Doel en middelen van actiegroepen ‘De Grauwe Eeuw’ en ‘Helden van Nooit’ in tijden van anti-Trumpisme en ‘Black Lives Matter’

I. In de jaren 2016-2018 voerde actiegroep De Grauwe Eeuw actie tegen het standbeeld van Jan Pietersz Coen in Hoorn, kunstencentrum Witte de With in Rotterdam en de Nationale dodenherdenking in Amsterdam.

Ook De Grauwe Eeuw wilde zenden en niet in debat gaan. Het opereerde anoniem. Net als bij de Helden van Nooit ging het om een splintergroep. Het is aannemelijk dat Helden van Nooit een voortzetting, afsplitsing of doorstart van De Grauwe Eeuw is. Dat kan beperkt zijn tot de betrokkenheid van enkele individuen.

II. Identiteitspolitiek is kernzaak van actiegroepen als De Grauw Eeuw of Helden van Nooit. Identiteitspolitiek is makkelijk en het naar voren brengen als verschijnsel vergt weinig kennis over geschiedenis, economie of maatschappij. Identiteitspolitiek is vakantie van de echte politiek. Identiteitspolitiek is gemakzucht. Praten over identiteitspolitiek valt de gevestigde orde niet in de kern maar aan de oppervlakte aan. Het onderschrijft die juist. Via een omweg, die de activisten van De Grauwe Eeuw en Helden van Nooit blijkbaar niet doorzien.

Door zich over identiteit een moralistisch oordeel toe te eigenen en dat tegelijk anderen te ontzeggen menen radicalen straffeloos het centrum onder vuur te kunnen nemen. Zelf leggen ze geen verantwoording af. Aan wie zouden ze dat moeten doen? Aan hun eigen geweten? Leden van De Grauwe Eeuw en Helden van Nooit opereren anoniem als vrijschutters van de publieke opinie. Er bestaat onzekerheid over of ze de standpunten van anderen voor wie ze zeggen op te komen projecteren of dat ze oprecht spreken namens degenen die ze claimt te zijn. Het is dus oncontroleerbaar hoe gemeend en vrij van bijbedoelingen hun standpunten zijn.

III. Radicalen wanen zich in hun zelfbeeld de helden die in naam van een ideaal alles mogen zeggen en kunnen doen vanwege de omstandigheden die de uitzonderingstoestand zouden rechtvaardigen. Dat wil zeggen, voor henzelf, niet voor de vertegenwoordigers van de staat of hun politieke opposanten. Die moeten zich aan de regels van de rechtsstaat houden. Radicalen niet. Een open debat wordt vermeden omdat dat burgerlijk en achterhaald zou zijn. Zo werkt de bunkermentaliteit van radicalen die geen tegenspraak veelt.

IV. Het is begrijpelijk dat actiegroepen als De Grauwe Eeuw of Helden van Nooit de bewustwording over het kolonialisme, de slavernij, het racisme en maatschappelijke ongelijkheid willen vergroten. Dat is hard nodig. Dat kan mee begonnen worden door aanpassing van het onderwijsprogramma. Het is de vraag of de beste manier om de bewustwording te vergroten het bekladden van standbeelden, instituties en straatnaambordjes is en het herschrijven van de geschiedenis. Het is een strategie die averechts kan uitpakken. Dus ja, geef informatie over wat er fout was aan het kolonialisme en de mentaliteit die dat mogelijk maakte, maar nee, probeer dat niet te forceren door het ‘creatief’ aanpakken van de symbolen ervan. Dat verplaatst de aandacht naar bijverschijnselen die afleiden van de hoofdzaak. Want de macht daarachter blijft ongemoeid. En geeft de tegenstanders onnodig munitie om de ‘goede zaak’ dwars te zitten. Daar schiet niemand iets mee op.

Het is goed dat de discussie over racisme, neo-kolonialisme of slavernij wordt gevoerd. Maar dat debat vraagt om zorgvuldigheid en de effecten ervan moeten de hele bevolking meenemen. Verbreding van het debat is de uitdaging. De valkuil is dat het tegenkrachten oproept die zich verzetten zodat het onderwerp gepolitiseerd wordt. Een radicale opstelling kan zinvol zijn om een debat te agenderen, maar het is stukken lastiger om vervolgens een meerderheid van de bevolking mee te krijgen voor verandering. Daar is het toch om te doen?

Foto 1: ‘De sokkel van JP Coen heeft een VOC-logo met strop gekregen en er is ‘Genocide’ op gespoten. (Foto HMC / Eric Molenaar)’. In het Noordhollands Dagblad, 25 oktober 2016. Opgeëist door actiegroep ‘De Grauwe Eeuw‘.

Foto 2: De bekladding op het beeld van Piet Hein, 12 juni 2020 RIJNMOND. Opgeeist door actiegroep ‘Helden van Nooit’. 

Misverstanden en ergernissen over de film J’accuse met regisseur Roman Polanski

Het is een debat waarover de meningen rigoureus verdeeld zijn. Wat te doen met het werk van een controversiële kunstenaar? Gisteren vond de uitreiking plaats van de Franse filmprijzen, de Césars. De film ‘J’accuse’ met regisseur Roman Polanski was genomineerd in 12 categorieën. Daar ontstond zoveel oppositie tegen dat het bestuur van de Césars is afgetreden. Polanski liet vanwege de verwachte protesten verstek gaan op de ceremonie. De film verzilverde er twee, voor beste regisseur en voor beste script. In tegenstelling tot een schilder of schrijver die in hun eentje opereren is film het product van een industrie op het raakvlak van commercie en kunst. Zoals gezegd is een grote publieksfilm een product waar honderden mensen aan meewerken. Het is daarom merkwaardig en wellicht typisch Frans om een film te reduceren tot de regisseur. In realiteit bestaat de auteursfilm niet die in jaren 1950 als antwoord op de oude cinéma de papa ontstond. Kan de regisseur van de film gescheiden worden tot een anonieme Alan Smithee? Kan de kunstenaar van de man gescheiden worden? Hoe dient een goed kunstwerk waar een slecht mens aan heeft meegewerkt te worden gewaardeerd? Hoe dan ook lijkt een debat tussen beide kampen onmogelijk. Dat is jammer, maar tekent de tijdsgeest. De verliezer is de Franse filmindustrie. Dat is spijtig voor een industrie die het van dit soort publiciteit moet hebben, maar waar de aandacht voor de demonstranten nu de meeste aandacht krijgt.

Twee demonstranten verstoren EK Paardensport, krijgen aandacht voor hun protest, maar een doet aangifte wegens opgelopen schop

Het wordt armzalig, als een streaker aangifte doet na verstoring van een wedstrijd. Twee demonstranten protesteerden tijdens een wedstrijd bij het EK Paardensport in Rotterdam. Daar werden ze voor van de piste verwijderd. Eind goed, al goed, zou men denken. Boosheid over de behandeling van de paarden, boosheid over de boosheid, en boosheid over de boosheid over de boosheid. En zo meer. Het punt was gemaakt. Het EK Paardensport als Droste-effect waarin iedereen zichzelf tegenkomt. Iedereen wordt aan het denken gezet. De demonstranten kregen aandacht en konden hun ‘15 minutes of fame’ verzilveren. Maar blijkbaar was het niet genoeg. Ze wilden de aandacht nog langer vasthouden. De vrouw uit het filmpje deed aangifte omdat ze tegen haar achterste getrapt zou zijn door een bezoeker. De fijngevoelige reactie van deze activiste van de Vegan Strike Group lijkt zo erg buiten proportie. It’s all in the game, draagt daar dapper de gevolgen voor. De twee demonstranten zijn vrij, wellicht onderneemt de organisatie van het EK Paardensport nog juridische stappen.

Anand Giridharadas meent dat Davos 2019 afgelast had moeten worden

Anand Giridharadas geeft een pittig interview in Londen met Bloomberg over de economische en politieke elite die volgens hem de boel belazert. Deze zakenelite is deel van het probleem, maar presenteert zich als deel van de oplossing. Nu heeft het zich verzameld op het jaarlijkse World Economic Forum in Davos. Het opvallende aan het verhaal van Giridharadas is dat het kritisch en scherp is, maar niet verbitterd en negatief. Hij ziet een oplossing in de constructieve krachten in het centrum van de politiek. Noem het positief populisme. Het panel krijgt de vinger niet tussen zijn argumenten. In een recent interview in NRC herhaalde Giridharadas wat hij bij Bloomberg ook beweert: ‘Davos 2019 had afgelast moeten worden’. Het is goed dat iemand dat opmerkt over de incestueuze kongsi van de zakenelite die met medewerking van media, wetenschappers en politici zichzelf klopjes op de schouders geeft en anderen ook aanzien tracht af te dwingen. Giridharadas geeft het liever een stomp in de maag. De paradox is dat dat constructiever lijkt te zijn.

Vernielingen van ruiten hindoetempel door moslimjongeren in Haagse Schilderswijk. Islamitische PvdE wil protest verbieden

In de Haagse Schilderswijk is meer dan 90% van de geregistreerde bewoners van niet-westerse afkomst, aldus Wikipedia. Het percentage moslims bedroeg er in 2015 zo’n 50% volgens opgave van de gemeente. Omroep West doet verslag van vernieling door lokale jongeren aan een Hindoeïstische gebedsruimte, ofwel tempel, in de in de Schilderswijk gelegen Mijtenstraat. Het gebeurde in de nacht van 23 op 24 mei. Vrijwilliger Radjin Ramdhani is er duidelijk over, de scheldpartijen en vernielingen zijn naar zijn idee ‘religieus getint’. Dat wil zeggen geweld tegen religie vanuit religie. De hindoes worden met de scheldwoorden ‘duivels geloof’ en ‘afgoderij’ uitgescholden door moslimjongeren. Ramdhani vertelt dat de tempel heeft geprobeerd om met de ouders van de jongeren en de organisaties waar de jongeren onderdeel van uitmaken in gesprek te gaan, maar contact leggen met die groep lukt volgens hem niet. De tempel Ram Mandir heeft aangifte gedaan.

In de nacht van 29 op 30 mei zijn de ruiten van de tempel opnieuw ingegooid, volgens een bericht van Omroep West. Ramdhani vermoedt dat het dezelfde daders zijn die ook de eerdere vernielingen aanbrachten.

In reactie op deze vernielingen is de hindoegemeenschap in actie gekomen. De Amersfoortse motorclub Kali Mata Hindustan wil zondag 3 juni vreedzaam protesteren bij de tempel in de Mijtenstraat. Daarop heeft raadslid Arnoud van Doorn van de islamitische Partij van de Eenheid burgemeester Pauline Krikke verzocht om het protest, wat hij een ‘demonstratie’ noemt, in de Schilderswijk te verbieden, aldus een tweet. Het argument dat Van Doorn geeft is ‘dat de kans groot is dat deze demonstratie het karakter gaat krijgen van een anti-moslim bijeenkomst, met mogelijk verstoring van de openbare orde’. De motorclub is nog in onderhandeling met de gemeente over het protest waar zeker zo’n 25 mensen aan deel zouden nemen.

In een andere ontwikkeling veroordeelt het Haagse raadslid Pieter Grinwis van ChristenUnie/SGP in een tweet de vernielingen als schandalig en pleit hij voor cameratoezicht of een politiepost bij de tempel. Hij pleit ervoor dat politie en justitie de vernielingen ‘van andermans religieuze instellingen’ behandelt als hate crime en niet als vandalisme. Hate crime wordt opgevat als een ‘al dan niet bewuste poging een hele groep te treffen’. Vraag is overigens of Grinwis meent dat religieuze instellingen extra juridische bescherming moeten genieten. Als dat zo is, dan valt dat vanwege de rechtsongelijkheid af te wijzen. Islamoloog Maarten Zeegers voorziet in een tweet de vernielingen door de moslimjongeren van een context: ‘Er zijn tijdens de Ramadan twee absolute zekerheden. 1) Een deel van de moslims vast (behalve de Turkse cafégangers met een maand durende suikerziekte). 2) Een ruitschadeherstelbedrijf mag de ruiten van de hindoetempel Ram Mandir vervangen.’

Foto: Tweet van Arnoud van Doorn (Partij van de Eenheid), 1 juni 2018.

Reactie aan De Grauwe Eeuw over actie naamsverandering Witte de With

Reactie op FB-pagina van Witte de With Center for Contemporary Art in antwoord op De Grauwe Eeuw, 9 september 2017:

Ik leef niet in het verleden, maar in het heden. Degenen die steeds eenduidig verwijzen naar de oudhollandse held Witte de With, maar de betekenissen die er in de moderne tijd zijn opgelegd vergeten, leven in het verleden. Waar op zich helemaal niets mis mee is. Jullie actiegroep grijpt ook terug op het verleden. In jullie naam en in jullie acties. Bijvoorbeeld als jullie een standbeeld van Coen in Hoorn met verf bekladden.

Laten we niet te simpel reageren. Het gaat om de methode. Ons de juiste aanpak. Welk probleem los je op met een naamsverandering van een breed internationaal opererend instituut dat naar een straat genoemd is die die naam sinds 1871 heeft? En heeft de naamsverandering van dit kunstencentrum de hoogste prioriteit? Dat laatste betwijfel ik zeer.

Daarbij komt dat de roep om een naamsverandering een nieuwe dynamiek van tegenkrachten creëert. Hoe simpel die tegenkrachten ook redeneren, het is wel iets waar de Raad van Toezicht en bestuur van WdW rekening mee hebben te houden. Ze opereren niet in een politiek vacuüm. Raad en bestuur hebben een grotere verantwoordelijkheid dan de kern van activisten die verwijst naar de ongewenstheid van de naam Witte de With. Raad en bestuur zijn ingehuurd om het belang van het instituut te dienen, niet om politiek te bedrijven. Ze moeten zich niet op laten jagen door wie of wat dan ook, maar eigenstandig het belang van het instituut dienen. Bijvoorbeeld in de overweging dat een naam die sinds 1990 nationaal en internationaal is gevestigd publicitaire waarde heeft.

De keuze van de activisten om zich te richten op de naamsverandering van kunstencentrum Witte de With is om twee redenen ongelukkig. Het is altijd die zwakke kunstensector die onder druk wordt gezet. Halbe Zijlstra deed het in 2011 en activisten doen het nu. Men zou wensen dat activisten of overheid eens sterke tegenstanders als de multinationals, de krijgsmacht, het professionele voetbal of het koninklijk huis aanvallen. En niet de kunst die het al zo moeilijk heeft. Zelfs als het positief is bedoeld wordt de kunst hiermee toch extra belast. Daarnaast is voor vele inwoners van Rotterdam of Nederland een internationaal opererend kunstencentrum met hedendaagse kunst een ver van hun bed show waarmee ze zich slecht kunnen identificeren. Anders gezegd, de voorbeeldfunctie van een maatschappelijk debat over racisme slaat grotendeels dood als de meerderheid van de bevolking niet weet waarover het precies gaat en hoe dat instituut reilt en zeilt.

Natuurlijk bestaan racisme en neo-kolonialisme. Nog steeds. Die moeten binnen de wet en de rechtsstaat bestreden worden. Liefst met goede voorlichtingscampagnes van de overheid en onderwijsprogramma’s. In die bestrijding mag van mij wel een tandje bijgezet worden. Want het is een ernstig probleem.

Of racisme uit slavernij voortkomt lijkt me trouwens een onderwerp voor debat. Waarschijnlijk is het omgekeerd. Slavernij is historisch ook meer dan witte suprematie over zwarte mensen. Slavernij is ook suprematie van zwarte mensen over zwarte mensen, of van Arabieren over andere volkeren. En wat te zeggen over de nog steeds bestaande slavernij in Oost-Aziatische landen waar mensen onderhorig worden gehouden, praktisch in gevangenschap? Dat is slavernij die niet in het verleden leeft, maar nu bestaat. Witte de With leeft nog steeds, maar alleen niet in Nederland.

Zou het niet mooi zijn als het kunstencentrum Witte de With voor hedendaagse kunst zich bezighoudt met hedendaagse slavernij? De middelen zijn echter beperkt. Daarom is het logisch om in de bestrijding van neo-kolonialisme, racisme of slavernij prioriteiten te stellen. Ook trouwens in de programmering van tentoonstellingen waarin altijd keuzes moeten worden gemaakt. Zodat wat het ergst en het meest bedreigend is het eerst aangepakt kan worden. Van een Nederlandse vlootvoogd Witte de With die in 2017 uitvaart gaat geen directe dreiging meer uit. Maar van racisten in Charlottesville, West-Birma of Oost-Duitsland wel.

Samenvattend: Het is goed dat de discussie over hedendaags racisme, neo-kolonialisme of slavernij wordt gevoerd. Het is een wisselwerking tussen verleden en het nu. De bewustwording over dit onderwerp dient vergroot te worden. Maar dat debat vraagt om zorgvuldigheid en de effecten ervan moeten de hele bevolking meenemen. De keuze om dat via de beeldende kunst te realiseren is ongelukkig wegens de kwetsbaarheid van die sector en de uitstraling ervan op een breed publiek. De verbreding van het debat is de uitdaging. De valkuil is dat het tegenkrachten oproept die zich verzetten zodat het onderwerp onnodig gepolitiseerd wordt. Een radicale opstelling kan zinvol zijn om een debat te agenderen, maar het is stukken lastiger om vervolgens een meerderheid van de bevolking mee te krijgen. En daar is het ons toch allen om te doen.

Foto: Witte de Withstraat Rotterdam, 1933. 

Raad van Toezicht van het Rotterdamse kunstencentrum Witte de With wacht een wijs en evenwichtig besluit over de naamgeving

Update 27 juni 2020: Vandaag & Morgen Rotterdam: ‘Op vrijdag 26 juni tussen 10:00 en 11:30 verwijderde ‘Witte de With center for Contemporary Art’ zoals de volledige naam tot dat moment luidde, de logo’s en namen van het gebouw. Ook het briefpapier en de berichten bij tentoonstellingen worden in dezelfde zin aangepast. Het ‘Center for Contemporary Art’ voorheen bekend als ‘Witte de With’ zegt de komende zeven maanden ‘naamloos’ te zullen doorgaan en wel tot en met 27 Januari 2020, dan wordt de nieuwe naam van het kunstcentrum van kracht.’ Het is onjuist en krom beredeneerd om de tijdelijke naam naamloos te noemen.

De rol van de geschiedenis is een onderwerp waar iedereen een mening over heeft. En waar radicaal-links en radicaal-rechts zich heerlijk mee kunnen profileren. Ten koste van elkaar, en van de middengroep. Het is grote politiek die kleine politiek nadert. Dat vraagt van bestuurders om terughoudendheid, afstandelijkheid en bezinning als vanaf de flanken de verbale bommen over en weer over hun vergadertafel vliegen. Ze moeten het hoofd koel houden en zich niet op laten jutten door belangengroepen met een gespierde overtuiging.

De Raad van Toezicht van ‘Witte de With Center for Contemporary Art’ in Rotterdam heeft naar eigen zeggen ‘een onderzoek in gang gezet naar de naam van het instituut’. Het geeft gemengde signalen af of er al beslist is of de naam verdwijnt of dat nu uitsluitend geïnventariseerd wordt of dit wenselijk is. Zoals het een kunstencentrum betaamt maakt het van de nood een deugd en thematiseert het zichzelf in de tentoonstelling ‘Witte de With; What’s in a name? die opent op 8 september. In het spiegelpaleis van de creatieve klasse.

Nuancering is dat de naam van kunstencentrum Witte de With niet direct verwijst naar de historische figuur  ‘dubbelwit’ die van 1599 tot 1658 leefde, maar naar de straat waar het instituut aan is gelegen. Uiteraard gaat een zelfstandige organisatie over de eigen naamgeving. Bedrijven of semi-overheidsinstellingen wisselen voortdurend van naam, vaak pseudo-Griekse namen die een traditie moeten suggereren die ontbreekt. Zoals de uitgevonden traditie van de volkscultuur, bijvoorbeeld de in de 19de eeuw ontstane Sinterklaas-viering.

De naamsverandering van de V.P.R.O. in VPRO geeft een passend voorbeeld hoe de Raad van Toezicht de recente geschiedenis van het kunstencentrum in een nieuwe naam kan laten terugkomen zonder daar onnodig veel afstand van te nemen. De VPRO sneed de band met de verwijzing naar het vrijzinnig-protestantisme door omdat dat gedachtegoed binnen de V.P.R.O. zo goed als verdwenen was. Een geabstraheerde naam als ‘WdW Institute for Contemporary Art‘ is dan een optie. Of  het cynische ‘DoubleWhite Center for Contemporary Art’.

In elk geval moet de Raad van Toezicht van kunstencentrum Witte de With het beeld vermijden dat het zich door belangengroepen op laat jagen en niet meer autonoom beslist. Of zich zelfs op laat zadelen met schuld. Want als de ene ongewenste naamgeving die volgt uit politisering (kolonialisme, Nederlands imperialisme) wordt vervangen door een andere ongewenste naamgeving die volgt uit politisering (anti-kolonialisme, anti anti-racisme) dan is dat geen winst. Een valkuil voor de Raad is de radicalisering die zegt dat er geen normaal bestaat. Maar onderdrukking of een historische werkelijkheid is geen racisme of een situatie die gecorrigeerd of weggepoetst kan worden. De Raad moet een middenweg van normaliteit bewandelen waarin het toelicht wat verkeerd was met de uitleg dat dat een historische werkelijkheid is die niet veranderd kan worden. Tussen radicaal-rechts die alles bij het oude wil laten en radicaal-links die alles wat het niet bevalt wil veranderen.

Schermafbeelding van FB-pagina van Witte de With met eigen reactie, 7 september 2017.

DDS ontspoort met opinie-artikel over veiligheid Thierry Baudet

Tim Engelbart is een productieve commentator voor DDS. Ook wel de Nederlandse Breitbart genoemd, de Amerikaanse alt-right nieuwssite. Engelbart haakt in op een aangekondigde demonstratie op 19 juni van de Utrechtse actiegroep ‘Utrecht voor Iedereen’ die voor de gelegenheid ‘Utrecht TEGEN Thierry Baudet’ genoemd is. In een commentaar besteedde ik er op 25 mei aandacht aan. Engelbart doet dat vandaag ook, maar begeeft zich op glad ijs door Baudets veiligheid centraal te stellen: ‘Nog even, en Baudet zal net zo beveiligd moeten worden als Geert Wilders. En dat gun je echt niemand, zelfs niet je grootste politieke tegenstander.’ Engelbart bewijst er Baudet geen dienst mee. Integendeel. In een reactie op DDS leg ik uit waarom Engelbart te ver gaat:

Pegida Nederland demonstreert. De Nederlandse Volks-Unie van Constant Kusters demonstreert. PVV-sympathisanten als Kimberley Hendriks demonstreren. In Nederland neemt bijna iedereen wel eens deel aan een demonstratie tegen iedereen. In Nederland is een demonstratie folklore, marketing, calvinistische gestrengheid en politiek tegelijk. Niemand die een demonstratie merkwaardig vindt en daar nog echt van opkijkt. Op Tim Engelbart na dan.

Waar Engelbart vandaan haalt dat de Utrechtse demonstratie tegen Baudet bedoeld is om de boel te verstoren is onduidelijk. Het wordt door de initiatiefnemers in hun uitingen op sociale media niet gezegd. Het valt dan ook in de categorie stemmingmakerij. De demonstratie is bedoeld als politiek protest tegen Forum voor Democratie en partijprominent Thierry Baudet. Niks bijzonders. Het past in de Nederlandse traditie van protest en anti-protest. Een grondrecht. Als ventiel voor maatschappelijk ongenoegen. Het is merkwaardig als een politiek commentator als Engelbart net doet alsof hij dat principe niet begrijpt.

Behalve wat gespeelde onschuld en naïviteit, het bewust verkeerd weergeven van de positie van de Utrechtse actiegroep en de gebruikelijke rechts-radicale stellingname is er weinig bijzonders aan dit 13 in een dozijn verhaal van Engelbart. Het is allemaal netjes en beschaafd, en vooral voorspelbaar en saai. Men kan vooraf uittekenen wat Engelbart met voorbijgaan aan de feiten zal gaan zeggen.

Op een aspect na dan. Want Engelbarts commentaar is toch bijzonder. Hij begeeft zich namelijk op een hellend vlak door het te hebben over de veiligheid van Baudet en diens beveiliging. Het is een stilzwijgende afspraak in politiek en journalistiek om dit aspect in de openbaarheid niet ter discussie te stellen. Waarom? Omdat het mensen op verkeerde gedachten kan brengen. Over beveiliging van politici praat men liever niet. En zeker niet op de manier waarop Engelbart het doet. Hij stookt het vuurtje op.

Met dit commentaar dat in de titel verwijst naar Wilders en beveiliging dreigt het risico dat Engelbart iets oproept dat hij zegt te willen bezweren. Hoe oprecht Engelbart hierover is valt niet goed vast te stellen. Hij begeeft zich met dit commentaar op glad ijs. Engelbart bewijst Baudet hiermee geen dienst. Integendeel, hij brengt Baudet ermee in gevaar. Dat zou hij niet moeten doen.

Er is geen aanwijzing voor dat de Utrechtse activisten tegen Baudet een gevaar voor diens leven vormen of het zelfs gemunt zouden hebben op diens leven. Maar anderen kunnen door Engelbarts commentaar geprikkeld worden om het karwei af te maken waar hij op wijst.

Engelbart vergaloppeert zich met dit commentaar omdat hij er Baudet mee in gevaar brengt. Hij moet beter nadenken over hoe hij met zijn activistische journalistiek de promotie van Forum voor Democratie en Baudet het beste dient. Niet door vijandbeelden op te tuigen en onder het mom van ‘geen rook zonder vuur’ stropoppen in brand te steken waarvan hij de gevolgen niet kan overzien. Engelbart speelt met vuur in zijn commentaar ten koste van de veiligheid van Thierry Baudet.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Nog even, en Thierry Baudet moet net zo beveiligd worden als Geert Wilders’ van Tim Engelbart op DDS (De Dagelijkse Standaard), 27 mei 2017.

Forumdiscussie ‘Utrecht tegen Thierry Baudet’ legt feilen sociale media bloot. Nodig: voorlichting, onderwijs en media educatie

Update 26 mei 2017: De actiegroep heeft inmiddels de discussie gesloten en reacties verwijderd. 

Een verhitte discussie is ontstaan op de FB-pagina ‘Utrecht voor Iedereen’. Aanleiding is een aankondiging van een protest van de actiegroep ‘Utrecht voor Iedereen’ tegen de komst van FvD-prominent Thierry Baudet naar Utrecht op 19 juni. De actiegroep noemt zich voor de gelegenheid ‘Utrecht TEGEN Thierry Baudet’. Wie de reacties leest ziet de voor- en de nadelen van sociale media. De korte lontjes, het slechte lezen, het onbegrip over grondrechten en democratie en het tekort aan argumentatieve vaardigheden. Dat vraagt alleen maar om beter onderwijs en meer media educatie. Maar er zijn ook verstandige reacties die hoop geven. Mijn reactie:

Of men het nou wel of niet eens is met Baudet, in Nederland is een vreedzame demonstratie toegestaan. Er is geen tegenstrijdigheid in de opstelling van de actiegroep ‘Utrecht voor Iedereen’. Ik woon in Utrecht en zal niet deelnemen aan het protest. Een en ander heeft te maken met de weerbaarheid van de democratie. Als burgers vinden dat die aangetast wordt en dat aannemelijk kunnen maken, dan is het geloofwaardig dat ze vreedzaam in actie komen. Baudet is iemand die in radicaal-rechtse kringen verkeert. Daar kan men het om politieke redenen mee oneens zijn. In een democratie mag men daar tegen protesteren. Zo bezocht Baudet in februari 2016 in het Poolse Wieliczka de conferentie ‘Prosperity of Europe after EU’ van de fractie van Europa van Naties en Vrijheid (ENF) in het Europarlement die wordt gedomineerd door het Front National.

Het gaat niet om links of rechts, maar om grondrechten. Om de vrijheid om te demonstreren. FvD is met 2 zetels in de TK vertegenwoordigd en de vertegenwoordigers ervan hebben op hun beurt het recht om te zeggen wat ze vinden. Het bestaan van FvD staat niet ter discussie, maar wel de opstelling ervan. Daar kan tegen gedemonstreerd worden. De reacties op mijn reactie zijn veelzeggend. Van de ene kant volop associaties over links, marxisme of communisme wat op zich niets met dit protest te maken heeft. En van de andere kant ontkenning van de associatie als het Baudet betreft die op een bijeenkomst in Polen met radicaal-rechtse partijen spreekt en zich tegen de EU verzet. Ok, Baudet mag dat doen- hoewel het wel opvallend is dat hij dit Poolse optreden in Nederland onder de radar heeft gehouden- en anderen mogen op hun beurt tegen Baudet protesteren. Zo werkt democratie en wie dat niet begrijpt, begrijpt niet wat de democratie inhoudt.

Foto: Schermafbeelding van FB-pagina ‘Utrecht TEGEN Thierry Baudet’.

Een verslag van het Piet Zwart Instituut met misverstanden: ‘Vrije kunst en het niet bestaande normaal van Mark Rutte…’

 

Update 27 juni 2018: Een bericht in Trouw stelt dat Museum Boijmans van racisme wordt beschuldigd door mw. Gloria Holwerda van de actiegroep International Anti Racism Group (INARG). Bij monde van directeur Sjarel Ex ontkent het museum deze aantijging. Het gaat om een werk met wit en zwart geschminkte gezichten. Dat laatste vindt mw. Holwerda ontoelaatbaar. ‘Het is racistisch, punt uit’, zegt mw. Holwerda. Dat is niet alleen geen sterk argument, maar geeft ook aan dat mw. Holwerda niet in debat wil gaan met een museum dat er anders over denkt. Het kan niet zomaar censuur toepassen op een werk dat door kunstenaars is gemaakt en waarover contracten zijn gesloten. De starre houding van mw. Holwerda roept de vraag op waarom ze het niet verkiest haar mening tegenover die van het museum te zetten, maar eist dat het museum haar eisen volgt. Het is een standpunt dat vaker bij geradicaliseerde groepen opduikt. 

Allerlei begrippen duikelen in een verslag van het Piet Zwart Instituut in Rotterdam over elkaar heen en worden vermengd. Het betreft het tijdens een symposium gepresenteerde project ‘The Art of Looking’. Maar onderdrukking is nog geen racisme, evenmin als culturele hegemonie onderdrukking is. Dat is jammer want het onderwerp van de suprematie van de leidende culturele groep binnen een samenleving en de doorwerking daarvan in de kunstsector is belangwekkend genoeg om het op academies hoog op de agenda te zetten. Dan echter wel met fijnzinnigheid en zonder makkelijke oordelen. Liever vanuit de bewustwording van studenten, dan vanuit een politieke strijd die vanuit Amerikaanse universiteiten naar Nederland wordt geëxporteerd om aan de Noordzee dunnetjes over te worden gedaan. Ter rechtvaardiging kan opgemerkt worden dat een academie geen universiteit met wetenschappelijke pretentie is. Dat is de valkuil om gemakzuchtig in te vallen.

De kwestie Dana Schutz en de Whitney Biennial is er een duidelijk voorbeeld hoe politieke correctheid de Amerikaanse kunstwereld in haar greep kan krijgen. Daar kunnen Nederlandse kunstacademies beter niet in meegaan, hoewel het risico bestaat dat dat onder leiding van buitenlandse (gast)docenten met een niet perfect beeld van de Nederlandse samenleving toch gebeurt. Nederland is echter geen VS, en het verschil in positie van Amerikaanse etnische minderheden is onvergelijkbaar met die van Nederlandse etnische minderheden.

Het verslag verwijst naar premier Mark Rutte en zijn brief over hufterigheid van 22 januari 2017 die stelt dat gewone Nederlanders geen racisten zijn. Erin zei hij: ‘We voelen een groeiend ongemak wanneer mensen onze vrijheid misbruiken om hier de boel te verstieren, terwijl ze juist naar ons land zijn gekomen voor die vrijheid. Mensen die zich niet willen aanpassen, afgeven op onze gewoontes en onze waarden afwijzen. Die homo’s lastigvallen, vrouwen in korte rokjes uitjouwen of gewone Nederlanders uitmaken voor racisten. Ik begrijp heel goed dat mensen denken: als je ons land zo fundamenteel afwijst, heb ik liever dat je weggaat.’ De brief kreeg kritiek, ook op dit blog, maar erin zegt Rutte niet dat gewone Nederlanders geen racisten kunnen zijn. Hij wijst de beschuldiging van de hand dat ze racisten genoemd worden omdat ze voor zichzelf opkomen.

Het verslag eindigt als volgt: ‘Wie is normaal? Mensen zijn verschillend, er bestaat geen normaal. Ook niet in art making.’ Het is te makkelijk om te zeggen dat er in de politiek geen normaal bestaat. Want het gaat niet over psychologisering van individuen, maar over individuen die met elkaar de samenleving vormen en politiek bedrijven. Het jaar van de Brexit, de verkiezing van Trump, beschuldigingen van de Turkse president Erdogan aan Europa, en de Russische inmenging in verkiezingen in de VS en Europa heeft de ‘normale’ politiek behoorlijk door elkaar geschud. Dat speelt zich niet af op het niveau van verschil in beleid tussen politieke partijen, maar op een filosofisch niveau dat waarheid, objectieve journalistiek en feiten ter discussie stelt.

Het normaal is in de opvatting van Rutte en andere westerse politici niet het verkiezen van liberalisme boven conservatisme, socialisme of andere politieke stromingen, maar de keuze voor de zogenaamde liberale democratie waarin politieke partijen hun machtsstrijd uitvechten zonder dat het politieke systeem zelf ter discussie wordt gesteld. Omdat Rutte dit in de gewraakte brief halfslachtig toelichtte wachtte hem de terechte kritiek dat hij te weinig afstand nam van het populisme. Rutte’s fout was niet dat hij namens de VVD een verkeerd standpunt innam, maar vanuit opportunisme niet voldoende afgrensde wat hij principieel afwees.

Foto: Deel van verslag ‘Vrije kunst en het niet bestaande normaal van Mark Rutte…’ van Jos van Nierop, 30 maart 2017.