Een duw van de trap in een Amsterdamse Airbnb. Uiting van racisme of een cultuurverschil tussen continenten over afspraken?

Een incident in een Amsterdamse Airbnb heeft veel publiciteit getrokken. De Zuid-Afrikaanse en donker gekleurde Sibahle Nkumbi werd door de partner van de verhuurster geduwd, waarna ze een trap afviel. Ze hield er meerdere kneuzingen en een hersenschudding aan over. Dit geweld is ontoelaatbaar  en had nooit mogen gebeuren. De verhuurder is er terecht voor uit Airbnb gegooid.

Er zijn twee lezingen over de oorzaak. Het slachtoffer meent dat het een uiting van racisme was. Harde aanwijzingen ervoor ontbreken. Het slachtoffer heeft er wel een vermoeden of ‘gevoel’ bij. Dader Gijs D. zei voor het incident tegen de Engelstalige gasten iets in de orde van ‘Je bent hier niet in Afrika’. Maar dat hoeft niet op etniciteit of racisme te slaan, maar kan ook op het niet nakomen van de afspraak om te vertrekken duiden. Toen het incident plaatsvond was de uitchecktijd al meer dan een uur verlopen. De gasten maakten geen haast om te vertrekken. Dat irriteerde Gijs D.

Zo ontstaat een claim op de eigen culturele kloof. Sibahle Nkumbi noemt het incident racistisch vanwege een verschil in huidskleur. Maar wie dat niet geloofwaardig of onvolledig vindt kan er een andere culturele kloof in zien. Namelijk die tussen Europa en Afrika, tussen de houding ‘afspraak is afspraak’ en ‘we zullen wel zien’. Op de Engelstalige kunstsite Hyperallergic schreef Benjamin Sutton op 12 juli een artikel dat zonder veel onderbouwing de racistische lezing volgde. Ik reageerde op die site en vat hieronder mijn reacties samen:

It is not clear it is a conflict about racism. Benjamin Sutton gives no evidence. The apartment concerned is owned by Anita de Horde who worked as a press officer in the Dutch Lower Chamber (Tweede Kamer) for The Greens (Groen Links). One of the most anti-racism parties in the Netherlands. Gijs D. who also lives in this house at the Potgieterstraat gave the unintentional push.

Checkout time had expired for more than an hour and the guests were still in no hurry to leave, Gijs D. warned the guests to leave, but nothing happened. The neighbor downstairs also knows that last week’s Airbnb guests caused a lot of noise. So it seems the guests were not that easy and willingly. They seem to have refused to comply with the rules.

It is too simple to frame this conflict as racism. Especially without evidence and with allegations of only one side. Journalism is more than this one-sided quick fix.

Gijs D. was held in custody for a night at a police station. What he did was wrong. And he knows it to be wrong and regrets it. But an ‘unintentional’ shove doesn’t determine it to be racist because of the skin of the person pushed down the stairs. Other reasons can be possible.

I read with increasing surprise the reactions that assume it is a racist incident. But that is far form sure, far from objectively established and far from logical.

I strongly believe and deduce from what happened that Gijs did not intended to push the victim. The guests were warned more than once to leave because checkout time had expired. And they knew, but were in no hurry whatsoever. That irritated Gijs. That’s why he said ‘You’re not in Africa’. Not a reference to skin or ethnic background, but to following rules and agreed agreements.

The Netherlands is a Calvinistic country were a deal is a deal. Formulating and following regulations (‘regelgeving’) is still an important part of the nature of the people. The guests were not following those rules, and even ridiculed them by not taking them seriously or rushing.

That is the cultural divide which occurred and led to the incident. It was no divide between black and white as the victim afterwards explained (partly as a distraction for her not meeting the appointment), but between a West European, protestant/Calvinistic ethos and an African attitude of laissez-faire.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Amsterdam Airbnb Host Shoves South African Filmmaker Down Staircase’ van Benjamin Sutton op Hyperallergic.

Lachen om dominees, voorgangers, predikers en evangelisten

De video’s op YouTube zijn niet bedoeld als humor, maar om mensen te sterken in het geloof. Toch is er weinig waar ik zo om moet lachen als preken van orthodox-protestante dominees, voorgangers, predikers en evangelisten. Vooral als ze de staf breken over degenen in hun gemeenschap die op het verkeerde pad zijn.

Dat komt niet voort uit leedvermaak, minachting of spot, maar uit een onoverbrugbaar cultuurverschil. Dit christelijk gedachtegoed is me niet met de paplepel ingegoten, maar opgegroeid in Zeeland is het me niet vreemd. Dat schept de juiste afstand om er de humor van in te zien. De praatjes kunnen ook iets vertederend hebben omdat de angel uit de macht van dit geloof is getrokken. Het is redden wat er te redden valt voor deze groepen. Degenen die los staan van religieuze organisaties vormen in Nederland een groeiende meerderheid.

De vorm van de praatjes is de cirkelredenering. Het staat in de bijbel en moet daarom een hogere waarheid zijn omdat het in de bijbel staat. Vervolgens kan daar minuten- of urenlang op voortgeborduurd worden. Deze video’s zijn een groeimarkt voor een krimpende doelgroep waar de makers slim gebruik van maken. Ik mag meegenieten van dit Nederlands cultureel erfgoed. De communicatie blinkt uit in het ontegensprekelijke.

Hans Dieleman is blind voor politieke en verdrachtsrechtelijke aspecten van Oekraïne

Op The Post Online (TPO) dat ooit in reactie op Joop ontstond en sinds 2012 de huidige naam heeft kan iedereen een bijdrage plaatsen. Zo’n website zonder veiligheidsnet maakt TPO onvoorspelbaar en spannend. Het is intern tamelijk pluriform en dat is in het nog steeds verzuilde Nederlandse medialandschap bijzonder. Voor dat redactiebeleid verdient TPO hulde. Een bijkomstigheid is dat bijdragen die nog het meest een karikatuur van zichzelf zijn niet uitgefilterd worden. Dat maakt het vaak hoogst vermakelijk om TPO te lezen. Ook het opinieartikel ‘Redenen om tegen het samenwerkingsverdrag met Oekraïne te zijn’ van ‘Prof. Dr. Hans Dieleman‘ valt in de categorie vermaak. Tot en met de ondertekening: ‘hoogleraar social sciences (Sustainability, Art and Transdisciplinarity) verbonden aan de Autonomous University of Mexico City.’

Hoe vermakelijk ook, het artikel smeekt om een reactie door de eenzijdigheid en het metamodernisme dat zich uit in vrijblijvendheid, het losgezongen zijn van de realiteit en een linkse hoogleraar die de ideeën van een conservatieve denker omarmt zonder dat hij de strekking daarvan volledig lijkt te beseffen. Praten over politiek zonder nog politiek te willen nadenken in het reservaat van de cultuurrelativisten. Lachen of huilen?

Enfin, hier mijn reactie:

Een eenzijdig betoog dat alles koppelt aan economische belang en cultuurverschillen, en de termen soeveriniteit en territoriale integriteit ongenoemd laat. Anders gezegd, waar blijft het streven naar eigenheid van Oekraïne in zo’n verhaal dat alles opsluit in economische belangen en cultuurverschillen?

Wat Dieleman zegt is van een verregaand fatalisme en opportunisme en voor wie verder nadenkt met verschrikkelijke gevolgen. Vervang in zijn verhaal Rusland door Duitsland, en Oekraïne door Nederland. Zouden Nederlanders het accepteren als in Duitsland beslist zou worden over de koers van ons land, inclusief de behoefte van de Nederlanders om wel of niet lid te worden van de EU of de NAVO? Ik vermoed van niet. Maar waarom zouden Oekraïners dan wel moeten accepteren dat ze van het Kremlin geen eigen beslissingen over hun buitenlandse politiek zouden mogen nemen?

De observatie van Dieleman dat president Poetin het spel niet volgens de Westerse regels zou willen spelen is te simpel gedacht. Het is een miskenning van het feit dat Poetin alle internationale regels schendt. Zoals bleek uit de wereldbrede veroordeling in maart 2014 van de onrechtmatige bezetting van de Krim door de Russische Federatie in VN-resolutie 68/262.

De EU is trouwens bij uitstek een organisatie waarbinnen verscheidenheid en diversiteit een plek kunnen vinden. Finnen zijn geen Grieken, en Ieren geen Bulgaren, maar toch proberen ze binnen de EU hun cultuurverschillen te overbruggen. Hoewel dat niet altijd lukt, maar de intentie om de verschillen te overbruggen is onlosmakelijk onderdeel van de EU.

Het grootste gemis van het betoog van Dieleman is dat hij vergeet of bewust onder het tapijt veegt dat het succes van Oekraïne een veiligheidsprobleem is. Vandaar de niet aflatende druk vanuit de EU en de VS op de Oekraïense regering om nu eindelijk eens tempo te maken met de hervormingen. Het is in het grootste belang van de EU om stabiele buitengrenzen te hebben. Daarbij hoort een zich stabiliserend Oekraïne. Een nieuwe vluchtelingenstroom uit een land met een bevolking van meer dan 40 miljoen mensen richting EU is een politiek, economisch en strategisch schrikbeeld.

Ik ben voor het associatieverdrag met Oekraïne (en trouwens tegen iets wat heel iets anders is: EU-lidmaatschap van dat land) omdat het de hervormingsgezinden in dat land de nodige logistieke, financiële, juridische en mentale steun geeft om de samenleving en overheid te hervormen. Zonder de stok achter de deur van het associatieverdrag gaat dat stukken lastiger.

Ik ben het volledig oneens met Baudet omdat hij een onderwerp aangrijpt dat hem nauwelijks interesseert -zoals hij zelf heeft toegegeven- enkel en alleen om zijn pijlen op de EU te richten. Trouwens, geen slechte zaak, want ook de EU kan wel wat hervormingen gebruiken. Maar hoe iemand als Dieleman die zich als linkser beschouwt dan Baudet uitkomt bij het steunen van Baudet die het uiteindelijk te doen is om het herstel van de natiestaat en het ontmantelen van de supra-nationale EU geeft aan hoe het links van Dieleman in verwarring is gebracht en geen antwoorden op de concrete uitdagingen die de wereld stelt heeft die verder gaan dan abstracties over culturele waarden.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Redenen om tegen het samenwerkingsverdrag met Oekraïne te zijn’ van Hans Dieleman voor ThePostOnline, 16 november 2015.

Zingen op straat en een collegezaal vol blonde studenten. Vreemd?

Dubplatform vraagt buitenlandse studenten in Utrecht welke dingen ze opvallend vinden aan Nederland. De Australische filmer en natuurbeschermer ‘Crocodile Hunter’ Steve Irwin werd in 2006 door een pijlstaartrog in de hartstreek gestoken en overleed. De twee studenten zijn er samen met Jim Beam nog erg vol van.

Welk antwoord is het meest opvallend? Zingen op straat, herhaaldelijk van de fiets vallen, een land met goed openbaar transport, een collegezaal vol blonde studenten, drinken in de middag of Bavaria bier dat niets met het Zuid-Duitse Beieren te maken heeft? De antwoorden lijken vooral voort te komen uit cultuurverschillen.

Hoe langer de buitenlandse studenten in Nederland zijn hoe meer dat verschil in perspectief zal kantelen. Hun verwondering verandert dan in gelijkenis, in harmonie met de omgeving. Heet het verschijnsel van het loslaten van de eigen verwondering en het treden in een nieuwe associatie om harmonie te bereiken nou integratie?

Fort 1881: oorlog tussen museum en commerciële partner

In Hoek van Holland wordt Museum Fort 1881 per direct gesloten voor publiek. Maar de overige niet-museale activiteiten gaan door. Fort 1881 bestaat uit twee poten: het museum en de overige activiteiten, ofwel ‘het goede adres voor bedrijfsuitjes, vergaderingen, teambuilding, feestjes, trouwen en culturele evenementen.’

Dat wringt. De commerciële partner is Jurgen Beumer die in huis werd gehaald toen er financiële problemen waren. De stichting bleef het museum en de collectie beheren. Maar nu heeft Beumer de samenwerking met de museumstichting opgezegd. De stichting zegt die opzegging aan te vechten bij de rechter.  Beumer voert cultuurverschillen aan als oorzaak voor de problemen. Hij wil op termijn het museum weer openen, maar heeft geen zeggenschap over de collectie die eigendom is van de stichting. Kortom, het is oorlog in Fort 1881.

Tekst op LinkedIn-pagina van Kwartiermaker bij Fort 1881 en Docent Bestuurskunde Overheidsmanagement bij Haagse Hogeschool Marcel Daniels: ‘Het Fort Hoek van Holland wordt in 2014 een culturele hotspot onder de naam Fort 1881 waar een modern en eigentijds museum en informatiecentrum samengaan met slapen op cultureel erfgoed, zakelijk vergaderen maar ook trouwen, private dining en evenementen. Samen met Jurgen Beumer en de Stichting Fort Hoek van Holland wordt een professionaliseringsslag gemaakt en een museale transitie voorbereid.’ Waar liep het nou mis: tussen Beumer en de stichting of tussen Daniels en de stichting?

Politie overtreedt de wet bij bemiddeling islamitisch huwelijk

Update 15 mei: Leden van verschillende partijen stellen kamervragen. Keklik Yücel  van de PvdA, Joram van Klaveren van de PVV en Malik Azmani van de VVD. Ze richten hun vragen allen aan minister Asscher van Sociale Zaken. Yücel ook aan minister Bussemaker van Onderwijs en Van Klaveren aan minister Opstelten van Veiligheid en Justitie en Plasterk van Binnenlandse Zaken. De toon van alles is kritisch en afwijzend.

Politie Amsterdam Zuid-Oost en hulpverleningscentrum Fier Fryslân uit Leeuwarden hebben zichzelf klem gezet. De Volkskrant bericht over hun bemiddeling bij de sluiting van een islamitisch huwelijk tussen minderjarigen. Een meisje met een islamitische achtergrond was uitgehuwelijkt aan een neef in Pakistan en wilde daar vanaf. Als compromis besloot de familie toe te stemmen in een religieus huwelijk zonder voorafgaand burgerlijk huwelijk met een Pakistaans-Hindostaanse jongen. In Nederland is dit strafbaar. Maar de eer voor de familie was gered. De politie presenteerde in een workshop van 11 april trots het resultaat. Nu kritiek van burgerrechtenactivisten klinkt ontkennen politie en hulpverleners. Ze waren niet ‘actief‘ betrokken.

Femmes for Freedom vindt het onbegrijpelijk dat de politie zich niet aan de wet houdt: ‘Niemand staat boven de wet en mag de rechteloosheid van vrouwen en kinderen bevorderen, ook de politie en Fier Fryslan niet. Toen Femmes for Freedom de politie en Fier Fryslan tijdens de workshop wees op het feit dat het sluiten van een religieus huwelijk zonder voorafgaand burgerlijk huwelijk strafbaar is en dat een imam daarmee in overtreding is, werd gereageerd: “Het waren minderjarigen en alleen een religieus huwelijk was mogelijk. Zo gaat het nou eenmaal in die culturen.” Femmes for Freedom vindt de gang van zaken kwalijk: ‘De politie wordt geacht conform de wet te handelen en niet mee te werken aan het sluiten van religieuze huwelijken.’

Ook PvdA-Kamerlid Yücel hekelt de rol van politie en hulpverleners: ‘Het kan niet zo zijn dat sommige meisjes in een religieus huwelijk en dus rechteloosheid terechtkomen, vanwege een compromis tussen instanties en familie.‘ Ze twitterde: ‘Niemand staat boven de #wet en niemand mag de rechteloosheid van vrouwen bevorderen!‘ Keklik Yücel gaat minister Asscher van Sociale Zaken vragen uit te zoeken hoe instanties de culturele achtergrond meewegen: ‘Waar vrouwen onderdrukt worden of met eerkwesties te maken krijgen, moet de familie niet worden ontzien, maar de dader worden aangepakt en de vrouwen worden beschermd‘.

Vanwege hun verschillende rol kan nog enig begrip op worden gebracht voor de hulpverleners van Fier Fryslân die willen verbinden en sussen. Da’s hun blinde vlek waarbij de lieve vrede boven alles gaat. Maar de politie die de wet moet toepassen past geen enkel begrip. De houding ‘Zo gaat het nou eenmaal in die culturen‘ is neerbuigend. Ten koste van de ene boven de andere burger mag het nooit kiezen voor overtreding van de wet. Dat de politie nattigheid voelt blijkt er wel uit dat het zich nu onder haar verantwoordelijk probeert uit te draaien. De minister Asscher en Opstelten dienen de politie erop te wijzen dat een glijdende schaal die buiten de wet uitkomt voor de toekomst ontoelaatbaar is. Zoals gebeurde. Cultureel relativisme is van vroeger.

Foto: Islamitisch huwelijk (niet van de genoemde minderjarigen). 

Piek in stroomverbruik Duitsland omwille van gezellige kerst

Soms zegt uitleg die het vanzelfsprekende uitlegt alles. Neem het bericht op een Duitse site dat huurders hun woning voor kerstmis mogen versieren: ‘Mieter dürfen ihre Wohnung weihnachtlich schmücken‘. Ja, nogal wiedes, waarom zouden ze dat niet mogen? Zo logisch lijkt dat dus helemaal niet in Duitsland. Het gaat blijkbaar om een cultuurverschil. Maar let op, de buren mogen niet gestoord worden. Door knipperende lampjes of zingende rendieren. Kunnen rendieren zingen? Hoe dan ook, anders moet om 10 uur ’s avonds de stekker eruit. Dan staan de rendieren, kerstmannen, sneeuwpoppen en sterren weer in het donker. Goh!

‘Würstchen und Gans treiben Bayerns Stromverbrauch auf Rekordhöhe‘. Een ander bericht vervolgt dat worstjes en gans het stroomverbruik in Beieren tot recordhoogte opvoeren. Ondanks het gebruik van energiezuinige LED-lampjes zal volgens schattingen het energieverbruik tijdens de kerstvakantie toenemen. De Duitsers verstoken 400 miljoen kilowattuur om hun huizen in de juiste sfeer te brengen. Omdat tijdens de kerstvakantie de industrie minder energie afneemt valt niet te vrezen voor een tekort. De piekbelasting valt op eerste kerstdag als het gebraad de elektrische oven inschuift. Zoals ganzen. Ook in huurhuizen. Dat mag.

Foto 1: Een huurder heeft geen toestemming van de verhuurder nodig om zijn huis voor de kerst te versieren. Credits: dpa/ Karsten Bootmann.

Foto 2: Stroomverbruik kerstmis.

Kerstboom, vakantieboom, tolerantie en het secularisme

In de VS verkondigen reclameborden van alles. Niet alleen het consumeren van goederen, maar ook het consumeren van religie. Of atheïsme. Alles is marketing. In de maand december wordt er nog een schepje bovenop gedaan. De conservatieve presentator Bill O’Reilly richt zijn pijlen op de progressieve gouverneur van Rhode Island  Lincoln Chafee die in functie deze week een kerstboom een ‘vakantieboom’ noemde. Dat kwam hem op kritiek te staan. Chafee zou kerstmis willen seculariseren. Trouwens, thuis zou-ie het gewoon nog steeds over een kerstboom hebben, maar hij redeneert dat de kerk van kerk en staat hem dat niet toestaat.

Naar mijn idee begrijpen O’Reilly noch Chafee wat secularisme is. Evenmin als de Amerikaanse Atheïsten die de mythe willen dumpen. Laat iedereen zelf beslissen. Waarom meegaan in een negatieve campagne zoals evangelisch Amerika die voert? Secularisme gaat erom dat ieder individu in vrijheid kan kiezen. Een religie, levensovertuiging of niks. Atheïsten die zich tegen het kerstfeest verzetten zijn even onverdraagzaam als christenen die atheïsten van alles en nog wat beschuldigen. Tot een gebrek aan vaderlandsliefde toe. Waarom geven ze elkaar niet de ruimte? In dat grote land. Ambassadeurs voor de vrijheid praten en denken anders.

Foto 1: Atheïstisch Billboard, anti-christendom.

Foto 2: Religieus Billboard, anti-atheïstisch.

Duitse Piraten staan voor doorbraak

Een landelijke enquête van het blad Stern maakt duidelijk dat de Duitse Piratenpartij aan populariteit wint. Ze staan in de peilingen op 7% waarmee ze de 5%-drempel voor de Duitse Tweede Kamer, de Bundestag nemen. Protest is het motief om op de Piraten te stemmen. Vorige maand waren de ze al succesvol in het Berlijnse parlement met 9% van de stemmen.

Onderzoeker Manfred Güllner heeft zo’n succes van een partij als de Piraten die uit het niets komt nog nooit gezien, zelfs niet bij de Groenen die er langer over deden: Selbst die Grünen brauchten nach ihrem ersten Antreten zur Europawahl 1979 vier Jahre, bis sie in den Bundestag kamen.

Protestpartij dus. Van de ondervraagden zou liefst 84% uit protest op de Piraten stemmen omdat ze geen vertrouwen in de andere partijen meer hebben. Slechts 6% heeft ideologische motieven. Die smalle basis lijkt de zwakte van de Piraten. Maar eenmaal in de Bundestag kan de basis verbreed worden. Dan maakt het niet uit dat men met proteststemmen gekozen is.

Toch geeft 38% van de ondervraagden aan het politieke programma te kennen. Da’s veel en komt mogelijk omdat het programma  kernachtig en helder is. Het gaat in de eerste plaats om internetvrijheid, gevolgd door meer inspraak voor de burger en de eis om transparantie.  Verrassend is de partijpolitieke herkomst van de aanhangers. Slechts 11 procent stemde Groenen, 16 procent CDU/CSU, 13 procent op de liberale FDP en 10 procent SDP. Thuisblijvers of nieuwe stemmers vormen 30 procent van het potentieel.

In Nederland zijn dezelfde voorwaarden aanwezig voor een doorbraak. Als we de SP wegstrepen tegen Die Linke is de PVV het verschil. Voor veel kiezers een protestpartij. PVV-kiezers zijn tamelijk solidair met hun partij. Opvallend is dat sociaal-economische motieven geen rol spelen. Dat opent voor de Piraten de kans om de PVV links te passeren. Hoe meer de PVV cultureel naar rechts beweegt hoe meer ruimte de Piraten krijgen.

Omdat Nederlandse burgers dezelfde zorgen hebben over afnemende internetvrijheid en burgerrechten, de groeiende kloof tussen burger en politiek en de stroperigheid van het openbaar bestuur lijken nog maar twee voorwaarden de doorbraak van de Nederlandse Piraten in de weg te staan. Namelijk een goede organisatie en een programma plus kandidaten die ver blijven van linkse of anti-rechtse thema’s maar deze overstijgen.

Foto: Duitse Piraten, 2011 DTS Persbureau

Evaluatie discussie Johanna en George

Dertien afleveringen lang hebben Johanna Nouri en ik geprobeerd om elkaar te vinden. Zoals bij elke soap is de vraag krijgen ze elkaar? Uiteraard uitsluitend in niet-romantische en politieke zin. Want ik ken Johanna slechts digitaal. Aan u het ultieme antwoord. Zaten er waardevolle gedachten en oplossingen met praktische waarde bij? Was het ronduit saai of een interessante mislukking? Suggesties voor een vervolg zijn welkom. Ook over onderwerp of gesprekspartner.

Hoe het u vergaan is weet ik niet, maar ik vond het leuk en de moeite waard. Ik herplaatste de oorspronkelijk op Johanna’s blog verschenen en licht bewerkte uitwisseling graag omdat het past binnen de intenties van dit blog. Namelijk het vinden van een weg tussen uitsluiten en wegkijken. Ofwel, bruggen bouwen vanuit het midden. Omdat de waarde naar mijn idee in de stappen en het denkproces zat, koos ik ervoor om niet in te korten. Alleen de passages over Feisal Abdul Rauf en het New Yorkse Cordoba Initiative verdwenen omdat ze weinig toevoegden.

In een reactie bij de slotaflevering legde ik uit uit iets anders te zoeken dan moralisme: Zo’n instelling spoort met Marjolijn Februari die zich in haar NRC-column van 5 augustus jongstleden afvraagt of ze een ideologische eunuch is. Dus ongepassioneerd, en neutraal en onpartijdig op zoek naar de waarheid. Met in ons geval wederzijds begrip en nieuwsgierigheid naar de ander. Dat was hier ook mijn bedoeling, hoewel ik niet weet of ik erin geslaagd ben. Zo’n neutrale pose verdraagt zich slecht met het toekennen van moreel gelijk. Dat trouwens modebewust is en verandert door de grillen van de tijd.

Het klopt dus dat beide discussieerders de vraag van goed en kwaad, de vraag naar het ultieme gelijk bewust buiten beschouwing laten. Ik vermoed niet stelselmatig, want het is moeilijk om daarin consequent te zijn. Zo sterk sta ik niet in mijn schoenen dat ik geen klap van de molen meekrijg. Maar ik besef het mechanisme en probeer het te vermijden.

Een en ander kun je positief opvatten omdat zo’n streven naar koele zakelijkheid en rationaliteit op blogs en in krantenkolommen een zeldzaamheid is geworden. Bloggers en journalisten-columnisten getuigen liever door een deel van het verhaal te vertellen. Daar pas ik voor. Aan dat getuigen heb ik een broertje dood. Hoewel het bewust ontlopen van getuigen door sommigen toch als getuigen uitgelegd zal worden. Da’s het risico van een dwarse opstelling. 

Johanna verwoordde een en ander als volgt:
Wederkerig respect is voor mij een basisvoorwaarde om tot ‘common ground‘ te komen. Daar hoort bij de wil om naar elkaar te luisteren. Juist dat laatste hebben we gedaan. En je kan zien dat dat soms flink wat moeite kostte, omdat we allebei met een gekleurde bril keken naar wat de ander schreef. Het kostte veel tijd om daar doorheen te komen en dat achter ons te laten. In mijn beleving lukte dat omdat we dat allebei wilden: in gesprek zijn met de ander. Omdat we allebei uit zijn op een open samenleving waarin we met elkaar samen kunnen leven.

Foto: Sleepboten trekken het vrachtschip Bia, Zweden, 1952; K.W. Gullers