen

Het is bekend dat in Myanmar de moslimminderheid wordt onderdrukt. Tot nu toe zijn vanuit Rakhine zo’n 400.000 Rohingya gevlucht naar Bangladesh. Tamelijk onbekend is dat ook een christelijke minderheid wordt onderdrukt in die boeddhistische samenleving. De meeste wonen in Chin, de enige staat in Myanmar met een christelijke meerderheid van zo’n 85 tot 90%. De Westelijke, arme bergstaat Chin grenst aan Bangladesh en India. Myanmar leert dat het ontbreken van een functionerende rechtsstaat slecht uitpakt voor de vrijheid.

Boeddhisten voelen zich meer dan de rest. Zo wordt die rest onderdrukt zonder dat de wet bescherming biedt. De voorkeurspositie van de dominante godsdienst ondermijnt de positie van minderheden en van de rechtsstaat. Of dat moslims, christenen of atheïsten zijn. De oplossing is het secularisme. Dit is een politieke filosofie die verzekert dat niemand onderworpen wordt aan religie. Inclusief leden van een minderheidsreligie zoals moslims of christenen in Myanmar die door de Boeddhistische meerderheid worden onderdrukt.

Doorgaans reageren christelijke leiders in Europa negatief op het secularisme. Soms gemeend, soms met gespeelde verontwaardiging in de richting van hun achterban. In hun beeldvorming katten ze dat dan om tot ‘agressief secularisme’ om het makkelijker aan te kunnen vallen. Zoals de voormalige ECPM-voorzitter Peeter Võsu deed, zoals in 2012 bleek. Die stellingname is begrijpelijk omdat deze orthodoxe christenen in eigen land hun voorkeurspositie kwijtraken en die willen beschermen. Maar ze overzien onvoldoende wat de afwijzing of de verregaande relativering van het secularisme betekent voor de christenen buiten Europa.

Toch is wereldwijd het christendom de meest vervolgde religie ter wereld, zoals Kelly James Clark in een bericht voor de Huffington Post op een rijtje zet. Vooral in moslimstaten staat de vrijheid onder druk. Het jaarrapport 2017 van Freedom House concludeert: ‘The Middle East and North Africa region had the worst ratings in the world in 2016, followed closely by Eurasia’. In landen waar religie op de een of andere wijze een bepalende rol speelt, staat vooral de vrijheid van godsdienst onder druk omdat daar godsdienst belangrijk is.

Christelijke leiders komen wel op voor vervolgde christenen in Afrika of Azië, maar doen dat op een verkeerde manier met een verkeerde methode. Ze zouden verder moeten kijken dan hun eigen neus lang is en op moeten komen voor elke vervolgde minderheid. Dat maakt hun oproep er geloofwaardiger en realistischer op. Het haalt het weg uit het religieuze domein van machtsuitoefening, bekering en vervolging en hevelt het over naar het rechtsstatelijke domein van vrijheid en rechten waar tegenstellingen beter overbrugd kunnen worden.

In dat geval kunnen Europese christelijke leiders beter partners zoeken die hun ‘eigen’ minderheid proberen te beschermen. Zoals sjiitische moslims die soennitische moslims discrimineren, en omgekeerd. Als deze christelijke leiders ondubbelzinnig en zonder beletsel kiezen voor de politieke filosofie van het secularisme dat een overheid oplegt om gelijke rechten voor elke etnische of religieuze minderheid te garanderen, dan hebben ze betere instrumenten in handen om de christelijke minderheden buiten Europa te beschermen.

Atheïstische politiek van het Atheïstisch Verbond geeft strijdbare christenen munitie. En begrijpt niets van het secularisme

Via de petitie ‘Femke Halsema als burgemeester’ van petitionaris Geert Hoogeveen kwam ik op de website van het Atheïstisch Verbond terecht. Overigens een prima petitie die ik graag steun. Daar publiceerde Hoogeveen een artikel. Hij presenteert zich in de petitie als voormalig GroenLinkser ‘nu aktief op gebied van atheïstische politiek’. Hij lijkt overgestapt te zijn naar de Partij van de Rede waarvan hij secretaris/penningmeester is. Ik had nog nooit van ‘atheïstische politiek’ gehoord en had geen idee wat ik me er bij voor kon stellen.

Het probleem zit in de term ‘atheïsme‘ omdat het twee tegengestelde bewegingen inhoudt. De term is ongelukkig, maar wordt wel door bijna alle Nederlanders herkend. Er bestaat dus een praktisch probleem om een betere term te introduceren. Het voorvoegsel ‘a’ neemt afstand van het ‘theïsme’ waardoor een betekenis ontstaat die inhoudt dat er geen Goden bestaan. Maar tegelijk klinkt de term zich vast aan God (theos) en laat zich in een idioom en wereldbeeld trekken waarvan het afstand wil nemen. Dat is onbruikbaar en onhandig.

De doelstellingen van het Atheïstisch Verbond borduren voort op die term ‘atheïsme’. Het gaat de fout in als het zich zegt ten doel te stellen om ‘het atheïstisch en seculier stemgeluid’ een plaats in de samenleving te geven. De gelijkstelling van atheïsme met secularisme geeft aan dat de opstellers ervan niet begrijpen wat secularisme inhoudt. Of daar een verkeerde opvatting van hebben. Omdat andere doelstellingen eruit volgen is dat essentieel. Ze suggereren dat binnen het secularisme het atheïsme een principieel andere plek inneemt dan godsdienst. Dat is niet zo. Onder de paraplu van het secularisme –een politieke filosofie die verzekert dat iemand nooit onderworpen zal worden aan religie- zijn alle religies en levensovertuigingen gelijkwaardig. Atheïsme of humanisme hebben geen streepje voor en het secularisme is niet vijandig jegens religie of een specifieke godsdienst, maar biedt elke godsdienst of levensovertuiging een gelijkwaardige plek.

Zolang dit slordig en lui denken binnen de ‘atheïstische politiek’ bestaat geeft het munitie aan religieuze organisaties om het secularisme verdacht te maken en te verwerpen. Het lijkt er sterk op dat in het Westen vooral strijdbare christenen het opgeven van hun voorkeurspositie niet kunnen accepteren ten koste van minderheden als homosexuelen of moslims die een gelijke plek onder de zon opeisen. Ze beweren dat de marginalisatie van het christendom een gevolg is van zogenaamd ‘agressief secularisme’. Afnemend belang van christelijke politieke macht lijkt echter eerder het gevolg van demografische en maatschappelijke ontwikkelingen als ontkerkelijking en individualisering. Secularisme beschermt ook de christelijke minderheid.

In feite verwerpen deze christenen niet de politieke filosofie van het secularisme, maar het opgeven van hun voorkeurspositie. Omdat ze dat laatste niet kunnen toegeven richten ze hun pijlen op het secularisme. Zo ontstaat de merkwaardige tangbeweging dat zowel christenen als een vereniging als het Atheïstisch Verbond vanuit hun strijdbaarheid een verkeerd beeld van het secularisme geven. Ik moet niks hebben van dit soort atheïstische politiek. En zeker niet alleen omdat ik de term ‘atheïsme’ ondeugdelijk en tegenstrijdig vind.

Foto: Schermafbeelding van ‘Doelstellingen van het Atheïstisch Verbond’.

Christelijke organisaties weten niet goed te reageren op het einde van hun voorkeurspositie

Het christelijke nederlands dagblad zegt zich flink te irriteren aan wat het ‘seculiere opiniemakers’ noemt om hun vermeend gebrek aan nuance. Deze opiniemakers zouden religie als bron van ellende en conflicten zien. Dat kan een christelijk geïnspireerd medium allicht niet over zijn kant laten gaan. Het zoekt de tegenaanval.

In de tegenaanval stapelen christelijke opiniemakers fout op fout. Om te beginnen wordt het begrip seculier verkeerd weergegeven. Of dat bewust gebeurt om te kunnen overdrijven is hier de vraag, maar dit verkeerde gebruik komt vaak voor in vooral conservatief-christelijke kringen om een tegenstelling te suggereren die er niet is. Christelijke politici demoniseren graag het secularisme.

Feitelijk wordt met seculier een aanhanger van het secularisme bedoelt. Dat is een stroming die niet kiest voor het atheïsme of het vrijzinnig humanisme of tegen religie, maar het is ‘een politieke filosofie die verzekert dat iemand nooit onderworpen zal worden aan religie. Zodat die religie een individu door de strot geduwd wordt.’ Jacques Berlinerblau legt het uit.

Het secularisme is geen vijand van religie, maar juist een vriend van de gelovige en garandeert het bestaan van een breed spectrum aan religies en levensovertuigingen waaruit het individu in vrijheid kan kiezen.

Alleen, het secularisme wil de voorkeurspositie die het christendom in vele landen zoals Nederland nog steeds heeft gelijktrekken met maatschappelijk minder machtige religies en levensovertuigingen. Dat steekt die christenen die afgelopen jaren hun machtspositie hebben zien afkalven en dat proces betreuren.

Omdat het gevestigde christendom die voorkeurspositie niet op wil geven probeert het die gelijkschakeling met andere politiek-culturele organisaties in de sector religie/levensovertuiging via een omweg te vertragen door het secularisme verdacht te maken. Het kiest voor de eigen machtspositie ten koste van de keuzevrijheid voor de gelovigen.

De oproep van het nederlands dagblad om graag wat bescheidener te zijn over religie en terreur is vergund, maar gezien hun dominantie van het Nederlandse publieke debat in de afgelopen eeuwen zijn christelijke organisaties nu niet direct degenen die het meeste recht van spreken hebben.

Ook in de opinievorming speelt mee dat de christenen hun voorkeurspositie hebben verloren en nog niet goed weten hoe ze daar het best op kunnen reageren. In plaats van het secularisme te omarmen dat garantie van bestaansrecht en bescherming biedt zetten ze zich schrap omdat ze vrezen weggespoeld te worden en bijten in de hand van het secularisme dat de beste reddingsboei is voor een in belang, volume en zelfvertrouwen afnemend christendom.

Tekenend voor het einde aan de vanzelfsprekende dominantie van de christenen in de maatschappij en het publieke debat is onderstaande schermafbeelding van een aankondiging voor een radioprogramma op het ‘neutrale’ NPO1. Tien jaar geleden nog ondenkbaar.

Het gaat er niet om of de vraag positief beantwoord moet worden of de wereld beter af is zonder religie. Dat verschilt van persoon tot persoon. Dat de vraag gesteld wordt maakt het verschil en brengt christelijke media als het nederlands dagblad in de kramp van de krimp.

Foto 1: Schermafbeelding van aankondiging artikel ‘Graag wat bescheidener over religie en terreur’ in het nederlands dagblad, 2 januari 2016.

Foto 2: Schermafbeelding van aankondiging radioprogramma op NPO1 ‘Is de wereld beter af zonder religie?’, 1 januari 2016.

Emoties over vluchtelingen. Waar is het overheidsbeleid dat uitgaat van economische effecten?

Andries is Andries Knevel die in een uitzending van Jinek zat om zijn kijk op het vluchtelingenprobleem te geven. Heeft journalist Arnold Karskens gelijk dat een vlucht van het ene naar het andere veilige land iemand niet tot oorlogsvluchteling maakt? Stel dat in 1943 iemand via Nederland, België, Frankrijk, Spanje en Portugal naar het Verenigd Koninkrijk vluchtte. Hier zijn zeker twee veilige landen bij (Portugal en het Verenigd Koninkrijk). Volgens Karskens was zo’n oorlogsvluchteling geen oorlogsvluchteling. De consensus is anders.

Harm van der Gaag schiet in zijn antwoord in de emotie door met een als vraag verklede suggestie het idee te willen geven dat Karskens op dezelfde loonlijst als de PVV staat. Hiermee stelt hij Karskens’ motivatie ter discussie. Van der Gaag probeert met pathos op het publiek te spelen om te overtuigen. Maar deze ‘filosoof met een praktijk’ schiet in eigen voet. De vraag aan Karskens hoeft niet suggestief te zijn om te overtuigen.

In een column voor Transport Online heeft Karskens zijn eigen suggestie over de vluchtelingenproblematiek en het gebrek aan een Europese aanpak: ‘De vluchtelingenstroom die Europa de laatste tijd treft, is geen toevallige samenloop van omstandigheden. Het is de uitvoering van stiekeme politiek gepland in Brussel: Voor de economische groei hebben we ze nodig, want al die mensen moeten eten en wonen. Een ‘man made disaster’ dus. Want anders zouden de migranten, zoals door Australië, direct worden teruggestuurd naar het veilige land waar ze net vandaan zijn gekomen. Daar in bijvoorbeeld Turkije, Libanon of Jordanië is de opvang veel goedkoper en kan hulp eerlijker worden verdeeld. Het pijnlijke bij de Europese aanpak is dat de HH politici wel de kraan openzetten maar de overlast en het dweilen aan de burgers overlaat.’

Deze invalshoek die de schuld bij overheid of EU legt -om het bedrijfsleven te dienen- doet denken aan het debat over de gastarbeiders die Nederland vanaf 1974 kreeg. Behalve de vraag of dat terecht of onterecht was gaat het vooral om de regulering. Toenmalig CBP-directeur Coen Teulings (PvdA) zei in 2010 dat Nederland een eigen immigratiebeleid moet kunnen voeren, want: ‘Dat wij de slechte immigranten krijgen is objectief waar’. Ook Pieter Lakeman en onderzoeker Jan van de Beek wilden op hun manier weten waarom economische effecten in het recente overheidsbeleid nauwelijks een rol speelden bij immigratie. Veertig jaar later herhaalt zich dit bij een nieuwe stroom immigranten. Lidstaten mogen geen eigen immigratiebeleid voeren en in EU-verband komt zo’n beleid niet tot stand. En daarom bekvechten opinieleiders over wat veilige landen zijn.

Foto: Schermafbeelding van tweet van Arnold Karskens, 24 augustus 2015.

Rusland houdt alleen van chauffeurs zonder ‘sex stoornissen’

Rusland is het nieuwe Saoedi-Arabië. Het panel van The Young Turks analyseert waarom transseksuelen in de Russische Federatie niet meer mogen autorijden. De BBC licht het toe. TYT ziet er een afleiding van het Kremlin in voor de sancties en de verslechterende economische situatie. De maatregel die kritiek krijgt van mensenrechtenactivisten en psychiaters komt bovenop wetgeving die de rechten van homoseksuelen inperkt.

Griekse minister: Homoseksualiteit is tegen menselijke natuur

‘Homosexuality has a long history in Greece. Ok, to take a political position against equality of homosexuals. But condemning it as being against human nature is a church too far. How to prove a religious dogma? So, church leaders or politicians may take their position. But become petty when they confuse the higher truth of their religion with human rights or human nature.’ Zo schreef ik als reactie bij het artikel ‘‘Gay marriage’ is against human nature and Europe’s human rights convention: Greek justice minister’ op Lifesite.

Iedereen moet maar tegen vrouwen, homoseksuelen, moslims, negers, katholieken, pedofielen, Grieken die de Griekse beginselen praktiseren, laagbegaafden, hoogopgeleiden, mensen met een zachte ‘g’, hoerenlopers, bohémiens, Britse vrijgezellen die in Amsterdam bier drinken of monarchisten zijn als het niet anders kan.

Maar om te zeggen dat dat is omdat vrouwen, homoseksuelen, moslims etc. tegen de menselijke natuur ingaan is onbewijsbaar. De Griekse minister van Justitie Charalampos Athanasiou (ND) zegt dat Griekenland niet zal voldoen aan de eisen van de EU voor geregistreerd samenwonen of een wettig erkend partnerschap tussen mensen van gelijk geslacht. Als-ie het daar bij gelaten had, dan had de minister een legitiem politiek standpunt ingenomen. Hoewel in strijd met de Europese mensenrechten. Maar hij ontspoort grandioos in menselijkheid en methodologie door de suggestie dat homoseksualiteit niet past bij de menselijke natuur.

Foto 1: Schermafbeelding van ‘‘Gay marriage’ is against human nature and Europe’s human rights convention: Greek justice minister’ op Lifesite met uitspraak van metropoliet Seraphim van Piraeus die in een herderlijke brief zegt dat ‘het universele bewustzijn door de eeuwen heen herkent als normaal gedrag de relaties tussen man en vrouw’.

Foto 2: Homoseksualiteit in het antieke Griekenland: ‘Greek men loved their boys’.

Kerk in Nood interpreteert vrijheid van godsdienst te beperkt

‘Er zijn drie soorten leugens: leugens, verdomde leugens en statistieken’, aldus @cijfers. De grafiek staat in het rapport ‘Vrijheid van Godsdienst in de Wereld 2014’ van Kerk in Nood. Deze internationale katholieke hulporganisatie ‘ondersteunt christenen over de hele wereld waar zij worden vervolgd of onderdrukt of waar zij in pastorale nood zijn. Dit doet Kerk in Nood door informatie, gebed en actie.’ De statistiek stelt de ongebondenen te laag voor (stand 2012: 46%) en telt ook niet-kerkgaande, niet-belijdende, zogenaamde culturele gelovigen mee. Zo is volgens de statistische bureau’s nu zo’n 45% christen en 4% islamiet.

Kerk in Nood trekt aan de bel omdat gelovigen vervolgd worden. Naar verluidt in 100 van de 196 landen in de wereld. Veranderingen in de vrijheid van godsdienst zouden bijna altijd in negatieve zin zijn. Die vervolging benadert het echter niet objectief. Niet alleen stelt Kerk in Nood religies groter voor dan ze zijn en gebruikt het niet de meest actuele cijfers over ontkerkelijking en secularisatie, het geeft ook een beperkte interpretatie van wat vrijheid van godsdienst is. Het doet alsof dat alleen over gelovigen en religies gaat. Da’s onjuist, want deze vrijheid gaat ook over levensovertuigingen als atheïsme, humanisme, nihilisme en de keuze om geen levensovertuiging of religie te hebben. Kerk In Nood zou daarom zorgvuldiger moeten zijn in haar claims. Een rapport waar vervolgde atheïsten als Fazil Say (Turkije) of Mubarak Bala (Nigeria) niet genoemd worden gaat niet over de vrijheid van godsdienst, maar over de vrijheid van religie zoals christenen die graag voorstellen.

Wapenstilstand in Oekraïne is oorlog. Maar oorlog is niet-oorlog

De zogenaamde wapenstilstand in Oekraïne zou voor Nederlandse begrippen oorlog zijn. Terwijl oorlog voor Nederlandse begrippen een vredesmissie is. Nederland ontkent de oorlog. Da’s best verstandig van Nederland omdat het oorlogen altijd verliest. In elk geval sinds prins Maurits. In zo’n geval kun je beter ontkennen dat ze bestaan. Oorlog wordt in Nederland omgeleid richting woordenstrijd. Daarin zijn Nederlanders beter dan in het voeren van oorlog. Nederland is een domineesland, zo muntte Menno ter Braak die term in 1931. Oorlog is in Nederland dus bovenal een vredesmissie of niet-oorlog. Afgelopen maand stierven er in de zogenaamde wapenstilstand meer Oekraïense militairen dan Nederland sinds 1951 in vredesmissies heeft verloren.

Wat zijn de verwachtingen van een zogenaamde wapenstilstand die geen wapenstilstand is? De verwachting is dat de wapenstilstand weer echt oorlog wordt. Behalve Oekraïne komt geen enkel land die erkenning goed uit. Daarom duiken politici van alle landen op de oorlog tegen ISIS omdat het een goede oorlog is met duidelijke helden en schurken. Zo menen ze. Ze overtreffen elkaar in verontwaardiging. Hun uitgesproken zorgen over ISIS zijn de compensatie voor het in de steek laten van Oekraïne. Ondanks de garanties van het Boedapester Memorandum uit 1994 met de handtekening van de VS en het Verenigd Koninkrijk dat Oekraïne soevereiniteit en onafhankelijkheid garandeert en vrijwaart voor intimidatie met geweld of economische druk. Als de tuinman vluchten westerse leiders voor de dood die ze in Isfahan treffen. Karakterloosheid is hun klasse.

Er is zoveel meer te zeggen. De claim van Rusland op de Krim valt historisch niet hard te maken. De Tataarse activiste Fauziya Bayramova krijgt een jaar cel omdat ze zich uitspreekt voor rechten van moslims en Tataren. Rusland heeft meer kernkoppen dan de VS. Separatisten bestrijden vooral elkaar in facties die onderhorig zijn aan krijgsheren die in Somalië of Afghanistan niet zouden misstaan. Aanwezigheid van Russische militairen op Oekraïens grondgebied is verder onderbouwd door het Russische tijdschrift RBC. Het Russische leger voert versterkingen Oekraïne in voor de volgende stap in de vernietiging van dat land. En de VS en Europa? Ach, daarover is al zoveel gezegd. Ze voeren oorlog waar ze geen oorlog moeten voeren, en voeren geen oorlog waar ze wel oorlog zouden moeten voeren. Of vredesmissie of niet-oorlog. Wat het etiket ook is. Nogal weeïg.

Foto: Otto Dix, Der Krieg, 1929-1932.  Middendeel uit het Dresden Triptiek. Collectie: Staatlichen Kunstsammlungen Dresden.

Waarom keert Bulgaarse president zich tegen Russische expansie?

Er loopt een lijn van Bulgarije naar Oekraïne via Tatarstan en de Krim-Tataren. Daarom is het geen toeval dat Ukraine Today aandacht besteedt aan de toespraak van de Bulgaarse president in de Algemene Vergadering van de VN. Rosen Plevneliev keert zich tegen de Russische expansie en is voor de Oekraïense soevereiniteit.

Achtergrond is dat de Tataren in de autonome republiek Tatarstan als deel van de RF -hoewel de gerussificeerde nomenklatoera het zelf als deel van Rusland beschouwt- Bulgaarse wortels hebben. Evenals de Krim-Tataren zijn ze te herleiden tot tot de islam bekeerde etnische Turken. De Krim-Tataren worden door de annexatie -of correcter gezegd: de administratieve inlijving- van de Krim in maart 2014 door de RF vervolgd.

Dit brengt Volga-Tataren uit Tatarstan en Krim-Tataren tot het besef dat ze naast een gemeenschappelijke historie ook dezelfde belangen hebben. Gisteren protesteerde in Kazan een groep Tataren tegen de vervolging door de RF van de Krim-Tataren, aldus een bericht van de Russische oppositie waar Paul Goble naar verwijst.

Het optreden tegen de Krim-Tataren verstevigt niet alleen de banden tussen beide volkeren, maar vestigt opnieuw de aandacht op de onderdrukking en de russificering van etnische niet-Russische nationaliteiten en groepen binnen de RF. Het geeft westerse landen een aangrijpingspunt om de RF te verzwakken omdat deze zelf in Oost-Oekraïne grenzen, soevereniteit en autonomie van eigen minderheden ter discussie heeft gesteld.

Foto: Protest in Kazan op 27 september 2014 door Tataren met borden waarop staat: ‘Krim-Tataren, Wij betuigen onze solidariteit met jullie!’, ‘Krim 1944-2014. Genocide moet niet worden herhaald!’, ‘Vervolging van de Tataren is de schande van Rusland’ en ‘VN, EU! Verdedig de Krim-Tataren’. Vertaling via Eurasia-blog van Paul Goble. 

Inzet wapen ‘Russische minderheden’ is niet zonder risico

Vertegenwoordiger mensenrechten, democratie en rechtsstaat  van het ministerie van Buitenlandse Zaken van de Russische Federatie Konstatin Dolgov trok in een toespraak van 13 september de nationalistische kaart. Deze keer niet over de Krim of Oost-Oekraïne maar over de Baltische staten. Dolgov zoekt de vlucht vooruit.

Dolgov vergeet dat niet-Russische nationaliteiten binnen de Russische Federatie de Russische cultuur en taal opgelegd krijgen. Op de openbare scholen in de Russische Federatie krijgt 97% Russisch onderwijs. Het is onbegrijpelijk dat vertegenwoordigers van de Russische Federatie denken zonder consequentie en reactie zo selectief met zelfbeschikking, minderheids- en taalrechten om te kunnen gaan. Hoe kunnen ze denken dat niet-Russisch etnische minderheden binnen de Russische Federatie hierdoor niet wakker geschud worden? Hoe geloofwaardig is het als de Russische regering aan etnische Russen in Letland of Oekraïne rechten zegt te willen geven als het dezelfde rechten die nationale minderheden binnen de Federatie claimen afwijst?

China, de VS, Finland, Duitsland, Turkije of Zuid-Korea kunnen in de inmenging van de Russische Federatie met de ‘eigen’ minderheden buiten de federatie een legitimatie zien om de Kareliërs, Basjkieren, Tsjoevasjen, Jakoeten, Avaren, Tsjetsjenen, Krimtataren, Tataren, Wolgaduitsers, Sachalin-Koreanen of minderheden die zo’n 20 procent van de bevolking uitmaken te ondersteunen als reactie op wat Dolgov nu doet.

De Russische Federatie speelt een gevaarlijk spel. Het opent een doos van Pandora die vele openingen heeft. Niet alleen in de confrontatie met het Westen, maar nog meer in de confrontatie met de eigen minderheden. Dat is haar achilleshiel. De Russische Federatie is een immens, divers rijk dat zo ontvlambaar is als een tondeldoos. Arbeidsonrust inclusief stakingen neemt al sinds ruim een jaar toe, de voedselprijzen staan door de sancties onder druk, de economie stagneert en politieke rechten en zelfbeschikking compenseren dat niet.

De vraag is wat eerder komt: een implosie van de Russische Federatie door de optelsom van interne etnische, politieke en economische confrontaties of een explosie met het Westen door de externe confrontaties in Oekraïne, Moldavië, de Baltische staten of Polen? Vanuit machtspolitiek denken lijkt het onvermijdelijk dat landen uit politieke bedoelingen de taal- en minderhedenpolitiek de Russische Federatie gaan aanpakken zoals het nu op dezelfde manier andere landen aanvalt. Vraag is welk scenario schadelijker is voor Europa.

Foto: Michael Lermontov, Slag bij de Valerik rivier, 1840.