Marjolijn Februari dicht de Piraten macht toe die ze niet hebben

In de NRC-column ‘Staatsinrichting van het internet’ van 18 juni 2012 richt Marjolijn Februari haar pijlen op de Piraten. Doorgaans kan ik me vinden in de bevindingen en observaties van deze columniste. Deze keer niet. Het lijkt erop dat ze een verkeerd beeld van de Piratenpartij heeft, de invloed van de bestaande politiek onderschat, en het belang van internet en de stand van het recht en de democratie overschat.

Op internet dat ze het nieuwe gebied noemt wil ze democratie en recht brengen. Maar Februari is bang dat dit op het continent van onbegrensde mogelijkheden averechts uitpakt: ‘Anderzijds moet je bij het versterken van de plaatselijke democratie wel uitkijken dat je van dat pas ontdekte continent geen producten en vondsten overneemt die averechts werken en die de invloed van de burger in feite doen afnemen’. 

Is internet naast de bestaande zeven continenten het achtste continent zoals Februari beweert? Is het internet een fundamenteel andere wereld dan het oude postkoetsen-, telegraaf- of telefoonnet? Was de aparte wereld van bibliotheken, archieven, documenten, atlassen, boeken en tijdschriften ooit een continent? Of stapt het internet gewoon in de voetsporen van deze vroegere achtste continenten? Overwaardering van nieuwe techniek is van alle tijden. Zelfs als een technische vernieuwing tot maatschappelijke doorbraken leidt, rechtvaardigt dat nog niet het idee dat de wereld op haar grondvesten schudt. En een nieuw continent baart.

Februari neemt een aanloop naar de Piratenpartij als ze vertelt op de markt van Turnhout getuige te zijn van een televisieprogramma met een gast van ‘De Vragende Partij‘. Een project van de nieuwsdienst van de Vlaamse publieke televisie VRT om burgers bij de lokale politiek te betrekken. Ze kunnen beleidsvoorstellen bij hun gemeente indienen. Februari vermoedt dat dit initiatief in gang is gezet door het succes van de Duitse Piraten die de publieke software Liquid Feedback toepassen om zo de basis een woordje mee te laten spreken.

Februari heeft gelijk dat Piraten in hun technische kijk op de wereld deze software overschatten. Een techniek kan nooit overleg, sturing en besluitvorming van een politieke partij vervangen, maar deze wel op grotere schaal toepassen. Dus meer burgers bij de politiek betrekken. Die vernieuwing mist Februari. Gechargeerd gezegd verwachten Piraten te veel van nieuwe techniek die basisdemocratie zou realiseren, maar schiet Februari tekort in het besef dat slechts 2% van de bevolking partijlid is en democratie nu ook ver te zoeken is.

Februari gaat de mist in als ze praat over wat ze het ‘tweede piratenprobleem‘ noemt. Ze beschuldigt de partij ervan niet te streven naar transparantie, de pers te weren en de besluitvorming via internet anoniem te laten verlopen. Uit ervaring weet ik dat dit onzin is. Sinds enkele maanden ben ik aangemeld op de mailinglijst van de Piratenpartij. Ik heb zelden zo’n open en transparant forum gezien waar ook de top van de partij meepraat en iedereen antwoordt. En Piraten willen maar al te graag dat hun campagne in de pers gecoverd wordt.

Februari treft doel als ze zegt dat democratie niet afgeschaft moet worden, maar het internet moet versterken. Maar waarom richt ze dat verwijt aan de Piraten? Het zijn belangenorganisaties, bedrijven en landen die de macht op internet naar zich toe trekken. Vreemd om de Piraten te verwijten niet naar democratie en recht te streven, terwijl dat op allerlei plekken ontbreekt. Het zijn de gevestigde partijen die de burger buiten de deur houden en kieshervormingen blokkeren. Daarom zou Februari haar pijlen beter op deze partijen richten. Door internet een apart continent te noemen kan ze voorbijgaan aan een eerlijke vergelijking tussen oud en nieuw.

Foto: Chappatte, Egyptian Revolution, 2011. Credits: Chappatte in “NZZ am Sonntag” (Zurich)

Advertentie

Piratenpartij start campagne door botte bijl van BREIN

Stichting BREIN wil de Piratenpartij monddood maken. In een kort geding gelast het dat ze zich onthouden van het aanmoedigen van het publiek om de blokkade van The Pirate Bay te omzeilen. De Piratenpartij legt het als volgt uit: BREIN eist letterlijk dat het aanmoedigen van het omzeilen van de blokkade beboet wordt met 10.000 euro per dag en een maximum van 250.000 euro. In een commentaar op Webwereld maakt Piratenwoordvoerder Dirk Poot een vergelijking met Noord-Korea: ‘Ineens beland je in Noord-Korea. Dit is echt te gek. Met deze eis laat BREIN precies zien dat ze veel te ver gaat, het zal dan ook als een boemerang terugkomen. Hiermee worden alle Nederlanders overgeleverd aan de willekeur van BREIN, Big Brother.’

Volgens ICT-jurist Arnoud Engelfriet op Webwereld kan het aanmoedigen om de blokkade van The Pirate Bay te omzeilen hooguit ‘een onrechtmatige daad zijn omdat het in strijd is met de maatschappelijke zorgvuldigheid‘. De Piraten voelen zich tekort gedaan: ‘Dit kan niet anders gezien worden dan als een botte poging om aan de start van het verkiezingsseizoen een politieke partij te verbieden om één van haar belangrijkste politieke boodschappen uit de dragen. Melden dat er in Nederland censuur is en het uitleggen waarom dat niet effectief, niet gewenst, niet nodig en niet haalbaar is, zal als het aan Brein ligt zonder meer bestraft worden met 10.000 euro boete. We mogen van BREIN straks niet eens meer linken naar rechtspraak.nl waar alle ‘verboden links’ straks via de processtukken zichtbaar zijn’.

De Piraten kunnen zich geen betere start van hun campagne voorstellen dat de botte bijl van BREIN die het profiel van de Piratenpartij aanscherpt. De rechtspraktijk door de acties van BREIN en de aanscherping op wereldniveau van de ACTA thematiseren dat de informatievrijheid, privacy, vrijheid van meninguiting en persvrijheid onder druk staan. Dit toont volgens de Piraten aan ‘hoe relevant politieke beslissingen over de afweging van auteursrechten, internetvrijheid en burgerrechten op dit moment zijn‘. Behalve D66 hebben de Nederlandse politieke partijen zich de afgelopen jaren keer op keer in slaap laten sussen als de privacy werd ingewisseld voor veiligheid, de informatievrijheid voor auteursrechten en de burgerrechten voor staatsmacht.

De uitdaging voor de Piraten is om daarnaast de komende maanden een sociaal-economisch programma te ontwikkelen dat ook weldenkende burgers, internetters, de creatieve klasse en studenten weet te binden. Alleen in die breedte kan het 5 tot 10% van de stemmen halen. Tot nu toe zetten de Piraten in op transparantie, burgerparticipatie en internetvrijheid. Maar voor een politieke partij is meer nodig. BREIN geeft de Piraten de kans om voor open doel te scoren, maar daartoe is wel een goede afronding nodig.

Foto: Straatbeeld Noord-Korea

Rechter stemt in met censuur en beperkt de internetvrijheid

Update 28 januari 2014: De rechtbank Den Haag heeft geoordeeld dat de blokkade van The Pirate Bay door Ziggo en Xs4all niet effectief is. En daarom kan worden beëindigd. Want ‘naar Nederlands recht kan ook geen verbod of bevel worden opgelegd’. Tegenpartij en behartiger van de amusementsindustrie Stichting Brein moet de proceskosten die beide providers hebben gemaakt van in totaal zo’n 325.000 euro vergoeden.

Internetproviders Ziggo en Xs4all moeten tegen hun zin de downloadsite The Pirate Bay blokkeren. De rechtbank in Den Haag heeft dat besloten nadat Stichting Brein een bodemprocedure had aangespannen, aldus technologiesite Tweakers. Stichting Brein verwacht dat andere providers ook The Pirate Bay blokkeren. De uitspraak komt onverwacht. Eind 2011 stemde de Tweede Kamer in meerderheid tegen blokkades.

Tweakers zegt: Xs4all en Ziggo moeten nu de ip-adressen en domeinnamen van The Pirate Bay blokkeren om te voorkomen dat abonnees nog op de torrentsite kunnen komen. Ook zijn er morele bezwaren tegen een blokkade, voerde Xs4all-advocate Milica Antic aan tijdens de rechtszaak; het zou ingaan tegen de mensenrechten en het recht op vrije toegang tot het internet. Bovendien zouden Xs4all en Ziggo commerciële nadelen ondervinden van een blokkade, omdat hun dienstverlening minder waard zou worden vergeleken met die van concurrenten die de blokkade niet hanteren.

Xs4all en Ziggo gaan in hoger beroep. Een uitspraak van het Europese Hof van Justitie in november 2011 biedt aanknopingspunten. Vanwege extra kosten die een blokkade met zich meebracht en de privacy van de gebruikers hoefde de Belgische provider Scarlet het internetverkeer niet te blokkeren.

Directeur Theo de Vries van Xs4all is verbijsterd en ziet de uitspraak als knieval voor de entertainmentindustrie: (..) de commerciële belangen van enkele grote bedrijven worden belangrijker geacht dan de grondrechten van Nederlandse burgers. (..) Maar deze zaak gaat niet om The Pirate Bay. Het gaat om blokkeren van informatie. The Pirate Bay is wat mij betreft een stoorzender die de discussie afleidt van waar het eigenlijk om gaat: dit vonnis komt neer op censuur en dat is in beschaafde landen verboden.’ En volgens De Vries werken blokkades niet omdat de kwaadwillenden een sluipweg vinden en de goedwillenden afgesloten worden van informatie waarmee niets mis is.

De internetvrijheid staat onder druk. Overheden bespioneren met technische middelen hun burgers. Soms wordt daarbij pornografie of pedofilie als excuus voor de beperking tot internet gebruikt. Politiestaten als China sluiten hun burgers om politieke redenen af van het net. In de VS staan twee wetten op de rails die de internetvrijheid beperken: SOPA en de Protect IP Act. Maar de tegenstanders winnen ook aan kracht. Vanwege de ontwikkelingen in de VS is een coalitie van burgerrechtenbewegingen ontstaan. In Duitsland profileert de Piratenpartei zich met internetvrijheid. In een commentaar veroordelen de Piraten de Nederlandse uitspraak, omdat de rechters zich voor het karretje van de industrie hebben laten spannen. Tegen de burgerrechten in.

Foto: Voorpagina dd 120112 van The Pirate Bay met de waarschuwing aan het Nederlandse volk dat de provider (ISP) binnen enkele dagen de site zal blokkeren en de tip om de blokkade te omzeilen. Stichting Brein dat voor de entertainmentindustrie werkt wordt corrupt genoemd. Volgens de waarschuwing fabriceert de industrie achter Brein bewijs in rechtszaken.  

Duitse Piraten stellen zich pragmatisch op

Op 18 september 2011 behaalden de Duitse piraten in de verkiezingen voor het Berlijnse parlement bijna 9%. Wat heeft het opgeleverd? In het district Berlin-Mitte konden de Piraten een Commissie Transparantie en Burgerparticipatie (Ausschuss für Transparenz und Bürgerbeteiligung) afdwingen. Naar eigen zeggen nemen de gevestigde partijen SPD en CDU onderdelen over internetvrijheid over. Is daarmee de ambitie vervuld?

Klassiek links ziet het pragmatisme van de Piraten wantrouwend aan. In heterogeniteit en flexibiliteit van de Piraten ziet het geen kansen op een doorbraak, maar een bedreiging. Klassiek links ziet het als een nadeel dat niet te voorspellen valt hoe de Piraten zich precies zullen ontwikkelen. Normatief stelt het dat de keuze is tussen een liberale surrogaat-FDP, een nieuwe editie van de Grünen of tot een protestpartij van korte duur.

Klassiek links formuleert het met maatschappijkritisch gestaald taalgebruik als volgt: Ihr Mischmasch aus politischer Naivität und bedingungsloser Treue zur Marktwirtschaft machen sie zu einem nützlichen Werkzeug in den Händen der herrschenden Elite. In hun mengelmoes van politieke naïviteit en onvoorwaardelijke trouw aan een markteconomie zijn ze een nuttig instrument in de handen van de heersende elite.

Als nieuwe partij hebben de Piraten krediet om een sociaal-economisch programma te ontwikkelen. Nu zet het in op transparantie, burgerparticipatie en internetvrijheid. Juist op deze terreinen lijken de Piraten kwetsbaarder dan op klassiek sociaal-economische thema’s waar geen van de gevestigde partijen pasklare antwoord op heeft. Ook in Duitsland zoeken pedofielen de grenzen van de internetvrijheid op en maken misbruik van het open Piratenpad. Da’s de grootste bedreiging voor de geloofwaardigheid van de Piraten.

Duitse Piraten staan voor doorbraak

Een landelijke enquête van het blad Stern maakt duidelijk dat de Duitse Piratenpartij aan populariteit wint. Ze staan in de peilingen op 7% waarmee ze de 5%-drempel voor de Duitse Tweede Kamer, de Bundestag nemen. Protest is het motief om op de Piraten te stemmen. Vorige maand waren de ze al succesvol in het Berlijnse parlement met 9% van de stemmen.

Onderzoeker Manfred Güllner heeft zo’n succes van een partij als de Piraten die uit het niets komt nog nooit gezien, zelfs niet bij de Groenen die er langer over deden: Selbst die Grünen brauchten nach ihrem ersten Antreten zur Europawahl 1979 vier Jahre, bis sie in den Bundestag kamen.

Protestpartij dus. Van de ondervraagden zou liefst 84% uit protest op de Piraten stemmen omdat ze geen vertrouwen in de andere partijen meer hebben. Slechts 6% heeft ideologische motieven. Die smalle basis lijkt de zwakte van de Piraten. Maar eenmaal in de Bundestag kan de basis verbreed worden. Dan maakt het niet uit dat men met proteststemmen gekozen is.

Toch geeft 38% van de ondervraagden aan het politieke programma te kennen. Da’s veel en komt mogelijk omdat het programma  kernachtig en helder is. Het gaat in de eerste plaats om internetvrijheid, gevolgd door meer inspraak voor de burger en de eis om transparantie.  Verrassend is de partijpolitieke herkomst van de aanhangers. Slechts 11 procent stemde Groenen, 16 procent CDU/CSU, 13 procent op de liberale FDP en 10 procent SDP. Thuisblijvers of nieuwe stemmers vormen 30 procent van het potentieel.

In Nederland zijn dezelfde voorwaarden aanwezig voor een doorbraak. Als we de SP wegstrepen tegen Die Linke is de PVV het verschil. Voor veel kiezers een protestpartij. PVV-kiezers zijn tamelijk solidair met hun partij. Opvallend is dat sociaal-economische motieven geen rol spelen. Dat opent voor de Piraten de kans om de PVV links te passeren. Hoe meer de PVV cultureel naar rechts beweegt hoe meer ruimte de Piraten krijgen.

Omdat Nederlandse burgers dezelfde zorgen hebben over afnemende internetvrijheid en burgerrechten, de groeiende kloof tussen burger en politiek en de stroperigheid van het openbaar bestuur lijken nog maar twee voorwaarden de doorbraak van de Nederlandse Piraten in de weg te staan. Namelijk een goede organisatie en een programma plus kandidaten die ver blijven van linkse of anti-rechtse thema’s maar deze overstijgen.

Foto: Duitse Piraten, 2011 DTS Persbureau

Gevestigde media beperken vrijheid op internet

Jonathan Cook valt de internet-site van de Engelse de Guardian aan. Hij vraagt zich af waar de grens van de gevestigde media ligt. Zijn idee is dat ze niet alleen de ontwikkelingen op internet missen, maar deze ook vergeefs naar hun hand proberen te zetten. Hoewel vertragen werkt. Voor het eerst kunnen internetgebruikers de poortwachters van de democratie omzeilen. Of dat nu politiek, media of democratische instituties zijn.

Cook doet net alsof-ie niet begrijpt waarom met name linkse media de revolutie op internet niet toejuichen. Het is naar zijn idee nog erger, ze proberen de voorbodes van de nieuwe vrijheid tegen te werken: Indeed, progressive broadcasters and writers increasingly use their platforms in the mainstream to discredit and ridicule the harbingers of the new age. Cook illustreert dat met de linkse Guardian. Het ontgaat me trouwens waarom rechtse media die geen haartje beter zijn langs een ander meetlat gelegd zouden moeten worden.

Het komt erop neer dat de Guardian weliswaar een internet-platform voor kritische burgers opricht, maar daaraan veel beperkende voorwaarden verbindt: the paper strictly polices what can be said and who can say it in its pages, for cynical reasons we shall come to. Cook stelt dat kritische denkers worden uitgesloten. Zeg maar autonoom links van Noam Chomsky dat zich niet in een progressief frame laat dwingen. Een breed geluid staat de Guardian niet toe. Kortom, mediapluriformiteit is een wassen neus en bestaat niet.

Hoogleraar media en cultuur te Rotterdam Henri Beunders zoekt een perspectief dat 180 graden anders is. In een NRC-stuk redeneert-ie niet vanuit de burger die vrijheid op internet zoekt, maar vanuit de politicus en de macht. Hij stelt dat politici te veel van internet als communicatiemiddel verwachten. Beunders redeneert volledig vanuit de wisselwerking tussen politiek en gevestigde media. Dan ligt inderdaad de teleurstelling van de burger op de loer die Cook in een bredere context ook schetst.

De burger heeft allang andere wegen op internet gevonden en een eigen circuit ontwikkeld. De burger heeft maar een basiseis, namelijk dat vrijheid op internet in stand blijft. Vandaar de opkomst van de Piratenpartij. Deels politieke beweging, deels belangenorganisatie en deels internet-platform. Beunders gaat voorbij aan deze ontwikkeling. Hij praat geen onzin, maar zijn eenrichtingsverkeer van hoog naar laag is achterhaald.

Burgers zijn activistisch op internet en laten zich niet de wet voorgeschreven door politiek of gevestigde media die net doen alsof ze willen communiceren en de tijdgeest in hun vingers zouden hebben. Die verleidingsstrategie is uitgewerkt omdat hoogopgeleide, autonome, kritische burgers door de kloof met gevestigde media en politiek in hun eigen domein verkeren. En nagenoeg onbereikbaar zijn geworden.

Foto: Still uit Ace in the Hole (1951) van Billy Wilder met Kirk Douglas als journalist Chuck Tatum

Nederlandse Piratenpartij komt eraan!

Berlijn is geen norm, maar opvallend is dat de Piratenpartei zo’n 9% heeft behaald in de verkiezingen voor het Berlijnse parlement. Een succes. Geënt op de Zweedse Piratpartiet heeft het drie speerpunten: de persoonlijke integriteit moet beschermd worden, cultuur moet vrijgelaten worden en patenten en privé-monopolies zijn schadelijk voor de samenleving. De partij wijst erop dat in de samenleving van vandaag het individu op allerlei manieren in de gaten gehouden wordt, niet in het minst in de digitale wereld.

Berlijnse topkandidaat Andreas Baum is verheugd over het succes en verklaarde zelfverzekerd meer visionair en progressief dan andere partijen te zijn: Wir sind sehr viel visionärer und progressiver als andere Parteien. De Piraten hebben iets te bieden wat alle andere partijen laten liggen: burgerrechten, bescherming van de privacy en culturele vrijheden. Door een korte voorbereidingstijd van drie maanden haalde in 2010 de Nederlandse Piratenpartij bij de Tweede Kamerverkiezingen slechts 10.471 stemmen.

Het valt te voorzien dat een goed voorbereide Nederlandse Piratenpartij de volgende keer stemmen zal wegsnoepen bij D66 en GroenLinks. In de studentensteden en bij een stedelijk intellectueel-creatieve klasse zullen de Piraten het naar verwachting goed doen. Maar ook bij kiezers van protestpartijen als de PVV en de SP. Daarom kan het resultaat dat de Piraten in Berlijn hebben geboekt bovengenoemde partijen niet koud laten. Met name D66 en GroenLinks zouden achter hun oor moeten krabben en eens serieus werk moeten maken van burgerrechten, privacy, culturele vrijheid en de vrijheid op internet.