Fort 1881: oorlog tussen museum en commerciële partner

In Hoek van Holland wordt Museum Fort 1881 per direct gesloten voor publiek. Maar de overige niet-museale activiteiten gaan door. Fort 1881 bestaat uit twee poten: het museum en de overige activiteiten, ofwel ‘het goede adres voor bedrijfsuitjes, vergaderingen, teambuilding, feestjes, trouwen en culturele evenementen.’

Dat wringt. De commerciële partner is Jurgen Beumer die in huis werd gehaald toen er financiële problemen waren. De stichting bleef het museum en de collectie beheren. Maar nu heeft Beumer de samenwerking met de museumstichting opgezegd. De stichting zegt die opzegging aan te vechten bij de rechter.  Beumer voert cultuurverschillen aan als oorzaak voor de problemen. Hij wil op termijn het museum weer openen, maar heeft geen zeggenschap over de collectie die eigendom is van de stichting. Kortom, het is oorlog in Fort 1881.

Tekst op LinkedIn-pagina van Kwartiermaker bij Fort 1881 en Docent Bestuurskunde Overheidsmanagement bij Haagse Hogeschool Marcel Daniels: ‘Het Fort Hoek van Holland wordt in 2014 een culturele hotspot onder de naam Fort 1881 waar een modern en eigentijds museum en informatiecentrum samengaan met slapen op cultureel erfgoed, zakelijk vergaderen maar ook trouwen, private dining en evenementen. Samen met Jurgen Beumer en de Stichting Fort Hoek van Holland wordt een professionaliseringsslag gemaakt en een museale transitie voorbereid.’ Waar liep het nou mis: tussen Beumer en de stichting of tussen Daniels en de stichting?

Raadsels waarom BBIE ‘Allah’ niet als beeldmerk deponeert

De 32-jarige kunstenaar Teun Castelein houdt van projecten die met reclame te maken hebben. Het past hem als een Every Day Glacé. Dat loopt van het verkopen -toen nog als student- van de gevel van het Sandberg Instituut als advertentieruimte, tot de verkoop van poolijs (met Coralie Vogelaars) en bier als een volleerde retailboer. Castelein neemt de rol aan van de culturele ondernemer die de politiek van VVD en PvdA zo graag ziet. Omdat het de overheid het excuus geeft voor een terugtrekkende beweging uit de cultuur. Geraffineerd is dat Castelein ondanks voortdurende knipogen ook geloofwaardig acteert dat het hem overvalt. Doorgaans opgestart met geld uit de non-profit sector, maar toch met een kern vol harde bravoure van de enterpreneur.

Castelein past met wat met een lelijk woord verdienmodel heet eerder in een vrijhandels- dan in een vrijdenkersruimte zoals Jonas Staal die in het Van Abbemuseum reconstrueert. Dit leidt niet tot een wezenlijk verschil in strategie en marktgerichtheid met andere kunstenaars. Topgaleries als Gagosian promoten kunstenaars met marketingtechnieken immers al als merk. Hooguit maakt Castelein de montage zichtbaar die andere kunstenaars juist aan het oog dient te onttrekken. Want het marktmechnisme leidt tot de mythe van de rangorde en hoge prijzen, maar versplintert tegelijk de mythe van de autonome kunstenaar die in zichzelf bestaat. Door het raakvlak van kunst en reclame op te zoeken thematiseert Teun Castelein dit aspect.

Op 29 december 2012 diende Castelein een aanvraag in om ‘Allah‘ voor Nederland en België te deponeren als merk bij het Benelux-Bureau voor het Intellectuele Eigendom (BBIE). De officiële instantie in de Benelux voor de registratie van merken en modellen. De aanvraag was bedoeld voor de toepassing op ‘Leder en kunstleder en hieruit vervaardigde producten, voor zover niet begrepen in andere klassen; dierenhuiden; reiskoffers en koffers; paraplu’s, parasols en wandelstokken; zwepen en zadelmakerswaren‘, ‘Kledingstukken, schoeisel, hoofddeksels‘ en ‘Kant en borduurwerk, band en veters; knopen, haken en ogen, spelden en naalden; kunstbloemen.’ Aldus kondigt zich een staalkaart van traditioneel handwerk aan. De aanvraag is voorlopig afgewezen: ‘In behandeling onderzoeker, formele eisen in orde. Voorlopige beslissing tot weigering.’

De afwijzing is opvallend. Zoeken op ‘God‘ levert 86 resultaten op met toekenningen. Wat verklaart het verschil tussen ‘Allah‘ en ‘God‘ die naar hetzelfde begrip van concurrende religieuze stromingen verwijzen? De voorlopige beslissing is des te merkwaardiger omdat Pieter Vieze van het BBIE in de publiciteit stelt dat ‘Allah‘ geen onderscheidend vermogen heeft. De reactie wordt nog onbegrijpelijker als Vieze suggereert dat Allah als beeldmerk makkelijker gedeponeerd zou worden. Maar Castelein heeft ‘Allah‘ juist als beeldmerk gedeponeerd. Castelein wordt zo een kunstenaar die de dubbelhartigheid en koudwatervrees van organisaties boven water krijgt. De politiek kan trots zijn op een culturele ondernemer die van alle markten thuis is.

Foto 1: Beeldmerk ‘Allah‘ uit de aanvraag van Teun Castelein bij het BBIE

Foto 2: Teun Castelein met het beeldmerk ‘Allah’

Foto 3: Beeldmerk ‘God‘ uit de aanvraag van Dream Brands Limited bij Europese OHIM