Verwikkelingen in museaal Breda. Hoogsteden en Wagemakers weg?

Update 15 juli 2015: GroenLinks stapt uit de Bredase coalitie vanwege ‘het nieuwe museale concept’, aldus BN De Stem. De partij zegt het vertrouwen in de andere partijen op. Hiermee valt de coalitie. De andere partijen beraden zich nu op de nieuw ontstane situatie. Zie bij reacties voor persverklaring GroenLinks. 

Soms is de timing in het nieuws niet te volgen. En zijn documenten onvindbaar waarover iedereen een mening geeft. Gisteren kwam naar buiten dat aan de hand van het rapport van projectleider bij Erfgoed Brabant Annette Gaalman over de collecties door de Stichting Cultuurbelangen Breda’s Museum het vertrouwen in ad-interim directeur Vera Hoogsteden van het Breda’s Museum werd opgezegd. De Stichting deelde dat mee aan cultuurwethouder Selçuk Akinci. Hoogstraten wordt verweten dat ze de collectie niet goed beheert. Waarom komt dat bericht juist nu naar buiten en wordt het vermeend dysfunctioneren van Hoogsteden nieuws?

Een begin van een antwoord ligt in de raadsbrief van 8 juli 2015 van Akinci over een nieuw museaal concept voor Breda. Een langlopende kwestie die de gemoederen verhit. De rol van de ‘externe museumexpert’ Ton Wagemakers als ‘onafhankelijk voorzitter’ van een Werkgroep Toekomst Musea Breda lijkt hierbij beslissend. Uit de brief blijkt dat wethouder Akinci moeite had met de dubbelrol van Wagemakers als ‘onafhankelijk voorzitter’ van de Werkgroep en ‘inhoudelijk deskundige op museaal gebied’. Daarnaast bleek Akinci ’uit de signalen van de werkgroep’ begrepen te hebben ‘dat het vervolgproces om een andere voorzitter vraagt‘.

Exit Wagemakers en een wethouder en Werkgroep die op zoek moeten naar een andere ‘onafhankelijke voorzitter’. Met de vraag waarom die dubbelrol van Ton Wagemakers in de Werkgroep die sinds januari 2015 bijeenkomt pas nu een probleem is geworden. Gaat het niet eerder om een ordinaire richtingenstrijd?

De Stichting Cultuurbelangen Breda’s Museum wil naast het vervangen van Hoogsteden dat Wagemakers weer wordt aangesteld en dat de wethouder het rapport Van Laarhoven gaat uitvoeren. Dat pleit voor samengaan van het MOTI en het Breda’s Museum. Maar moet dat op basis van gelijkwaardigheid of is het Breda’ Museum ondergeschikt aan het MOTI? Die vraag is de garantie voor een robbertje vechten waar vele achterbannen zich mee bemoeien. Vertegenwoordigers namens de beide musea in de Werkgroep zijn als de poppetjes in een weerhuisje die zich echter van het weer weinig aan lijken te trekken. Ze reageren niet zozeer op het weer, maar op de verwikkelingen. Daarom is het nieuws soms niet te volgen. Hoogsteden weg? Wagemakers weg?

Foto: Weerhuisje van grootvader uit Minnertsga.

Fons de Poel wacht ontslag nadat hij Klaver snotneus noemt. Kwaliteitsjournalistiek of belangenverstrengeling?

Journalist Fons de Poel moet vrezen voor zijn baan, in verband met een uitlating in een item over ABN AMRO in Brandpunt (KRO-NCRV) van afgelopen dinsdag, aldus Het Parool.  Hij voegde het kamerlid van GroenLinks Jesse Klaver zonder enige journalistieke aanleiding ‘snotneus’ toe en nam de top van ABN in bescherming door te spreken over ‘die arme commissaris Van Slingelandt’. De Poel houdt er vreemde normen op na door deze commissaris als arm te typeren. Verklaring dat hij het opneemt voor de top van deze bank en niet weet wat arm echt betekent is dat hij bijklust voor ABN AMRO, zoals de compilatie van Joop verduidelijkt. ‘Bij KRO Brandpunt gaat Fons verder met de kwaliteitsjournalistiek die zo kenmerkend is voor zijn carrière’ staat op de site van Brandpunt. Af te wachten valt hoe lang deze kwaliteitsjournalistiek en Fons de Poel nog samengaan.

Dit incident gaat niet over De Poel, Brandpunt, Klaver, Slingelandt of ABN AMRO, maar over onafhankelijke journalistiek. De Poel was zo dom zich voor de camera emotioneel bloot te geven, zodat in een klap duidelijk werd dat hij niet onpartijdig is en geen kwaliteitsjournalistiek bedrijft. We mogen hem dankbaar zijn voor dit duidelijke voorbeeld van foute journalistiek dat voortkomt uit zijn vooringenomenheid en bijklussen voor een bedrijf voor wie hij het in een item opneemt. Maar in hoeveel items sinds 1982 wist De Poel zijn partijdigheid te verbergen, zodat de kijker in de waan gelaten werd dat De Poel zuivere journalistieke normen hanteerde?

Dit incident maakt duidelijk dat belangenverstrengeling een valkuil voor journalisten is. De beroepsgroep die altijd zo kritisch is op anderen. En dat netcoördinatoren en beleidsmakers bij de publieke omroep die alles willen regelen op moeten passen ‘penny wise and pound foolish’ te worden. Wat niet geregeld zou moeten worden, wordt programmamakers van bovenop opgelegd. Wat geregeld zou moeten worden, wordt nagelaten.

Fons de Poel is er niet alleen een voorbeeld van hoe een journalist kan ontsporen. Het is onbegrijpelijk dat iemand die zich nu zo onvolwassen laat kennen en blijkbaar geen zuiver journalistiek kompas heeft jarenlang verslaggever, eindredacteur en presentator kon zijn onder de ronkende pretentie van kwaliteitsjournalistiek.

Reportage over Russia Today vraagt om een vervolg

Human en VPRO vertoonden gisteren in de reeks ‘Argos Medialogica’ de reportage ‘De Wereld volgens Russia Today’. Deze Russische nieuwszender zendt sinds 2005 uit, maar raakte vanaf 2008 bij de inval van Russische troepen in Georgië in opspraak. De reportage gaat in op de werkwijze van RT -zoals de zender tegenwoordig heet- en de directe en indirecte wijze van censuur. Kritiek op Rusland is per definitie uit den boze. Vele journalisten hielden het voor gezien omdat ze zich niet meer met de werkwijze van RT konden verenigen.

De reportage legt RT langs een journalistieke meetlat. Begrijpelijk omdat het over medialogica gaat. Zo wordt het vooral een opzienbarende reportage met medewerking van journalisten als belangrijkste getuigen over het afnemende journalistieke gehalte. Dat mist echter de ware doelstelling van RT die niet zozeer te maken heeft met journalistiek, het overtuigen van een westers publiek of het verspreiden van een relativerend idee dat er geen waarheid bestaat en niets voor zeker aangenomen kan worden. Zelfs feiten als uitgangspunt voor journalistiek zijn niet meer zeker bij RT, zodat uiteindelijk straffeloos alles beweerd kan worden. De vrees bestaat dat andere zenders dit concept van feitenvrije journalistiek in de toekomst zullen overnemen.

RT gaat verder en dat laat deze reportage liggen. Wellicht iets voor een vervolgaflevering over de integratie van RT en andere Russische zenders als Sputnik of LifeNews met de politiek en het veiligheidssyteem. Want RT is als publicitaire tak van de Russische oorlogsmachine geïntegreerd in het Russische leger. Zoals sinds voorjaar 2014 blijkt uit de betrokkenheid van RT bij de Russisch-Oekraïense oorlog. Op de grond volgt RT in real time de oorlogshandelingen ter plekke en is bij een aanval vaak al aanwezig voordat deze begint. In de studio wordt dat dan politiek opgetuigd, ter verwarring of ter afleiding door in te zoomen op een detail en dat door herhaling groot te maken. Dat gebeurt uiterst vakkundig en de paradox is dat men diep en breed geïnformeerd moet zijn en mediawijsheid dient te bezitten om te doorzien waar RT exact tekortschiet.

Rusland: propaganda in strijd met vrijheid van meningsuiting. Dus?

Aan propaganda hebben nieuwsconsumenten weinig nieuws. Aan de orde is de vraag of de EU een Russisch-talige nieuwszender moet oprichten om Russische propaganda te counteren. Letland en Litouwen voelen zich kwetsbaar vanwege de Russische propaganda -die geen verlengde van de politiek is maar een integraal onderdeel ervan- en pleiten ervoor. In Rusland worden kritische nieuwzenders in snel tempo afgesloten, ze wijken in een andere vorm uit naar internet zoals Newsweek opsomt. De Russische onderminister van Buitenlandse Zaken Aleksei Meshkov vindt oprichting van een Russisch-talige zender door de EU een slecht idee omdat het in strijd zou zijn met de vrijheid van meningsuiting, aldus het Russische persbureau TASS.

Meshkov heeft gelijk. Propaganda vertekent de werkelijkheid voor politieke doeleinden. Rusland lanceert in hoog tempo onder ter beschikking stelling van honderden miljoenen dollars nieuwszenders zoals RT en Sputnik die specifiek op Europese landen zijn gericht en in diverse Europese talen uitzenden. Ze zijn in strijd met de vrijheid van meningsuiting. Goed dat een Russische bewindsman dat nu eens in het openbaar zegt.

Waarheid over Russia Today dringt steeds meer door. Buigt het bij?

Een item van bijna 3 jaar geleden van het door Qatar gefinancierde Al Jazeera over de door het Kremlin gefinancierde Russische nieuwszender Russia Today, RT. Conclusie is dat RT op alles en iedereen kritiek heeft, maar niet op Rusland. En dat is hoogst merkwaardig voor een zender die Russia Today of RT heet.

Na de Oekraïens-Russische oorlog is het er volgens John O’Sullivan van het conservatieve Danube Institute  niet beter op geworden: ‘RT’s reporting and commentary on the Ukrainian crisis, which depicted the Kiev government as bloodthirsty neo-fascists intent on ethnic cleansing etc. — while depicting actual bloodthirsty neo-fascists (and Russian soldiers) in eastern Ukraine as peace-minded democrats.’ RT is journalistiek onaanvaardbaar eenzijdig. Da’s politiek beleid en meer dan ‘normale’ vooringenomenheid of kortzichtigheid.

O’Sullivan geeft vandaag in The Spectator zijn visie op RT en concludeert dat in het Westen de twijfel over het journalistieke gehalte ervan steeds meer toeneemt, de zender zich met deze niet-journalistieke houding buiten het debat plaatst en journalistieke waakhonden het niet langer het voordeel van de twijfel geven: ‘People are beginning to agree with Remnick that the ‘Russian point of view’ is generally Putin’s point of view. Now the British regulator Ofcom has reached the same conclusion: last month it accused RT of serious breaches of due impartiality and threatened sanctions against it.’ Het valt te bezien of O’Sullivan gelijk heeft en de waarheid van RT door Westerse nieuwsconsumenten doorzien wordt als niet-onpartijdig en selectief.

Als de leiding van RT verstandig is -en daartoe van het Kremlin de ruimte krijgt- dan verlegt het de koers en probeert de eigen geloofwaardigheid te redden door de ergste manipulatie en onwaarheid achterweg te laten om zo aanvaardbaar te kunnen blijven voor een Westers publiek. Dat weliswaar goedgelovig is, maar niet gek.

(Op 18 februari 2013 schreef ik over Russia Today:
Ontluisterend is dat voor de consument die maatschappijkritisch nieuws zoekt RT onmisbaar is omdat het goede journalistiek biedt die geen enkele westerse nieuwszender toont. Voor een totaalbeeld is RT, of PressTV of Al Jazeera, daarom een aanvullende bron. Maar selectief en eenzijdig. Zoals westerse media dat ook zijn.

Uiteraard is RT een marginale zender. En hoewel onmisbaar voor een totaalplaatje is het afhankelijk van een beperkt aantal informanten. Elke keer Julian Assange, Steve Rambam, John Kiriakou of de advocaat van Bradley Manning wordt ook voorspelbaar. Maar dat doet niks af aan het feit dat deze opinieleiders onverkort hun mening mogen geven op RT, wat het (geo)politieke doel ook is. Terwijl ze door de gevestigde westerse media zo goed als geboycot worden. Het bestaan van RT bevestigt het falen van westerse media. Ook een waarheid.)

Nalyvaychenko (SBU) zegt dat separatisten niet de MH17, maar de Russische Aeroflot AFL2074 wilden neerschieten

Betogen worden geconstrueerd om te bewijzen wie in Oost-Oekraïne de MH17 neerhaalden met een BUK-raketsysteem. Tot nu toe heeft in de westerse media het idee de overhand dat de separatisten per ongeluk de MH17 uit de lucht schoten. Dit ondersteunde het opleggen van sancties aan Rusland dat het BUK-systeem geleverd zou hebben. P. Martin probeert op ukraineatwar.blogspot.nl tot een dwingende bewijsvoering dat de Russen het deden. Deze poging bevat te veel aannames en witte plekken om aannemelijk te zijn. Wel is in zijn betoog zinvol hoe het gebruik van Russische satellietgegevens de separatisten zouden hebben ondersteund.

Van een ander kaliber is de beschuldiging van de chef van de Oekraïense geheime dienst SBU Valentyn Nalyvaichenko. Kiyv Post doet verslag. Hij blijft bij de theorie dat de separatisten het vliegtuig neerschoten. Het was niet hun opzet om de MH17 neer te schieten, maar wel de Russische Aeroflot Vlucht AFL2074 die van Moskou naar Larnaca op Cyprus vloog. Op de fatale dag vlogen beide toestellen in elkaars buurt. De opzet was om het Russische toestel neer te laten storten in gebied dat door het Oekraïense leger gecontroleerd werd. Dat gaf Rusland de kans om Oekraïne te beschuldigen en een voorwendsel voor een grootschalige invasie in Oekraïne. Los van het verkeerde toestel ging een en ander mis toen de separatisten vanuit het verkeerde, niet Westelijk gelegen Pervomayske opereerden. Zo stortte het toestel in verkeerd gebied neer.

De Oekraïense inlichtingendienst zegt in een bericht dat er informatie is dat de Russen op 18 juli van plan waren Oekraïne binnen te vallen. Het was in de Russische media in de dagen daarvoor voorbereid dat het Oekraïense leger met artillerie Russisch grondgebied beschoot. Ook een voorwendsel voor een invasie.

Of het bericht van Nalyvaichenko klopt zal de komende dagen duidelijker worden. Opvallend is dat de chef van de SBU zo’n theorie naar buiten brengt op het moment dat er weer sprake is van een Russische invasie. Nu onder het mom van vredestroepen die met tanks en pantserwapens de mensenrechten brengen. Het valt niet te verwachten dat hij een onsamenhangend en slecht onderbouwd verhaal presenteert dat op hem, de SBU en de Oekraïense regering kan terugslaan. Over het Rusland van Putin doen verhalen de ronde dat in 1999 Russische flatgebouwen door de Russische geheime dienst werden opgeblazen als voorwendsel voor de invasie van Tsjetsjenie. Nalyvaichenko wijst op het cynisme van de Russische macht die over eigen lijken gaat.

Foto: Het SA-11 GADFLY BUK-systeem.

Nemtsov: Vijf feiten bewijzen dat Putin achter conflict Oekraïne zit

Update 27 februari 2015: Vanavond is in Moskou de Russische politicus Boris Nemtsov vermoord. Naar verluidt omgebracht met vier schoten. Hij was nog een van de weinige politici die het durfde opnemen tegen president Putin. Nemtsov meende dat Putin het morele noch het politieke recht had om Rusland te besturen. Over twee dagen zou hij een protest aanvoeren tegen de oorlog in Oekraïne. Rusland gaat door een duistere periode waarvan het de vraag is waar dat eindigt. Een andere opposant Garry Kasparov is Rusland ontvlucht.

Als hervormingsgezinde en liberale politicus heeft Boris Nemtsov het moeilijk in Rusland. De oppositie wordt nauwelijks tot het politieke bestel toegelaten dat zo goed als gelijkgeschakeld is door de macht in het Kremlin. Nemtsov waarschuwde in een artikel uit 2004 al voor het gevaar van het ‘Putinisme’. In het verlengde daarvan produceert Nemtsov met Leonid Martynyuk nu ‘Putin de oorloghitser’ met ‘vijf feiten die bewijzen dat president Putin achter het conflict in Oekraine zit’: 1) Putin bevordert haat tegenover Oekraine; 2) Russische wervingsbureau’s werven militanten (=separatisten); 3) de leiders van de militanten hebben de Russische nationaliteit; 4) De Tsjetsjeense president Ramzan Kadyrov stuurt zijn ‘gangsters’ naar Oekraïne; 5) Rusland voorziet de militanten van wapens. Zie hier voor Engelse vertaling. (Klik transcript aan). Oordeel zelf. 

Dmitry Tymchuk ziet een militaire coup tegen Putin. Oorlogsmist?

In de oorlog valt moeilijk uit te maken wat waar is. Het is de Oorlogsmist die in het Duits Kriegsnebel heet en in het Engels Fog of War. Informatie kent een mate van onzekerheid en onvolledigheid. Militairen verbergen per definitie feiten en verschaffen degenen die feiten kunnen achterhalen -zoals journalisten- mondjesmaat toegang. Zoals nu de onduidelijkheid over de rampplek van de MH17 in Oost-Oekraïne. In Nederland en de internationale diplomatie nog steeds bovenaan de agenda, op de plek van het theater -die afgesloten biotoop van een militaire handeling- allang weer ondergeschikt gemaakt aan de oorlog ter plekke. De omsingeling van Donetsk. Als er dagelijks tientallen doden vallen, dan dringt dat vanzelf eerdere doden naar de achtergrond.

Dmitry Tymchuk is een militair analist die vanuit pro-Oekraïens perspectief verslag doet. In februari 2014 zette hij het ‘Center of Military and Political Research’ in Kiev op om naar hij zegt de Russische propaganda te counteren. Elke dag geeft-ie een verslag met slechte en goede ontwikkelingen. Ook in Engelse vertaling. Zijn taalgebruik -Putin is per definitie een ‘thug’ (gangster)- en de motivatie van de strijd tekenen zijn kleuring. Maar hij laakte in de eerste fase van het conflict ook het gebrek aan professionaliteit van het Oekraïense leger. Tymchuk is doorgaans goed geïnformeerd, geeft dus weliswaar kleuring, maar gaat wel altijd uit van de feiten.

Meestal is z’n dagverslag te lezen zonder verrassing. De verovering van dorp A, de aanvoer van een nieuwe colonne wapens uit Rusland richting Donetsk, de dood van 20 bewoners in een huizenblok van stad C of een uitspraak van generaal B in het Kremlin of de Russische artillerie die voor de zoveelste dag vanuit Rusland Oekraïense troepen beschiet zijn wetenswaardigheden die iets abstracts hebben. De gegevens kloppen, maar zijn tegelijk ver weg in dat afgesloten militaire theater waar het lijkt alsof er een oorlogspel wordt gespeeld.

In het dagverslag van 30 juli is iets te lezen dat opvalt door de kracht van de suggestie en de dwarsverbinding tussen militairen en politici. Het roept de vraag op hoe echt een blik achter de schermen is. Vallen de glimp door het sleutelgat en een diepere waarheid samen? Of lopen ze uit de pas? Die onzekerheid maakt dit bericht fascinerend. Betovert het door onthulling of verhulling? Hoe dan ook oorlogsmist. Zo functioneel als de pest.

‘The Kremlin ordered to stop the supply of weapons to terrorists in eastern Ukraine. This was stated by a Russian State Duma parliamentarian, Ilya Ponomarev, who, by the way, is the only one [official] in Russian Parliament that voted against the annexation of Crimea by Russia.

The message is reassuring, but then Ponomarev made a trailblazing clarification, saying that “there are plenty of militaries in Russia, who feel compelled to help the “rebels,” that they can continue to supply them [terrorists] with weapons” even after Putin’s ban.

It is impossible to believe what Shoigu and his accomplices may disobey the godfather of all Russia. Although we do observe the following interesting picture. We have all the evidence that Russia is supplying weapons to terrorists and that it intensively shells the Ukrainian territory. But Moscow denies [doing this]. Taking into account Ponomarev’s statement, the conclusion suggests that this is all possible only if the Russian army… is not subordinate to the President and the Defense Minister.

Simply put, we are dealing with a military coup that is being extensively concealed by the Kremlin. The Russian army is waging war with Ukraine and supplies weapons to someone [terrorists], the FSB and the GRU conduct operations on the territory of Ukraine, and Moscow has no clue about this.’

Foto: Nieuw Oekraïens landschap, voorjaar en zomer 2014.

Oekraïne: Informatie-oorlog als massavernietiging. Welk antwoord?

‘De kracht van de informatie-oorlog is zodanig dat we het bijna op een fysiek niveau voelen. Het veranderde een aantal massamedia in een massavernietigingswapen’, aldus de Oekraïense Kateryna Kotenko in een in het Engels vertaald artikel voor Euromaidanpress over de propaganda in de Russische-Oekraïense oorlog. Zij constateert dat de oorlog op verschillende fronten en niveau’s wordt uitgevochten: militair, diplomatiek en op internet. Allen onder de noemer van informatie en psychologische oorlogsvoering.

Kateryna Kotenko merkt op dat informatie-oorlog als verschijnsel niet nieuw is, maar dat het een nieuwe dimensie heeft gekregen: ‘We hebben te maken met een nieuwe informatieve matrix, die niet alleen een hatelijk wereldbeeld produceert, maar een nieuwe werkelijkheid creëert.’ Ze geeft als voorbeeld dat het binnen een half jaar ‘de basis van het bewustzijn‘ van de Russen en een deel van de Oekraïense bevolking veranderde. ‘Het is moeilijk voor te stellen, maar tussen twee derde en drie vierde van de Russen steunt de agressie en oorlog tegen Oekraïne, de moord op Oekraïners en de inlijving van Oekraïens grondgebied.’

Deze informatie-oorlog kan een land dwingen om deze nieuwe vorm van massavernietiging door propaganda te stoppen door het sluiten van buitenlandse TV-kanalen die onderdeel uitmaken van deze informatie-oorlog. Dit is een lastige afweging omdat democratische principes als vrijheid van meningsuiting en persvrijheid ermee -tijdelijk- opzij moeten worden gezet.  Het pleidooi van Kotenko verdedigt het besluit van de Oekraïense overheid om de Russische propaganda de voet dwars te zetten. Vooral in die regio’s waar de bevolking ervoor ontvankelijk is, zoals de Donbass in Oost-Oekraïne. Ze noemt het zelfs informatie genocide.

Kotenko schetst de valkuil van tegenpropaganda. Daarmee verliest ook het land dat de agressor met gelijke munt probeert terug te betalen. Het antwoord moet verder gaan dan actie-reactie dat een neerwaartse spiraal ook voor de beantwoorder betekent. Doel moeten democratie en open samenleving zijn. Kotenko geeft echter geen antwoord op de vraag hoe in de huidige oorlogssituatie objectieve journalistiek en op feiten gebaseerde berichtgeving zijn in te passen in dat antwoord. Oorlog laat die luxe niet toe. Het gaat om overleven in het nu.

Foto: ‘Een man op een scooter rijdt langs een billboard dat mensen aanspoort om komende zondag te stemmen in het referendum op de Krim referendum.’ 17 maart 2014. Credits: Baz Ratner / Reuters.

Firth verlaat RT vanwege propaganda. Waarom nu pas?

Londen correspondent Sara Firth verlaat RT na vijf jaar. Omdat RT volgens haar niet naar de waarheid zoekt, maar voor het Kremlin werkt. His Master’s Voice. RT is bevooroordeeld en houdt altijd Rusland uit de wind. Volgens Sara Firth is regel 1 van RT Oekraïne de schuld te geven, of eventueel iets anders, maar nooit Rusland. Propaganda dus. Voor een kritische nieuwsconsument is het geen nieuws dat RT geen journalistiek, maar propaganda bedrijft. Zoals trouwens CNN in bepaalde gevallen propaganda voor het Witte Huis bedrijft. Je vraagt je alleen af waarom het vijf jaar moet duren voordat een journalist als Sara Firth tot inzicht komt. Eerder nam Liz Wahl ontslag bij RT America vanwege de Russische inval op de Krim. Ze wilde niet langer deel uitmaken van ‘een omroep die de acties van Putin witwast’. Zie ook hier over propaganda en mediakunde.