Trump verwerpt grondwet. Hoelang kan zijn partij hem nog steunen?

In de VS zoekt voormalig president Donald Trump met zijn gedrag voortdurend naar het morele dieptepunt. Dat lukt hem goed. De oogst van de laatste weken is dat hij praat met een anti-semiet en vereerder van Adolf Hitler die hij in bescherming neemt en dat hij de grondwet wil afschaffen. Gevaar is een burgeroorlog tussen democraten en anti-democraten.

Het leiderschap van de Republikeinse partij heeft moed noch ethisch kompas om publiekelijk afstand te nemen van Trump. Terwijl de paradox is dat hij helemaal geen goede resultaten boekt waar de Republikeinse partij iets aan heeft. Integendeel. Dat maakt het onbegrijpelijkere, Dat speelt meer op het terrein van psychologie dan van politiek.

De Republikeinen gedogen tot nu toe dit anti-democratische en anti-rechtsstatelijke gedrag van Trump. Terwijl tegelijkertijd geluiden klinken dat ze zich van hem willen bevrijden. Hiermee laten ze zich door deoud=president de morele afgrond in trekken. Vraag is of de Amerikaanse democratie nog te redden valt uit handen van de Republikeinse partij. Dat is geen nieuw geluid.

Is Trump onderhand een volbloed fascist? Daar lijkt het onderhand wel op. Hij vertoont alle kenmerken van een echte fascist. In oktober 2016 werd Trump door John McNeill nog ingeschat als semi-fascist. Tien maanden later na de rally in Charlottesville schatte ik Trump in als driekwart-fascist. En in juli 2021 schatte ik hem in door verdere radicalisering in als 100% fascist. En sinds die tijd is het alleen maar erger op geworden.

De belangrijke vraag is niet hoeveel dieper Trump nog kan zinken, maar wanneer de leiding van de Republikeinse partij publiekelijk afstand van hem neemt. Wanneer roeren de gematigde Republikeinen zich publiekelijk?

Een moment van de waarheid kan de verkiezing van de voorzitter van het Huis zijn. De Republikeinen hebben op dit moment 221 tegen de Democraten 213 afgevaardigden met nog een zetel onbeslist. Dat wordt waarschijnlijk een kleine Republikeinse meerderheid van 222 afgevaardigden. Om een voorzitter te kiezen hebben ze 218 stemmen nodig. Maar er zijn al vier Trumpiaanse radicalen die zeggen niet voor kandidaat-voorzitter Kevin McCarthy te zullen stemmen. Terwijl hij de Trumpianen naar de mond praat.

Als het McCarthy niet lukt om gekozen te worden dan is het niet onmogelijk dat gematigde Republikeinen een coalitie met de Democraten vormen en een gematigde Republikein tot voorzitter kiezen. Nog houden Democraten en Republikeinen hun kaarten tegen de borst, maar als Trump en zijn Trumpianen verder radicaliseren, overvragen en aankondigen met bizarre onderzoek te komen zoals over Hunter Biden, dan kan het zomaar zijn dat de Amerikaanse politiek een afslag naar het centrum neemt. Het zal tijd worden.

Arriva Tazio

Dit stukje verscheen eerder op George Knight Kort op 4 augustus 2011. Licht gewijzigd.

Trio Lescano werd gevormd door de Nederlandse zusjes Alexandra, Judith en Kitty Leschan die in de jaren 30′ en ’40 ongekend populair in Italië waren. Door hun joodse achtergrond kwam daar een abrupt einde aan. Dat toont de documentaire Tulip Time van Marco De Stefanis.

In Rimini van die jaren herinnert Federico Fellini zich in Amarcord de doorkomst van de zevende Mille Miglia van 1933, de 1000 mijl van Brescia, een 1600 kilometer lange stratenrace door Italië. In dat jaar dat Fellini vastlegt won Tazio Nuvolari. Naar zeggen van Ferdinand Porsche de grootste coureur van het verleden, het heden en de toekomst. 

In 1940 bezingen de zusjes Lescano Tazio in Arriva Tazio, een lied dat nog klinkt in Italië. Beide op het hoogtepunt van populariteit. Ongewis over de loop die de geschiedenis zou nemen. De messaggero di audacia e di valor is een boodschapper van durf en moed met in het hart een ontembare wil, indomabile volontá die altijd als eerste eindigt. Primo.

Arriva Tazio
messaggero di audacia e di valor.
Arriva Tazio
sempre primo tra i giganti del motor.

Arriva Tazio
e nel cuor un’indomabil volontá.
Arriva Tazio,
primo, primo e sempre primo arriverà.

Media oogsten wat ze zelf zaaiden: een anti-democratische FVD die journalisten intimideert

Fragment uit de video waarin Gideon van Meijeren (FVD) journaliste Merel Ek (SBS) met draaiende camera overvalt en daarna zegt de camera uit te doen, maar dat niet doet.

Er is weer eens relletje dat door FVD bewust de wereld in wordt gebracht om op sociale media voor de eigen achterban te scoren. NOS vat het samen in een bericht: ‘FvD-Kamerlid Gideon van Meijeren plaatste de video op sociale media met de tekst: “Activisten die riooljournalistiek bedrijven mogen niet langer wegkomen met hun leugens, desinformatie en fake news. Tijd voor de tegenaanval.“

Telkens lenen kamerleden van FVD uit de timmerkist van Donald Trump. Ze geven nooit toe dat ze fout zitten. Ze kiezen altijd de aanval. Ze projecteren hun eigen tekorten op anderen. Ze weten dat zij de ratten zijn, maar projecteren dat op anderen.

Dat het zover is kunnen komen is te wijten aan de lauwe reacties van media en politiek. Ze twijfelen of ze FVD moeten negeren of antwoorden. En als ze besluiten om te antwoorden gaat dat te netjes, te algemeen en te voorzichtig. Er wordt verontwaardiging uitgesproken, maar maatregelen blijven achterwege. De politiek faalt in het beschermen van de democratie.

Chris Aalberts is duidelijk als hij in het commentaar ‘JOURNALISTEN INTIMIDEREN MAG GEWOON IN NEDERLAND‘ de labbekakkerige reactie van de media blootlegt: ‘De enige conclusie is: in Nederland begrijpen journalisten niet dat ze fascistische partijen geen onkritisch podium moeten geven. Politici snappen niet dat een club als FvD niet normaal is en dat je die dus ook niet als normale partij moet behandelen. Thierry Baudet lacht zich inmiddels kapot om alle ophef, want op basis van de afgelopen jaren kunnen we rustig voorspellen dat er niets gaat veranderen. Ik denk dat hij zelf ook verbaasd is waar zijn partij allemaal mee wegkomt.‘

Niet alleen hebben de media deze radicaal-rechtse politici die tegen het fascistisch gedachtegoed aanleunen niet kritisch benaderd, ze hebben ze zelfs groot helpen maken. Want uitsluitend door aandacht in de media hebben partijen als PVV en FVD kunnen groeien Hetzelfde gebeurde in de VS met Trump die groot werd door de media en ze later de vijand van het volk noemde. Toen had hij de media niet meer nodig.

In het commentaar ‘Ook Nederlandse journalisten zijn medeplichtig aan de moord op de democratie‘ uit 2021 schreef ik:

In Nederland hebben de media Geert Wilders en Thierry Baudet groot helpen maken. Pas toen deze ultra-rechtse politici eenmaal groot waren gingen sommige journalisten zich achter de oren krabben over wat ze hadden helpen aanrichten. Hadden ze de middenweg gemist tussen het cordon sanitaire en de rode loper? Maar zelfs nu krijgen deze ultra-rechtse politici en hun partijgenoten als Pepijn van Houwelingen, Freek Jansen of Gideon van Meijeren die de meest extreme uitingen doen die tegen de rechtsstaat en de democratie ingaan volop media-aandacht.

Een voorbeeld hoe verkeerd de media het gevaar van FVD voor de democratie inschatten is hoe het FVD-kamerlid Pepijn van Houwelingen in december 2021 kritiekloos mocht scoren bij de regionale omroep 1Twente Enschede. Elk kritisch en democratisch besef bij deze omroep ontbrak. Waarom biedt zo’n omroep zo’n ultra-rechtse anti-democraat als Van Houwelingen die anderen intimideert een uur gratis publiciteit? In een commentaar schreef ik:

Het is de hoogste tijd dat de democratie zich weerbaar opstelt en zich ten volle bewust wordt van de intenties van types als Pepijn van Houwelingen, Thierry Baudet of Geert Wilders. Onder het verhullen van hun ware intenties duiken ze weg, suggereren speelsheid, onschuldigheid en belangeloosheid en menen in een vacuüm te kunnen opereren waarin ze onaantastbaar zijn en alles kunnen beweren zonder persoonlijk verantwoordelijk te worden gesteld voor hun opereren. De strijd om het hart van de Nederlandse democratie is wellicht ontbrand, maar niet bij 1Twente Enschede.

Wanneer worden de Nederlandse media eens wakker en beseffen ze dat wat ze de afgelopen jaren gedaan hebben verkeerd was? Ultra-rechtse brokkenpiloten die tegen het fascisme aanleunen en de democratie ondermijnen moeten geen onkritisch podium geboden worden. Het is niet normaal om het abnormale gedrag van deze rechtse ultra-radicalen te normaliseren.

Kamperen in Angola: zes mannen op zoek naar een ansichtkaart

‘Acampamento; In Camp’. Angola, 19–. Collectie: National Museum of African Art, Eliot Elisofon Photographic Archives.

Dit is een ansichtkaart uit de toenmalige Portugese kolonie Angola die zes mannen op kamp toont. Of liever gezegd, een witte man met tropenhelm op kamp met vijf bedienden. Dat is blijkbaar toenmalig kamperen. We zien hier de camping van zo’n 100 jaar geleden. Met alles erop en eraan.

Het tafereel doet denken aan een titel van een toneelstuk van de Italiaanse toneelschrijver Luigi Pirandello: ‘Zes personages op zoek naar een auteur‘ (1921). Op deze ansichtkaart dient zich ongemerkt en indirect het echte leven aan. Via de marge, via de zijkant. Dat echte leven is niet het dagelijks leven van het kamp, maar de hiërarchie in het kamp. Het is zichtbaar, en ligt er zelfs dik bovenop, maar wordt niet genoemd.

Het verslag van Martin Schouten bevat een onheuse bewering.Hij zegt: ‘Pirandello was fascist‘. Dat is te simpel. Pirandello was geen Erza Pound of Robert Brasillach. Eerder een Pyke Koch. Met zo’n typering 70 jaar na dato doet een journalist een Italiaanse schrijver uit de jaren 1920 tekort en begrijpt hij de geschiedenis van dat tijdperk onvoldoende. Pirandello verscheurde in 1927 zijn lidmaatschapskaart van de fascistische partij en stond de rest van zijn leven onder controle van de macht.

Is dit een apolitieke ansichtkaart van een onschuldige camping of is het lachwekkend om dat te beweren? Zijn toenmalige ansichtkaarten die de gevestigde orde met markten, havens en poserende mensen beschrijven per definitie politiek? Maar wacht even, wordt dan alles met terugwerkende kracht politiek gemaakt? Dat is niet houdbaar en juist dat vertekent het verleden.

Pirandello meende dat hij apolitiek was als schrijver. Laten we het er maar op houden dat deze ansichtkaart ook apolitiek is. Die constatering spoelt de bijsmaak van onderwerping, onvrijheid en een niet naar gelijkheid strevende machtsstructuur weliswaar niet weg, maar laat deze vertoning uit het verleden zo goed mogelijk intact. Maar we denken er zoveel jaar later wel het onze van.

Pleidooi om de Amerikaanse democratie op een hoger peil te brengen door Westerse democratieën te betrekken bij een opinietribunaal

Mijn reactie bij het artikel ‘Is there ‘surprising good news for Democrats’ in redistricting? Not so fast‘ van Jason Sattler op het progressieve RawStory. Ik pleit voor een structurele aanpak om de Amerikaanse democratie bij de tijd te brengen.

Dat achterstallig onderhoud had al lang geleden moeten gebeuren en is ook in het belang van Nederland dat voor zijn verdediging en economie afhankelijk is van de VS.

Omdat de Amerikaanse politiek onderling sterk verdeeld is, met zichzelf in de knoop zit en de belangen die het zo willen houden sterk zijn, pleit ik ervoor om andere Westerse democratieën bij deze reparatie te betrekken en de Amerikaanse politiek en samenleving een spiegel voor te houden over hun democratisch tekort in de hoop dat de bewustwording wordt vergroot om te handelen en het inzicht doorbreekt dat het politieke bestel hervormd dient te worden. Om hetzelfde te blijven moet het politieke bestel van de VS veranderen. Anders verdwijnt het.

Een eerste stap om de bewustwording te vergroten is het houden van een publieks- of opinietribunaal als burgerinitiatief vergelijkbaar met de Russell-tribunalen over Vietnam, ontwapening en de Amerikaanse buitenlandse politiek in de jaren 1960. De opzet moet niet veroordeling van de VS zijn, maar voorstellen om het politieke bestel van dat land fundamenteel te hervormen en op het niveau te brengen van andere Westerse democratieën. Soms kan een blik in de spiegel over de eigen tekortkomingen tot inzicht en actie leiden:

The so-called largest democracy in the world is not a democracy. Everyone recognizes that except the residents of the USA who suffer from myopia.

The old-fashioned Electoral College designed for days gone by, the grotesque over-representation of rural areas that results in California’s equating with Wyoming, the blocking of the installation of senators from Puerto Rico and DC, the influence of Big Money allowing the wealthy and corporations with money to buy politicians and these politicians have to spend a large part of their time on lobbying and fundraising, the gerrymandering of districts, the methods of voter suppression and the Stalinist movement in the GOP that winners are decided independently of the results indicate a structural deficit of the American democracy.

The sad thing is that the American republic cannot fix itself. External forces are needed to bring American democracy to the level of Canada, New Zealand, Australia and the Western and Northern European countries.

Desirable would be an external committee with foreign and domestic experts who plan for the democratization of the American Republic. If only to raise Americans’ awareness in a public tribunal about the structural deficit of their democracy. This may lead to a bottom-up movement that sets politics in motion.

Politically, that is currently unfeasible because the GOP will block this and the Democratic party is not taking any initiatives in this area. The political debate lingers on whether to introduce voting rights and to roll back the Republican state-level laws that curb voting rights.

However, even that initiative to change the filibuster because there are no 60 votes in the Senate and over which the Democratic party is divided is still not ultimately a repair of American democracy. This requires a structural and integrated approach that removes the late 18th century anomalies and the irregularities added since 1980. Until that happens, it will continue to muddle and the development of American politics and society will stagnate.

Adversaries like the Russian Federation and China are laughing at the American standstill. European democracies are baffled by the authoritarian direction the US threatens to take. With an increasingly authoritarian GOP integrating more and more fascist elements and a Democratic party that misunderstands the urgency to structurally repair American democracy to preserve it for the future.

Benoem fascisten als fascisten. Het werkt averechts om fascisme met andere begrippen te vermengen

Poster ‘Fascisme is slavernij‘, 1980. Bewerking van linoleumsnede van Gerd Arntz. Collectie: Internationaal Instituur voor Sociale Geschiedenis.

Deze poster uit 1980 zegt dat fascisme slavernij is. Deze slogan wordt zonder bronvermelding boven een linoleumsnede van de Duits-Nederlandse ontwerper Gerd Arntz uit 1935/1936 geplaatst. Hij werd bekend om zijn zogenaamde isotype en werkte voor het CBS.

De context uit 1935 is anders dan in 1980. Nadeel van het hergebruik van oud bronmateriaal is dat de nuance van ‘het verhaal’ van toen ondergeschikt wordt gemaakt aan de situatie van nu die daar niet volledig in past. Zo gaat de nuance van het verhaal van toen verloren.

Toegespitst op deze linoleumsnede van Arntz, in hoeverre komen de Nazi’s en de Duitse oorlogsindustrie uit 1935 overeen met de in het Westen heersende klasse en de Westere oorlogsindustrie van 1980? Zijn de verschillen groter dan de overeenkomsten? Is de positie van de Duitse arbeiders in 1935 hetzelfde als de positie van de werknemers in 1980?

Activisten hebben er een handje van om begrippen te vermengen. Dat werkt niet altijd verhelderend. De begrippen die al te makkelijk met elkaar vermengd worden zijn onder meer: rassenhaat/racisme, mensenhaat, vrouwenhaat, vreemdelingenhaat, seksuele discriminatie, uitbuiting, slavernij, (neo)-kolonialisme, neo-nazisme, imperialisme, antisemitisme, clericalisme en apartheid.

Door het een uit het ander te laten volgen (‘Racisme leidt tot fascisme‘) of het fascisme te beperkt te interpreteren ‘Fascisme is slavernij‘ of ‘Fascisme is moord‘ gaan de historische nuances van toen en nu verloren.

Dat is jammer omdat dan ook het aloude parool ‘Wees Waakzaam‘ afgezwakt worden. Juist nu is waakzaamheid geboden omdat de democratie onder druk staat en zich weerbaar op dient het stellen. De dreiging is sinds de Tweede Wereldoorlog nog niet zo groot geweest.

Hedendaagse fascisten als Donald Trump en Thierry Baudet moeten zonder schroom en zonder slag om de arm genoemd worden wat ze zijn: fascisten. Activisten moeten begrijpen dat het averechts werkt om dat te verbinden met begrippen die volgen uit het eigen hobbyisme of segment van het activisme. Dat leidt af van de essentie en verzwakt door stapeling een glasheldere uitspraak die het fascisme afwijst.

De waarschuwende vraag is of de Amerikaanse democratie nog te redden valt uit handen van de geradicaliseerde Republikeinse partij die onder invloed van Trump staat

CNN’s Anderson Cooper gaat in gesprek met de Harvard politicologen Steven Levitsky en Daniel Ziblatt. Steven Levitsky zegt na vier minuten over de Republikeinse partij het volgende:

‘.. the Republican Party is the only mainstream political party among all established western democracies that has turned against democracy. You won’t find a party like the Republican Party, a mainstream party, anywhere in Europe. We are entirely in new territory. You got to go back to the 1930s to find a mainstream party that is behaving in this way’.

Het is de vraag of de bewering van Levitsky klopt dat er in Europa geen mainstream partij te vinden is die vergelijkbaar is met de Amerikaanse Republikeinse partij. Want hoe passen radicaal-rechtse partijen als de PVV en FvD, het Vlaams Belang, de Duitse AfD, het Franse Rassemblement national (voormalig Front National), het Oostenrijkse FPÖ of de Italiaanse Lega (voormalig Lega Nord), de nationalistisch-katholieke Poolse regeringspartij PiS of het Hongaarse Fidesz van Viktor Orban in het beeld dat Levitsky schetst? Het zijn alle min of meer mainstream partijen die nu regeringsmacht hebben, dat recent hebben gehad of goede kans hebben om binnenkort regeringsmacht te hebben.

De claim dat er sinds de jaren 1930 in Europa geen partij is geweest die zich gedraagt als de Republikeinse partij is evenmin sterk. Het is juist dat Nieuw Rechts in Duitsland en Frankrijk met geestelijke leiders als Armin Mohler en Alain de Benoist niet zozeer een politieke partij, maar een metapolitieke beweging was. Dat intellectualistische conservatief-extremisme kan opgevat worden als wegbereider waar bovengenoemde hedendaagse Europese rechts-radicale partijen hun ideeën aan te danken hebben. In Frankrijk waren er in de jaren 1950 wel degelijk twee politieke partijen, de UDCA van Pierre Poujade en de UFF met overeenkomstige kenmerken als de Republikeinse partij, zoals het complotdenken, vreemdelingenhaat en een sekte-achtige leiderschapscultus.

Daarnaast waren er nog na-oorlogse neo-fascistische partijen in Spanje, Italië en Griekenland waarvan alleen Franco’s partij in Spanje als mainstream valt te beschouwen.

Of het historisch klopt wat deze hoogleraar zegt is echter niet de kern. Dat is een evaluatie van de geschiedenis. Hoe dan ook maakt het beeld somber dat zo realistisch toont. Iedereen kan het scenario zien van een Republikeinse partij die in 2022 mede door het hertekenen van kiesdistricten (gerrymandering) bij de tussentijdse verkiezingen het Huis terugwint en Trump die door alle illegale machinaties op staatsniveau in 2024 de verkiezingen steelt en het Witte Huis in de schoot valt. Dan komt de VS in een constitutionele crisis zonder uitweg terecht. China en de Russische Federatie zien het met genoegen aan en Europa weet zich geen raad.

Dat betekent het einde van de Amerikaanse democratie. Het is opvallend dat de laatste maand opinieleiders van zowel Democratische als Republikeinse origine waarschuwen dat de Amerikaanse democratie werktuiglijk naar de afgrond dendert zonder dat dat proces nog gestopt lijkt te kunnen worden. Maar het feit dat ze waarschuwen lijkt ook te zeggen dat het proces nog wel te stoppen valt.

Republikeinse critici lijken overigens nog meer alarmistisch omdat ze de Republikeinse partij van binnenuit kennen en weten wat voor kwaads de partij in zich draagt. Toch is het volgens velen al te laat om het lot nog af te wenden. Mede omdat president Biden verzwakt is en de Democratische partij in vooral de Senaat niet eensgezind en krachtig opereert. Zoals gezegd, de waarschuwing lijkt ook een oproep, om niet te zeggen smeekbede, aan Democraten om te handelen naar de urgentie van de situatie.

Het enige wat ontbreekt aan het verhaal is de juridische rol en de initiatieven van de Democraten in het Huis die met het onderzoek over de opstand (bestorming Capitool) van 6 januari 2021 Trump en zijn sycofanten ter verantwoording willen roepen. Wat is de dynamiek als Trump op federaal niveau of in New York of Georgia voor een grand jury aangeklaagd en veroordeeld wordt met als gevolg dat hij van een publiek ambt uitgesloten wordt?

Betekent dat voor de leiders van de Republikeinse partij dat ze zich eindelijk durven te onttrekken aan de macht van Trump zodat de partij weer enigszins in democratisch vaarwater terecht kan komen? De VS lijkt een Houdini-act nodig te hebben om de democratie voor de poorten van de hel weg te slepen.

Gedachte bij de foto [Hochzeit des Prinzen Louis Ferdinand von Preußen mit Kira von Russland am 4. Mai 1938: Hochzeitsdiner (in der Mitte Kronprinzessin Juliane der Niederlande)]

Hochzeit des Prinzen Louis Ferdinand von Preußen mit Kira von Russland am 4. Mai 1938: Hochzeitsdiner (in der Mitte Kronprinzessin Juliane der Niederlande). Collectie: Staatliche Museen zu Berlin.

Op 4 mei 1938 trouwt prins Louis Ferdinand van Pruisen met prinses of groothertogin Kira Kirillovna van Rusland. Na een Russisch-orthodoxe plechtigheid in Potsdam op 2 mei (Schloss Cecilienhof) vindt in Doorn de protestante, Lutherse plechtigheid plaats. Met daarna een diner. Louis Ferdinand was de tweede zoon van de oudste zoon van de voormalige Duitse keizer Wilhelm II die sinds 1918 noodgedwongen in ballingschap in Doorn woonde.

In de collectie van de Staatliche Museen zu Berlin bevindt zich een bruiloftsreportage van de Duitse fotografe Brigitte von Klitzing (1914 – 2008). Op bovenstaande foto is de toenmalige Nederlandse kroonprinses Juliana op het bruiloftsdiner te zien. Ze werd in 1948 de Nederlandse koningin toen ze haar moeder Wilhelmina opvolgde.

Waarom Brigitte von Klitzing de opdracht kreeg om de bruiloft van de kleinzoon van de voormalige keizer te fotograferen is gissen. Ze werkte in de Berlijnse fotostudio Sandau die gespecialiseerd was in mode- portret en dansfotografie en tot 1938 door Suse Byk werd geleid. Voorganger Ernst Sandau fotografeerde veel adel en koninklijke hoofden. Het waren ongetwijfeld de glamour en de reputatie van Sandau die op Von Klitzing afstraalden.

De reportage heeft iets triest en melancholisch. Het legt de verloren macht van dynastieën vast die zich vastklampen aan decorum en uiterlijkheden. De trouwpartij van een Duitse prins en een Russische prinses toont als de uitstalkast van een voorbije tijd. Dat is des te pijnlijker en de val wordt er nog dieper op omdat de Europese vorstenhuizen die na de Eerste Wereldoorlog hun macht hadden verloren zich sterk identificeerden met het fascisme. Dat werd opgevat als de tegenmacht van het communisme en een mogelijkheid om de verloren macht terug te winnen. Vergeefs uiteraard. Er waren weinig Europese troonpretendenten die zich actief verzetten tegen het fascisme.

Vanuit hedendaags perspectief toont de uitstalkast van een besmette en opportunistische monarchistische biotoop als een pijnlijke poppenkast. In 1938, tijdens de hoogtijdagen van het Duitse fascisme.

Amerikaanse democratie is in gevaar. Steve Schmidt over de radicalisering van Trump en de Republikeinse partij

Steve Schmidt is een voormalig Republikeinse strateeg, nu een Never Trumper. In 2018 verliet hij de Republikeinse partij (GOP). Hij gaf als reden de volgende verklaring: ‘De Republikeinse Partij is een georganiseerde samenzwering met als doel de macht te behouden voor eigenbelang en het eigenbelang van haar donorklasse … Het is niet langer toegewijd aan de Amerikaanse democratie’. Schmidt liet zich eerst registreren als onafhankelijk en sinds eind 2020 als Democraat. Want hij meent dat de enige partij die nog tussen de GOP en het fascisme staat de Democratische partij is. Hoe onvolmaakt deze partij ook is.

Schmidt toont aan hoe snel de GOP in het afgelopen jaar is geradicaliseerd. De partij is volledig door Donald Trump overgenomen en leeft in een eigen realiteit waar feiten niet tellen. Schmidt toont ook aan wat de werkwijze van deze nieuwe Amerikaanse fascisten is. Ze gooien zand in de motor van de Amerikaanse democratie en de Republiek, erkennen het presidentschap van Joe Biden niet hoewel hij met een ruime meerderheid is gekozen, werken de Democraten op alle manieren en alle niveau’s tegen en beloven voor de toekomst orde in plaats van de chaos die ze zelf helpen creëeren.

De opstand van 6 januari 2021 die op een haartje na slaagde wordt algemeen opgevat als een generale repetitie voor de volgende opstand die een grote kans maakt om te slagen doordat de GOP heeft geleerd van gemaakte fouten. Dat is een onheilspellend vooruitzicht voor een land dat langzaam in de richting van een situatie koerst waar de Republiek, de democratie en de rechtsstaat buiten werking zijn gesteld.

De enige hoop om zo’n afloop te voorkomen is dat de Democraten het anti-democratische gedrag van voormalig president Trump en zijn medestanders tijdig en overtuigend bewijzen, publiekelijk naar buiten brengen en zo de fascistische tendenzen binnen de GOP terugdringen.

Zowel Democraten in Huis en Senaat als de regering Biden opereren tot nu toe behoedzaam en volgens velen te terughoudend. Hoewel de Huiscommissie die de opstand van 6 januari 2021 onderzoekt op stoom komt en mensen die Trump bij die opstand hielpen in het vizier heeft en afgelopen week heeft gedagvaard. Maar vraag is of dat snel genoeg tot resultaten leidt. Alles valt plat als de Democraten het niet hard genoeg durven spelen.

Daarnaast zijn er op lokaal niveau rechtszaken tegen Trump die aantonen dat zijn bedrijf een maffia-achtige criminele structuur heeft. Maar ook daarvan is het de vraag of ze ruim voor de tussentijdse verkiezingen van november 2022 hun invloed op de publiciteit hebben door aan te tonen hoe crimineel en opportunistisch Trump en zijn bedrijf in de afgelopen decennia hebben geopereerd.

Het snel en duidelijk een halt toeroepen aan het Trumpiaanse facisme binnen de GOP en het ontmantelen ervan is ook voor Europa belangrijk. Van de VS gaat toch nog steeds een voorbeeldfunctie uit. Ook in negatieve zin. In Nederland zit Thierry Baudet op de lijn van Trump. Ook hij is steeds meer losgezongen van de realiteit, erkent nauwelijks nog feiten en leeft in zijn eigen fantasiewereld. Hoewel Baudet geen direct gevaar meer lijkt voor de Nederlandse democratie omdat hij een beroerd politicus is die mensen niet kan overtuigen en mobiliseren. Maar het gaat om de structuur die er ligt om aan te wenden voor een volgende volksmenner. Zoals een slimme versie van Trump kans maakt om straks succesvol de Amerikaanse democratie om zeep te helpen, zou een politiek handige versie van Baudet dat in de toekomst in Nederland kunnen realiseren.

Moeten we positief zijn over de toekomst van de Amerikaanse democratie? Tot nu toe hebben de instituties het nog net gehouden dankzij moedige individuen. Maar dat is te hachelijk. Er moeten twee dingen gebeuren om te zorgen dat Trump in 2024 of een Trump 2.0 in de toekomst met ondemocratische middelen de macht grijpt.

De instituties moeten juridisch en politiek verstevigd worden zodat kwaadwillenden er geen misbruik van kunnen maken. En Donald Trump moet ruim voor november 2022 publiekelijk en overtuigend aangeklaagd worden voor zijn crimineel en ondemocratisch handelen dat leidde tot de opstand van 6 januari 2021 waar hij enkel en alleen verantwoordelijk voor moet worden gehouden. Het is op zich merkwaardig dat Trump nog steeds vrij rondloopt en niet in de gevangenis zit.

De Democraten moeten aan de bak om de Amerikaanse Republiek te redden. Ze dienen meedogenlozer en harder op te treden dan ze nu doen. Of ze dat in zich hebben en zichzelf kunnen overtreffen in standvastigheid en hardheid zal van invloed zijn op de afloop van een ontketende GOP die in een chicken race met de Amerikaanse democratie richting afgrond dendert.

Madman of strongman? Bernstein: Trump is de eigen oorlogsmisdadiger van de VS zoals we nog nooit hebben gezien

De befaamde journalist Carl Bernstein die bekend is vanwege de onthullingen over Watergate meent dat Donald Trump de eigen oorlogsmisdadiger van de VS is. Hij begint trouwens steeds meer op de geblokte Dustin Hoffman te lijken die hem speelde in ‘All the President’s Men‘ (1976). Bernstein meent dat om zijn ware aard te zien Trump in een andere context moet worden begrepen die uitstijgt boven de politiek.

Er valt weinig af te dingen op Bernsteins observatie dat Trump een ‘madman‘ is. Dat valt waarschijnlijk nog het best te vertalen met ‘dolleman’. Ofwel, het spreekwoordelijke ‘loose cannon‘ die door zijn omgeving niet te beteugelen valt en over grenzen van de grondwet en individueel gedrag gaat. Ofwel, ‘een kanon dat uit zijn beperkingen is geraakt en gevaarlijk over het dek rolt’. Zo iemand moet uitrazen om uiteindelijk tot stilstand te komen. Maar nu zit de VS er nog middenin.

Hoogleraar geschiedenis Ruth Ben-Ghiat ziet Trump eerder als een ‘strongman‘ dan als een ‘madman‘. Volgens haar vertoont Trump alle karaktereigenschappen van autoritaire leiders zoals Mussolini en vallen Trumps vier jaar in het Witte Huis te beschrijven als een totalitaire greep naar de macht. Dat is volgens haar de context, het frame om Trump te begrijpen. Trump is een crimineel. Zij gebruikt in het interview niet de beladen kwalificatie fascisme die steeds beter op Trump van toepassing lijkt.

Dit soort observaties zijn behulpzaam, maar helpen de gezondmaking van de Amerikaanse politiek nu weinig dichterbij. Die trouwens al voor Trump was ontspoord. Analyses zijn de aanzet tot verandering, maar kunnen als papieren werkelijkheid ook analyse blijven. Er is meer juridische en publicitaire kracht voor nodig om de oorlogsmisdadiger Trump ter verantwoording te roepen en uit de Amerikaanse partijpolitiek te verwijderen.

Zoals Bernstein met vele critici terecht zegt staat de Republikeinse partij onder Trumps heerschappij. Zolang die situatie blijft bestaan helpen politieke analyses er weinig aan om die situatie te veranderen. Hoewel ze op termijn kunnen dienen om een omslag in de publieke opinie te helpen realiseren. Maar gaat dat nog een, drie, negen, tien of twintig jaar duren? Niemand die het weet.

Trump herhaalt telkens zijn simpele boodschappen over de gestolen verkiezingen (‘The Big Lie’), zijn goede aanpak van de pandemie (die in werkelijkheid een ramp was) en zijn kwaliteiten als dealmaker die hem geschikt zouden maken voor de politiek (terwijl hij in werkelijkheid een verliezer en slechte zakenman is). Om effect te hebben moet daar door dagelijkse herhaling de simpele boodschap tegenover worden gezet dat Trump een oorlogsmisdadiger en fraudeur is en als president zijn land als geen enkele andere president voor hem heeft beschadigd.

Een simpele boodschap telt in de herhaling. Dat geldt in gelijke mate voor Trump als voor zijn tegenstanders. Daarom is het van belang dat die zich dat realiseren en er naar handelen. Door Trump in de simpelheid van zijn communicatie te evenaren kunnen ze hem uiteindelijk overtreffen. Dat is de opgave.