Oekraïne krijgt internationale steun voor territoriale claim op de Krim. Maar Zelensky schetst een scheef beeld

Mijn reactie bij een video van AFP News Agency van 23 augustus 2021 waarvan The Rutendo News hierboven een kopie geeft die wel ingevoegd kan worden in andere sociale media. Voor AFP vertaald in het Engels.

De opmerking van de Oekraïense president Zelensky dat voor het eerst op internationaal niveau de bezetting van de Krim door de Russische Federatie wordt erkend, is onjuist. Op 9 december 2019 riep Resolutie 12223 van de Algemene Vergadering van de VN bijvoorbeeld de Russische Federatie op om haar tijdelijke bezetting van het grondgebied van Oekraïne onverwijld te beëindigen. Resolutie 68/262 van 27 maart 2014 benadrukte hetzelfde in algemene termen, benadrukte dat de bezetting “geen waarde” had en riep de Russische Federatie op om de territoriale integriteit en internationale grenzen van Oekraïne te respecteren.

Waarom president Zelensky het opzettelijk verkeerd voorstelt, is een raadsel. Misschien wil hij het feit verbergen dat de internationale gemeenschap en Oekraïne in zeven jaar niet in staat zijn geweest om iets tegen de Russische bezetting te doen of een politieke oplossing voor de bezetting dichterbij te brengen door overleg met het Kremlin. Wellicht wil hij geen krediet geven aan de succesvolle diplomatieke inspanningen van zijn voorganger president Porosjenko.

Het einde van de Russische bezetting is nog niet nabij, maar het is onvermijdelijk. Wellicht is daarvoor op termijn een regimewisseling nodig, waardoor de Russische Federatie, net als de Sovjet-Unie in 1990, door economische en mentale stagnatie in de richting van de democratische rechtsstaat zal opschuiven, omdat de samenleving verlamd is.

Fossiele brandstoffen zoals olie en gas zijn financieel de steunpilaar van de staat. Volgens de klimaatafspraken moet de uitstoot van broeikasgassen in 2050 met 95-100% zijn verminderd. Deze Russische energiemix past niet in de energietransitie. Afhankelijkheid van fossiele brandstoffen is de bom onder de Russische Federatie, omdat het nog steeds de broodnodige valuta biedt om te blijven functioneren die binnen 30 jaar verloren zal gaan. Zonder dat hangt het af van het Westen en China. Het is dan ook niet vergezocht om aan te nemen dat de terugkeer van de Krim naar Oekraïne in de toekomst een van de voorwaarden zal zijn waarop het Westen de Russische Federatie wil ontmoeten.

De Duitse bondskanselier Angela Merkel verwees enkele jaren geleden naar de bezetting van de DDR door Russische troepen die pas na 45 jaar eindigde. Het vergt geduld om dat af te wachten. De bezetting van de Krim door de Russische Federatie wordt niet erkend door de internationale gemeenschap en is dus per definitie tijdelijk als dit land in de toekomst goede betrekkingen wil opbouwen met de internationale gemeenschap.

Het is wachten op externe gebeurtenissen totdat de Krim automatisch terugkeert naar Oekraïne, zoals een appel van de boom valt.

Oekraïne gaat naar de stembus om een president te kiezen. Wat kan de rol van Zelensky zijn?

Vandaag gaan de Oekraïeners naar de stembus om een president te kiezen. Als niemand meer dan 50% haalt, dan is er op 21 april een tweede ronde. De vooruitzichten zijn somber. Koplopers zijn de ‘oude’ kandidaten Julia Timosjenko en de huidige president Petro Porosjenko. Een ‘dark horse’ is acteur Volodymyr Zelensky die hoe dan ook lijkt door te gaan naar de tweede ronde. Is hij een stroman van oligarch Igor Kolomoyski?

Als het een tweestrijd Zelensky-Porosjenko wordt waar het op dit moment naar uitziet, zou het zo maar kunnen dat een kleine meerderheid met de pest in het lichaam toch voor de zittende president kiest omdat het de Rusland-agenda van Zelensky niet vertrouwt. Als velen in West-Oekraïne thuisblijven omdat ze de kandidaten tweemaal niks vinden, dan kan het dubbeltje de andere kant uitrollen. Kortom, super spannend. Maar hoe lastig is het kiezen tussen drie koplopers die niet aanspreken en elk specifieke nadelen vertonen?

Oekraïne worstelt met haar verleden. En met de oorlog met de Russische Federatie die nu al meer dan vijf jaar duurt en nog dagelijks slachtoffers vergt. Maar Oekraïne worstelt vooral met corruptie, een haperende economie en uitblijvende, krachtige hervormingen. Hoewel er wel wat beweging is in dat immense land.

Vraag is of Zelensky het in zich heeft om een vergelijkbare rol te spelen die president De Gaulle vanaf 1958 op zich kon nemen. Zelensky’s politieke kwaliteiten én onafhankelijkheid lijken niet erg ontwikkeld. De generaal werd met de steun van de kolonisten (colons) gekozen, maar begon vervolgens onderhandelingen met de rebellen die resulteerde in Algerijnse onafhankelijkheid in 1961. Hij werd door de hardliners als verrader bestempeld. Komt er ooit een deal waarin het Russische leger en de speciale troepen zich terugtrekken uit het oorlogsgebied Oost-Oekraïne en het Kremlin de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraïne voortaan ondubbelzinnig erkent en van zijn kant Oekraïne de Krim met pijn in het hart aan de Russische Federatie laat? Ook in dat geval zullen hardliners moord en brand schreeuwen en Zelensky én Putin als verrader bestempelen.

Hoe gaat het met de oorlog tussen Oekraïne en de Russische Federatie?

De oorlog tussen de Russische Federatie en Oekraïne duurt al sinds 2014. De gevechtshandelingen halen nog nauwelijks de beeldschermen in de Europese en Amerikaanse huiskamers. De oorlog die ook wel een ‘conflict’ of ‘burgeroorlog’ wordt genoemd is zo goed als verdwenen uit de westerse nieuwscyclus. Naast de militaire component kent de oorlog ook een publicitaire, politieke en economische component. Omdat sinds 2014 het Oekraïense leger is versterkt door een betere commandostructuur, organisatie, training en materiaal kan de Russische Federatie niet meer rekenen op een gemakkelijke overwinning. Zo is een patstelling ontstaan met voor beide landen voor- en nadelen. Het Kremlin houdt Oekraïne verdeeld en zwak, maar is ook gebonden en moet tegen hoge kosten een zwak regime in Oost-Oekraïne op de been houden. Oekraïne kan geen nieuwe start maken naar EU of NAVO, maar kan door de oorlog de keuze voor Oost of West waarover in de bevolking verdeeldheid bestaat op de lange baan schuiven. Niet onmogelijk is dat president Putin door wegzakkende populariteitscijfers een succesje nodig heeft en een militaire operatie in Oekraïne begint. Republikeinse senatoren blijven echter in tegenstelling tot president Trump kritisch op de Oekraïne-politiek van het Kremlin.

Op 31 maart 2019 zijn er presidentsverkiezingen in Oekraïne. De zittende president Petro Porosjenko verdedigt zijn positie. Een succes was zijn presidentschap niet. In het begin kon hij het land verenigen tegen de agressie van de Russische Federatie, maar met het uitblijven van de bestrijding van de corruptie en het doorvoeren van hervormingen heeft hij zijn goedwil verspeeld. Zijn twee grootste tegenstanders zijn Julia Timosjenko en ‘tegenkandidaat’, acteur Vladimir Zelenski. Oekraïne blijft een oligarchie waarin de miljardairs achter de schermen aan de touwtjes trekken. Men zou kunnen zeggen dat de hoop voor Oekraïne is gelegen in een jonge generatie die cultureel meer gebonden is aan en gericht op Europa dan op de Russische Federatie. Maar dat is een kwestie van tientallen jaren, zoals ook het voorbeeld van Roemenië en Bulgarije uitwijst. Ze maken weliswaar deel uit van de EU, maar zijn daar nog steeds onvoldoende in geïntegreerd.

Oekraïense Orthodoxe Kerk is definitief los van Moskou en verenigd in eenheidsraad

De Oekraïens Orthodoxe Kerk (Moskou Patriarchaat) ressorteert niet langer onder de Russische Orthodoxe Kerk, maar heeft zich daarvan recent losgemaakt. Eeuwenlang werd deze Oekraïense Kerk gecontroleerd door het Russische Patriarchaat. Russische kerkleiders accepteren de breuk niet en hebben uit protest de banden verbroken met het overkoepelend Oecumenisch patriarchaat van Constantinopel dat in 2018 de Oekraïense onafhankelijkheid heeft erkend. Op 15 december 2018 hebben drie stromingen van Oekraïense Orthodoxe kerken zich verenigd in een eenheidsraad. Tot primaat is de kandidaat van de kerk met de meeste gelovigen, de Oekraïens Orthodoxe Kerk (Kiev Patriarchaat) gekozen: Epiphanius I, met de titel Metropoliet van Kiev.

Aanleiding voor de breuk is de verwijdering tussen Oekraïne en de Russische Federatie als gevolg van de in 2014 door het Kremlin begonnen en nog steeds voortwoekerende oorlog tussen deze twee landen. In februari 2014 bezetten de Russen de Oekraïense Krim. Volgens de Oekraïense president Petro Porosjenko gaat de onafhankelijkheid van Oekraïne hand in hand met de onafhankelijkheid van de Oekraïense Orthodoxe Kerk.

Deze ontwikkelingen en de reacties erop tonen aan dat religieuze instellingen zoals kerken een politieke machtscomponent hebben die de innerlijke werking van een geloof te boven én te buiten gaat. Tevens laat dit zien dat het binnen- en buitenlandse programma van Russificering van president Putin niet werkt omdat de ‘Russische Wereld’ krimpt, zoals Paul Goble in een commentaar op een rijtje zet. Niet in Oekraïne, Armenië of Finland, maar evenmin in Tatarstan waar evenals in andere republieken die deel uitmaken van de Russische Federatie een verlangen naar autonomie en de-Russificering bestaat (zoals Dagestan, Tsjetsjenië, Circassië, Tuva, Karelië). Dat heeft te maken met het afnemend economisch, politiek en cultureel belang van de Russische Federatie dat immens divers is. De Oekraïense kerkscheuring en binnenlandse unificatie is een krachtig teken van de afnemende Russische macht, maar zeker niet de enige actuele ontwikkeling ervan.

Europa moet geen afstand houden tot de schermutselingen rond de Krim. Want de internationale rechtsorde is in het geding

Han van der Horst meent in een artikel voor Joop (BNNVARA) van 26 november 2018 dat Europa afstand moet houden tot Oekraïne en Krim. Dit naar aanleiding van de schermutselingen tussen de Russische Federatie en Oekraïne in de Straat van Kertsj, de verbinding tussen de Zwarte Zee en de Zee van Azov. Ik ben het oneens met Van der Horst. Niet omdat Europa of het Westen voor Oekraïne moet kiezen, maar omdat het de internationale rechtsorde moet steunen door de agressor hard terug te fluiten. Mijn reactie bij dit artikel:

De framing van de auteur dat het in deze maritieme uitbreiding van de Russisch-Oekraïense oorlog (2014 – …) gaat om een strijd tussen klein en groot is bezien vanuit een Nederlands en een internationaal, Europees perspectief niet hulpvol. Daar gaat het niet om. Het gaat niet eens om Oekraïne. Wel van betekenis is de internationale rechtsorde en de veiligheidssituatie in Oost-Europa.

Er zijn internationale verdragen (onder meer San Francisco 1945, Helsinki 1975, Parijs 1990, Boedapest 1994) waarin de territoriale integriteit en soevereiniteit van landen wordt gegarandeerd. Maar dat verwordt tot een papieren werkelijkheid als er bij overtreding geen geloofwaardige en krachtige actie op volgt om die rechtsorde af te dwingen. Dat staat op het spel, namelijk de geloofwaardigheid van de internationale rechtsorde.

Om dat vervolg gaat het het dus in deze kwestie van de maritieme oorlog. Zoals dat ook was bij de bezetting en het zogenaamde referendum van de Krim in 2014 door de Russische Federatie die in de niet-bindende resolutie 68/262 van de Algemene Vergadering van de VN werden veroordeeld. Maar het VK en de VS lieten het afweten en hielden zich niet aan hun handtekening onder het Boedapester Memorandum van 1994.

Het gaat er dus niet om of het Westen in een conflict wordt meegesleept, maar of de internationale gemeenschap met verwijzing naar de internationale rechtsorde de agressor -in dit geval de Russische Federatie- tot de orde roept. Als dat niet gebeurt, dan betekent dat een verlaging van het niveau van agressie voor een volgend conflict. Nu hard en duidelijk optreden kan leed in de toekomst voorkomen. De Tweede Wereldoorlog begon in München 1938 en gaf het Derde Rijk het idee dat het de internationale rechtsorde oneigenlijk kon oprekken. Eveneens als het toen niet om het Sudetenland ging, gaat het nu niet om Oekraïne. Maar dat is wel de aanleiding.

Overigens een correctie bij de volgende passage die onjuistheden bevat: ‘Oekraïne kent een grote Russischtalige minderheid die zich senang voelt onder de paraplu van Rusland en discriminatie vreest als Moskou die inklapt. Een en ander heeft geleid tot afscheidingsbewegingen in het oosten van het land, die door Moskou op allerlei manieren worden gesteund. Er is een moeizame wapenstilstand die verdere escalatie voorkomt.’
1. Er bestaat niet per definitie een tegenstelling tussen Russischtaligheid in Oekraïne en het feit dat mensen zich Oekraïens burger achten (etnische Oekraïners) als voorstander van de eenheidsstaat Oekraïne.
2. Volgens de laatste betrouwbare gegevens van de volkstelling 2001 vormen etnische Russen ook in de zogenaamde volksrepublieken Donetsk en Luhansk een minderheid tegenover de etnische Oekraïeners. Die laatsten zijn ongeveer 20% omvangrijker. Het is niet logisch zoals de auteur zegt om een minderheid van zo’n 35-40% etnische Russen het recht op afscheiding te geven of dat zelfs maar als een legitiem onderwerp te beschouwen.
3. Alle feiten wijzen erop dat het conflict in 2014 geen burgeroorlog was tussen burgers onderling, maar een oorlog tussen landen. Te weten de Russische Federatie en Oekraïne. Ofwel, de oorlog is door het Kremlin georkestreerd en niet vanuit de basis gevoed. Op dat laatste wijst ook de uitspraak van de Russische rebellenleider in Donetsk Igor Strelkov die de Oekraïners verweet dat ze niet warm liepen voor de strijd en zich betrekkelijk afzijdig hielden van de pogingen van Russische inlichtingendiensten en strijdkrachten om de oorlog te verbreden. Dat is in 2014 mislukt. Daarbij komt dat de vrij complexe invasie van de Krim niet op het laatste moment of in het najaar van 2013 is voorbereid door het Kremlin, maar in de jaren daarvoor zoals president Putin in een documentaire heeft toegegeven.
4. Het is maar net wat men ‘een moeizame wapenstilstand’ noemt. In de oorlog vallen nog elke dag aan beide kanten doden en gewonden. Een Nederlands publiek zou bij zo’n ‘wapenstilstand’ met dagelijks doden en gewonden waarschijnlijk spreken over oorlog. Of nog eerder voor een snel eind aan de oorlog.
5. Vermeende discriminatie door Russische minderheden in Oekraïne is een ‘talking point’ van het Kremlin dat niet op voorhand voor waar moet worden aangenomen. Tot 2014 waren de relaties tussen de verschillende etniciteiten (‘broedervolkeren’) in Oekraïne prima. Op de Krim hadden de etnische Russen redelijke autonomie, los van Kiev. Het is juist de annexatie van de Krim en de oorlog in Oost-Oekraïne die dankzij het Kremlin tot aanscherping van dat debat over etniciteit heeft geleid. Zonder dat trouwens de scheiding van voor- en tegenstanders van de eenheidsstaat Oekraïne exact langs de lijnen van de etniciteit loopt. Vele Russischtalige Oekraïeners willen niks van de autoritaire Putin weten omdat ze in zijn politiek geen perspectief zien en kiezen (ook om economische redenen) voor Oekraïne.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Europa moet afstand houden van het oude zeer en de nationale sentimenten rond de Krim; De strijdende partijen deugen geen van beiden’ van Han van der Horst, 26 november 2018 voor Joop.

Dag van schermutselingen in Kiev leidt tot een breed gedeelde conclusie dat Porosjenko de verkeerde man is voor Oekraïne

Gisteren was de dag van de schermutselingen in de Oekraïense hoofdstad Kiev. In de ochtend werd de voormalige Georgische president en oud-gouverneur van Odessa Mikheil Saakashvili gearresteerd door de politie. Hij werd van het dak van het appartementengebouw waarin hij woont gehaald waarop hij zijn toevlucht had gezocht. Toen zat hij enkele uren in een politieauto die voor de deur van zijn woning stond. In een straat vol oproerpolitie en demonstranten. Met geduw en getrek. Door de mensenzee kon de auto niet vertrekken. Uiteindelijk wist Saakashvili met hulp van zijn aanhangers uit de wagen te komen. Het was opvallend dat de oproerpolitie zich aan de verkeerde kant had opgesteld, zoals uit de beelden van zijn ‘bevrijding’ blijkt.

Intussen kwam procureur-generaal Yuri Lutsenko vandaag in het Oekraïense parlement met de beschuldiging in de vorm van een geluidsopname die zou moeten aantonen dat Saakashvili samenspant met de in 2014 uit Oekraïne gevluchte Serhiy Kurchenko. Een gasoligarch en bondgenoot uit de entourage van de Kremlin-gezinde en naar de Russische Federatie gevluchte oud-president Viktor Janoekovitsj. In bovenstaande video spreekt Saakashvili de beschuldiging tegen en suggereert hij dat het gefabriceerd ‘bewijs’ is dat hem in een kwaad daglicht moet stellen. De beschuldiging is verre van logisch omdat Saakasvili en het Kremlin elkaar niet goed liggen. Lutsenko is een naaste politieke bondgenoot van president Petro Porosjenko.

De verliezer van de dag was Porosjenko. Met het Kremlin als lachende derde. De kop van een bericht van Bloomberg spreekt boekdelen: ‘The West Backed the Wrong Man in Ukraine’. Aanleiding voor de recente onrust is dat Porosjenko Lutsenko een oorlog tegen het Nationale Anti-Corruptie Bureau NABU heeft laten beginnen. Uit de jaarlijkse index 2016 van Transparancy International blijkt dat Oekraine samen met de Russische Federatie het meest corrupte land van Europa is. Maar dat niet alleen, de voortgang sinds 2014 is te weinig en de perspectieven zijn te slecht om te hopen dat het onder dit bewind goedkomt. Oekraïne-watchers in VS en EU hebben het vertrouwen in Porosjenko verloren. Saakashvili heeft goede Amerikaanse contacten. 

Wat nu? Een volgende revolutie ligt voor de hand. Porosjenko die in 2015 al in de Panama Papers fungeerde lijkt niet voor verbetering vatbaar. Het Westen heeft hem sinds 2014 gesteund, maar zal die steun naar verwachting niet continueren. Zoals Bloomberg zegt: ‘Poroshenko, however, would have gotten nowhere (..) without Western support. No amount of friendly pressure is going to change him. If Ukrainians shake up their apathy to do to him what they did to Yanukovych — or when he comes up for reelection in 2019 — this mistake shouldn’t be repeated. It’s not easy to find younger, more principled, genuinely European-oriented politicians in Ukraine, but they exist. Otherwise, Western politicians and analysts will have to keep acting shocked that another representative of the old elite is suddenly looking a lot like Yanukovych.‘

Karel van Wolferen op zoek naar Karel van Wolferen over Oekraïne

Karel van Wolferen is een grappige man met veel wrok in zich. Hij heeft ergens de afslag van de redelijkheid en maatschappelijke erkenning gemist en slijt zijn dwarsigheid als de verworvenheid van de malcontente rebel. Als voormalig Japan-deskundige richt hij zich sinds 2014 op Oekraïne. Opvallend zijn niet zijn meningen, maar de onveranderlijkheid ervan. Van Wolferen blijft bij zijn mening ook als de feiten veranderen.

Dat maakt hem ontroerend als de last-man-standing. Zijn betoog leest als een tijdscapsule. In het hoofd van Van Wolferen is het altijd 2014 en lijkt het alsof onderzoeksjournalisten van het Russische Novaya Gazeta of Simon Ostrovky van Vice News geen nieuwe feiten boven water hebben gehaald over de politieke, economische en militaire inmenging van het Kremlin in Oekraïne.

De invalshoek van Van Wolveren is de eenzijdigheid. Hij is in slaap gedommeld in de trein waaruit hij niet meer kan ontsnappen en doet als in trance verslag van wat hij aan die ene kant ziet. Het landschap aan de andere kant van de trein valt buiten zijn bereik. Zo ziet hij niet dat de meest kwalijke inmenging in Oekraïne de onrechtmatige bezetting door Russische strijdkrachten van de Krim in februari 2014 was. Die bezetting en het pseudo-referendum werd door de Algemene Vergadering van de VN in een resolutie in maart 2014 veroordeeld. Dat laat Van Wolveren in zijn nu al jaren terugkerende tirades tegen Victoria Nuland, Joe Biden, president Porosjenko, Guy Verhofstadt en Hans van Baalen altijd ongenoemd.

Logisch, want Van Wolveren is geen journalist of wetenschapper op zoek naar de waarheid of nieuwe inzichten, maar een ideoloog die de waarheid probeert te verbergen met alternatieve feiten uit zijn knutseldoos. In de Sovietology wordt zo iemand als nuttige idioot of reisgenoot (‘fellow traveller’) aangeduid. De tragiek van Van Wolveren is dat hij zijn eigen reisgenoot is en steeds weer naar zijn eigen identieke monologen moet luisteren. Wie bevrijdt hem van zichzelf?

Foto: Schermafbeelding van deel opinie-artikel ‘VS en EU spelen dubieuze rol bij ontwrichting Oekraïne’ van Karel van Wolveren en Marie-Thérèse ter Haar in RD, 26 april 2017.

Strijd om Avdiivka in Oost-Oekraïne. Een dag uit het leven van Nadezhda, Svetlana, Ivan en Aleksandr

De ellende van de oorlog in Oost-Oekraïne gaat door. Het begon in 2014. Nu weer wordt het onder controle van de regering zijnde Avdiivka met raketten beschoten. Met vele doden in de afgelopen dagen volgens de dagrapporten van de OVSE.  En aan de andere kant van de frontlijn ligt Yasynuvata waarvan het behoud de voorwaarde is voor de leiders van de zogenaamde Volksrepubliek om aan te mogen blijven van de leiders in de Russische Federatie. Zo lopen de belangen. Zo cynisch is oorlog. Hard tegen hard. Agressie is overal, maar de vraag wie de strijd om Avdiivka begon is niet de echte vraag. Het is buurland de Russische Federatie dat de oorlog gaande houdt en Oekraïne bestaansrecht ontzegt. Als dat niet verandert moddert de oorlog verder. Raketten belanden in keukens van gewone mensen, zoals fotograaf Christopher Nunn in een tweet zegt. Oorlog levert niks op voor de bevolking. De conclusie achteraf is altijd dat de oorlog nooit begonnen had moeten worden. Oorlogswinstmakers, politieke avonturiers en cynische politici gedijen bij oorlog. De baboesjka’s, kleine handelaren en de mensen die gewoon hun eigen leven willen leiden zijn het slachtoffer.

EU moet partnerschap met Euronews verbreken. En subsidie stoppen

Deze petitie is een slecht idee. Het gaat om het in de lucht houden van de Oekraïens-talige service van Euronews. Maar is Euronews wel het redden waard? De Engelstalige pagina Wikipedia geeft de informatie. Sinds februari 2015 heeft de Egyptische miljonair Naguib Sawiris een meerderheidsbelang van 53%. Hiermee is volgens velen de redactionele stellingnamen en onafhankelijkheid van Euronews voorgoed aangetast.

Zo wordt in een bericht in BroadbandTVNews gezegd dat onder Sawiris de berichtgeving over Turkije niet langer onafhankelijk is: ‘that their media was no longer allowed to criticise Turkey after the failed coup attempt’. Pikant is dat de Oekraïens-talige service in maart 2015 door het bedrijf Inter Media Group van de in Oostenrijk wonende Oekraïense oligarch met Russische sympathieën oligarch Dmitro Firtash werd gekocht. Waarna Kiev in maart 2015 de doorgifte wegens de gekleurde berichtgeving stopte. Uit een bericht in EuroActiv blijkt dat journalisten ook niet objectief over de Russische Federatie mogen berichten en Ruslands ‘assertieve’ beleid jegens haar buren en EU-lidstaten. Sawiris heeft zakelijke belangen in de Russische Federatie en tweette in maart 2016 positief over Putin: ‘President Putin is full of surprises. A man of Action when he moved into Syria, surprising Action when he withdrew yesterday i wonder why now’.

Uit de antwoorden op parlementsvragen van juni 2015 van de Duitse Eurocommissaris Günther Oettinger blijkt dat Euronews een particulier bedrijf is en de EU er geen zeggenschap in heeft. De relatie ligt vast in een partnerschap. De Europese Commissie (EC) stelt dat Euronews ‘zijn taken in volledige redactionele onafhankelijkheid’ vervult. Deze journalistieke onafhankelijkheid zou volgens Oettinger beschermd worden door een redactiestatuut. Kritische noten over Euronews komen niet uit de lucht vallen. In de zomer van 2015 was er ook al kritiek op de nieuwe koers van Sawiris, zoals blijkt uit een bericht in Politico. Sawiris heeft de EU voor de financiering niet nodig en hoeft de schijn van onafhankelijkheid om budgettaire redenen niet op te houden. Met een subsidie van ongeveer 26 miljoen euro draagt de EU ongeveer een derde van het budget bij.

Volgens een bericht in Politico van 21 december 2016 is de EC bezig de relatie met Euronews te evalueren. Er zijn sinds de overname van Sawiris genoeg signalen dat Euronews niet langer de onafhankelijke pan-Europese nieuwszender is zoals die ooit bedoeld was en waar de EU met zo’n 265 miljoen euro sinds 1992 aan heeft bijgedragen. In januari 2017 volgt daar volgens verwachting een besluit over van de EC. Opvallend is dat niet de teloorgang van de journalistieke onafhankelijkheid en de gekleurde politieke koers onder Sawiris als reden voor de nieuwe evaluatie wordt gegeven. Maar een deal met het Amerikaanse mediabedrijf NBC dat een minderheidsbelang van zo’n 15 tot 30% neemt. NBC dat zich ombouwt tot applausmachine voor Trump.

Het is van het grootste belang dat de EU journalistiek onpartijdige media heeft die vanuit de feiten objectief verslag doen. Zeker nu door populistische partijen en vijanden aan de grenzen Europese democratieën onder druk staan. Daar kan het via financiering van nieuwsmedia aan bijdragen. Het is onbegrijpelijk dat de EU sinds 2015 naar schatting zo’n 50 miljoen euro heeft bijgedragen aan Euronews dat de vijanden van de EU uit de wind houdt. Terwijl de EC daarvan op de hoogte was. Het is aan de EC om binnen de mediabegroting een betere besteding te vinden voor die 26 miljoen euro per jaar. Euronews heeft de EU niet langer nodig, en de EU kan Euronews missen als kiespijn. De petitie over de Oekraïens-talige service van Euronews komt te laat.

Foto 1: Schermafbeelding van petitie ‘Save the Ukrainian Service of Euronews’ op Petities24.

Foto 2: Schermafbeelding van antwoorden op parlementsvragen over Euronews van Eurocommissaris Günther Oettinger, juni 2015.

Oekraïeners zijn geschokt door de corruptie van hun politici

Oekraïne heeft zich door de Euromaidan opstand van 2013-2014 dan wel deels aan de invloed van de Russische Federatie weten te onttrekken, maar vervolgens blijft het hangen in corruptie. Half gesovjetiseerd, half gedesovjetiseerd. Dankzij opofferingen van vooral jongeren is Oekraïne geen verplicht lid hoeven worden van de door het Kremlin geleide Euroaziatische Unie. Die trouwens ook blijft hangen in daadkracht. Zo tekent zich in Oekraïne en de Russische Federatie een beeld af van halfslachtigheid. Putin voert een race tegen de klok. De Russische reserves zijn naar verwachting midden 2017 op. Exit dure avonturen. Maar de EU heeft genoeg van het uitblijven van hervormingen in Oekraïne en van een kortzichtige politieke klasse die de urgentie van de eigen situatie niet inziet. Nu nog heeft het steun in het Westen, maar hoe lang nog? Al sinds eind 2013 hangt de vraag in de lucht wie het eerst moet inbinden, Oekraïne of de Russische Federatie? Op zich is het een overwinning voor het kleinere Oekraïne dat de vraag nog steeds niet definitief beantwoord is.

President Petro Porosjenko die in de Panama Papers wordt genoemd is een deel van het probleem. En niet van de oplossing. In 2014 wist hij het land voor de poorten van de hel weg te slepen. En te verenigen tegen de Russische agressor. Zo kon Oekraïne gered worden voor een grootschalige Russische invasie die tot veel doden en schade zou hebben geleid. Vervolgens wist hij met zijn ruime mandaat niets te doen. Daarin is hij vergelijkbaar met president Obama die een meester was in het spreken van mooie woorden, maar uit lafheid of berekening de macht van bedrijven niet kon of niet wilde aanpakken. De Oekraïense politieke klasse is corrupt tot op het bot. Het laat kansen voorbijgaan om het eigen land te hervormen. Dat is destructief.

Oekraïne valt heel wat te verwijten. De politieke leiding van het land laat zich omkopen en handelt niet in het landsbelang. Zelfs de missie van de EU in Oekraïne is op een laag pitje gezet omdat de corruptie het werken zo goed als onmogelijk maakte. Het gaat bij deze corruptie niet om een keuze tussen de Russische Federatie en Oekraïne. Maar om de keuze tussen hervormingsgezind en corrupt Oekraïne. Deze twee meest corrupte landen van Europa worden trouwens miserabel geleid en geven de burgers van hun landen niet waar ze recht op hebben. Ze presteren beneden hun kunnen. Beide landen hebben in de top maffia-achtige structuren. Met als gevolg dat geld onttrokken wordt aan het staatsbudget en in de zakken van individuen verdwijnt.

Volgens het Nationaal Referendum Onderzoek 2016 naar het Nederlandse Oekraïne-referendum was voor 34.1% van de nee-stemmers ‘De corruptie in Oekraïne’ de belangrijkste reden om tegen te stemmen. Oekraïne zou te corrupt zijn om deel te nemen aan de associatieovereenkomst met de EU. Geen onzinnig argument. Maar het is wel een argument dat makkelijk omgekeerd kan worden. Want als de EU de hervormingsgezinden zou steunen, dan zou de corruptie teruggedrongen kunnen worden. Het is immers halszaak voor de EU om de buitengrenzen te stabiliseren. Europeanen snakken naar rust, overzichtelijkheid, eenheid en daadkracht van hun leiders. De Oekraïense politieke klasse is crimineel bezig en leeft op de eigen planeet. Mogelijk werkt het om corruptie terug te dringen door het openbaren ervan. Wie weet, Oekraïne heeft een laatste kans. Ogenblik.