Wapenstilstand in Oekraïne is oorlog. Maar oorlog is niet-oorlog

De zogenaamde wapenstilstand in Oekraïne zou voor Nederlandse begrippen oorlog zijn. Terwijl oorlog voor Nederlandse begrippen een vredesmissie is. Nederland ontkent de oorlog. Da’s best verstandig van Nederland omdat het oorlogen altijd verliest. In elk geval sinds prins Maurits. In zo’n geval kun je beter ontkennen dat ze bestaan. Oorlog wordt in Nederland omgeleid richting woordenstrijd. Daarin zijn Nederlanders beter dan in het voeren van oorlog. Nederland is een domineesland, zo muntte Menno ter Braak die term in 1931. Oorlog is in Nederland dus bovenal een vredesmissie of niet-oorlog. Afgelopen maand stierven er in de zogenaamde wapenstilstand meer Oekraïense militairen dan Nederland sinds 1951 in vredesmissies heeft verloren.

Wat zijn de verwachtingen van een zogenaamde wapenstilstand die geen wapenstilstand is? De verwachting is dat de wapenstilstand weer echt oorlog wordt. Behalve Oekraïne komt geen enkel land die erkenning goed uit. Daarom duiken politici van alle landen op de oorlog tegen ISIS omdat het een goede oorlog is met duidelijke helden en schurken. Zo menen ze. Ze overtreffen elkaar in verontwaardiging. Hun uitgesproken zorgen over ISIS zijn de compensatie voor het in de steek laten van Oekraïne. Ondanks de garanties van het Boedapester Memorandum uit 1994 met de handtekening van de VS en het Verenigd Koninkrijk dat Oekraïne soevereiniteit en onafhankelijkheid garandeert en vrijwaart voor intimidatie met geweld of economische druk. Als de tuinman vluchten westerse leiders voor de dood die ze in Isfahan treffen. Karakterloosheid is hun klasse.

Er is zoveel meer te zeggen. De claim van Rusland op de Krim valt historisch niet hard te maken. De Tataarse activiste Fauziya Bayramova krijgt een jaar cel omdat ze zich uitspreekt voor rechten van moslims en Tataren. Rusland heeft meer kernkoppen dan de VS. Separatisten bestrijden vooral elkaar in facties die onderhorig zijn aan krijgsheren die in Somalië of Afghanistan niet zouden misstaan. Aanwezigheid van Russische militairen op Oekraïens grondgebied is verder onderbouwd door het Russische tijdschrift RBC. Het Russische leger voert versterkingen Oekraïne in voor de volgende stap in de vernietiging van dat land. En de VS en Europa? Ach, daarover is al zoveel gezegd. Ze voeren oorlog waar ze geen oorlog moeten voeren, en voeren geen oorlog waar ze wel oorlog zouden moeten voeren. Of vredesmissie of niet-oorlog. Wat het etiket ook is. Nogal weeïg.

Foto: Otto Dix, Der Krieg, 1929-1932.  Middendeel uit het Dresden Triptiek. Collectie: Staatlichen Kunstsammlungen Dresden.

Afstand houden tot onwaarheid. Een luxe product

Een conflict dat overgaat in een gewapend conflict -dus oorlog- is nog tot daar aan toe. Het schijnt af en toe nodig te zijn om de overbevolking tegen te gaan. De duizenden of miljoenen doden en gewonden horen bij het spel. Evenals de verwoeste steden en de gebroken levens van degenen die het na kunnen vertellen. Jawel, het is uiterst cynisch om het zo op te schrijven, en dat gaat ook eerder met aarzeling dan genoegen, maar de wetmatigheid van de geschiedenis is nu eenmaal regeneratie. Het gewapend conflict als stamcel van het leven.

Vernietiging en vernieuwing zijn van een andere orde dan het verkrachten van de waarheid. Menselijk is dat onbeduidender, maar in filosofische zin telt het zwaarder. Reken maar na, zonder een samenhangend systeem van overtuigingen verliest iedereen het geloof in het leven. En verliest herleving een bodem om op te groeien.

Zelfs rustige mensen schieten in vuur en vlam als ze een vijand zien die onrecht doet. Vaak omdat anderen vertellen dat dat nou de tegenpartij is. Die anders kijkt. Anders ruikt. Anders praat. In iets anders gelooft. Of iets dierbaars af wil pakken. Een stuk land. Een oliebron. Of het ergste van allemaal: de eer van een natie.

Adverteren voor oorlog is dus kwalijker dan de oorlog zelf. Om de waarheid meer dan een begrip te laten zijn wordt het aangevuld met prediken over gelijk of recht dat om te overtuigen leugens en verzinsels van stal haalt. Als nooit meer in te tomen paarden. Onwaarheid is voorgeschreven voor de oorlog. Meermaals daags.

Buiten de oorlogszone gaat het leven verder in z’n gewone gang. Bij tijd en wijle klinkt er een echo van het strijdtoneel. Een vreemde generaal vertoont beelden. Leiders van strijdende partijen roepen op tot steun. Of begrip. Of hulp. Of welwillendheid. Krijgszuchtig opspelende afdelingen communicatie tonen verschrikkingen, overwinningen en vooral de verderfelijkheid van de tegenstander. Hij is anders, want afwijkender, zwakker of schuldiger. Het zal wel. Het voordeel van buiten de oorlog blijven is niet zozeer niet vernietigd worden, maar afstand te kunnen houden tot de onwaarheid. Niet verplicht te hoeven kiezen voor het een of het ander.

Foto 1: Kobayashi Kiyochika, Een regenachtige dag te Kudan.

Foto 2: Ogle Winston Link, Sometimes the Electricity Fails. Vesuvius, Virginia, 1955-1960.

Campagne probeert van ‘jihad’ een positief woord te maken

Er is in de VS een woordenstrijd ontstaan over het begrip ‘jihad‘. Dit naar aanleiding van een campagne op bussen door CAIR, de Council on American-Islamic Relations. Het probeert het begrip ‘jihad‘ te ‘rebranden’ van een negatief in een positief begrip. Betekent het een heilige oorlog of gewoon een strijd? Bijvoorbeeld om fit te blijven of vriendschap te sluiten. Het is een strijd om het zich toeëigenen van islamitische begrippen.

Kan de marketing van een ‘produkt’ slagen dat voor een meerderheid het tegendeel betekent van wat de campagne suggereert? Aangejaagd door fundamentalistische moslims die met veel media-aandacht voor de heilige oorlog gaan. CAIR voert een lastige strijd over de beeldvorming in de islam. Niet in het minst omdat het geen invloed heeft op het negatieve nieuws uit islamlanden dat het goede nieuws overvleugelt. Zoals de greep naar de macht van de islamisten in Egypte en de strijd op leven en dood tussen soennieten en sjiieten. Wellicht kan het werken om de verdraagzaamheid tussen bevolkingsgroepen in de VS te vergroten, maar succesvolle ‘rebranding’ van begrippen als jihad of islam? Is het produkt ‘islam’ wel betrouwbaar genoeg?

Foto: Campagne van CAIR presenteert jihad als een strijd om fitness