Assange zegt Ecuadoriaanse ambassade te verlaten. Na uitspraak VN over zijn zaak

‘This is an application framed by political events, but at its heart, it is about a person who has been deprived of his liberty in an arbitrary manner for an unacceptable length of time. If all the names, details and events were redacted, it could be distilled to the simple and irrefutable fact that a political refugee, who has never been charged, has been deprived of their liberty for nearly four years, and confined in a very small space for over two years. The matter has come to a head because his mental and physical health are imperiled. This situation does not only affect him, but also his young children who are being denied the protection and affection of their father. The situation is in urgent need of a remedy. WGAD has both the power and the duty to grant it.’ Aldus de conclusie van het verzoek van Julian Assange aan de United Nations Working Group on Arbitrary Detention (WGAD) die op vrijdag 5 februari in Genève uitspraak doet in zijn zaak.

Het is een merkwaardige ontwikkeling in een kwestie die al sinds 19 juni 2012 loopt toen WikiLeaks-voorman Julian Assange naar de ambassade van Ecuador in Londen vluchtte. Hij vreesde door de Britse regering via Zweden naar de VS uitgewezen te worden om daar door een geheime jury berecht en levenslang opgesloten te worden wegens spionage. Zweden en de VS zijn hechte bondgenoten die door de recente militaire expansie van de Russische Federatie in Europa alleen nog maar meer naar elkaar toe zijn getrokken. Niet toevallig verschijnen artikelen in de Britse pers over Zweden dat het front in de nieuwe koude oorlog zou zijn.

Assange neemt een dubbele gok. Want hij weet niet hoe de WGAD beslist en weet evenmin hoe de Britten in samenspraak met de Zweden en Amerikanen reageren. Zelfs niet als de uitspraak voor hem gunstig is. Het bericht in de tweet kan ook bedoeld zijn  om de zaak onder aandacht te brengen van de publieke opinie. Assange heeft al eerder beweerd de Ecuadoriaanse ambassade te verlaten, zonder dat ook werkelijk te doen. Assange heeft een slechte gezondheid en zegt betere verzorging nodig te hebben dan hij nu kan krijgen.

Foto: Schermafbeelding van tweet van WikiLeaks, 4 februari 2016.

Uitreiking aan grens van Noorse vredesprijs aan Edward Snowden is blamage voor Noorwegen

De affaires Assange en Snowden hebben het idee van neutraliteit en onafhankelijkheid van respectievelijk Zweden en Noorwegen beschadigd. Beide landen zijn niet in staat om zich te ontworstelen aan de druk van de VS dat Assange -notabene een Australisch staatsburger- en Snowden graag in een Amerikaanse gevangenis wil opsluiten om ze tot zwijgen te brengen. De regeringen van beide landen verschuilen zich achter de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht die het een regering niet zou toestaan om klokkenluiders op bezoek vooraf de garantie te geven dat ze niet uitgeleverd worden aan de VS. Maar dat voorrecht hebben de Zweedse en Noorse regering wel degelijk. Onder druk van de VS die om uitlevering van de klokkenluider vraagt durven ze er geen gebruik van te maken. Snowden heeft sinds 2013 asiel in de Russische Federatie omdat op doorvlucht naar Latijns-Amerika zijn paspoort door de Amerikaanse regering werd ingetrokken.

Edward Snowden heeft de Bjørnson prijs gekregen voor zijn onthullingen over onder meer de NSA die vanaf 2013 in The Guardian en andere media wereldwijd verschenen. De procedure is dat de Bjørnson Academie tijdens the Bjørnson Seminar in Molde op 5 september Edward Snowden de prijs overhandigt. Maar dat wordt onmogelijk gemaakt door de Amerikaanse druk. Dat is ontluisterend voor Noorwegen dat zo vaak kritiek heeft op landen die de mensenrechten schenden. Bijvoorbeeld bij de uitreiking van de Nobelprijs voor de Vrede in 2010 aan de Chinese Liu Xiaobo die toen gevangen zat in China en de prijs in Oslo niet in ontvangst kon nemen. Deze dubbele standaard beschadigt ook de geloofwaardigheid van het Noorse Nobelcomité.

Wat nu? Er zijn drie opties om Snowden de prijs uit te reiken: in Noorwegen, in Rusland of aan de Noors-Russische grens. De symboliek is groot. Noorwegen lijkt de grote publicitaire verliezer te worden en voorgoed haar geloofwaardigheid van klein, neutraal land te verliezen. De Amerikaanse druk op Noorwegen verklaart ook waarom Snowden in Europese landen nooit een poot aan de grond kreeg, en van geen enkel Europees land asiel kreeg. Snowden kreeg van de Nederlandse regering niet eens antwoord op zijn asielverzoek.

In 2014 concludeerde ik bij kamervragen van Ronald van Raak: ‘Het wachten is op een omslag in het denken van de VS. Als het daar tot de gangen van de macht doordringt dat het in het Amerikaans belang is dat Snowden in Nederland of een ander Europees land en niet in de Rusland verblijft kan Snowden asiel krijgen. Dan pas, niet eerder. De vragen van Ronald van Raak gaan feitelijk over het gebrek aan autonomie en de onderhorigheid van de Nederlandse politiek aan de VS.’ Europese landen lopen nog steeds achter de VS aan.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Snowden may get freedom prize at border’ van Local.no op 28 augustus 2015.

Waarheid over Russia Today dringt steeds meer door. Buigt het bij?

Een item van bijna 3 jaar geleden van het door Qatar gefinancierde Al Jazeera over de door het Kremlin gefinancierde Russische nieuwszender Russia Today, RT. Conclusie is dat RT op alles en iedereen kritiek heeft, maar niet op Rusland. En dat is hoogst merkwaardig voor een zender die Russia Today of RT heet.

Na de Oekraïens-Russische oorlog is het er volgens John O’Sullivan van het conservatieve Danube Institute  niet beter op geworden: ‘RT’s reporting and commentary on the Ukrainian crisis, which depicted the Kiev government as bloodthirsty neo-fascists intent on ethnic cleansing etc. — while depicting actual bloodthirsty neo-fascists (and Russian soldiers) in eastern Ukraine as peace-minded democrats.’ RT is journalistiek onaanvaardbaar eenzijdig. Da’s politiek beleid en meer dan ‘normale’ vooringenomenheid of kortzichtigheid.

O’Sullivan geeft vandaag in The Spectator zijn visie op RT en concludeert dat in het Westen de twijfel over het journalistieke gehalte ervan steeds meer toeneemt, de zender zich met deze niet-journalistieke houding buiten het debat plaatst en journalistieke waakhonden het niet langer het voordeel van de twijfel geven: ‘People are beginning to agree with Remnick that the ‘Russian point of view’ is generally Putin’s point of view. Now the British regulator Ofcom has reached the same conclusion: last month it accused RT of serious breaches of due impartiality and threatened sanctions against it.’ Het valt te bezien of O’Sullivan gelijk heeft en de waarheid van RT door Westerse nieuwsconsumenten doorzien wordt als niet-onpartijdig en selectief.

Als de leiding van RT verstandig is -en daartoe van het Kremlin de ruimte krijgt- dan verlegt het de koers en probeert de eigen geloofwaardigheid te redden door de ergste manipulatie en onwaarheid achterweg te laten om zo aanvaardbaar te kunnen blijven voor een Westers publiek. Dat weliswaar goedgelovig is, maar niet gek.

(Op 18 februari 2013 schreef ik over Russia Today:
Ontluisterend is dat voor de consument die maatschappijkritisch nieuws zoekt RT onmisbaar is omdat het goede journalistiek biedt die geen enkele westerse nieuwszender toont. Voor een totaalbeeld is RT, of PressTV of Al Jazeera, daarom een aanvullende bron. Maar selectief en eenzijdig. Zoals westerse media dat ook zijn.

Uiteraard is RT een marginale zender. En hoewel onmisbaar voor een totaalplaatje is het afhankelijk van een beperkt aantal informanten. Elke keer Julian Assange, Steve Rambam, John Kiriakou of de advocaat van Bradley Manning wordt ook voorspelbaar. Maar dat doet niks af aan het feit dat deze opinieleiders onverkort hun mening mogen geven op RT, wat het (geo)politieke doel ook is. Terwijl ze door de gevestigde westerse media zo goed als geboycot worden. Het bestaan van RT bevestigt het falen van westerse media. Ook een waarheid.)

HRW krijgt kritiek dat het te nauw verbonden is met overheid VS

In een open brief richten meer dan 100 gezaghebbende critici waaronder Nobelprijswinnaars zich tot mensenrechtenorgansatie Human Rights Watch (HRW). Hun kritiek is dat HRW dat zich profileert als onafhankelijk dat door de nauwe banden met de Amerikaanse overheid niet (meer) is. Ze roepen HRW op om onmiddellijke maatregelen te nemen die de onafhankelijkheid herstellen. De band tussen HRW en de Amerikaanse overheid uit zich in het draaideur-principe dat hoge ambtenaren uit Amerikaanse regeringen de overstap naar  HRW maken, en weer terug. Dat zet volgens de critici een rem op het optreden van HRW tegen de VS. Dat vaak op sociale media en in rapporten doorgaans wel blaft richting VS, maar nauwelijks bijt.

Een van de ondertekenaars Kean Bhatt en HRW-woordvoerder Reed Brody gaan voor Democracy Now! in debat en krijgen alle ruimte voor hun argumenten. Brody kan niet goed uitleggen wat de noodzaak is dat iemand als de oud NAVO-chef als Javier Solana in de adviesraad van HRW zit. Wat zegt dat over het afzwakken van de kritiek door HRW op de NAVO? Of in andere gevallen op de regering-Obama. Dat kritiekpunt blijft hangen.

Dat mensenrechtenorganisaties als Amnesty international (AI) en HRW een verlengde van de buitenlandse politiek van westerse landen -en dan vooral de VS- zijn is een terugkerend kritiekpunt. Het debat concentreert zich op Venezuela, maar veel duidelijker bleek het uit de zuinige steun van AI en HRW voor Julian Assange of Chelsea Manning. Dat verwoordde ik in 2012 zo: ‘Waarom zwijgt Amnesty International over Julian Assange en niet over Pussy Riot?’ Beide mensenrechtenorganisaties hebben alle schijn tegen dat ze zich minder snel of zelfs helemaal niet uitspreken voor westerse dan niet-westerse dissidenten. In maart 2013 noemde WikiLeaks HRW en AI laf en ongeloofwaardig omdat ze Chelsea -dan nog: Bradley- Manning niet als politieke gevangene wensten te erkennen. Joe Emersberger zette in 2013 op een rijtje waarom AI Chelsea Manning niet als gewetensbezwaarde erkende. Dezelfde dubbele standaard constateerde hij in 2012 ook bij Syrië en Palestina.

Terugblik op een jaar Edward Snowden: held of held?

Op 5 juni 2013 begonnen de onthullingen van Edward Snowden. Ik schreef een dag later onderstaande tekst die naar mijn idee een jaar later nog onverminderd geldig is. Alleen met het verschil dat een deel van de Amerikaanse en internationale gemeenschap zich nu bewuster is van wat er mis is met de privacy. Edward Snowden wacht een beter lot dan met een ingetrokken paspoort wachten op betere tijden in Rusland. Op 5 juni 2014 is het een jaar geleden. Kritische burgers zijn iets opgeschoten. Maar ze zijn er nog niet.

In de VS wordt iedere burger zonder onderscheid, laat staan kennisgeving door de overheid aangemerkt als verdachte. Zonder directe aanleiding. Dat kan onder de Patriot Act. Als legitimatie wordt er achteraf het label ‘terrorisme’ opgeplakt. Indien iets uitkomt dat verborgen had moeten blijven. Maar dat label is niet geloofwaardig, want de aanpak kan veel doelmatiger en gerichter. Daartoe hoeven niet de gegevens van miljoenen burgers opgeslagen te worden. Inclusief volksvertegenwoordigers, advocaten en journalisten.

In de VS is dus iedereen schuldig tot het tegendeel bewezen is. Wat Glenn Greenwald in zijn Guardian-column openbaart is nog steeds een effect van 9/11. Amerikanen lijken nu te schrikken hoe diep de overheid in hun leven ingrijpt. Maar klokkenluiders, activisten en politici waarschuwen al jaren dat de privacy in de VS zo goed als dood is. Burgers hadden het kunnen weten. Er zijn genoeg blogs die benadrukken dat de controlestaat in opbouw is. Zie wat Steven Rambam zegt. Of William Binney. Of Glenn Greenwald. Of Julian Assange. Of Thomas Drake. Hoe kan het dat Amerikaanse burgers zich zo slecht informeren? Er lijkt iets fundamenteel verkeerd aan de huidige Amerikaanse politiek. En de gevestigde journalistiek. Ze verzaken hun plicht.

Hoe te stemmen voor Europa als heersende klasse oorlog tegen de waarheid voert?

Update 22 mei: Vandaag Europese verkiezingen. Moeilijke keuze voor velen. Wel stemmen of niet stemmen? En als men de gang naar de stembus maakt op welke partij moet men dan stemmen? Van welke thema’s laat men de keuze afhangen? Volgt men de agenda van de politieke partijen zoals die blijkt uit advertenties, flyers en politieke programma’s of volgt men de agenda van zichzelf? Als dat laatste al goed mogelijk is in onze informatiemaatschappij. Zo’n keuze gaat wellicht dwars tegen de consensus in die ons wordt ingefluisterd. 

Klopt de bewering van Henrik Alexandersson -assistent van Europarlementariër voor de Zweedse Piratenpartij Christian Engström- dat ‘de heersende klasse en de regeringen een oorlog tegen de waarheid zelf voeren’? Hij onderbouwt het in ‘The ruling class wages war against on truth itself’. Volgens hem gaan regeringen tot het uiterste om critici te vervolgen en op te sluiten die de waarheid vertellen over wat er aan de hand is, terwijl ze in naam de mensenrechten propageren. Terzijde, een staaltje van die dubbelzinnigheid is een conferentie over internetvrijheid die juist de opzet heeft om die vrijheid in te perken. De Newspeak van Orwell in werking. 

Voorbeeld van een criticus die door het establishment is koudgesteld is Craig Murray, de Britse oud-ambassadeur in Oezbekistan. Vanuit de marge doet-ie verslag van z’n opkomen voor mensenrechten. Hij is een medestander van Julian Assange. Murray valt op dat de Britse gevestigde klasse zich niet kan voorstellen dat Britse militairen of ministers voor het Internationaal Strafhof in Den Haag voor oorlogsmisdaden terecht moeten staan. Over BBC-journalist Gavin Esler die deze waarheid niet wil horen: ‘Het feit dat door Irak binnen te vallen Britse ministers verantwoordelijk waren voor meer doden dan Milosevic, of zelfs Charles Taylor, is iets waarvan hij ergens, diep van binnen, bewust is als van een abstracte waarheid, maar hij heeft zichzelf gecensureerd het in zijn wereldbeeld in te voegen.’ Westerse censuur is zowel individueel als institutioneel.

Censuur houdt uit de openbaarheid wat niet gehoord mag worden. Soms met grove maatregelen, vaak met zachte hand en door zelfcensuur van politici en journalisten. Klokkenluiders die tegen gevestigde belangen ingaan worden beschuldigd door gefabriceerde waarheden die hun functioneren beperkt of soms zelfs onmogelijk maakt. Denk aan Edward Snowden wiens paspoort door de VS eenzijdig en tegen alle mensenrechten in ingetrokken werd toen hij vanuit Hong Kong naar Rusland vluchtte of Julian Assange die zonder reden op een zogenaamde Red Notice lijst van Interpol werd gezet zonder dat er ooit bij enige rechtbank een aanklacht tegen hem is ingediend. Hij moest vluchten naar de Ecuadoriaanse Ambassade in Londen. Hoe beschamend is de behandeling van Assange en Snowden en wat zegt dat over u of mij?

Alexandersson verwijst naar een artikel in Der Spiegel over het koudstellen van de Duitse Bundestag. De gevestigde partijen uit de grote coalitie van kanselier Merkel laten zich onmachtig maken in een koehandel die Duitse steun voor Amerikaans beleid koopt en Edward Snowden en rechtsprincipes laat vallen. Alle Duitse bezwaren over de NSA worden door de christen- en sociaal-democraten ingeslikt. Het is zelfs zo dat iedereen die met Snowden in contact komt inclusief parlementsleden gecriminaliseerd zullen worden. Die dreiging intimideert en schrikt af. Het absurdisme van de macht is dat Duitse politici die volgens hun mandaat voor de mensenrechten wensen op te komen de dreiging van strafrechtelijke aansprakelijkheid boven het hoofd hangt.

Europese Verkiezingen komen eraan en de macht is gek geworden. Het verliest de principes waar alles om begonnen is uit het oog. Wat te doen? Het is zaak om op een partij te stemmen die principieel ingaat tegen dat machtsmisbruik en zich niet laat intimideren door de macht om die principes in te slikken. Zelfs in een nationaal of Europees parlement. Kortom, kies een partij die zich niet van de wijs laat brengen en de principes van de rechtsstaat of zelfs de werking van de parlementaire democratie niet inlevert voor een gascontract, een voorkeursbehandeling door president Obama of door het opofferen van rechtsprincipes. Alexandersson merkt op dat er reden tot zorg is, maar ook de kans om bij de Europese Verkiezingen tegen deze dwaasheid te stemmen. Voor een assistent van piraat Christian Engström lijkt de keuze duidelijk. Ik deel zijn keuze.

Opnieuw SIF: Zweden komt door onderdrukking op voor internetvrijheid

Op Cicero gaat Petra Sorge in op de dubbelzinnigheid van het Zweedse ‘Stockholm Internet Forum’ (SIF). Die op 27 en 28 mei voor de derde keer gehouden wordt. Een conferentie ‘die tot doel heeft om de discussie te verdiepen over de wijze waarop de vrijheid en openheid op het internet economische en sociale ontwikkeling wereldwijd kan bevorderen’. Maar dat zijn mooie woorden. Cicero ziet grenzen aan de zogenaamde Zweedse vrijheid die het beste valt op te maken uit het uitnodigingenbeleid. Het Zweedse ministerie van Buitenlandse Zaken blokkeerde de uitnodiging van Edward Snowden, Glenn Greenwald, Julian Assange, Sarah Harrison, Jacob Appelbaum en Alan Rusbridger. Precies degenen die het meest kritisch zijn over de internetvrijheid. 

Cicero besluit: ‘Het Stockholm Internet Freedom conventie zal een tegenstrijdige boodschap naar de wereld sturen: Aan de ene kant wil het praten over toezicht en databescherming. Aan de andere kant sluit het die mensen uit die het beste over deze onderwerpen kunnen spreken. “Is dit wat ze bedoelen met vrijheid op internet?” vraagt Jacob Appelbaum zich af. “Of door de vrijheid in het algemeen?” Misschien wil Zweden niet haar kansen bij de machtige Amerikaanse bondgenoot bederven. Immers, de EU-staat deelt zijn lot met de Verenigde Staten. Net zoals de vos aan de voorkant van het konijnenhol schuilt, wachten beide landen op de uitlevering van hun klokkenluider: Assange hier, Snowden daar. Dit zou kunnen verklaren waarom Zweden zich ervan onthoudt Snowden uit te nodigen’. Zweden is een van de trouwste bondgenoten van de VS.

Vorig jaar zei de Zweedse minister van Buitenlandse Zaken Carl Bildt in een FIS-forumdiscussie dat ‘afluisteren van internet door overheden verenigbaar is met de vrijheid van meningsuiting omdat het ‘discreet uitgevoerd’ wordt’. Dat kwam hem op kritiek te staan van de Zweedse piraat Rick Falkvinge die de geloofwaardigheid van de Zweedse regering inzake internetvrijheid onder activisten als onder nul kwalificeerde.

De constatering van een jaar geleden over de interpretatie van internetvrijheid door de Zweedse regering is nog onverminderd van toepassing: ‘Het tekent zowel het belang van een conferentie over internetvrijheid als de nutteloosheid ervan. Mede door de sponsoring en het uitnodigingenbeleid bepalen bestuurders als Bildt de contouren. Daarbinnen wordt kritiek mondjesmaat toegestaan. Spits is het commentaar op Bildt van Jonathan Zdziarski: ‘Surveillance is an exercise of ownership over man. If you believe in surveillance you’re encouraging slavery.’ Dit geldt ook de conferentie.’ Wel toegelaten deelnemers doen er goed aan om deze Zweedse schijnvertoning over internetvrijheid te mijden. Dat geldt ook de Nederlanders die nu gewaarschuwd zijn.

Foto: President Obama en de Zweedse premier Reinfeldt in Stockholm 2013. Credits: AP.

Open brief van Carl Bernstein aan Alan Rusbridger: over journalistiek

In een open brief ondersteunt Watergate journalist Carl Bernstein hoofdredacteur Alan Rusbridger van The Guardian. Deze moet vandaag voor een parlementscommissie verschijnen in verband met de onthullingen van Edward Snowden in z’n krant. Indirect richt Bernstein zich tot z’n voormalige collega bij de Washington Post Bob Woodward die tegenwoordig inperking van de persvrijheid goedpraat maar in z’n boeken met staatsgeheimen die de regering goed uitkomen uit de school mag klappen. En daar schatrijk van is geworden.

Bernstein ziet geen reden tot zorgen over de media en acht enige aanscherping van het functioneren niet nodig. Integendeel, hij beoordeelt de opstelling van de pers in de VS en het Verenigd Koninkrijk sinds 1945 inzake de nationale veiligheid als vele malen verantwoordelijker dan die van opeenvolgende regeringen, premiers en presidenten. Want door over-classificatie van ‘geheimen’, onoprechtheid, en ronduit liegen hebben juist zij een publiek debat zoals dat een open samenleving past geblokkeerd. Vooral de laatste jaren. 

Het besef dat het op dit moment ontbreekt aan het juiste toezicht op het functioneren van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten ziet Carl Bernstein als de verdienste van de onthullingen van Edward Snowden. Dat werd voor het eerst zwart op wit aangetoond. Vooral in de VS ontbreekt dat toezicht van de wetgevende en rechterlijke macht. Inlichtingendiensten proberen onder het juiste toezicht uit te komen en dat te vermijden.

‘Dat is het onderwerp van de rechtmatige en noodzakelijke maatschappelijke discussie die nu plaatsvindt in de VS, het Verenigd Koninkrijk en elders’, zo meent Bernstein. Toegevoegd kan worden dat in Nederland de commissie-Dessens adviseert de bevoegdheden voor de nationale inlichtingendiensten te verruimen. Dat dient gecompenseerd te worden door een getrapte aanscherping van het toezicht waarop de minister van Binnenlandse Zaken persoonlijk toeziet. Van zo’n constructie kan men zich afvragen of die in de praktijk nageleefd kan -en zal- worden. Een maatschappelijke debat is nodig om voor elkaar te krijgen dat vertegenwoordigers van de burgerrechten een positie in het toezicht krijgen die nu nog volledig ontbreekt.

Bernstein beseft dat er altijd spanning bestaat tussen nationale veiligheid en openbaarheid. Zeker wat de rol van de pers betreft. Terrorisme moet bestreden worden, maar daartoe moeten overheden bij de les gehouden worden dat ze uitsluitend ‘echte vijanden‘ bestrijden. En onder het mom van de bestrijding van het terrorisme geen misbruik maken van de technische bevoegdheden die ze hebben gekregen voor de bestrijding van het terrorisme om rechten en privacy van gezagsgetrouwe burgers in te perken. Voor het functioneren van de democratie ‘is het essentieel dat geen voorafgaande gouvernementele beperkingen of intimidatie op een werkelijk vrije pers worden opgelegd’ zo zegt Bernstein. Anders gaat het licht uit en dreigen despotisme, demagogie en zelfs criminalisering van onze gekozen leiders en overheden: ‘(..) in such darkness, we encourage the risk of our democracies falling prey to despotism and demagoguery and even criminality by our elected leaders and government officials.’ Een brief die leert wat democratie en journalistiek inhouden.

Foto 1: ‘Woodward and Bernstein watching Nixon address the nation on television, April 30, 1973.’ Credits: © Mark Godfrey.

Foto 2: President Nixon houdt op 29 april 1974 een televisietoespraak in antwoord op zijn dagvaarding.

Nieuwe stemming: Europa volgt VS niet meer blindelings

Wat hebben Syrië en het NSA-spionageschandaal met elkaar te maken? Volgens een commentaar in The Guardian over de omslag in de Britse publieke opinie heel veel. De vernederende excessen van het nationale veiligheidsbeleid van de VS is sleutelbegrip. Ofwel, ‘the humiliating excesses of US national security policy‘. Britten zijn het beu om nog langer meegesleept te worden in het Amerikaanse project. Dat bestaat uit het zich toeëigenen van een rol als politieagent voor de hele wereld. Landen willen niet langer blindvaren op de VS en meegesleept worden in een Amerikaanse waarheid. Hoe vinden ze de durf en vrijheid om afstand te nemen?

Een expeditie of interventie in Syrië past niet in het nieuwe denken los van de VS. Namens Nederland neemt minister van Buitenlandse Zaken Timmermans afstand van de VS door niet achter een snel militair ingrijpen te gaan staan en eerst de bevindingen van het VN-onderzoek naar de gifgasaanval af te willen wachten. Op de achtergrond beweegt de publieke opinie die verontwaardigd is over de Amerikaanse druk en die Europese leiders een excuus biedt om zich te beroepen op behoedzaamheid vanwege tegenstand in eigen gelederen.

De Amerikaanse regering is het contact met de rest van de wereld kwijt. Wat deze week benadrukt werd door de haperende volgzaamheid van de trouwste bondgenoot: de Britten. Aangejaagd door nationalistische media die hun journalistieke rol veronachtzamen door naar de mond van de regering te praten radicaliseert de VS en raakt het steeds verder verstrikt in een eigen waarheid. Macht van het militair-industrieel complex -inclusief de massale spionage- is de logica volgens welke de Amerikanen sinds 9/11 redeneren en tot bizarre excessen komen. Dat resulteert in Guantanamo Bay, de heksenjacht op klokkenluiders, de massale spionage van eigen burgers, de overzeese oorlogen en de chantage van bondgenoten die in de Pax Americana worden getrokken.

De VS zitten gevangen in een chauvinistisch debat dat zich kenmerkt door zelfoverschatting, het idee dat het een aparte roeping heeft, een zelfbeeld vol hoogmoed en eigenwaan, en het idee op kosten van anderen tot in de hemel te kunnen reiken. Maar bij critici komen oud en nieuw samen in het besef dat het loont om tegen dat patroon van bluf en intimidatie te rebelleren. De leugens over de massavernietigingswapens van Irak uit 2003 worden versterkt door de onthullingen van Edward Snowden. Ze maken inzichtelijk hoe de VS zelfs Duitsland, VN en EU onder het mom van terrorisme bespioneren en in hun wereld trekken. Genoeg is genoeg.

Foto: Amerikaanse vlag met onderschrift.

Schijnheilige opstelling van VS over Syrië wordt aanvaard. Waarom?

‘Our sense of basic humanity is offended not only by this cowardly crime but also by the cynical attempt to cover it up.’ Aldus de verklaring over Syrië van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry.

Wat mij en vele anderen nog het meest stoort is de moreel superieure die de Amerikaanse regering bij monde van Kerry heeft aangenomen. En meent aan te kunnen nemen. Maar hebben de VS nog recht van spreken?

Ok, als de VS de eigen olie- en gasbelangen willen veiligstellen. Ok, als de VS de grip op de regio willen verstevigen. Ok, als de VS de Russen hun machtsbasis Syrië willen ontnemen. Ok, als de VS Iran en Hezbollah willen dwarszitten. Ok, als ze Israel willen steunen. Ok, als de VS hun bondgenoten afhankelijk en volgzaam maken door de eigen militaire macht in te zetten. Ok, voor de duizenden grote en kleine redenen. En ook Ok dat dat niet gezegd kan worden omdat landen zich altijd verschuilen achter mooie woorden en voornemens.

Morele superioriteit is al marketing. Een goed product kan er bij goede voorbereidingen mee verkocht worden, maar bij een slecht product lukt ook dat niet. Dan slaat het uiteindelijk terug op de aanbieder. In die situatie zitten de VS. Vraag is of ze beseffen dat hun beroep op morele superioriteit potsierlijk en onheus is. Of dat ze vanuit machtspolitiek denken doen alsof ze vanuit die positie kunnen spreken. Het pokerface wordt grimas.

Want de regering-Obama houdt de strafkolonie Guantanamo Bay in stand; bespioneert en liegt met massale onwettige programma’s de eigen bevolking, VN en bondgenoten voor; plaatst klokkenluiders buiten de orde door ze te vervolgen met een Spionagewet uit 1917; intimideert en luistert journalisten af; doodt met drones zonder tussenkomst van een rechtbank op grote schaal burgers in Pakistan, Afghanistan en Jemen; geeft de eigen militaire en politieke oorlogsmisdadigers immuniteit en weigert ze ter verantwoording te laten komen voor het Internationaal Strafhof en voert overal ter wereld geheime oorlogen zonder wettelijke basis.

Een land als de VS dat zo systeemmatig wet en rechtsorde schendt zou enige zelfkennis en bescheidenheid passen. Een retoriek dienen te ontwikkelen die meer in lijn is met het eigen handelen. Of er in elk geval niet zo haaks op staat als nu. China en Rusland zijn even meedogenloos, berekenend en gewend om vuile handen te maken. Maar ze hebben een kwaliteit die deze landen gunstig onderscheidt van de VS. Ze stellen zich niet als een schizofrene dominee van de wereld op die van zichzelf weet dat-ie met zijn hand in de kas heeft gezeten, ontucht met de hele gemeente heeft gepleegd en aan de jenever is maar dat vervolgens zogenaamd vergeet. De dubbele standaard van de VS is om beroerd van te worden. Dat hoofd weet niet wat de hand doet.

Foto 1: Tweet van Myles Dyer.

Foto 2: Schermafbeelding van Anatomy of a Murder (1959) van Otto Preminger. Ontwerp titelsequentie Saul Bass. Zie YouTube.