Wordt onderzoek doden Maidan vertraagd door geheime dienst?

Het gematigd-rechtse Daily Beast weet het zeker. Het zegt er fotografisch bewijs voor te hebben dat de 53 doden die op en rond het Onafhankelijkheidsplein in Kiev op 20 februari vielen zijn vermoord door scherpschutters van het door de Russen getrainde Alfa Team dat in dienst van toenmalig president Viktor Janoekovitsj opereerde. Een reeks foto’s geeft de voorbereidingen weer van het Alfa Team. Uiteindelijk werkte de moordpartij als een boemerang. Demonstranten boden verzet en de volgende dag vluchtte Janoekovitsj.

In een toelichtend artikel beredeneert Jamie Dettmer waarom een onderzoek tot nu toe niet tot resultaten heeft geleid. Olga Bogomolets vindt dat de foto’s een uniek inzicht geven in wat er op 20 februari gebeurde. Ze staat als arts, mensenrechtenactivist en promotor van de Oekraïense cultuur aan de kant van de EU-gezinden. In een schimmige episode werd ze door de Estse minister Urmas Paet opgevoerd als getuige. Maar de minister had het verkeerd begrepen en trok later in een verklaring z’n conclusies in. Ze beargumenteert dat de foto’s twijfel zaaien over het officiële onderzoek dat door de overgangsregering werd ingesteld.

Aannemelijk waarom het onderzoek niet tot conclusies leidt is het feit dat het onderzoek gezamenlijk wordt uitgevoerd door het nieuwe hoofd van de SBU, Valentin Nalyvaisjenko en het kantoor van de procureur-generaal. De betrokkenheid van de SBU in een onderzoek waarbij het zelf betrokken zou kunnen zijn tekent de verhoudingen binnen Oekraïne. De macht van de nog steeds op Rusland georiënteerde geheime dienst SBU zou te groot zijn om nu met onthullingen naar buiten te komen. Het valt niet te controleren. Verwarrend is trouwens dat Dettmer praat over de AK-47, maar niet over de SV 98 als moordwapen.

(Ik zou iedereen die hierop wil reageren willen verzoeken om op zoek te gaan naar de grijstinten. Overduidelijk is dat alle partijen aan propaganda doen. Da’s voldoende gesignaleerd. Waarbij de fouten van de een de fouten van de ander niet schoonwast. Ook dat weten we. Vraag is hoe we door die propaganda heenkijkend toch tot waarheidsvinding kunnen komen. Of tot een argumentatie van wat aannemelijk is.)

Foto’s: ‘Exclusieve foto’s‘ van het Alfa Team op 20 februari 2014 in Kiev.

Onderzoek gevraagd naar doden op Euromaidan in Kiev

Het is begrijpelijk dat de nieuwe regering in Kiev met een interventie van Russische militairen op de Krim en oplopende spanningen wel wat anders aan het hoofd heeft dan een onderzoek in te stellen naar de omstreeks 104 doden die afgelopen maanden op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev vielen tijdens de protesten tegen het bewind van toenmalig president Janoekovitsj. Waaronder 16 leden van de veiligheidstroepen. Dit als gevolg van zijn late weigering om een associatieovereenkomst met de EU te tekenen. Onderzoeken geven een gemengd beeld voor de steun ervan in het land, maar de tendens is duidelijk een meerderheid die voor is.

Er is nader onderzoek nodig naar de omstandigheden waaronder de doden vielen om onduidelijkheid weg te nemen. En een nieuwe start te maken. Beschuldigingen klinken over en weer. Niet ondenkbaar is dat de doden door toedoen van beide kanten zijn gevallen. Dus gedeelde schuld. Aan de ene kant de Militia van Janoekovitsj die door minister van Binnenlandse Zaken Vitaliy Zakharchenko op 20 februari strijdbaar werd aangevoerd en aan de andere kant de rechts-nationalisten van de Rechtse Sektor en Svoboda van de oppositie. Mogelijk is de positie van de voorlopige regering intern nog te zwak om met zo’n onderzoek de rechterflank te trotseren.

Er is in de publiciteit ruis die tot complottheorieën leidt. Zoals het bericht over het gesprek van de Estse minister van Buitenlandse zaken Urmas Paet en EU-buitenlandvertegenwoordiger Catherine Ashton dat zou wijzen naar moord door de oppositie. Paet zou beweerd hebben dat er een patroon herkenbaar was in de moorden. Maar arts Olga Bogomolets die veel slachtoffers van de scherpschutters behandelde en Paet informeerde ontkent tegen hem gezegd te hebben dat er eenduidigheid was in de moorden en de schutters.

Zelfs als minister Paet gelijk heeft weet hij nog niet met zekerheid van welke kant de kogel kwam. Dat kan hij zonder onderzoek ter plekke niet weten. Het kan van de oppositie, Janoekovitsj of Rusland zijn. Of zelfs een andere partij. In een persverklaring van het Estse ministerie van Buitenlandse Zaken van 5 maart wordt ontkend dat minister Paet naar de oppositie als hoofdschuldige heeft verwezen in z’n gesprek met Ashton: ‘We reject the claim that Paet was giving an assessment of the opposition’s involvement in the violence.‘

Oekraïne staat op de rand van een burgeroorlog

De uit de Donetsk afkomstige Oekraïense minister van Binnenlandse Zaken Vitaliy Zakharchenko en hoofd van de Militia oogt vandaag martialer dan gisteren. Toen had-ie een pak met stropdas aan. Beelden zeggen alles. Tientallen of honderden doden vallen er in Oekraïne. De minister kondigt aan dat er wapens zullen worden gebruikt voor aanvallen op politieagenten of leden van hun gezin, aanvallen op beschermde objecten, konvooien, residentiële gebieden, ruimtes van de staat, openbare bedrijven, instellingen en organisaties. Kortom, op alles. Als voorbereiding van ingrijpen projecteert de minister de schuld op de ander.

Minister Zakharchenko ziet de aanvallen van extremisten als agressie. Wat het uiteraard is. Zoals de aanvallen van de ordediensten op de demonstranten ook agressie is. De tragiek is dat een democratische oplossing niet meer mogelijk lijkt. Zeker niet zonder druk van de EU en de VS die Rusland voor het blok zetten. Die op haar beurt Oekraïne beweegt te bewegen. Maar deze redding van buitenaf is onwaarschijnlijk. Met een zwakke EU en een agressief Rusland. De confrontatie is geen wedstrijd waar men uit kan wandelen. Beide partijen vinden dat hun toekomst en leven op het spel staan. Alles of niets. De nomenklatoera telt daarnaast haar geld.

Scenario’s vliegen door de media. Russen willen het land destabiliseren om het in te pikken en zouden provocaties voorbereiden. Die beginnen in de tweede stad van het land Charkov dat vlakbij de Russische grens ligt. Of het land zou uiteen  kunnen vallen in West en Oost. Volgens de oude Oostenrijks-Hongaarse of Poolse grens toen het huidige West-Oekraïne onderdeel van Midden-Europa was. Dus in een Europees en Russisch deel. Wat zeker niet wil zeggen dat alle scheidslijnen volgens een Oost-West verschil lopen. Zo zoeken zakenmensen in het oostelijk deel ook rechtszekerheid en continuïteit. Het wordt alleen nog maar erger.

Foto: Europa voor de Eerste Wereldoorlog (1914). In: Westermann, Grosser Atlas zur Weltgeschichte.