Wereldreiziger Dirk van Dam in Bagdad (1926)

[Zw/w-foto: kooldruk, portret van wereldfietsreiziger Dirk van Dam (r), fotograaf A. Kerim en collega reiziger, A. Kerim, Bagdad 10 juni 1926]. Collectie NOC*NSF.

Foto’s zijn het bewijs. De zelfbevredigende voetafdruk of bandafdruk van het bestaan. Bovenstaande foto is aandoenlijk door de combinatie van oprechtheid en publieke intimiteit. Rechts staat de Nederlandse wereldreiziger Dirk van Dam in Volendamse klederdracht. Links zit een lange Oostenrijkse of Duitse collega reiziger in Tracht met Lederhosen. In het midden hangt de Iraakse fotograaf A. Kerim die een succesvolle fotostudio leidde in Basra, Bagdad en later Hinaidi (zie p. 20) tussen beide mannen in. Het is 1926. Kerim legt zijn linkerhand beschermend tegen Van Dams hoofd. Het is een staalkaart van weemoed, kameraadschap en onvervuld verlangen.

Iedereen komt wel eens iemand tegen die zegt een lange fietstocht te maken of zelfs de wereld rond te fietsen. Ooit zei een man op een volgeladen fiets op het fietspad bij een stoplicht tegen me dat hij onderweg was naar Barcelona. Ik was stomverbaasd en wist niet of ik het moest geloven. Hoe kon ik weten of het grootspraak was of niet? Dirk van Dam was een echte wereldreiziger, hoewel de hele wereld ook voor hem wel iets te veel was om rond te reizen.

Gedenkkaartje Wereldfietsreiziger en journalist Dirk van Dam (1900-?) – eerste fietsreis, 1925. Kaart met Roemeens/ Duitse tekst die Van Dam verkocht om zijn reis te financieren. Collectie: NOC*NSF.

Opvallend is dat bovenstaande gedenkkaart van Dirk van Dam uit Utrecht die in 1924 in Volendamse klederdracht een wereldreis begon in de collectie van NOC*NSF is opgenomen. Het vroegere wereldreizen per fiets is in de hoek van de sport terechtgekomen. De beschrijving bij de gedenkkaart zegt over Van Dam: ‘Uit een ingeplakt krantenartikel blijkt dat ie in Karachi door een kapitein van een schip naar Bombay is gevaren en dat z’n fiets al in Syrië was gestolen. Gezwollen voeten van het vele lopen zullen zijn gezondheid zeker geschaad hebben. Een week nadat hij in Poona (India) was aangekomen op 29 juli 1926 werd hij daar vier maanden in het ziekenhuis opgenomen‘. Van Dam was dus naast fietser noodgedwongen ook een langeafstandsloper. Zijn pad ging niet over rozen.

Tegenwoordig verschijnt in elk huis-aan-huisblad om de zoveel tijd een artikel waarin gewag wordt gemaakt van ‘onze plaatsgenoot’ (doorgaans een man) die op de fiets Irak, Pakistan of Indonesië heeft gehaald. Soms is het voor een goed doel om geld op te halen, soms om een herstart in het leven te maken door een sabbatical jaar te vullen met nieuwe indrukken en een nieuwe zingeving, soms is het vanuit idealisme om te verbinden en de wereldvrede dichterbij te brengen. Hoe dan ook is het een groots gebaar. Vroeger was de daarbij passende voertaal vaak Esperanto, nu is het Engels.

[Zw/w-foto: dubbelportret van wereldfietsreiziger Dirk van Dam (r) in Volendamse klederdracht, en collega reiziger (l), A. Kerim, Bagdad 10 juni 1926]. Collectie: NOC*NSF.

Het wordt er idyllisch op als uit de foto’s blijkt dat de toenmalige wereldreizigers zich tooiden in de nationale klederdracht van hun land. Of liever gezegd in de dracht die internationaal het best herkend werd. Niks geen sportkleding. Dat was slimme marketing in de tijd dat kleding nog iets vertelde over de achtergrond van de drager ervan. Wereldreizen per fiets is een merkwaardige tak van sport. Welbeschouwd is het een discipline die te breed is om in een hokje te plaatsen. Van Dam maakte zelfs een wereldreis per fiets zonder fiets. Dat is waarachtig gedenkwaardig te noemen.

‘A Street in Baghdad‘. In: Camera Studies in Iraq, 1930. [Photos by A. Kerim, 1925, published by the Hasso Brothers in Baghdad and printed by Rotophot A.G. in Berlin]. Collectie: Boston College Library.

Gedachte bij foto ‘Dutch Airplane disaster. Dec. 1934’

‘Dutch Airplane disaster. Dec. 1934‘. Collectie: Library of Congress.

Op donderdag 20 december 1934 stortte de Uiver neer in West-Irak, bij toen Rutbah Wells genoemd, nu Ar-Rutbah, in een vlucht van Amsterdam naar Batavia. Op een extra kerstpostvlucht. Deze Douglas DC-2 was een toestel in dienst van de KLM. De trots van Nederland.

Luchtvaartsite ‘aviation-safety.net‘ geeft de details over de ramp. Oorzaak was waarschijnlijk, de ‘zeer ongunstige weersomstandigheden’ en de minder gunstige vliegeigenschappen bij snel afwisselende luchtstromingen (‘remous’) of turbulentie in combinatie met de vermoeidheid van de vlieger. De oorzaak is echter nooit definitief vastgesteld.

De zeven inzittenden kwamen om het leven, inclusief de vier bemanningsleden. De man in pilotenkostuum die zich in onderstaande foto voor de Uiver posteert behoort dus niet tot de bemanning. Hij is in zekere zin een ramptoerist. Hij staat achter de rechtervleugel bij de staart, terwijl op de bovenste foto’s een blik vanaf de kop naar de rechtervleugel wordt gegeven.

accident date: 20-12-1934 type: Douglas DC-2-115A registration: PH-AJU. Credits: © Robert Perry

Een vliegtuigramp over land kent een zekere wetmatigheid: storing, neerstorten, brokstukken en opruiming. De reactie erop kent ook vaste gebruiken: schrik, ongeloof, berusting en onderzoek naar de oorzaak. Of het nou de MH17 of de Uiver is.

Uit een andere foto die van de linkervoorkant is genomen blijkt nog wat anders. Namelijk dat de Uiver weinig om het lijf had en niet veel meer was dan wat latten en huid. Onvergelijkbaar met hedendaagse vliegtuigen. Dat maakt de prestatie en het respect voor de luchtmachtpioniers die hun leven waagden in deze gammele kisten er eerder groter dan kleiner op. Soms ging het echter mis.

Gedachte bij foto ‘Toppling a statue of General Maude on horseback in Baghdad’ (1958)

Kamil Chadirji, ‘Toppling a statue of General Maude on horseback in Baghdad‘ (1958).

Ruiterstandbeelden of standbeelden van heersers en staatslieden vertegenwoordigen de zittende macht. Het is voorspelbaar dat ze omvergeworpen worden als de macht in andere handen komt.

Het is een wetmatigheid dat de symbolen van de macht als eerste aangepakt worden bij een opstand. Weinig is aanschouwelijker om de machtsoverdracht te symboliseren. Behalve wellicht een ander gezicht, een ander logo en een ander geluid in de televisiestudio.

In de Sovjet-Unie en het Oostblok waren het na 1990 de standbeelden van Lenin, Stalin, Marx, Engels en nationale communisten die het moesten bezuren. In Bagdad werd in 2003 Saddam Hussein van zijn sokkel op het Fidos Plein getrokken. De beelden gingen de wereld over.

In de VS zijn het de ruiterstandbeelden van Zuidelijke generaals in het Zuiden die voor controverse zorgen tussen Democraten en Republikeinen. Ze vormen de ideale focus voor voor- en tegenstanders om zich politiek te uiten. Wereldwijd worden sinds enkele jaren standbeelden ontmanteld van heersers die hun positie, aanzien en kapitaal verdienden met de slavenhandel.

Uiteraard moeten de standbeelden die omvergeworpen worden aan twee voorwaarden voldoen om in het zicht van de opstandelingen te komen. Ze moeten in de openbare ruimte, liefst op een belangrijk plein zichtbaar zijn en actuele politieke betekenis hebben. Het is weinig zinvol om een Romeins ruiterbeeld van keizer Marcus Aurelius uit 175 na Christus dat staat opgesteld in een museum van zijn sokkel te duwen.

In 1958 had het in Irak blijkbaar zin om het ruiterstandbeeld van de Britse generaal Stanley Maude omver te werpen. Deze bevelhebber van de troepen in toenmalig Mesopotamië nam na het uiteenvallen van het Ottomaanse Rijk in 1917 Bagdad in. In 1923 kreeg hij zijn standbeeld dat heerschappij en kracht moest uitstralen. En door de pronkzieke hoogdravendheid automatisch tegenkrachten opriep. Maude was voor plaatsing al in november 1917 aan cholera overleden.

General Frederick Stanley Maude led the British forces who took Baghdad in March 1917, and died from cholera shortly afterwards. This statue, photographed by RAF serviceman Herbert Mercer, was raised in his honour, and in scenes reminiscent of those seen more recently, was torn down in 1958 following the removal of the Iraqi monarchy.

De opstand van 1958 die Irak uiteindelijk in links vaarwater deed belanden zette de monarchie opzij die ervan verdacht werd zich te laten ringeloren door de Europese landen. Bij het verdrag van Sevrès (1920) was er geen plek voor koning Faisal die met de Entente tegen de Duitsers en de Turken had gevochten en teleurgesteld als troostprijs in 1921 de Iraakse troon mocht bezetten. Maar de geest van generaal Maude bleef over hem en Irak heersen. Enfin, in 1963 werd het bewind van 1958 weer omvergeworpen, en in 1968 het bewind van 1963. Etc.

King Faisal Statue, Baghdad. A puppet monarch installed by the British, Faisal ruled Iraq until his death in 1933. A square was named after him at the end of Haifa Street, and this statue was erected. Its unveiling was photographed by RAF serviceman Herbert Mercer. Torn down in 1958, the statue was later restored.

De logica is dat standbeelden van heersers worden opgericht om ze omver te werpen omdat ze als focus iets representeren dat na verloop van tijd zoveel weerzin gaat oproepen dat het onhoudbaar is. De les voor een land lijkt dat het dit soort standbeelden die glorie en overheersing uitstralen beter niet kan hebben omdat ze een extra doelwit en motivatie zijn, naast de normale onberekenbaarheid van politieke ontwikkelingen, die de wisselvalligheid stimuleert.

Iran en Hamas verenigen zich in Gaza tegen Israël

Men kan op allerlei manieren naar het conflict tussen Hamas en Israël in het Midden-Oosten kijken. Het is niet te veel gezegd om het een complex probleem te noemen. Door de dominante rol van religieuze aspecten tussen en binnen godsdiensten wordt de ratio door de emotie verdrongen. Historische claims, uitsluiting van anderen en het beroep op de superioriteit van het eigen geloof maken het tot een doolhof zonder uitgang. Er zijn wel uitzonderingen die dit religieuze denken verwerpen, maar zij hebben weinig invloed.

Voor de hand ligt om het te hebben over de mensenrechten omdat oorlogshandelingen tot schrijnende taferelen leiden met vele doden tot gevolg. Vooral onder de Palestijnse bevolking van de Gazastrook. Die bevolking zit klem tussen de eigen machthebbers, het soennitische bewind van Hamas en het vijandige Israëlische leger. De inwoners worden dus op twee manieren gegijzeld.

Eigenlijk drie als men in beschouwing neemt dat de internationale gemeenschap inclusief de Arabische wereld de interesse in het conflict heeft verloren. Niemand neemt het op voor de Palestijnse bevolking. Dit komt mede omdat het belang van de olie in de regio is afgeschaald en andere conflicten zoals die met de Russische Federatie en China belangrijker worden gevonden en in de plaats zijn gekomen van dit al decennia zeurende conflict. Het is geen wereldconflict meer, maar een regionaal conflict. Israël maakt er gebruik van door banden aan te knopen met vroegere soennitische sympathisanten van de Palestijnse Autoriteit.

De bevolking van Israël wordt ook op twee manieren gegijzeld. Namelijk door de regering Netanyahu met een premier die alles uit de kast haalt omdat hij vecht voor zijn politieke voortbestaan om uit de handen van justitie te blijven en de dreiging van Hamas in de Gazastrook en het pro-Iraanse Hezbollah in Libanon die als doelstelling hebben om Israël van de kaart te vegen. Zo staat in de preambule van het Handvest van Hamas (1988): ‘Israël zal bestaan en voortbestaan totdat de islam het elimineert zoals het voordien anderen heeft geëlimineerd’. Dat liegt er niet om en biedt westerse landen de politieke ruimte om Israël de ruimte te geven om zich te verdedigen tegen Hamas dat internationaal als een terroristische organisatie wordt beschouwd . Het lijden van de Palestijnse bevolking is de rem op die vrijbrief, niet het opereren van Hamas.

Men kan ook geopolitiek naar dit conflict kijken. In januari 2020 werd de Iraanse generaal van de Quds Brigade Qassem Soleimani gedood in Bagdad in een Amerikaanse luchtaanval. De Quds Brigade is vergelijkbaar met speciale troepen van andere landen die geheime en buitenlandse operaties uitvoeren. Soleimani maakte gebruik van de achterstelling van de sjiieten in Libanon, Irak en Afghanistan en smeedde een sjiitische coalitie die liep van Libanon tot Afghanistan. Daarnaast steunde Iran het sjiitische regime van Assad in Syrië dat zonder Iraanse militaire steun onder de voet zou zijn gelopen. Feitelijk heeft Iran via sjiitische milities ook in Irak de macht gegrepen en onderdrukt de soennitische minderheid. Tot en met oorlogsmisdaden aan toe en het onrechtmatig annexeren van bezit zoals gebeurde in Jurf al-Sakhr dat nog steeds bezet wordt gehouden door sjiitische pro-Iraanse milities.

De vijand van mijn vijand is mijn vriend, daar komt de samenwerking van het soennitische Hamas en het sjiitische Iran op neer. In Irak, Libanon en Syrië staan ze tegenover elkaar, zeker waar het de gewone bevolking betreft, maar als het om de grote vijand Israël gaat, dan lopen de geopolitieke belangen gelijk op. Dus helpt de Iraanse Quds Brigade die nu wordt geleid door generaal Esmail Qaani Hamas met drones om vanuit de Gazastrook Israël te bestoken. Met als gevolg dat de expansie van Iran doorgaat en het Iraanse front is opgeschoven tot in de Gazastrook. Daarom is de strijd zo fel.

Zonder legers zou er geen oorlog bestaan, maar tot de tanden gewapende legers hebben hun eigen dynamiek en machtsvorming die onvermijdelijk tot oorlog leidt. De oorzaak om dat te rechtvaardigen of te verwerpen kan van alles zijn en is ondergeschikt aan het oorlogsdoel. Die constatering wordt door buitenstaanders gemaakt die zien dat dit conflict een krachtenspel is van een op hol geslagen draaimolen waar van buitenaf de stekker niet uitgetrokken kan worden. En zolang van binnenuit de behoefte niet bestaat om dit te beëindigen en naar vrede te streven zal de mallemolen blijven draaien. Met de bevolkingen als slachtoffer.

Kan Trumps basis ervan overtuigd worden om de bevindingen van de Rusland-onderzoeken te accepteren? De visie van Rob Reiner

Welk verhaal moet er verteld worden om de basis van president Trump van een kleine 40% ervan te overtuigen dat de president te ver is gegaan? Valt die basis er nog van te overtuigen om objectieve feiten en waarheden te accepteren? Dat is de essentie van het gesprek van het ‘Morning Joe’ panel met acteur en filmregisseur Rob Reiner. Hij presenteert zijn film over de Irak-oorlog ‘Shock and Awe’ (2017) vol gelijkenissen tussen de VS onder Bush in 2003 en nu. Ook toen lieten de gevestigde media zich onder druk zetten door het Witte Huis.

Na een jaar onderzoek door speciale aanklager Mueller staat onomstotelijk vast dat binnen Team Trump is samengezworen met het Kremlin. Volgens velen trouwens op zulk een klungelige en amateuristische manier dat Mueller nu tamelijk gemakkelijk het spoor terug kan volgen in zijn veelomvattende onderzoek. Vele voormalige medewerkers van Trump hebben schuld bekend. Daarnaast zijn er nog de vermenging van politiek en zakendoen door Trump, witwaspraktijken via de verkoop van vastgoed van de Trump Organisatie, samenwerking van die organisatie met Russische criminelen, Trumps afkopen van modellen, actrices en pornosterren via geheimhoudingsverklaringen (Non-disclosure agreement), en wat Reiner het meeste zorgen baart de afbraak van de Amerikaanse democratie door Trump. Als Trumps achterban van een kleine 40% niet overtuigd wordt en opgejut blijft worden door straatvechters als Rudy Giuliani die Trump de arena instuurt en rechtse media (ook in Nederland: zie Ellian en Eppink in Elsevier Weekblad) dan dreigt een burgeroorlog. Dat is een reëel gevaar. Russen en Chinezen krijgen wat ze wensen: een verzwakte en verdeelde VS. Dankzij Trump. Deze ‘president-leugenaar’ die voor eigen gewin en ego handelt tegen de grondwet van zijn land in.

Hypocriet Schröder verwijt Merkel hypocrisie. Duitse partijpolitiek

Oud-kanselier Gerhard Schröder verwijt kanselier Merkel niet zozeer dat ze pro-Amerikaans is, maar dat ze ongeloofwaardig is in in die vermeende pro-Amerikaanse opstelling. Schröder verwijt Merkel hypocriet te zijn. Schröder is zelf verre van pro-Amerikaans en dat is geen toeval. Het is trouwens de vraag of kanselier Angela Merkel sinds het optreden van president Trump niet eerder een pro-EU dan een pro-Amerikaanse koers vaart. Maar omdat SPD-kandidaat Martin Schulz pro-EU is, kan Schröder hem daar uiteraard niet op aanvallen.

Zoals vaak kiest een politicus de aanval om niet zelf aangevallen te worden. Schröder is de hypocriet. Zijn verwijt aan Merkel wordt ingegeven door partijpolitieke overwegingen tijdens een verkiezingscampagne, maar ook door zijn geopolitieke opstelling. De sociaal-democraat Schröder staat op de loonlijst van Gazprom en wordt met Russisch geld gekocht om in Europa de zaak van Gazprom te bepleiten. Onder meer om het Russische gasproject Nord Stream II niet te laten stranden. Bij die pro-Russische positie van Schröder hoort blijkbaar dat hij Merkel verwijt om pro-Amerikaans te zijn. Het is allemaal kinderlijk voorspelbaar wat hij doet.

Schröder maakt hiermee aan het Kremlin duidelijk dat hij zijn dikverdiende dollars waard is. Zo simpel is het. En zo simpel is Schröder. Hij heeft zijn partij, zijn land en de EU verraden. En nu wordt hij uit de mottenballen gehaald om de SPD te helpen. Van een afstand ziet het er weinig overtuigend en deugdelijk uit. Het valt nauwelijks voor te stellen dat Duitsers daarin trappen. Jammer voor Schulz die een betere sidekick verdient.

Ruud Koopmans: Westen moet zich weerbaarder opstellen tegenover intolerante islam. Kansen voor de sociaal-democratie?

‘Als zoiets in naam van jouw religie gebeurt, heb je de verantwoordelijkheid om te handelen. Maar ook nu wordt weer gezegd dat dit niets met de islam te maken heeft’. Aldus de in Duitsland werkzame Nederlandse hoogleraar sociologie en migratie-onderzoek Ruud Koopmans in een interview met Wierd Duk in het AD naar aanleiding van de recente aanslag op een kerstmarkt in Berlijn in naam van de islam.

Het stoort Koopmans dat moslims, linkse media, linkse wetenschappers en politici zeggen dat zo’n aanslag niets met de islam te maken heeft. Dat kan uitgebreid worden met christelijke opiniemakers. Zo framede Trouw in 2015 in een kop in een indirect witwassen van het christendom dat de verwoesting van Palmyra niets met religie te maken had. President Obama en toenmalig premier Cameron meenden in 2014 zelfs te moeten zeggen dat ISIS niet met de islam te maken had, terwijl ze dat als niet-moslims helemaal niet te bepalen hadden. Het is menselijk om verdiensten te claimen en geen verantwoordelijkheid te nemen voor negatieve ontwikkelingen. Maar het wordt een politieke chaos als allerlei belanghebbenden vanwege de eigen politieke agenda de islam voor hun eigen karretje spannen. Dat ontneemt het zicht op de werkelijkheid en blokkeert een open debat over de islam. Het ontkennen van de kwalijke kanten van de islam is een politieke ramp.

Koopmans voelt zich een roepende in de woestijn. Hij neemt zowel afstand van de rechts-populisten van de PVV en AfD waar hij niets mee te maken wil hebben, als van de intolerante islam die naar zijn schatting zo’n 500 miljoen moslims omvat waarvan er 50 miljoen geweld zouden accepteren om de islam te verdedigen, als van de linkse kosmopolieten die hun kop in het zand steken en zich neerbuigend gedragen tegenover de critici van de multiculturele samenleving die al te makkelijk als achterlijk en racistisch worden benoemd.

Koopmans zegt zich een ouderwetse sociaal-democraat te voelen, maar geeft aan dat het lastig is om je met het onderwerp van integratie en islam politiek in het midden op te houden. Des te meer omdat het gezag van de sociaal-democratie is weggevaagd. Tussen ‘gewone’ religiekritiek op de islam en de islamofobie van rechts-populisten in. Koopmans gaat uit van een rechtsstatelijke opstelling en vraagt om wat gezond verstand: ‘We moeten veel duidelijker definiëren wat de kern van de rechtsstaat is. Nu is het enorm moeilijk om migranten, die zonder papieren of met valse identiteitsbewijzen zijn binnengekomen, uit te zetten. (..) Dit soort verwrongen gedrag ondermijnt juist de rechtsstaat. Het is een gevolg van verkeerde politieke beslissingen als hier zoveel kwaadwillenden kunnen rondlopen, die niet uitgezet kunnen worden. Dat zijn misstanden die doden kunnen kosten. Het is ook niet rechtsstatelijk om iedereen maar binnen te laten en daarmee gewetenloze mensensmokkelaars in de kaart te spelen. Hoe kan dat een ‘Europese waarde’ zijn?‘

Koopmans sluit aan bij sociaal-democratische denkers als Paul Scheffer die voorstander zijn van de EU, en het als noodzaak zien dat de buitengrenzen goed bewaakt worden en staten weer controle over het eigen territorium krijgen. Zie hier zijn artikel ‘Groot Europa is zwak Europa’. Niet de derde, maar de vierde weg. Tussen de 1) intolerante islam, 2) multiculturele denkers en goedwillende  kosmopolieten die vanuit hun eigen reservaat neerkijken op burgers die zich uit arren moede wenden tot het tegengeluid van rechts-populisten en 3) rechts-populisten die de EU en de democratie willen breken en de islam daarvoor als middel gebruiken.

Koopmans meent dat de westerse democratieën zich veel weerbaarder dan nu op moeten stellen om de eigen waarden overeind te houden. Feitelijk biedt deze klare rechtsstatelijke lijn de sociaal-democratie enorme kansen tussen het elitaire kosmopolitisme (GroenLinks, D66), het rechts-populisme (PVV, VNL, GeenPeil, FvD) en het goedpraten van de kwalijke kanten van de islam en religie in het algemeen in (DENK, CDA). PvdA-leider Lodewijk Asscher kan zo met gematigd nationalisme en anti-globalisme nieuwe kansen creëren voor zijn partij als hij bovengenoemde uitgangspunten duidelijk en overtuigend verwoordt. Luistert hij naar Koopmans?

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ”Het Westen moet zich veel weerbaarder opstellen’’ in het AD, 4 januari 2017.

Volle waarheid over 9/11 wordt ons onthouden. Waarom wordt Saoedi-Arabië niet aangeklaagd?

Het is vandaag 15 jaar geleden dat de aanslagen van 11 september 2001 plaatsvonden. Ze veranderden de wereld. Niet zozeer omdat er daarvoor geen terroristische aanslagen bestonden -integendeel zelfs- maar door de reactie erop. Die feitelijk geen reactie op de kern van het terrorisme was. Terrorisme kwam in het hart van de publieke en politieke aandacht te staan. Dat zwengelde weer het vliegwiel aan van de angst, de eeuwige oorlog (‘perpetual war’) waarvan de veiligheidsindustrie profiteert en maatregelen tegen aanslagen die gelijk opliepen met de overheveling van macht naar overheden en de opbouw van de controlestaat.

Onderzoeksjournalist Russ Baker heeft naar 9/11 onderzoek gedaan en erover gepubliceerd. Hij begon de site WhoWhatWhy omdat hij zowel in de establishment media als in de alternatieve media zijn onthullingen niet kwijt kon. Hij is kritisch op de bestaande journalistiek die hij beschuldigt van cynisme, lafheid en eigenbelang. Baker wil aantonen dat goede journalistiek mogelijk is en er geen politieke belemmeringen hoeven te zijn waardoor journalisten zich de mond laten snoeren. Een mooi streven, maar hij levert zo wel aan bereik in.

Baker meent dat we de waarheid over 9/11 nog steeds niet kennen omdat de Amerikaanse overheid de volle waarheid zou verbergen. Hij is niet de enige die dat denkt. Dat betreft niet alleen de toenmalige Bush-regering, maar ook de Obama-regering. Berichten op WhoWhatWhy ondersteunen die aanname. Zo meent oud-senator Bob Graham (D-Florida) dat het 9-11-rapport van 28 pagina’s waar Baker naar verwijst slechts ‘de kurk op de fles is’ omdat er nog tienduizenden pagina’s aan FBI-documenten niet zijn vrijgegeven. Baker en Graham menen dat er sprake is van een doofpot. Het doel ervan is om de belangen van een zakelijke elite in het Westen en in Saoedi-Arabië en Westerse geopolitieke posities in het Midden-Oosten te beschermen.

Het gevolg is dat de actieve betrokkenheid van de Saoedische regering bij 9/11 en de verspreiding van het radicale salafisme niet de aandacht krijgt die het verdient. Terwijl een doelmatige bestrijding van het terrorisme een harde aanpak van de Saoedische regering zou rechtvaardigen door de volle waarheid over 9/11 in de openbaarheid te brengen. Maar Westerse landen houden Saoedi-Arabië nog steeds de hand boven het hoofd. Dit maakt de terrorismebestrijding volstrekt ongeloofwaardig en ondoelmatig. Zodat 15 jaar na 9/11 wordt stilgestaan bij de gebeurtenissen van die dag, maar het Saoedische terrorisme en salafisme een vrijbrief krijgen om exact dat te blijven doen waarvan de herdenkingen zeggen dat het bestreden dient te worden.

Trump manipuleert opnieuw interview. Positief over Putin en negatief over Amerikaans leiderschap

Als aftrap voor het feitelijke begin van de eindstrijd van de campagne vond gisteren de Town Hall bijeenkomst plaats. Matt Lauer die gewoonlijk voor NBC The Today Show presenteert interviewde Hillary Clinton en Donald Trump apart. Het werd een debat met uitsluitend verliezers: twee weinig aansprekende en geloofwaardige kandidaten. De één wordt niet vertrouwd vanwege haar karakter en moreel oordeel en de ander gedraagt zich als een manipulerende clown die totaal niet het idee geeft voorbereid te zijn op het presidentschap en daar ook de geschiktheid voor mist. Het Amerikaanse publiek moet kiezen tussen Mussert en Moskou die door hun partijen zijn genomineerd. De gastheer liet steken vallen. Collega-journalisten gaven hem kritiek omdat hij Trump liet wegkomen met leugens over diens standpunt over Irak. De luchtballon of lege huls Trump werd opnieuw niet doorgeprikt zodat hij de ontmoeting won. Dus ook de Amerikaanse journalistiek heeft gefaald.

Voor wie naar de geschiedenis en de mentaliteit van de Republikeinse partij en de achterban van die partij kijkt voor wie de krijgsmacht en militaire weerbaarheid belangrijk zijn en het Kremlin nog steeds als vijand wordt gezien is de waardering van Trump voor Putin onbegrijpelijk. Hij blijft de vergelijking maken tussen het Amerikaanse leiderschap en Putin en schildert de laatste als een grotere leider af. Juist in de week dat het Kremlin het Levada Centrum voor opinieonderzoek buiten de orde plaatst als ‘buitenlandse agent’ komt Trump met de opmerking dat Putin een waarderingscijfer van 82% heeft. Terwijl dat cijfer niet in de vrijheid van een open samenleving tot stand komt. Tel daarbij op mensenrechten, rechtsstaat, milieu, politiek bestel inclusief de manipulatie van verkiezingsresultaten en het onrechtmatig oprekken van Putins verkiesbaarheid en de sociale en nationale cohesie die in de Russische Federatie onder druk staan. Trump bekent de rigiditeit van een autoritair regime (‘Putin has strong control over his country’) te verkiezen boven een parlementaire democratie die nu eenmaal  gekarakteriseerd wordt door de scheiding van machten, een machtsevenwicht tussen politieke partijen en een controle op de macht door democratische instituties. Is de VS gek geworden?

Paul Cliteur ziet secularisering als beste antwoord op problemen van het Midden-Oosten

‘Obama, Cameron, Ban Ki-moon, al deze leiders zeggen dat dit conflict niet om godsdienst gaat. Daar gaat het juist wel om. Onze samenleving is dusdanig geseculariseerd dat we niet snappen dat mensen bereid zijn te sterven voor hun geloof. In de zestiende en zeventiende eeuw, toen Europa werd verscheurd door godsdiensttwisten, begrepen ze dat wel. Als onze leiders dit probleem niet op een andere manier gaan aanpakken, wordt ook de 21ste eeuw een tijdperk van godsdienstoorlogen.’ Aldus de oud-voorzitter van het Humanistisch Verbond en hoogleraar Encyclopedie van de Rechtswetenschap Paul Cliteur in een interview in De Volkskrant. Hij verwijst in dit citaat naar de strijd in Syrië tussen IS en het regime van Assad.

Cliteur heeft gelijk. Er bestaat onder Westerse politici en zogenaamde ‘gematigde‘ moslims de neiging om de uitwassen van de islam af te doen als niet behorend tot de islam. Dat is een rampzalige strategie die het vinden van een oplossing uit de weg gaat. Want als iets eruitziet als islamitisch, islamitisch praat en zich op de koran beroept, dan is het islamitisch. De ontkenning tegen beter weten in heeft te maken met de opkomst van extreem-rechts en met het misverstand dat alle middelen lonen om de lieve vrede te bewaren. Bij Obama speelt mee dat Republikeinse hardliners vanaf 2007 roepen dat hij in het geheim moslim zou zijn. De intellectuele en aarzelende president neemt daarvan afstand door de islam in bescherming te nemen.

Cliteur vindt dat we secularisering en atheïsme moeten omarmen. Want ook het Westen is hypocriet door handelsbelangen voor te laten gaan: ‘In landen als Saoedi-Arabië heb je ook lieden rondlopen als Raif Badawi, de blogger die omwille van zijn kritiek op het regime gegeseld werd. Als je naar zijn idealen kijkt, is het gewoon liberalisme wat hij aanhangt. Het Westen had hem kunnen steunen en druk op de Saoedi’s kunnen leggen om hem toleranter te bejegenen. Dat is niet gedaan, omdat ons zakenleven daar te veel belangen heeft.’ Zo kunnen de Saoedies straffeloos hun jihad blijven exporteren naar Europa met de bekende ontregelende gevolgen. Omdat de EU en de VS om zakenbelangen en geopolitieke redenen geen grenzen stellen, ontstaat er geen druk op dit soort landen om zich in de richting van de rechtsstaat te ontwikkelen.

In navolging van oud-ambassadeur Koos van Dam pleit Cliteur ervoor om te praten met het regime van Assad. Het regime heeft weliswaar bloed aan de handen en meer slachtoffers gemaakt dan de islamitische terroristen van IS, maar tegelijk zijn er wel afspraken mee te maken binnen het verkeer van de diplomatie waar deze terroristen zich aan onttrekken. D66-politica Petra Stienen wijst in een opinie-artikel in NRC praten met Assad echter af en stelt dat er zoveel kapot is gemaakt dat het stadium voorbij is dat hij kan worden gerehabiliteerd. Met anderen beredeneert ze dat niet vanuit moralisme, maar vanuit ‘een pragmatische inschatting van het gebrek aan bereidwilligheid van Assad het welzijn van de Syrische bevolking voorop te zetten.’

Zo kondigt zich een patstelling aan. Assads regime heeft te veel kapot gemaakt om nog door grote delen van de bevolking geaccepteerd te kunnen worden, maar biedt wel de beste kansen voor toekomstige stabilisering. Of een compromis mogelijk is door uit te gaan van de structuur van het Assad-regime en dat op te vullen met meer zakelijke en voor velen aanvaardbare personen is de vraag. Het pessimisme van Stienen schetst geen begin van een oplossing en het optimisme van Cliteur gaat makkelijk voorbij aan bestaande problemen.

Wat Cliteur beweert is pragmatisch en idealistisch tegelijk. Hij pleit voor het maken van vuile handen om erger te voorkomen met het doel om in het Midden-Oosten een nieuw, stabiel evenwicht te bereiken. Zodat de vluchtelingenstroom en de export van de jihad naar Europa afnemen. Dat meent hij eerder te kunnen bereiken door afspraken te maken met verlichte dictaturen met pan-Arabische trekken zoals die werden gepraktiseerd door Nasser in Egypte, Khadaffi in Lybië, Sadam Hoessein in Irak en de Assads in Syrië, dan met verscheurde of islamitisch-sektarisch geregeerde landen zoals het huidige Irak. Hij stelt daarbij de bescherming van de rechtsstaat boven de werking van de democratie. Het idealisme bestaat uit de secularisering die zowel een beschermende paraplu voor religies biedt als een model om ze gelijkwaardig naast elkaar te rangschikken.

Door conflicterende belangen modderen de VS en Europa door in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Het is zelfs de vraag of ze wel een oplossing zouden willen als ze die de regio op zouden kunnen leggen. Botweg gezegd hebben ze profijt van de chaos en verdeeldheid om hun wapens en veiligheidsexpertise te verkopen en de handels- en oliebelangen veilig te stellen. Ook daarom ontkenden Obama en Cameron dat IS iets met de islam te maken had. Niet omdat ze dat werkelijk meenden, maar omdat ze net als zogenaamde ‘gematigde’ moslims veinzen voor een hoger doel. Het is een proces dat twee kanten moet uitwerken. Religie is een proces van ontvoogding en loskomen van strikte regels. De tragiek is dat voor de meeste politici hetzelfde geldt.

Foto: Aleppo, augustus 2016.