Gaza in de VS. Pepijn Brandon heeft selectieve kijk op protesten van studenten en activisten op Amerikaanse universiteiten

Schermafbeelding van deel opinie-artikel ‘Als het over Gaza gaat, is de universiteitsbestuurder ineens niet meer zo sociaal rechtvaardig‘ van Pepijn Brandon in NRC, 25 april 2024.

Met het opinie-artikel ‘Als het over Gaza gaat, is de universiteitsbestuurder ineens niet meer zo sociaal rechtvaardig’ van hoogleraar Pepijn Brandon in NRC ben ik het oneens. In de papieren krant verscheen deze opinie op 29 april 2024 onder de titel ‘Opeens kiezen de universiteiten voor neutraliteit‘.

Brandon gaat in op de protesten van pro-Palestina studenten en activistische buitenstaanders op Amerikaanse universiteiten. Hij is naar mijn idee selectief in de weergave van de feiten en geeft de situatie niet objectief weer. Zijn perspectief is smal.

Brandon heeft het over sit-ins op Columbia University en andere universiteiten, maar die term dekt de lading niet. Het gaat ook om bezettingen. Zo bestormden studenten met pro-Palestina vlaggen het Hamilton Hall gebouw op de campus van Columbia, braken ze ramen om binnen te komen en barricadeerden ze zich. 

Demonstrators from the pro-Palestine encampment on Columbia’s campus barricade themselves inside Hamilton Hall, an academic building which has been occupied in past student movements, on Tuesday, April 30, 2024 in New York City. Credits: ALEX KENT / GETTY IMAGES. Op CBS News.

Dat is geen vreedzame sit-in zoals Brandon suggereert, dat is een bezetting met gebruik van geweld die de universiteit in chaos en verdeeldheid wentelt. Zelfs als het een reactie op schorsing van demonstranten door het universiteitsbestuur is. Hoe kan dat het inzetten voor sociale rechtvaardigheid betekenen, zoals Brandon bij herhaling zegt? 

Het heeft niks met sociale rechtvaardigheid te maken of een ruimte voor debat en protest, maar met politieke actie die de universiteit lamlegt. 

Brandon wordt pathetisch als hij over de universiteitsbestuurders zegt: ‘Terwijl Gaza brandt, spreken zij zich slechts uit over de orde en rust aan hun eigen instellingen’. 

Exact. Dat is de rol van de bestuurders, namelijk het handhaven van orde en rust zodat de universiteit kan functioneren als universiteit. Dat heeft zeker ook met reputatieschade te maken, maar vooral met de kerntaak van een universiteit als onderwijsinstelling. 

Het is niet de rol van een universiteitsbestuur om op de eigen instelling elk geopolitiek conflict volop de ruimte te geven. Dan is het einde zoek en komt een universiteit tot stilstand. Denk aan Soedan, Oekraïne, Oost-Congo, Xinjiang, Noord-Korea, de Russische Federatie, Iran, Irak en alle conflictgebieden waar sociale rechtvaardigheid ontbreekt.

Je kunt het ook omdraaien. Waarom alleen protesteren voor Gaza en tegen Israël? Die wedervraag is geen whatabout-isme, maar een constatering van selectieve verontwaardiging. Vastgesteld is dat buitenstaanders die geen studenten zijn om politieke redenen de protesten voeden en uit zijn op escalatie. Denkbaar is dat de protesten een geopolitieke invalshoek hebben die te maken hebben met het verzwakken van de positie van president Biden met het oog op de presidentsverkiezingen van november 2024.

Een universiteit is geen politieke partij of een activistische groepering, maar een onderwijsinstelling. Daar past ruimte voor debat en prostest bij. Tot op zekere hoogte. Als een grens overschreden wordt en anarchie dreigt, dan moet het bestuur ingrijpen.

De vergelijking die Brandon maakt tussen de Vietnam-protesten op Amerikaanse universiteiten in 1968 en de huidige pro-Palestina protesten gaat mank. Er zijn te veel verschillen.

De Vietnam-protesten waren onderdeel van een intern-Amerikaans debat en een protest tegen de Vietnam-politiek van de toenmalige regering Johnson, terwijl de Gaza-protesten onder meer een reactie zijn op de steun van de regering Biden voor de Israëlische regering Netanyahu. President Biden steunt Israël, maar probeert Netanyahu tot rede te brengen. Maar de Amerikaanse invloed op het Israëlische beleid is beperkt. Ook eisen de studenten en activisten dat elke band met Israël wordt doorgesneden.

I support pro-Palestine protests on American campuses, but raising Hezbollah’s flag is disgusting and insulting to thousands of Lebanese and Syrians who are fighting for political emancipation. Hezbollah will never be a liberation movement. https://t.co/238dZyk5at

— Mohammad El Sahily – محمد الساحلي (@moesahily) April 25, 2024

Xitter van Mohammad El Sahity, 26 april 2024.

Een vlag van Hezbollah en leuzen zoals ’From the river to the sea‘ bij de protesten op de Amerikaanse universiteiten geven aan dat de sociale rechtvaardigheid waar Brandon de mond vol van heeft niet eenduidig is. Het is een versimpeling van de waarheid om in het Hamas-Israël conflict één partij voor 100% tot slachtoffer of dader te maken. Dader- en slachtofferschap lopen door elkaar heen. 

In de VS zijn universiteiten bedrijven met grote financiële belangen. Ze opereren niet in een politiek-maatschappelijk vacuüm. Ze vertegenwoordigen de gevestigde orde. Het is een open deur van Brandon om de universiteiten te verwijten dat ze conservatief zijn. Dat zijn zulke instellingen per definitie. 

Wat overigens niet uitsluit dat er geen progressief protest kan klinken. Binnen de perken. Maar nogmaals, als een sit-in overgaat in bezetting en vernieling van eigendom, dan wordt de meerstemmigheid door de pro-Palestina demonstranten juist de nek omgedraaid. Dan moeten bestuurders wel de politie inroepen om de demonstranten de universiteit uit te zetten.

Brandon maakt het te bont door in zijn laatste alinea de wereld om te keren. Hij zegt: ‘Gaza is een speerpunt voor deze nauwelijks verhulde pogingen om van buitenaf politieke invloed uit te oefenen op academische instellingen. Daarmee is het een test voor de bereidheid van bestuurders om pal te staan voor hun eigen studenten en staf, en voor universiteiten als vrijplaats voor onderzoek, vrijheid van kritiek en maatschappelijke inzet.’

Brandon legt de breuklijn verkeerd. Die loopt niet tussen externe politieke invloed, en universiteit en studenten en staf, maar tussen universiteit en studenten en staf. Universiteiten hebben geen invloed van buitenaf nodig omdat ze in zichzelf al conservatief zijn. Universiteitsbestuurders die hun taken serieus nemen en pal staan voor hun eigen studenten en staf doen het omgekeerde van waar Brandon voor pleit. 

Een vrijplaats voor onderzoek, onderwijs en kritiek moet gegarandeerd worden door universiteitsbestuurders. Studenten en activisten die op de universiteiten het alleenrecht op protest en moreel gelijk opeisen, en het functioneren van de universiteit met intimidatie lamleggen maken zich niet sterk voor sociale rechtvaardigheid. Aan zulk protest is niets billijk, onpartijdig en gerechtigd.