Motie ‘Behoud Rotter­damse signatuur Wereld­museum’ wordt niet uitgevoerd en Rotterdamse politiek onderneemt geen stappen om dat te veranderen

Schermafbeelding van deel vacature ‘Nationaal Museum van Wereldculturen: Stagiair(e)‘op Culturele Vacatures, 24 mei 2023.

Een vacature voor een stagiair(e) bij het NMVW (Nationaal Museum voor Wereldculturen) in de vestiging Museum Volkenkunde Leiden doet opvallende uitspraken die iets laten doorschemeren over de bedoelingen van het NMVW. Namelijk de integratie van het Wereldmuseum in het NMVW. In de vacature wordt gesproken over ‘onze 4 musea‘ die sterker in de markt moeten worden gezet.

Op die integratie, synchronisatie of gelijkschakeling duidt ook een persbericht van maart 2023 van het NMVW waarin het zegt de naam Wereldmuseum voor de vier musea te gaan gebruiken. Hoe kan dat als het Wereldmuseum geen fusiepartner, maar een zelfstandig Rotterdams museum met eigen identiteit is? Hoe kan het dat het NMVW een naam leent van een museum dat geen fusiepartner is?

Een verklaring is dat het Wereldmuseum geen fusiepartner van het NMVW is en het personeel daarom niet in de ondernemingsraad van het NMVW is vertegenwoordigd. Evenmin heeft het Wereldmuseum een PVT (personeelsvertegenwoordiging) waarin het personeel zich kan uitspreken of in overleg kan gaan met de directie van het NMVW. Evenmin heeft het Wereldmuseum een directeur of locatiehoofd die de belangen van het Wereldmuseum binnen het NMVW behartigt.

Dat houdt in dat het Wereldmuseum én het personeel binnen het NMVW niet vertegenwoordigd zijn. Het Wereldmuseum functioneert in een niemandsland zonder rechten. Niets of niemand kan binnen het NMVW het belang van het Wereldmuseum verdedigen.

Het klopt dat er tussen het NMVW en het Wereldmuseum sinds mei 2017 officieel samenwerking bestaat. Maar niet meer dan dat. In het persbericht ‘Toekomst voor het Wereldmuseum Rotterdam; door unieke samenwerking met het Nationaal Museum van Wereldculturen‘ uit najaar 2016 met de handtekeningen van de toenmalige directeur van het NMVW Stijn Schoonderwoerd en de toenmalige interim-directeur van het Wereldmuseum Jan Willem Sieburgh staat dat beschreven:

Schermafbeelding van deel gezamenlijk persbericht van Wereldmuseum en de drie musea van het NMVW in najaar 2016.

Voor de duidelijkheid NMVW en Wereldmuseum zeggen in een persbericht uit najaar 2016 over de samenwerking vanaf 1 mei 2017: ‘Het Wereldmuseum blijft een zelfstandig Rotterdams museum, maar gaat zeer nauw samenwerken met het NMVW (…). Door deze samenwerking kan het Wereldmuseum, met behoud van eigen identiteit, gebruik maken van de expertise en het netwerk van het Nationaal Museum van Wereldculturen.

De begrippen waar het om draait zijn: ‘een zelfstandig Rotterdams museum‘ en ‘behoud van eigen identiteit‘. Dat is in 2016 door de toenmalige directie van het NMVW toegezegd. Maar de praktijk is dat sinds de tentoonstelling POWERMASK! (2017-18) het Wereldmuseum geen unieke tentoonstellingen meer mag produceren van het NMVW. Dat verbiedt de directie van het NMVW. Door het NMVW worden afspraken over de zelfstandigheid en identiteit van het Wereldmuseum niet nagekomen.

Dat het Wereldmuseum van het NMVW niet zelfstandig mag en kan opereren blijkt ook uit de tekst van de vacature: ‘NMVW en WMR hebben eenzelfde directie, managementteam en Raad van Toezicht en ook andere werkzaamheden en diensten worden centraal voor alle musea uitgevoerd.’

In een met steun van PvdD, SP, GroenLinks, Nida, PvdA en D66 aangenomen motie uit november 2016 van de Partij voor de Dieren werd de zelfstandige Rotterdamse signatuur van het Wereldmuseum officieel vastgelegd: ‘een Rotterdams karakter behouden blijft en het WM, binnen de samenwerking, de mogelijkheid behoudt om unieke tentoonstellingen te blijven produceren‘. Die motie is bindend voor de Rotterdamse politiek:

Schermafbeelding van een door de PvdD ingediende en aangenomen motie ‘Behoud Rotter­damse signatuur Wereld­museum‘ in de Rotterdamse gemeenteraad, 24 november 2016.

Het is niet voor het eerst dat in de publieke opinie wordt geconstateerd dat het Wereldmuseum geen zelfstandig Rotterdams museum met een eigen identiteit is dat geen eigen unieke tentoonstellingen meer mag produceren. Maar de Rotterdamse politiek gaat niet in overleg met de directie van het NMVW over de vraag waarom de inhoud van de motie ‘Behoud Rotter­damse signatuur Wereld­museum‘ uit november 2016 niet wordt uitgevoerd. Men zou verwachten dat de Rotterdamse politiek de zelfstandigheid van het Rotterdamse Wereldmuseum behartigt. Dat is niet zo.

Dat is opvallend omdat Rotterdam het NMVW jaarlijks 5 miljoen euro betaalt en daarmee een politiek drukmiddel heeft om het NMVW in beweging te brengen. Waarom de Rotterdamse politiek in deze zaak niet handelt is lastig te begrijpen. Denkbaar is dat in raad en gemeentebestuur een stilzwijgende afspraak bestaat die luidt dat de zaak bevroren moet worden omdat het Wereldmuseum jaarlijks niet meer dan 5 miljoen euro mag kosten.

Maar dan neemt de Rotterdamse raad zichzelf niet serieus en handelt het bestuurlijk onzorgvuldig omdat het weet en gewaarschuwd is door derden dat de motie ‘Behoud Rotter­damse signatuur Wereld­museum‘ niet wordt uitgevoerd. Als de raad niet meer staat voor deze motie, dan staat het evenmin nog voor zichzelf als bestuurlijk zorgvuldig.

Koningsdag 2023 in Rotterdam. Monarchistische overmoed of overrompeling?

Tweet van Het Woonprotest, 24 april 2023.

Begint op koningsdag de revolutie in Rotterdam? Waarschijnlijk niet, maar als de revolutie ergens begint, dan is het in Rotterdam. De meest revolutionaire stad van het land.

Het getuigt van overmoed van de monarchisten om in 2023 koningsdag in Rotterdam te vieren. Waarom daar? Uit jaarlijkse opinieonderzoeken van Ipsos in opdracht van de NOS blijkt dat de populariteit van koning Willem-Alexander van jaar tot jaar daalt.

Zijn rapportcijfer is 6,5 en nog slechts 46% heeft veel vertrouwen in hem als staatshoofd. Het gebrek aan vertrouwen in hem neemt weliswaar toe, maar nog steeds spreekt 46% sterk vertrouwen in hem uit tegen 18% geen of weinig vertrouwen. Dat laatste cijfer van 18% ontbrekend vertrouwen begint geleidelijk te duiden op een tweedeling in de samenleving.

Die dalende trend valt te verklaren uit het feit dat koning Willem-Alexander aantoonbaar niet enthousiast is over Nederland. Op hun beurt kunnen Nederlanders dan niet enthousiast over hem zijn. Dat inzicht sijpelt steeds meer door in de publieke opinie en vertaalt zich in de opinieonderzoeken.

Als men stelt dat Nederland recht heeft op een staatshoofd dat volledig gaat voor de functie en er zin en interesse in heeft om die functie te vervullen, dan is Willem-Alexander een mismatch. Als staatshoofd is hij niet de optimale keuze. Republikeinen betogen dat de kans op een mismatch kleiner is als er uit alle Nederlanders op democratische wijze een president gekozen wordt die er wel zin in heeft.

Schermafbeelding van deel artikel ‘Zwart dragen als tegendemonstratie Koningsdag: ‘Een viering van de kloof tussen arm en rijk’ van Open Rotterdam, 24 april 2023.

Diverse groepen Rotterdammers roepen op om uit protest op koningsdag zwart te dragen. Dat kan opgevat worden als tegenhanger van het monarchistische wit. De tegenstand tegen de monarchie is gefragmenteerd, hoewel er voor het eerst sinds jaren een professioneel opererende Republikeinse lobbygroep is die de oppositie tegen de monarchie kan bundelen: De Republikein. Of het ontstaan van een alternatief voor de monarchie de cijfers beïnvloedt is niet onderzocht.

Oud-directeur Ex reageert in open brief op berichtgeving verbouwing Boijmans

Asbestsanering Museum Boijmans van Beuningen op site van het museum, 2022.

Marieke van der Lippe plaatste vandaag op Facebook een open brief van Sjarel Ex. Hij vetrok als directeur in september 2022, wordt aangesproken op de stagnerende verbouwing en kan zich moeilijk verdedigen. Ex gaat in op de contacten met de gemeente Rotterdam en zoekt een verklaring voor de gebrekkige voortgang van de verbouwing.

In een conclusie zegt Ex: ‘Je zou je bijna gaan afvragen, na de uitverkoop van het Wereldmuseum, de sluiting van het Historisch Museum, en deze janboel in het door de gemeente geleide project Boijmans Van Beuningen, wil de gemeente Rotterdam eigenlijk wel musea in de stad?’

Open brief Sjarel Ex:

Beste Marieke,

Ik ben weliswaar weg uit het Boijmans en schrijf je dit briefje dus geheel op eigen titel, maar heb vanaf 2004 met de gemeente gesproken over het gebouw, over de gebreken ervan en het achterstallig onderhoud.

1. Het museum heeft vanaf 2004/2005 regelmatig bouwkundig onderzoek laten doen naar de staat van het gebouw en de externe depots van het museum. We hebben ze geteld tot 2018 stuurde het museum zo’n 250 brieven aan de huisbaas/gemeente over de zorgwekkende toestand van het gebouw. We lieten vele onafhankelijke rapporten opmaken en spanden tenslotte zelfs een kort geding aan tegen de dienst Stadsontwikkeling.

2. Saillante tussenstand, in 2010 werd berekend dat het volledige herstel inclusief asbestsanering van het gehele gebouw 60 miljoen kostte en 3-5 jaar sluiting zou vergen.

3. Het museum heeft de gemeente/huisbaas gevraagd om het gebouw te herstellen en een betere logistiek te bezorgen. Het college van B&W vond dat niet ambitieus genoeg, dat was een ‘Maas tunnel scenario’. Oftewel je krijg terug wat je had en dat vond men geen vooruitgang.

4. B&W wilden een ambitieuzer plan. Het museum koos voor renovatie van de gebouwen, een verbetering van de transportfaciliteit en een nieuwe vleugel. Kosten 150 miljoen. Stadsontwikkeling zette alvast het onderhoud van het bestaande gebouw stop waardoor het snel achteruit ging.

5. Tot december 2018, toen de gemeenteraad met 37 stemmen vóór met de renovatie en vernieuwing instemde, bleef het onduidelijk hoe verder. De gemeente maakte die maand pardoes bekend dat de sluiting geen 3-5 jaar maar 7 jaar zou duren en dat het geen 150 maar 223 miljoen ging kosten.

6. In 2018 gaf stadsontwikkeling ruiterlijk toe dat ze het onderhoud van het museum had verzaakt.

7. Bij de toekenning door de gemeenteraad deelde burgemeester Aboutaleb ons mee dat het weliswaar een mooi besluit was maar dat de uitvoering van de renovatie en vernieuwing zou worden ‘gefaseerd’. Dat wilde zeggen uitgesteld. En dat is nog steeds zo.

8. In 2019 ontplofte een van de energie-verdeel-centrales in de kelder van Boijmans, met een kabelbrand tot gevolg. Er raakte niemand gewond, we waren er op tijd bij. De brandweer onderzocht de situatie en verklaarde dat ze in het geval van een eventuele brand, het gebouw inclusief de ondergrondse depots ‘gecontroleerd’ zou laten uitbranden. Nathouden dus, zodat het asbest niet kon uitwaaieren over de stad. Op onze vraag wat er dan met de kunstcollectie zou gebeuren was het antwoord van de brandweer: dat interesseert ons niet, wij redden alleen de mensen, en nee, u mag er in zo’n geval ook niet meer in. De collectie zou dus worden opgegeven en verloren gaan.

9. Het museum zag zich daarop genoopt te ontruimen en te sluiten. Dat was half 2019. De verzameling is in vijf externe depots ondergebracht. Er is aan de gemeente gevraagd om het gebouw te splitsen waardoor bijvoorbeeld de Bodon nog voor exposities gebruikt kon worden, dat werd geweigerd. Er is gepleit voor een tijdelijk paviljoen, dat werd geweigerd. Er is geprobeerd de lege V&D op Zuid te huren of kopen. Het was bijna rond, dankzij veel particuliere giften. De gemeente/B&W deed niks en weigerde om mee te doen bij het laatste stukje.

10. In 2019 kwam d’66 alsnog tot de conclusie dat die toegekende 223 miljoen wat veel was en het bedrag voor de verbouwing werd weer met tientallen miljoenen verlaagd naar 169 miljoen.

11. De gemeente en de gemeentelijke diensten eisten als eigenaars de rol van opdrachtgever en bouwdirectie op. Omdat het een groot project is kreeg de gemeenteraad met alle 45 leden een regelmatige rapportage en werd zo opdrachtgever en het museum werd daarmee speelbal van de politiek. Er werkten intussen tientallen ambtenaren aan het ontwerp en de randvoorwaarden. Op initiatief van stadsontwikkeling en de leefbaren-fractie werd het museum in februari 2021 verboden nog contact met de architect te hebben.

12. By the way…Het Depot is intussen gebouwd door een stichting waarin mecenas, gemeente en museum overleg voerden en besluiten namen. Het museum als schrijver van het programma van eisen, en gebruiker, had voortdurend rechtstreeks contact met de architect en de andere ontwerpers. Dat werkte wel.

13. Het ‘ambitieus’ plan leek kansrijk te worden omdat een van de buren aan de Westersingel een groot terrein ter beschikking wilde stellen voor een nieuwe vleugel. Deze derde partij wachtte bijna drie jaar op verdere ontwikkelingen, en deed tenslotte een mooi erfpacht aanbod. De gemeente blies de onderhandeling op, terwijl er nog maar een miniem financieel verschil te overbruggen was..

14. De wereld veranderde tijdens Corona en ook daarna. De gemeente stelde uit en stelde uit en inmiddels is het vastgestelde bedrag zelfs niet meer genoeg voor een eenvoudige renovatie.

15. De stand nu: er is geen vastgesteld ontwerp, de ambtenaren zijn het onderling niet eens. De welstandscommissie en het museum zijn niet blij met het schetsontwerp. Het museum is uit het ontwerpproces geweerd. De grootste overschrijding zit in de kosten van de gemeentelijke diensten Stadsontwikkeling en Onderwijs/Cultuur die zelf (uurtje/factuurtje) op het project hebben gedeclareerd.

16. In april 2023 maakt de gemeente bekend dat er weer wat jaartjes bij gaan komen en dat het project tot nader order is uitgesteld…

Geen fraaie synopsis….

Je zou je bijna gaan afvragen, na de uitverkoop van het Wereldmuseum de sluiting van het Historisch Museum,en deze janboel in het door de gemeente geleide project Boijmans Van Beuningen, wil de gemeente Rotterdam eigenlijk wel musea in de stad?

Hartelijke groet en succes

Sjarel

NB: Voor verder lezen over dit onderwerp zie:

https://georgeknightlang.wordpress.com/2020/11/26/de-schaduwmacht-van-de-rotterdamse-kunstpolitiek-beschadigt-bewust-de-kunstsector-en-de-kunstprofessionals/

https://georgeknightlang.wordpress.com/2022/02/13/het-wereldmuseum-heeft-geen-rotterdams-karakter-geen-rotterdams-profiel-en-geen-eigen-identiteit-dat-is-strijd-met-de-afspraken-de-rotterdamse-politiek-ziet-het-maar-handelt-niet/

NMvW zoekt vlucht vooruit met toe-eigening van naam ‘Wereldmuseum’ en ontmoediging van de broeders van het Afrika Museum

Persfoto naamsverandering van het NMvW op perspresentatie op 28 maart 2023. Foto: Rick Mandoemg

Het Nationaal Museum van Wereldculturen (NMvW), ofwel de museumkoepel zoals het zichzelf noemt, laat zien hoe men eenheid suggereert in een samenwerkingsverband dat die eenheid niet heeft. Op 28 maart 2023 heeft het in een bijeenkomst en persbericht aangekondigd dat het na de zomer van 2023 samengaat onder één noemer, namelijk die van Wereldmuseum.

Dat is minder vanzelfsprekend en betamelijk dan het lijkt. Want hiermee eigent de NMvW zich de naam of het merk van het Wereldmuseum toe. Kan dat zomaar?

Het NMvW is sinds 2014 een fusie van drie musea. Te weten het Tropenmuseum Amsterdam, Museum Volkenkunde Leiden en het Afrika Museum Berg en Dal. Het Wereldmuseum Rotterdam is nooit als partner tot de fusie toegetreden, maar werkt wel samen met de drie fusiepartners van het NMvW.

Het behoud van de Rotterdamse signatuur was voor de Rotterdamse gemeenteraad een voorwaarde voor instemming met de samenwerking met het NMvW en de jaarlijkse subsidie van € 5 miljoen. In een persbericht uit 2016 beloofde het NMvW dat het Wereldmuseum ‘een zelfstandig Rotterdams museum‘ zou blijven.

Door de jaren heen is dat profiel steeds fletser en minder Rotterdams geworden. De zelfstandigheid werd uitgekleed. De gelijkschakeling van en de goocheltruc met de naam Wereldmuseum lijkt een volgende stap in de integratie van het Wereldmuseum in het NMvW. Dat is een eenwording die niet zo genoemd mag worden, maar indirect toch wel zo wordt genoemd. Vraag is hoe de Rotterdamse gemeenteraad over deze integratie denkt die onomwonden in tegenspraak is met de afspraken uit 2016.

Het kiezen van de naam Wereldmuseum brengt het huidige Wereldmuseum Rotterdam dat als enige van de vier over de eigen naam gaat kosmetisch dichter bij het fusieverband NMvW. Het fusieverband eigent zich de naam toe waar het geen eigenaar van is. Hoe dat zit volgens de verhoudingen binnen het samenwerkingsverband en het merkenrecht is een kluif voor juristen.

Het fusieverband is overigens niet stabiel. Het Afrika Museum heeft in maart 2022 in een persbericht aangekondigd dat het wegens onvrede met het beleid van het management van de NMvW per 1 januari 2025 uit het fusieverband stapt. Daarna heeft het NMvW dat recht heeft op een deel van de collectie van het Afrika Museum aangekondigd in de buurt van Nijmegen een nieuw Afrika Museum op te starten dat concurreert met het Afrika Museum van de broeders van de Congregatie van de Heilige Geest.

Over de toekomstige naam van het Afrika Museum van het NMvW bestaat onzekerheid. Het NMvW presenteert het nu als ‘Wereldmuseum Berg en Dal’, maar uit een artikel in de Gelderlander blijkt dat een journalist blijkbaar heeft begrepen dat de nieuwe naam ‘Wereldmuseum bij Nijmegen’ wordt. Journalist Herman Wissink is er zeker van: ‘De toevoeging Berg en Dal wordt niet gebruikt.’ Maar dat is in strijd met de perspresentatie van het NMvW op 28 maart 2023 waar de toevoeging ‘Berg en Dal‘ wel degelijk wordt gebruikt.  

Wat Wissink zegt is logisch omdat vanaf 2025 het contract van het NMvW met het Afrika Museum door de Congregatie is opgezegd en het onwaarschijnlijk is dat het Afrika Museum van het NMvW ook in Berg en Dal zal worden gevestigd. Mogelijk verandert het NMvW de naam van deze vestiging na de zomer als de nieuwe naamgeving en huisstijl worden geïntroduceerd. En het NMvW een nieuwe locatie voor haar Afrika Museum heeft gevonden.

Er is nog geen zekerheid over de vraag wie de overheidssubsidie van het Afrika Museum mee mag nemen. Maar gezien de goede verhoudingen van het NMvW met het ministerie van OCW en het zo goed als negeren van de broeders van de Congregatie die een plek aan tafel bij dat ministerie geweigerd wordt gaat dat deel van de subsidie die het NMvW nu voor het Afrika Museum vangt zeer waarschijnlijk naar het NMvW.

Het oprichten van dat nieuwe museum door het NMvW lijkt een tweeledig doel te hebben. Het onderbrengen van dat deel van de collectie van het huidige Afrika Museum dat toevalt aan het NMvW en een claim op dat deel van de overheidssubsidie dat nu geoormerkt is voor het huidige Afrika Museum (stand 2016: € 1.590.000).

Een en ander betekent dat de museumkoepel NMvW op dit moment jaarlijks zo’n € 6.6 miljoen overheidssubsidie ontvangt voor het Wereldmuseum én het Afrika Museum. In de basisinfrastructuur 2017-2020 ontving het NMvW jaarlijks € 10.144.545. Met de Rotterdamse subsidie voor het Wereldmuseum telt dat op tot een subsidiebedrag van € 15.144.545 per jaar. Ter vergelijking, het Rijksmuseum ontvangt jaarlijks € 6.518.198 overheidssubsidie (stand: 2020).

De naam ‘Wereldmuseum Berg en Dal’ die het NMvW gisteren presenteerde kan ook nog anders opgevat worden. Het laat weten dat een organisatie niet investeert in een naam die na zo’n 15 maanden weer verdwijnt. Daarom kan de toevoeging ‘Berg en Dal‘ opgevat worden als intimidatie van de broeders die het signaal geeft dat het de Congregatie financieel en politiek nooit zal lukken om vanaf 2025 een zelfstandig Afrika Museum van de grond te tillen en te exploiteren.

De naamgeving ‘Wereldmuseum‘ van het NMvW trekt het Rotterdamse Wereldmuseum dichter tegen de borst en geeft door de toevoeging ‘Berg en Dal‘ aan de huidige locatie van het Afrika Museum het signaal af dat het huidige Afrika Museum plus collectie plus gebouwen met actieve tegenwerking door het ministerie van OCW van de Congregatie alsnog toevalt aan het NMvW.

De aanmatigende houding van het management van het NMvW is vooralsnog kosmetisch, een sprong in de leegte, die op termijn echter succesvol kan uitpakken als betrokkenen als de Rotterdamse politiek en de Congregatie van de Heilige Geest dit laten passeren of wegens gebrek aan middelen of interesse niet weten te verhinderen.

Nederland kent traditie van dijkdoorbraken, overstromingen en watersnoden

Overstromingen, dijkdoorbraken: Watersnood 1916. Kinderen bij het water en op een loopbrug bij de Varkenoordseweg in Rotterdam. Nederland, 1916. Collectie: Het Leven/ Spaarnestad Photo.

Deze week wordt de watersnoodramp van 1953 herdacht. Het is 70 jaar geleden. Er kwamen toen in Nederland meer dan 1800 mensen om het leven in Zuid-West Nederland. Media besteden er ruimschoots aandacht aan. Terloops komt ook het verschil tussen de huidige en toenmalige samenleving boven water.

Wat buiten beeld blijft is dat Nederland als waterland een regelmaat van dijkdoorbraken, overstromingen en watersnoden kent. In de recente geschiedenis overkwam Nederland dat in 1855, 1916 en 1926. Dat zijn geen incidenten.

Met de reactie erop om het land met barrières, dammen, verhoogde dijken, natuurlijke constructies en hoogwaardige technische ingrepen veiliger te maken is Nederland wereldberoemd geworden. De kennis over waterbeheersing is een Nederlands exportproduct.

Een andere wetmatigheid van watersnoden en dijkdoorbraken zijn burgeracties om slachtoffers te helpen via regionale of landelijke inzamelingen. Dat gaat dan telkens onder het motto ‘Dijken dicht, beurzen open‘. Nederlanders zetten hun beste beentje voor om elkaar te helpen bij het natuurgeweld. Het stijgende water is een geduchte en vertrouwde vijand van mythische proporties.

Door de opwarming van aarde en de niet verminderende uitstoot van broeikasgassen blijft de waterspiegel stijgen. Dat is een paradigmaverschuiving die leidt tot een dramatisch ander beeld van de werkelijkheid. De inschatting van deskundigen is dat er in de nabije toekomst meer op het spel komt te staan.

Hoe gaat dat eindigen? Komen we buiten de veiligheidsmarge van de Nederlandse waterwerken? Wat betekent dat voor de veiligheid?

Er is continu werk aan de winkel om Nederland tegen het water te beschermen. Wetenschappers en toegepaste wetenschappers beseffen dat. Wie weet moeten straks lager gelegen gedeelten opgeofferd worden om de rest van het land te redden. Dan zijn collectes voor de slachtoffers water naar de zee dragen.

Maken Laan van Magisch Realisme en Laan van Avant-Garde in Rotterdam hun naam waar?

Bericht op Funda.

In Rotterdam, Nesselande is een Laan van Magisch Realisme. Maar foto’s ervan laten zien dat er weinig sprake is van magisch realisme in de Laan van Magisch Realisme. Wat is er toverachtig aan deze laan? Het gaat eerder om de werkelijkheid zonder toverkracht, zonder bovennatuurlijkheid.

De Laan van Magisch Realisme in Nesselande toont niet paranormaal, maar normaal. Gewoontjes.

Daar is niks mis mee. Zo zijn veel Nederlandse straten. Het roept wel een vraag op over de naamgeving. Waarom krijgt een straat, laan of plein de naam die het krijgt? De nabijgelegen Mart Stamhof, Leo Gestelstraat of Maurice de Vlaminckstraat hebben namen waaraan we gewend zijn. Maar de Laan van Magisch Realisme wekt verwachtingen waar het niet aan kan voldoen. Waarom dan een laan zo’n naam gegeven? Er is ook een Laan van Avant-Garde in Rotterdam. Je verzint het niet:

Mao van deel van Nesselande, Rotterdam.

OCW wil geen aandacht voor eigen rol bij Afrika Museum en NMVW

Schermafbeelding van deel vacature ‘Online Marketeer‘ van het NMVW op Jobs by Workable. Geplaatst op 1 april 2022.

I. Wat het belang van publiciteit en marketing is voor het NMVW (Nationaal Museum van Wereldculturen) valt uit een vacature voor een ‘Online Marketeer’ af te lezen.

In de vacature zegt het NMVW over zichzelf: ‘Momenteel zijn wij van de sector Publiek & Partners sterk aan het groeien binnen het team Digitale Communicatie & Online en zijn wij eraan toe om een nieuwe stap te zetten. Ben jij de nieuwe allround Online Marketeer die de handen uit de mouwen steekt om onze tentoonstellingen, evenementen en digitale content via onze verschillende online kanalen bekend te maken onder onze doelgroepen?‘.

Opvallend is de opmerking over ‘de emailmarketing van de vier musea‘. Tot nu toe deed het NMVW het in de publiciteit voorkomen dat het Wereldmuseum theoretisch een autonome rol had. Dat was in lijn met een motie van de Rotterdamse raad die voor samenwerking van het Wereldmuseum met het NMVW als voorwaarde een Rotterdamse signatuur van het Wereldmuseum eiste. Dat was gekoppeld aan de financiering. In 2016 beloofde het NMVW in een persbericht dat het Wereldmuseum ‘een zelfstandig Rotterdams museum‘ zou blijven. Hetzelfde geldt voor het Afrika Museum dat evenmin een eigen signatuur wordt gegund door het management van het NMVW. Maar dat was wel toegezegd.

II. De schijn van autonomie wordt door het NMVW in de vacature losgelaten en komt naar buiten. Dat is in strijd met genoemde Rotterdamse motie. De vacature benadrukt het belang van de centrale sturing vanuit het NMVW. Dat is er een teken van dat het management van het NMVW de autonomie van de vier musea niet belangrijk acht.

Dat raakt behalve aan de ondergeschikte rol van het Wereldmuseum ook aan die van het Afrika Museum. Verschil is dat het Wereldmuseum geen officiële fusiepartner is en het Afrika Museum wel. De vacature ondersteunt indirect de kritiek van de paters en broeders van de Congregatie dat het Afrika Museum binnen de koepel van het NMVW geen eigen rol kan spelen. In dit verband is het ook belangrijk om te vermelden dat de vier musea geen eigen directeur of locatiehoofd hebben die genoemde autonomie kan waarborgen.

Die autonomie bestaat alleen in een papieren werkelijkheid die het NMVW met actieve medewerking van de Directie Erfgoed en Kunsten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in stand houdt. Het NMVW en OCW zijn mentaal verstrengeld.

III. In een commentaar van 13 februari 2022 formuleerde ik de bezwaren tegen het NMVW als volgt: ‘1) een inhoudelijke koers die bestaat uit weinig aandacht voor kunstobjecten en dominantie van ‘een maatschappelijke programmering‘; 2) populisme in de marketing en de programmering; 3) aanhaken bij politiek activisme om identiteit leidend te laten zijn in de marketing en programmering en 4) een achtergestelde positie en een flets profiel van het Wereldmuseum in de koepel het Nationaal Museum van Wereldculturen (NMvW).‘ Wat geldt voor het Wereldmuseum geldt ook voor het Afrika Museum.  

Het NMVW gebruikt in de eigen publiciteit en in interviews met de managers altijd mooie woorden waarvan het weet dat die politiek goed liggen bij ministerie, politiek en media en waarvan het ook weet dat ze abstract en niet toetsbaar zijn. Kortom, vrijblijvend.

Daar komt het NMVW nu al jaren mee weg. Critici binnen de organisatie worden gemaand om te zwijgen of worden eruit gewerkt. De doofpot blijft gesloten. Het gevaar voor het management van het NMVW is dat het overmoedig wordt. Daar lijkt deze vacature een teken van te zijn. Zijdelings.

IV. Media prikken niet door het laagje vernis van politiek correcte linksigheid met praatjes over wereldburgerschap en dekolonisatie van het NMVW én de verstrengeling van OCW en NMVW waarin de instandhouding van de jaarlijkse overheidssubsidie van meer dan 10 miljoen euro centraal staat én het gebrek aan museaal professionalisme van het NMVW.

Media gaan tot nu toe niet op zoek naar de werkelijke gang van zaken bij het NMVW. Media laten zich met een kluitje in het riet sturen.

V. Het Afrika Museum plukt daar nu de wrange vruchten van. Dat gaat zelfs zover dat de Directie Erfgoed en Kunsten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap het Afrika Museum uitsluit van een open gesprek over subsidie en meent dat het het belang van het NMVW moet dienen, terwijl het notabene claimt dat het onpartijdig is. Wat de adviserende rol van de Raad voor Cultuur dan nog kan zijn is onduidelijk.

De komedie die het directoraat van OCW in dit dossier speelt is grotesk. Het wil de eigen rol uit de publiciteit houden. Die is sturend is en gaat verder dan het scheppen van voorwaarden voor musea uit de museumsector. Vandaar dit commentaar dat opteert voor transparantie over het NMVW en de rol van OCW in deze kwestie.

Vooruit Nederlandse media, laat je niet om de tuin leiden door het NMVW en de Directie Erfgoed en Kunsten van het Ministerie van OCW en ga uit op onderzoek. Vooruit woordvoerders cultuur in de Tweede Kamer, duik in dit dossier en stel vragen aan de bewindslieden van OCW.

Dockers willen vracht die verbonden is met Russische Federatie niet afhandelen. Ook via staking?

Tweet van FNV Havens met reactie.

De schending van de mensenrechten en het binnendringen met bruut geweld van de ongenode en onwelkome gast de Russische Federatie in Oekraïne vraagt om een reactie. Het is een asynchrone strijd die op verschillende plaatsen plaatsvindt. Hoe dan ook moet de Russische economie geraakt worden. Zeker zolang het Westen zich niet actief in de strijd in Oekraïne mengt. Europa moet geen Russisch gas en olie meer afnemen omdat dat Poetins oorlogskas spekt en de oorlog gaande houdt.

Havenwerkers hebben een machtig wapen: de staking. Ze kunnen dat nu inzetten tegen schepen en vliegtuigen die op enigerlei wijze met de Russische Federatie zijn verbonden. Het is onvoldoende om alleen Russische schepen en vliegtuigen te boycotten, want Russische lading kan door vervoerders uit andere landen verscheept worden.

De vakbond moet het initiatief nemen en zich niet afhankelijk maken van de Havenbedrijven. Want die gaan zolang mogelijk door om zaken met de Russische Federatie te blijven doen. Ze hebben economische belangen die strijdig zijn met het economisch isoleren van de Russische Federatie. Uit een artikel in de PZC blijkt hoe defensief de werkgevers denken en hoe ze acties proberen te vertragen. Daar moeten de vakbonden niet in meegaan.

Vakbondsleider Niek Stam van FNV Havens vraagt zich het volgende af: ‘Nederland is ooit ook bevrijd door andere landen die daarvoor financiële offers hebben moeten brengen. En wat gaan we doen als Rusland ook andere landen aanvalt en bezet? En als Poetin de gasprijs verhoogt om zijn oorlog te bekostigen? Waartoe zijn wij dan wel bereid?‘

Stam vindt dat alles besmet moet worden verklaard wat Russisch is. Het verdient de voorkeur dat de regeringen van Westerse landen daar gezamenlijk een standpunt over innemen en verdergaande maatregelen treffen om de nu nog bestaande loopholes af te sluiten. Maar zolang het nog niet zover is, kan voorlopig het wapen van de wilde staking druk zetten op de Westerse overheden én op Russische bedrijven en regering.

Affiche van film Stachka /Стачка (Staking) van Sergei Eisenstein (1925).

In het VK weigerden volgens een bericht in The Guardian vandaag havenwerkers om de Boris Vilkitskiy met Russisch LNG te lossen. Ze waren kwaad vanwege een regeringsmaatregel die alleen keek naar de registratie van het schip en niet naar de herkomst van de lading. Ze verklaarden zich solidair met Oekraïense havenwerkers. Deze maas in de maatregel probeerden ze met een wilde staking te dichten. Met succes. Of het schip naar een andere Europese haven is gevaren om gelost te worden blijkt niet uit het bericht.

Schermafbeelding van deel artikel ‘Tanker of Russian gas diverted after Kent dockers refuse to unload it‘ in The Guardian, 3 maart 2022.

Late kritiek in Rotterdam op Gergiev Festival

Raadsvragen ‘Afstand nemen of einde Gergiev Festival‘ van Ruud van der Velden van de PvdD Rotterdam, 25 februari 2022.

Eindelijk wordt Rotterdam wakker. Het Rotterdams Philharmonisch Orkest en het Gergiev Festival hebben kritiek op dirigent Valery Gergiev die wegens zijn pro-Kremlin houding en vriendschap met president Poetin door de Russische inval in Oekraïne aan de verkeerde kant van de geschiedenis is beland. Ze vragen Gergiev om afstand van de invasie te nemen. Dat past in het patroon van een kunst- en sportboycot die nu Russische instellingen treft. 

De late kritiek in Rotterdam op Gergiev die in feite zelfkritiek is over een mislukte relatie komt zeker zes jaar te laat. In die stad waar zo hard gewerkt wordt kan nu eindelijk de rekening opgemaakt worden. Het is berekening om afstand te nemen van iemand die bij wijze van spreken op de grond ligt en het niet durven handelen toen hij als publiekstrekker op de bok stond.

Gergiev is passé, zoals Poetin een internationale paria is, en pas nu wordt Rotterdam wakker. Maar Gergiev was al die tijd al een smerige meeloper van het Poetin-regime. Dat wist het Rotterdamse establishment al jaren, maar het deed net alsof het dat niet wist. Het Rotterdamse establishment liet zich jarenlang van haar smoezelige kant zien. 

In het commentaar ‘Valery Gergiev is een propagandist voor het Kremlin. Maar wordt verafgood in Rotterdam. Tijd voor bewustwording. En protest‘ van mei 2016 schreef ik: ‘

Schermafbeelding van deel commentaar ‘Valery Gergiev is een propagandist voor het Kremlin. Maar wordt verafgood in Rotterdam. Tijd voor bewustwording. En protest‘ van 20 mei 2016.

In het commentaar ‘Gergiev Festival is klassieke porno voor bedrijfsleven, overheid en politiek van Rotterdam‘ van augustus 2020 scheef ik:

Schermafbeelding van deel commentaar ‘Gergiev Festival is klassieke porno voor bedrijfsleven, overheid en politiek van Rotterdam‘ van 13 september 2017.

Het Westen heeft sinds de invasie van 2008 in Georgië verkeerd gereageerd op Poetin en zijn zakenvrienden en meelopers. Het is daarom medeplichtig en heeft zelfs actief geholpen Poetins machtspositie op te bouwen. Het is daarom medeverantwoordelijk voor wat er nu in Oekraïne gebeurd. Anders was het nooit zover gekomen. Want Poetin heeft door de miljarden die hij met de verkoop van olie en gas in Europa verdiende zijn krijgsmacht kunnen moderniseren.

Dus al sinds 2008 was de ware aard van het leiderschap in het Kremlin voor iedereen duidelijk. Maar het Westen en met name Duitsland en Nederland deden alsof hun neus bloedde. Ook Nederland wilde een graantje meepikken als rotonde van het Russische gas en kneep daarom een oogje dicht. Ook na het neerschieten van de MH17 in 2014 bleven de economische banden van Nederland met de Russische Federatie intact.

Rotterdam als centrum van de Nederlandse economie negeerde alle politieke signalen over Poetin. Dat doet denken aan de positie van de Rotterdamse havenbaronnen die vanaf 1870 op het Duitse Ruhrgebied was gericht en nog tot in de Tweede Wereldoorlog een oogje dichtknepen voor het Duitse bombardement op hun eigen stad vanwege hun eigen in Duitsland verankerde belangen. Cynischer is niet mogelijk. Die grondhouding van opportunisme van het Rotterdamse establishment dat weliswaar internationaler is dan in 1870, 1914 of 1941 viel de laatste jaren te herkennen in de houding tegenover Poetin en Gergiev.

Het Gergiev Festival kreeg in het laatste Cultuuradviesplan toch al kritiek omdat het geen inbedding in de stad had en nu eindelijk durft de politiek zich uit te spreken. Raadslid Ruud van der Velden van de PvdD is de uitzondering, zoals ook weer uit bovenstaande raadsvragen van 25 februari 2022 blijkt. Hij maakte zich er de afgelopen jaren als enige lokale politicus sterk voor om het Gergiev Festival in het openbaar ter discussie te stellen. De rest inclusief burgemeester Aboutaleb en gemeentebestuur keken lafhartig weg. Nu het tij gekeerd is springen lokale bestuurders op de wagen om aan te haken bij de kritiek op Poetin, volgens een bericht van RTV Rijnmond. 

Dat zijn de helden die zwegen toen het erop aankwam en zich nu opstellen als verzetsstrijders na de oorlog die zich met terugwerkende kracht beroepen op hun moedige daden die ze in werkelijkheid nooit verrichtten. Ze brengen in praktijk waar het in deze hele kwestie van een controversieel en obsceen Gergiev Festival jarenlang aan schortte: het menselijk tekort. Ofwel, ontbrekende persoonlijke moed van mensen in het Rotterdamse bedrijfsleven, politiek en de kunstsector. 

Gergiev is een smerige meeloper van Poetin en Rotterdam werd een smerige meeloper van Gergiev. Rotterdam had het niet door. Er was de schok van een invasie van Oekraïne van een ontketende Poetin voor nodig om het Rotterdamse establishment in de spiegel te laten kijken. Het mag over zichzelf oordelen.

Zie voor verdere commentaren over het Gergiev Festival in Rotterdam:

• Rotterdam: Partij voor de Dieren stelt raadsvragen over Gergiev Festival (2016)
• Gemeentebestuur Rotterdam neemt in antwoorden op raadsvragen geen verantwoordelijkheid voor het Gergiev Festival (2016)
• Gergiev Festival verdient geen steun met Rotterdams subsidiegeld om artistieke, maatschappelijke en politieke redenen (2020)

Het Wereldmuseum heeft geen Rotterdams karakter, geen Rotterdams profiel en geen eigen identiteit. Dat is in strijd met de afspraken. De Rotterdamse politiek ziet het, maar handelt niet

In het Wereldmuseum te Rotterdam is tot en met 27 maart 2022 de tentoonstelling ‘What a Genderful World’ te zien. Uit een toelichting blijkt dat de tentoonstellingsmakers als hoger doel zien ‘dat mensen zelf bepalen wie ze zijn’. Dat staat haaks op het idee dat de mens een sociaal wezen is dat door de omgeving wordt gevormd. Het Wereldmuseum heeft de laatste twee weken tot nu toe op haar YouTube-kanaal zes video’s van 1 minuut met ‘Jamaal’ geplaatst die op straat mensen interviewt (Voxpop) over identiteit en gender.

In de tentoonstelling en de video’s met ‘Jamaal’ komen op z’n best allerlei misverstanden en op z’n slechtst bewust gemaakte foute keuzes samen. Ze komen op het volgende neer: 1) een inhoudelijke koers die bestaat uit weinig aandacht voor kunstobjecten en dominantie van ‘een maatschappelijke programmering‘; 2) populisme in de marketing en de programmering; 3) aanhaken bij politiek activisme om identiteit leidend te laten zijn in de marketing en programmering en 4) een achtergestelde positie en een flets profiel van het Wereldmuseum in de koepel het Nationaal Museum van Wereldculturen (NMvW). In 2016 beloofde het NMVW in een persbericht dat het Wereldmuseum ‘een zelfstandig Rotterdams museum‘ zou blijven.

Het onderliggende, niet opgeloste probleem dat zich manifesteert in het huidige populisme van het NMvW is een brutale ontkenning van het niet uitvoeren van de in november 2016 in de Rotterdamse gemeenteraad aangenomen motie ‘Behoud Rotterdamse signatuur Wereldmuseum’ van de Partij voor de Dieren. Hiermee heeft de raad zich gecommitteerd aan ‘een Rotterdams karakter’ en ‘Het Rotterdamse profiel van het Wereldmuseum als onderdeel van de samenwerkende musea’.

Het Wereldmuseum lijkt de laatste jaren in een niemandsland beland te zijn tussen gelatenheid van de Rotterdamse raad die beseft dat de motie over de Rotterdamse signatuur niet wordt uitgevoerd, maar daar geen gevolgen aan verbindt, en een management van het NMvW dat het als haar opdracht ziet om ‘maatschappelijke’ verhalen te vertellen over wereldburgerschap, kolonialisme en identiteit. Deze abstractie die vervliegt in vaagheid en schimmigheid staat haaks op het vertellen van het concrete Rotterdamse verhaal. Essentieel is dat de door het NMvW aan het Wereldmuseum gegeven afspraak nageleefd wordt en de Rotterdamse politiek dat controleert. Maar dat gebeurt niet.

De ontwikkelingen richting populisme en abstractie van het NMvW verhouden zich slecht tot de motie over het Rotterdams karakter en het Rotterdamse profiel van het Wereldmuseum en het persbericht van het NMvW dat stelt dat het Wereldmuseum ‘een zelfstandig Rotterdams museum’ blijft.

Het is populisme van het management van het NMvW om kunstobjecten ten koste van een politiek doel in de mal van een ‘maatschappelijk’ verhaal te willen dwingen. Kunst laat zich daar per definitie niet toe dwingen. Zoals er geen katholiek voetbal bestaat, is er evenmin sprake van zwarte kunst of gender kunst. Wel van goede en slechte of relevante en niet-relevante kunst.

Het wordt er ronduit beschamend op als in genoemde video’s met ‘Jamaal’ het debat over identiteit het volledig overneemt. Er is geen enkele verwijzing naar de tentoonstelling ‘What a Genderful World‘. Laat staan naar Rotterdam. ‘Jamaal’ krijgt van het management van het NMvW alle ruimte om de boel op te leuken met deze als cabaretesk bedoelde video’s die niet oppervlakkiger en vluchtiger hadden kunnen zijn. Dat dit gebeurt valt deze ingehuurde acteur niet te verwijten, maar wel het management van het NMvW dat het communicatie- en tentoonstellingsbeleid formuleert.

Het NMvW negeert niet alleen de Rotterdamse signatuur van het Wereldmuseum, maar stuurt het in de marketing en programmering ook nog eens richting simplisme, populisme en politiek activisme. Dat is een serieus museum onwaardig. De eenduidigheid van het multiculturalisme strandt in koekoek éénzang waar steeds opnieuw hetzelfde voorgeprogrammeerde verhaal wordt verteld en interne pluriformiteit door het management niet wordt toegestaan.

Niet de identiteit van de geïnterviewden op straat of in een tentoonstelling dient ter discussie te staan, maar de identiteit van het Wereldmuseum. Want als we het dan toch over identiteit moeten hebben, dan geeft het persbericht uit 2016 de duidelijkheid die nu is vervaagd en waar geen van de betrokkenen uit 2016 zich nog sterk voor lijkt te willen maken: ‘het Wereldmuseum, met behoud van eigen identiteit‘.

Waar is de toekomst van het Wereldmuseum gebleven? Het is de hoogste tijd dat Rotterdamse raad en gemeentebestuur zich daar opnieuw helder over uitspreken. Rotterdam betaalt het NMvW jaarlijks 5 miljoen euro. Het is de vraag wat Rotterdam daar aan Rotterdams profiel voor terugkrijgt. Het antwoord is: niets.