Interessante opinie van Ralf Bodelier in het AD van 4 mei 2024. Hij gaat in op de vraag waarom rechts populairder is dan links. Bodelier meent dat links te veel eist en dat daarom de linkse boodschap niet aankomt. Rechts pleziert de kiezer en is daarom aantrekkelijk.
Bodelier specificeert niet wat hij onder links verstaat. Gewoonlijk worden daar GroenLinks, PvdA en SP onder verstaan. Bodelier lijkt zich in zijn opinie-artikel vooral te richten op GroenLinks-PvdA en partijleider Frans Timmermans.
Hij zegt: ‘Willen linkse partijen niet volledig worden weggevaagd, zullen ook zij met ideeën moeten komen die de levens van de meeste Nederlanders aangenamer maken. Begin met milieu en klimaat.‘
Vraag is of Nederland de afgelopen decennia niet op de pof geleefd heeft en het hoe dan ook nog mogelijk is om het leven van de meeste Nederlanders aangenamer te maken. Maar stel dat het mogelijk is.
Links moet dan met ideeën en toekomstplannen komen en zich niet langer laten gijzelen door de agenda die nu door radicaal- en centrum-rechts wordt bepaald. Vraag is of links ideeën heeft en zo ja of het die in een stappenplan kan omzetten.
Het is overigens niet noodzakelijk om het leven van de Nederlanders aangenamer te maken. Een pas op de plaats kan ook. Als links een toekomstbeeld overtuigend kan verkopen, dan zullen veel Nederlanders daar in meegaan.
Het grootste punt van kritiek op zijn analyse is dat Bodelier de dynamiek van de partijpolitiek beschouwt als een knop waaraan gedraaid kan worden. Maar in de realiteit van de vaak kinderachtige partijpolitiek zijn er partijtijgers, partijbaronnen en partijleiders die hun loopbaan en identiteit eraan ontlenen. Dat leveren ze niet in voor een abstract doel aan de horizon.
Partijpolitiek is weerbarstig omdat het om mensen gaat met hun bijzonderheid, karakter, sfeer, bloedgroep en ambitie. De verandering bij links die Bodelier schetst lijkt daarom een theoretische exercitie van de tekentafel. Maar het is goed dat hij dat perspectief schetst. De punt aan de horizon. Dat doet links onvoldoende en daar moet het het uiteindelijk van hebben.
Niet in te zien valt echter hoe GroenLinks zal instemmen met het bouwen van kerncentrales. Omdat kernenergie geen groene energie is is oppositie tegen de bouw van kerncentrales een kernpunt van de partij. Daarbij komt dat de voorbereidingen en bouw ervan meer dan 10 jaar duren, zodat voor de korte termijn kernenergie niet kan bijdragen aan de klimaatdoelen.
Bodelier sluit zijn artikel af met wat lijkt op een wensdroom: ‘Meer welvaart, meer huizen, meer zorg, beter onderwijs, meer groen en uiteraard, een elektrische auto voor iedereen‘. Dat lijkt op een parodie op de politiek. Op de slogan van de Tegenpartij: ‘Geen gezeik, iedereen rijk. Samen voor ons eigen!‘.
Bodelier zegt ook: ‘Omwille van etnische en seksuele minderheden moeten we af van Zwarte Piet en van het spreken over mannen en vrouwen.‘ Op het aspect van sociaal-culturele onderwerpen kan links snel winst maken door dat te parkeren en te vervangen door meer aandacht voor sociaal-economische onderwerpen. Zeg macht, werk, inkomen, wonen, zorg en onderwijs. De traditionele sociaal-democratische waarden. Het is jammer dat Bodelier daar nauwelijks aandacht aan besteedt.
Tegelijk laat de SP zien dat sociaal-economische onderwerpen agendeert en sociaal-culturele onderwerpen verwaarloosde waarover het in de jaren 1970 en 1980 achterhaalde denkbeelden dat er een zeker evenwicht tussen cultuur en economie moet zijn. Zie de episode Anton Constandse en het pamflet Gastarbeid en Kapitaal uit 1983 waar de partij geen raad mee wist. Zie homoseksualiteit dat de SP een bourgeoisie-ziekte noemde omdat het zich richtte op ‘gewone mensen‘ (p.17).
Links kan het zich electoraal niet veroorloven om de culturele onderwerpen over normen, waarden, gewoonten en gebruiken die zich toespitsen op immigratie en integratie te verwaarlozen. Maar het kan die wel minder gewicht geven. Jammergenoeg gaat het nog verder, links meent op sociaal-culturele onderwerpen in de aanval te moeten gaan en volgt zo de rechtse agenda. Het kiest er bewust voor door onderwerpen als emancipatie, LHBT+, diversiteit, inclusie en solidariteit prioriteit te geven. Dat bepaalt nu de beeldvorming van links.
Links zou zich moeten onttrekken aan de sociaal-culturele agenda die door rechts wordt bepaald. En die niet te versterken met ‘eigen’ agendapunten. Zo laat links zich op een domme manier gijzelen door rechts. Links zit in een patstelling omdat het geen toekomstbeeld schetst met ideeën en onderwerpen als macht en inkomen te weinig prioriteit geeft. Daarom heeft links weinig aantrekkingskracht. Omdat het geen ‘eigenaar’ is van een politiek onderwerp.
George Knight 