Transitie 1957

Dit stukje verscheen eerder op George Knight Kort op 10 mei 2011.

Het Atomium op de Wereldtentoonstelling te Brussel, 1957-1958

Iets hangt in de lucht. Rechts buiten het kader. Als de trapeze met menselijke kanonskogels. Vallen ze en slaan ze in? De goochelaar geeft een klap. Het gaat voorbij aan normale verhoudingen. De dikke dame zucht. Met haar hoed op de fiets op de draad in de nok. Het draait en draait. Iets kondigt zich aan, maar wat? Expo 58 in Brussel komt eraan.

Directeur vertoont dictatoriale trekjes. Publiek houdt de adem in. Het vergeet, maar kijkt reikhalzend vooruit. Spoetnik en Atomium maken ruimte. Laika blaft. Jerry Lee Lewis rockt. Alles wordt beter. AOW kondigt de verzorgingsstaat aan. De verandering heeft in 1957 de toekomst.

Zimontkovski, Circus Barlay, Berlijn, 1957. Collectie: Bundesarchiv.

Verbod Oekraïense vlag door stadsbestuur Berlijn staat symbool voor falende Rusland-politiek van Duitsland

Hoe bang kan het openbaar bestuur zijn? Welnu, dat laat het gemeentebestuur van Berlijn weten dat het uitrollen van de Oekraïense vlag in de buurt van monumenten verbood. Ook werden de Russische Federatie en USSR-vlag verboden.

Er is sprake van een demonstratieverbod en geen demonstratierecht. In Berlijn, het centrum van de Europese politiek. Hoe verbazingwekkend is dat?

In dat stadsbestuur dat gevormd wordt door SPD, Die Linke en Groenen viel gezien hun politieke overtuiging te verwachten dat SPD en Die Linke de Russische agressie zouden gelijkstellen met de Oekraïense vrijheidsstrijd, maar waarom de Groenen hierin mee zijn gegaan is tamelijk onbegrijpelijk.

De Duitse politiek en dan vooral de SPD doet er werkelijk alles aan om zichzelf wereldvreemd en pro-Kremlin aan de rest van de wereld te verkopen. En de slag om de publiciteit te verliezen. In het zichzelf mentaal buitenspel zetten en het zich laten misleiden door een verkeerd moraal kompas blijft de Duitse politiek tamelijk succesvol. Tot haar eigen schande.

Terwijl de Duitse politiek een extra verantwoordelijkheid heeft en die aantoonbaar niet lijkt te begrijpen. Het kan de zwaarte van de rol niet aan en weet die niet te vertalen naar de actualiteit. De Duitse politiek toont radeloos en is ontspoord door een misplaatst schuldgevoel over de Tweede Wereldoorlog waardoor het nu een moreel kompas mist.

De opvolgers van de nazi’s van toen hebben nog steeds niet het lef, inzicht en de ruggengraat om de nazi’s van nu uit Moskou ondubbelzinnig en apart te veroordelen.

Duitsland blijft zoekend en dolend met zichzelf bezig. Dat is voor buitenstaanders wonderlijk om te zien. Ze zien het met verwondering aan. Het belangrijkste land van Europa kan nu niet passend handelen omdat het het 20ste-eeuwse verleden verkeerd verwerkt heeft. Duitsland moet terug naar af om opnieuw te beginnen. Maar daartoe ontbreekt de tijd vanwege de oplopende spanningen in Oost-Europa. Duitsland is niet klaar voor het nu.

Tweet van Michael Mackay, 8 mei 2022.

Gedachte bij foto ‘Wildenbruchstr. Ecke Heidelberger Str., 15.8.1961’

Foto Berlijn, ‘Wildenbruchstr. Elke Heidelberger Str., 15.8.1961‘:

Op vele manieren fascineert deze foto me. Het is het begin van de bouw van de Berlijnse muur. Dat begon provisorisch met prikkeldraad op 13 augustus 1961 en eindigde met een optimaal opgetuigd, dodelijk niemandsland dat moest verhinderen dat burgers van Oost- naar West-Berlijn zouden vluchten. Hoewel het leiderschap van de DDR het anders voorstelde, namelijk als een muur om de fascisten buiten te houden. Een Antifaschistischer Schutzwall. Tja, hoe kan anders de waarheid gelogen worden? Het is 60 jaar geleden.

Op de foto is het twee dagen later, 15 augustus 1961. De titel zegt dat het op de hoek van de Wildenbruchstrasse met de Heidelberger Strasse is. Rechts is de Amerikaanse sector en links achter de muur in opbouw begint de sector van de Sovjet-Unie. De grens wordt gesloten.

De foto roept de vraag op of de toeschouwers goed doorhebben wat er gebeurt. De vrouw met de handtas met het kind aan haar rechterhand ziet het aan. Het zou mijn moeder kunnen zijn. Wat gebeurt hier?

Het is te simpel gedacht om de toeschouwers ramptoeristen te noemen, maar ze zien dat het onheil zich voor hun ogen voltrekt. Maar de vorm is nog ongewis. Mogelijk worden ze voor jaren afgesneden van hun familie, vrienden en hun eigen verleden. Mogelijk valt het mee, hopen ze.

Gaat dat door hun hoofd? Ze gissen hoe die vreemde entiteit, dat Fremdkörper in hun stad past. Die Alien van de vroege jaren 1960 die uit de communistische hemel is neergedaald.

Ach, het is mooi zomerweer, de zon staat hoog aan de hemel en er is geen wolkje aan de lucht. Het zal wel meevallen. Maar zoals zo vaak zegt de werkelijkheid wat anders en liegt er niet om. Kunnen kleine gebeurtenissen geen grote gevolgen hebben? Wat je noemt een dooddoener die telt.

Daar sta je dan op de hoek van een straat in West-Berlijn in augustus 1961. Als de volwassen het al niet snappen, hoe moeten de kinderen met hun step of fietsjes het opvatten? Het is vooralsnog betoverend en spannend en binnen enkele jaren bloedstollend. Zullen we het daar maar op houden?

Gedachte bij foto ‘Berlin.- Straßenmusikanten mit Trommel, Schellenbaum, Drehorgel bzw. Leierkasten mit Aufschrift “A. Holl & Sohn. Berlin-Fredersdorf”‘ (1935)

Strassenmusikanten in Berlin, im April 1935. Bundesarchiv.

Clowns kunnen iets intriest hebben. Straatmuzikanten ook. Een nieuwbouwwijk in Berlijn in 1935. Kinderen zien het aan. Georg Pahl is de fotograaf. Hij was ook de eerste die in 1923 Adolf Hitler fotografeerde. Tegen diens zin in.

Het Bundesarchiv rangschikt deze foto in de rubriek Musik, Oper, Tanz. Maar evengoed zou het passen in de rubriek Armut, Soziale Benachteiligung als die zou bestaan.

De voorste muzikant lijkt op wat in Nederland een Koperen Ko werd genoemd. Niet met een punthoed en accordeon, maar met een Pruisische helm en trommel. De titel van de foto noemt een ‘Schellenbaum‘ ofwel een Schellenboom. Volgens het WNT een ‘muziekinstrument bestaande uit een draagboom met dwarshouten, waaraan schelletjes hangen.’ Het is lastig om uit te maken waar dat zichtbaar is. Bevindt het zich links van zijn lichaam?

De achterste muzikant blaast op een toeter en bespeelt een draaiorgel van de firma ‘A. Holl & Sohn‘ in Berlin-Fredersdorf. Het draaiorgel lijkt een mobiele versie van een exemplaar van rond 1920:

Draaiorgel (Leierkasten), circa 1920.

Wat het triest maakt is wat we niet zien. Het is hier 1935. maar vier jaar later is Hitler-Duitsland in oorlog. Tien jaar later wordt de straat waar de straatmuzikanten hun deuntjes laten horen overlopen door militairen van het Rode Leger die schietend hun weg zoeken. De kinderen uit 1935 zijn dan ook 10 jaar ouder. Wat is er met hen gebeurd? Hebben ze het overleefd? Dachten ze nog aan hun onbezorgde jeugd toen straatmuzikanten door hun buurt liepen?

Is het nostalgie om dat soort gedachten te hebben? Het zou zo maar kunnen. Bij nader inzien is deze foto een tijdsbeeld.

Wat zegt het dat een beschrijving in de Fotocollectie Nationaal Archief een foute datum voor een rede van Hitler geeft?

Het is maar een kleinigheid, maar het staat voor iets groters. De beschrijving van deze foto in de digitale Fotocollectie van het Nationaal Archief luidt: ‘Adolf Hitler spreekt de Rijksdag toe, na de campagne tegen Polen 10 juni 1939. Foto: Alle aanwezigen brengen de Hitler-groet.’ De datum in deze beschrijving is fout en moet 6 oktober 1939 zijn. Het roept de volgende vragen op:

• Is door degene die de beschrijving heeft gemaakt de klassieke fout gemaakt dat niet begrepen is dat in het Amerikaanse Engels de maand voor de dag wordt genoemd? Zodat ’10-06-1939’ of ’10/06/1939’ niet 10 juni 1939 is, maar 6 oktober 1939? Als dit automatisch wordt gegenereerd, hoe kan het dat de software deze datumfout niet ondervangt?
• Hoe kan iemand met ook maar geringe historische kennis niet weten dat de Tweede Wereldoorlog niet voor 1 september 1939 begon met de Duitse inval in Polen?
• Hoe kan het dat iemand met beperkte historische kennis de verantwoordelijkheid krijgt om beschrijvingen te maken van of de supervisie te hebben over historische onderwerpen?
• Heeft degene die de beschrijving heeft gemaakt of er de supervisie over had wel begrepen wat er met ‘de campagne tegen Polen’ wordt bedoeld? De hier bedoelde betekenis van campagne kan niet anders dan ‘veldtocht’ of ‘oorlog’ zijn.
• Heeft het Nationaal Archief gekwalificeerd personeel voor het maken van beschrijvingen bij foto’s en vindt er een controle achteraf plaats of die beschrijving correct is?

Waar gewerkt wordt, worden fouten gemaakt. Dat is niet erg als ze hersteld worden. Een wonder trouwens dat de fout nog niet is hersteld. Toch is dit een zaak met grote gevolgen. De fout geeft aan dat digitalisering gevaren in zich draagt. Dit is een fout die zo grotesk is dat het velen op zal vallen. Dat is niet altijd het geval als het een onderwerp betreft waar weinigen van afweten. Dan neemt men de beschrijving voor zoete koek aan en gaat de fout een eigen leven leiden in de virtuele wereld. De alternatieve feiten worden zo gelegitimeerd. De historische waarheid raakt uit het zicht en verbleekt.

Tegelijk heeft het aansnijden van deze fout iets schoolmeesterachtig en is het een ondankbare taak. Maar het moet maar even. Het historisch geheugen kent al zoveel mist, misleiding en misverstand. Nederland heeft behoefte aan een Nationaal Archief dat in de voorlichting aan het brede publiek professioneel, zorgvuldig en onberispelijk opereert.

Historische kennis lekt weg naarmate een periode waarin de gebeurtenissen zich hebben afgespeeld verder terug in de tijd komt te liggen. Als werknemers bij het Nationaal Archief al niet goed meer voor ogen staat hoe de chronologie van de Tweede Wereldoorlog in elkaar steekt, hoe moet men dan de historische kennis van het brede publiek inschatten? Want nog steeds is er in de media veel aandacht voor de Tweede Wereldoorlog, bijvoorbeeld bij jaarlijkse of 5-jaarlijkse herdenkingen van grote gebeurtenissen uit die oorlog. Zoals D-Day, de eindoverwinning in mei 1945, de bevrijding van Nederland of van de concentratiekampen. Maar hoe landt deze informatie waar het brede publiek jaarlijks mee in aanraking wordt gebracht als de basale kennis over zo’n tijdperk ontbreekt?

Foto 1: ‘Adolf Hitler spreekt de Rijksdag toe, na de campagne tegen Polen 10 juni 1939. Foto: Alle aanwezigen brengen de Hitler-groet.’ Collectie: Fotocollectie Nationaal Archief.

Foto 2: Schermafbeelding van de beschrijving van bovenstaande foto.

Foto 3: ‘Berlin, Reichstagssitzung, Rede Adolf Hitler. Die große Rede des Führers in der Reichstagssitzung vom 6. Oktober 1939. Auf der Ministerbank von rechts nach links: Die Reichsminister Rudolf Heß und von Ribbentrop, Großadmiral Raeder, die Reichsminister Dr. Frick und Dr. Goebbels, Reichsprotektor Frhr. von Neurath. In der 2. Reihe: die Reichsminister Graf Schwerin-Krosigk, Funk, Dr. Gürtner, Darré, Rust, Kerrl, Seldte, Dr. Frank. In der 3. Reihe: Die Reichsminister Dr. Ohnesorge, Dr. Seyss-Inquart, Generaloberst von Brauchitsch, Generaloberst Keitel, die Staatsminister Dr. Meissner und Prof. Popitz. 6.10.39.‘

Toenemende druk in Duitse politiek om als sanctie te stoppen met de aanleg van het Russisch gaspijplijn project Nord Stream II

Het prominente CDU-parlementslid Norbert Röttgen die minister van Milieu was in de regering Merkel II pleit voor een hard antwoord aan de Russische politiek voor de vergiftiging met zenuwgas van de belangrijkste Russische oppositieleider Alexei Navalny. Röttgen behoort tot de liberale vleugel van de CDU. De Russische bemoeienis met de situatie in Wit-Rusland ziet hij ook als reden voor een stevig antwoord aan het Kremlin.

De ultieme reactie die de Russische president Putin volgens Röttgen begrijpt is stoppen met de aanleg van Nord Stream II. Deze gaspijplijn maakt Europa nog sterker afhankelijk van Russisch gas dan nu al het geval is en is in strijd met het energiebeleid van de EU inzake onafhankelijkheid en diversiteit. De FDP stelt Nord Stream II ook ter discussie en de Groenen die vanwege het milieu en geopolitiek altijd al tegen Nord Stream II waren herhalen hun standpunt dat dit project gestopt moet worden. De SPD en het CDU van kanselier Merkel handhaven tot nu toe hun standpunt dat Nord Stream II afgerond moet worden. Merkel heeft altijd beweerd dat het om een economisch project gaat, hoewel ze later toegaf dat het een belangrijke politieke component heeft. Duitsland heeft afgelopen jaren het verwijt gekregen Nord Stream II er vanwege eigenbelang door te willen drukken. Hoe dan ook neemt in de Duitse politiek de oppositie tegen Nord Stream II toe. Het is de vraag waar dat eindigt en hoe de verwachte ‘overname’ van Wit-Rusland door het Kremlin hierin een rol zal spelen.

Ook in de journalistiek klinken stemmen dat de Duitse regering er niet aan kan ontkomen te stoppen met Nord Stream II. Als het samen met de EU wil reageren op Navalny’s vergiftiging. Stefan Kornelius beweert dat in het artikel ‘Wer von Sanktionen spricht, kommt an Nord Stream 2 nicht vorbei’ in de Süddeutsche Zeitung:

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Wer von Sanktionen spricht, kommt an Nord Stream 2 nicht vorbei’ van Stefan Cornelius in de Süddeutsche Zeitung, 3 september 2020.

Tim Murck, Bertolt Brecht en kunst met een hamer en sikkel

Mijn reactie bij deze video:
Mooi verhaal waar ik het graag eens ben. Op een aspect na. Namelijk Bertolt Brecht. Hij is in dit verband een ongelukkig voorbeeld. Om niet te zeggen een voorbeeld dat het hele betoog onderuithaalt.

Ja, we kennen zijn theorie over montage en vervreemding. Het getuigde van inzicht en binnen de traditionele Duitse toneelwereld van lef om de realiteit van de vierde wand te doorbreken.

Maar nee, in zijn politieke stellingname in de toenmalige DDR was Brecht niet oprecht en een opportunist. Zoals ten aanzien van Stalin wiens misdaden na diens dood aan Brecht bekend waren geworden en de opstand van arbeiders in 1953. Over beide durfde hij in zijn laatste jaren geen stelling te nemen omdat hem dat in conflict met de machthebbers had gebracht. En hem niet het bespelen van het Berlijnse Theater am Schiffbauerdamm had opgeleverd.

Brecht bleef wellicht nadenken, maar hij slikte veel van wat hij dacht in zijn latere jaren in. Dat was in de toenmalige DDR geen kunst met een hamer, maar kunst met een hamer en sikkel.

Amerikaans museum protesteert tegen verkiezingsposter van AfD

Het Clark Art Institute in Williamstown heeft het schilderij ‘Slavenmarkt’ (1866) van Jean-Léon Gérôme als bruikleen in de collectie. De toelichting zegt: ‘Een jonge vrouw is uitgekleed door een slavenhandelaar en gepresenteerd aan een groep volledig aangeklede mannen voor onderzoek. Een potentiële koper onderzoekt haar tanden. Deze verontrustende scène speelt zich af op een besloten markt (‘courtyard market’) die bedoeld is om het Nabije Oosten te suggereren. De vage, afgelegen locatie stond de negentiende-eeuwse Franse kijkers toe om de praktijk van de slavernij af te keuren, die in Europa was verboden, terwijl ze genoten van een blik op het vrouwelijk lichaam.’ Kortom, wellustigheid en oriëntalisme die onze voorvaders plezierden.

De afdeling Berlijn van de radicaal-rechtse AfD gebruikt een uitsnede van Gérômes schilderij op een poster in de campagne voor de Europese verkiezingen. Volgens een bericht van Euronews is het omstreden. De tekst op de verkiezingsposter luidt: ‘Europeanen kiezen voor de AfD’ en ‘Zodat Europa niet ‘Eurabië’ wordt’. Concept ‘Eurabië’ is een meme dat stelt dat een geïslamiseerd Europa uiteindelijk zal opgaan in de Arabische wereld. Het is populair in ultra-rechtse kringen en daarom blijkbaar aantrekkelijk voor de marketing van de AfD.

Het Clark Art Institute protesteert tegen de volgens haar uit de context gehaalde afbeelding van het schilderij op de poster en vraagt de AfD om ermee te stoppen. Omdat het museum geen auteursrechten op het schilderij heeft doet het een beroep op het goede fatsoen van AfD Berlin. Dat beroep lijkt niet aan te slaan bij de Berlijnse AfD-afgevaardigde Ronald Gläser die zonder onderbouwing suggereert dat als het om een minder radicale politieke partij gegaan zou zijn het museum er waarschijnlijk geen werk van zou hebben gemaakt. Gläser gaat nog verder en meent dat het Clark Art Institute de AfD Berlin er dankbaar voor moet zij dat ze eraan heeft bijgedragen om bekendheid te geven aan de verspreiding van de afbeelding van het schilderij. Met slogans erop die een 19de eeuws schilderij reduceren tot een plaatje dat naar deze tijd kan worden gebracht.

Foto: Jean-Léon Gérôme, Le Marché d’esclaves, The Slave Market (1866), olieverf op doek. Bruikleen die is ondergebracht bij het Clark Art Institute in Williamstown, Massachusetts.

Vragen bij investering van Brabant C in project Doloris in Tilburg

Er is in Tilburg in de Spoorzone een interessant project in de maak dat in 2019 opent: Doloris. Hoe het gaat worden maakt een filmpje op YouTube van een voorloper van dit project duidelijk: Peristal Singum dat in 2010 in Berlijn opende. Initiatiefnemer hiervan was de Duitse Tim Henrik Schneider die volgens zijn LinkedIn-profiel meer een culturele ondernemer en uitvoerend kunstenaar dan een autonoom kunstenaar lijkt te zijn.

Alle projectplannen en bijzonderheden over Doloris dat hier ‘Surrealistisch Doolhof’ wordt genoemd zijn in diverse documenten te lezen op de site van subsidiegever Brabant C. De aankeiler liegt er niet om en geeft aan waar de focus ligt: ‘Uniek leisureconcept met hoogwaardig artistieke insteek’ (sic). Op een oppervlakte van 350 vierkante meter worden aan de Spoorlaan 21 40 ervaringskamers opgetrokken. Het project draait dus om de ervaring van de bezoeker. Een restaurant en rooftopbar zijn voorzien. Op een totale begroting van € 1,54 miljoen investeert Brabant C € 385.000, te weten 25% van de totale begroting.

Het project dat afwisselend Peristal of Doloris wordt genoemd, wordt gepresenteerd als kunstproject. Maar vooralsnog lijkt dat meer marketing dan werkelijkheid van zowel de initiatiefnemers als de subsidieverlener. In haar advies van januari 2018 zegt Brabant C: ‘De bouw start in 2018 en vanaf 2022 moet Peristal een gevestigde naam zijn als nieuwe speler op de Europese leisure markt, opererend in een markt met partijen als escape rooms, Amsterdam Dungeon en Efteling.’ en ‘Toch wordt de onduidelijkheid die bij de commissie leeft over de uiteindelijk te realiseren culturele kwaliteit van het project in aanvraag en pitch nog niet weggenomen. Ze vindt het artistieke concept nog te weinig tot uitdrukking komen in de plannen. Er is onduidelijkheid over de aard en artistieke ruimte van ieders bijdrage. Ook lijkt de gepresenteerde maquette eerder als voorbeeld te dienen dan als schets voor het te bouwen labyrint. Dit geeft het plan artistiek een te weinig uitgewerkt beeld om zonder meer tot een positief oordeel te kunnen komen over de culturele kwaliteit van Peristal.‘

Dit project én de investering van € 385.000 (€ 225.000 gift, € 60.000 garantiesubsidie, € 100.000 lening) door Brabant C roepen de vraag op wat een ‘kunstproject’ is en of Doloris/Peristal wel aan de voorwaarden daarvan voldoet. Dat valt te betwijfelen. Want het risico bestaat dat door de kwantitatieve weging door Brabant C dat projecten toetst aan de hand van normen als ‘cultuursysteem van de provincie Noord-Brabant’, ‘ondernemerschap’, ‘bijdrage aan de vrijetijdseconomie van de provincie Noord-Brabant’ en ‘draagvlak in de Brabantse samenleving’ de kunst uit zicht verdwijnt. Want heeft kunst niet als belangrijkste functies om te ontregelen, aan te scherpen en essentiële vragen over onszelf en onze samenleving te stellen?

Het valt te vrezen dat bij Doloris/Peristal kunst een halffabricaat is dat andere doelen dient. Of dat de beleving van de bezoeker, de ondersteuning van culturele ondernemers, de culturele infrastructuur van de provincie Noord-Brabant of de gebiedsontwikkeling van de Spoorzone is. Eerder het omgekeerde lijkt aan de orde te zijn. Namelijk dat het ‘kunstproject’ niet aanzet tot nadenken en aanscherpen, maar tot amuseren en afleiden volgens de normen van de vrijetijdseconomie. Anders gezegd, commerciële organisaties als escape rooms, Amsterdam Dungeon en Efteling krijgen geen overheidssubsidie, laat staan kunstsubsidie. Wat is het verschil?

Waarom Doloris/Peristal een ‘kunstproject’ genoemd kan worden is een vraag die tot nu toe onvoldoende beantwoord is. Het antwoord op de vraag is ook het antwoord op de vraag of Brabant C wel op de goede koers zit met de ondersteuning van projecten die erg ver verwijderd zijn van de functies waarvoor kunst is bedoeld.

Foto 1: Schermafbeelding van een deel van de site van het project Doloris in Tilburg dat gepland staat van 2019 tot 2022.

Foto 2: Schermafbeelding van deel van de inleiding op het projectplan ‘Surrealistisch Doolhof’ van Brabant C door aanvrager ‘Peristal Tilburg’, 2018.

Amerikaanse ambassadeur in Duitsland Richard Grenell onder vuur voor politieke uitspraken die Trump willen behagen

Het gaat niet goed met de EU. Het staat van alle kanten onder druk. Er tekent zich een driestromenland af met 1) de liberale democratie als model zoals in de EU, 2) de illiberale democratie in Hongarije en Polen die zich aan de regels van EU en eigen grondwet onttrekt en 3) het ondemocratisch liberalisme van verschijnselen waar bevolking en politiek nauwelijks grip op hebben: vrijhandelsverdragen, gerechtshoven, multinationals en supranationale organen zoals de EU. Het samenwerkingsverband van liberale democratieën kan gekenmerkt worden als ondemocratisch. Een boekbespreking van het werk van Yascha Mounk in NRC vult de details in.

In de VS is het president Trump die niet alleen met zijn opvatting van de illiberale democratie de Amerikaanse rechtsstaat schendt, maar ook Europa onder druk zet. Een EU die haar eigen militaire verdediging niet op orde heeft en daarom door de VS makkelijk gechanteerd kan worden. Wat niet helpt is dat de EU-lidstaten met Duitsland voorop weinig haast maken met het verhogen van hun defensiebudgetten. Zelfs een kosmetische poging om de VS tevreden te stellen ontbreekt. Dit getuigt van lichtzinnigheid en totaal gebrek aan urgentie.

Daar bovenop is er nu sinds een maand een stoorzender bijgekomen, namelijk de nieuwe Amerikaanse ambassadeur in Duitsland Richard Grenell. Bij links in de VS had hij vanwege de identiteitspolitiek eerst enig krediet omdat hij homoseksueel is. In een interview voor het alt-right nieuwsmedium Breitbart/London toonde Grenell grote opwinding over de golf van conservatisme in Europa, zeggend dat hij leiders van de beweging wil ‘bekrachtigen’. Dit is om twee redenen ongekend. Ten eerste heeft een ambassadeur zich niet te mengen in de interne politiek van een land of de supranationale EU en ten tweede heeft hij het over conservatieven terwijl Trump noch Grenell conservatieven, maar populistische nationalisten zijn. Grenell is een anti-politicus die het tegen de liberale democratie en het ondemocratische liberalisme zegt op te nemen, maar intussen de greep van de politiek op de samenleving niet wil repareren, maar verder wil verzwakken. Dat heeft niets met conservatisme te maken dat niet tornt aan de rechtsstaat en de liberale democratie in de kern steunt. Grenell is de elitaire anti-elitist die het leed van de EU versterkt en de EU hopelijk tot een reactie noopt. Mijn reactie:

Foto: Schermafbeelding van tweet als antwoord op Richard Grenell, 4 juni 2018