D66 heeft vandaag in de Tweede Kamer een initiatiefvoorstel ingediend om de woorden ‘bij de gratie Gods’ bij ondertekening van wetten niet meer te gebruiken. D66 vindt het niet meer van deze tijd en ook in strijd met de scheiding van kerk en staat. Een meerderheid van de Nederlanders gelooft niet in het bestaan van God, anders dan dat het een door mensen zelf gemaakte creatie is. Volgens een toelichting van D66-Tweede Kamerlid Stientje van Veldhoven kan ‘Bij de gratie Gods‘ ‘al sinds de grondwetsherziening van 1983 worden aangepast, omdat de vermelding niet in het officiële afkondigingsformulier van de Grondwet staat‘. Maar de sindsdien regerende kabinetten hebben dat om partijpolitieke redenen niet gedaan. Dit roept de vraag op wie God eigenlijk is en hoe hij/zij/het of wat dan ook eruitziet. Over wie of wat praten ze in de Tweede Kamer?
Bart FM Droog zette me op het spoor van een opvallende inperking van de meningsuiting. Jack Terrible, dichter en beeldend kunstenaar uit Amersfoort, wilde op 24 mei in Rotterdam op een bijeenkomst van de Dutch Defence League bovenstaand Sharia-lied voordragen. Voor de demonstratie was toestemming gegeven. Maar zijn voordracht ging niet door. E. J. Bron geeft op zijn blog de details: ‘Nog tijdens de redevoeringen werd Jack discreet benaderd door één van de aanwezige politiemensen met de mededeling dat hij zijn lied NIET mocht voordragen: De Officier van Justitie had dat de avond tevoren nog besloten. Als reden werd opgegeven dat er ‘aanstootgevende dingen’ in de tekst zouden staan. Jack werd te verstaan gegeven dat een poging de voordracht tóch door te zetten, zou resulteren in arrestatie. . .’
Als dit verslag van Bron klopt, dan is er iets merkwaardigs aan de hand. Het is de vraag hoe ‘aanstootgevend’ -dat valt op te vatten als ‘ergerlijk’, ‘ergerniswekkend’ of ‘scandaleus’- een grond voor een wettelijk verbod kan zijn. Waar baseert de officier van justitie zich feitelijk op? Het Sharia-lied zal voor velen niet getuigen van goede smaak, fijngevoeligheid of een correcte politieke mening en zal tot onder de huid irriteren, maar dat is nog geen grond voor een verbod. Het Sharia-lied valt de islam frontaal aan en kan als politieke stellingname gezien worden. Het is ook opvallend dat het verbod door een politiefunctionaris tersluiks aan Jack Terrible wordt gedaan. Dit lijkt alle ingrediënten van een hoax te bezitten. Dus een broodjeaapverhaal. Het is maar te hopen dat dat het is. Want als een Rotterdamse officier van justitie werkelijk dit lied heeft verboden, dan is dat een slechte zaak voor de open samenleving en de vrijheid van meningsuiting van Nederland.
Aan de hand van een voorbeeld toont Cenk Uygur van The Young Turks aan hoe verziekt het politieke systeem is. In de VS gedraagt de baas van bank JPMorgan Chase Jamie Dimon zich alsof-ie de politiek in zijn zak heeft.
En dat is dan ook zo. De financiële instellingen hebben het voor het zeggen, niet de politiek. Het maakt Dimon niets uit als de progressief-Democratische senator van Massachusetts Elisabeth Warren hem verwijt de wet te breken. Wat maakt het hem uit, want de financiële sector controleert de regering-Obama en de overheid.
Voor de financiële sector geldt de wet niet. Banken zijn onaantastbaar omdat ze politici omkopen. Ze hebben geld nodig voor hun campagnes om gekozen te worden en in functie te blijven. Daardoor zijn ze kwetsbaar. JPMorgan Chase voelt zich zelfs machtig genoeg om de Democratische partij te dreigen dat donaties aan die partij onder druk komen te staan als het het standpunt van Elizabeth Warren deelt. Dus als het de wet volgt en pleit voor strikte regelgeving voor banken. Ze laten zich graag redden door de belastingbetaler als ze in nood zitten, maar vinden slappe regelgeving al snel te veel. Warren maakt geen kans binnen dat verziekte systeem.
Burgemeester Ahmed Aboutaleb van Rotterdam herhaalt voor het panarabische Alaan TV dat wie in Nederland de wet en de rechtsstaat niet wenst te respecteren kan oprotten. Iedereen die er anders over denkt zou eens goed bij zichzelf te rade moeten gaan waarom dat zo is. Maar uiteindelijk staat het iedereen vrij die zich niet wil verenigen met Nederland en de rechtsstaat om ervoor te kiezen ergens anders te gaan wonen. Bijvoorbeeld op de Noordpool of de Zuidpool. Komen de bontkraagjes dan toch nog van nut? Aboutaleb is van mening dat er in Rotterdam geen concrete bedreiging tegen moslims of spanning tussen bevolkingsgroepen bestaat.
Dick Maas is de regisseur van De Lift, Amsterdamned en Flodder. En nu voor het eerst van z’n leven van een commercial in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid. Voor een niet-commercieel doel, de Donorweek. Maar na een uitspraak van de Reclame Code Commissie die reageerde op klachten wordt het niet meer vertoond op televisie of in de bioscoop. De Commissie acht het in strijd met de goede smaak en nodeloos kwetsend. Voorlopig einde loopbaan Dick Maas wat de niet-commerciële commercial betreft.
De Commissie motiveert: ‘Strijd met de goede smaak, omdat van de spot de suggestie uitgaat dat het “risicovolle” gedrag van de triatleet stoer is en een mens het uiterste uit zijn leven haalt als hij risico’s, die zijn leven in gevaar brengen, neemt.’ En ‘nodeloos kwetsend, omdat de Commissie – anders dan het ministerie – van oordeel is dat de getoonde beelden niet als fictieve situaties herkenbaar zijn. Daar waar de atleet de spoorwegovergang oversteekt op het moment dat de slagbomen sluiten en een trein met hoge snelheid nadert, wordt – ook door de geluiden – op realistische wijze een levensgevaarlijke situatie getoond.‘
Machinisten van treinen en degenen die bij ongelukken op het spoor betrokken waren zouden volgens de Commissie in hun gevoelens gekwetst kunnen worden. Een begrijpelijk standpunt. Maar het is vreemd om het ook in ‘strijd met de goede smaak‘ te noemen. Hoe kan risicovol gedrag in strijd met de goede smaak zijn? De Commissie zegt in artikel 2 waarnaar het in de uitspraak verwijst: ‘Reclame dient in overeenstemming te zijn met de wet, de waarheid, de goede smaak en het fatsoen.‘ Maar in de toelichting ontbreekt wat ‘goede smaak‘ is. De Commissie had zich kunnen beperken door de commercial als ‘nodeloos kwetsend‘ af te doen. Onnodig om ‘goede smaak‘ erbij te halen. Of moeten we concluderen dat de goede smaak van Dick Maas niet deugt?
Burgers die de wet overtreden moeten aangepakt worden. Maar de wet die ze overtreden geeft hun ook rechten voor behandeling. Beambten die handelen in naam van de wet en aan wie het geweldsmonopolie is toebedeeld hebben de plicht om binnen de wet te blijven. Dat gaat te vaak verkeerd. Bij klachten schieten een gevangenisdirecteur, politiecommissaris of de verantwoordelijke bewindslui doorgaans in de verdediging. Zonder diepgaand onderzoek. En de agenten of bewaarders worden zelden geschorst. Da’s schadelijk omdat het het vertrouwen in de overheid beschaamt. En rechtsongelijkheid bevordert. Cenk Uygur meent over een Amerikaans voorbeeld van een vrouw die tegen alle voorschriften in naakt in een politiecel wordt gezet dat het buitenwettelijk gedrag van agenten of bewaarders vaak gevolg is van het gebrek aan respect dat ze ervaren. Maar da’s geen overtreding. Tijd voor een mentaliteitsverandering. Ook bij de Fred Teevens van deze wereld.
In 1989 werd de Wet persoonsregistratie van kracht. Het stelde regels aan het gebruik van persoonsgegevens door bedrijven of overheden. Principe was een opt-in systeem. Personen moesten toestemming geven voor gebruik van gegevens. In 2001 werd de wet vervangen door de Wet bescherming persoonsgegevens(Wbp).
De uitleg over deze wet op Wikipedia roept een juridische werkelijkheid, wereldvreemdheid en onrealistische houding op die alleen al door de schaalgrootte achterhaald is: ‘De Wbp geeft de burger bepaalde rechten, zoals het recht om te weten wat er met zijn persoonsgegevens gebeurt. De burger mag zijn gegevens – tegen betaling conform het Besluit kostenvergoeding Wbp – te allen tijde inzien en mag ook verzoeken tot onder andere correctie van zijn gegevens en bezwaar maken tegen de verwerking van zijn persoonsgegevens’.
Hoe kan een burger weten in welke bestanden van gemeente, inlichtingen- en veiligheidsdienst, ziekenhuis, huisarts, belastingdienst, religieuze organisatie, politieke partij, supermarkt, werkgever, uitkeringsinstantie, provider, telecombedrijf, aanbieder van sociale media of mediabedrijf zijn of haar gegevens zijn verzameld?
Organisaties die persoonsgegevens verwerken hebben plichten. Ze moeten toestemming hebben van de betrokken burger, de gegevens voor omlijnde doelen gebruiken en de burger informeren over wat het doet met de gegevens. Koppelen zonder toestemming mag niet. De verwerking van gegevens moet bij het College Bescherming PersoonsgegevensCBP gemeld worden. Die neemt ze op in een openbaar register.
Naar aanleiding van de onthullingen door Edward Snowden dat inlichtingendiensten massaal data verzamelen worden burgers bezorgd over hun privacy. Er zijn bewijzen dat dit gebeurt. Zo verwerft de samenwerkende NSO (Nationale Signal-intelligence Organisatie) van AIVD en MIVD ‘inlichtingen door de ether te verkennen en gericht en ongericht telecommunicatie te onderscheppen.‘ Let wel: ‘ongerichte’ onderschepping.
Nodig is een nieuwe start voor de nieuwe tijd waarin internet de standaard is. Een start die teruggaat naar de uitgangspunten van de Wet bescherming persoonsgegevens, maar beseft dat er een inhaalslag valt te maken.
De burger is ingehaald, om niet te zeggen overvallen door een nieuwe werkelijkheid. Nodig is een start die organisaties die data verzamelen er beter bewust van maakt wat toegestaan is. Een start die organisaties de kans geeft om als spijtoptant terug te komen op gemaakte keuzes, om data alsnog bij het CBP te melden. Een start die elke burger eenmalig voorziet van de namen van alle organisaties die persoonsgegevens van de betrokken burger in hun databases opgenomen hebben. Zoals blijkt uit de openbare registers van het CBP. Met die gegevens in de hand kan de burger voortaan besluiten hoe het met de eigen privacy wil omgaan.
Update 15 mei: Leden van verschillende partijen stellen kamervragen. Keklik Yücel van de PvdA, Joram van Klaveren van de PVV en Malik Azmani van de VVD. Ze richten hun vragen allen aan minister Asscher van Sociale Zaken. Yücel ook aan minister Bussemaker van Onderwijs en Van Klaveren aan minister Opstelten van Veiligheid en Justitie en Plasterk van Binnenlandse Zaken. De toon van alles is kritisch en afwijzend.
Politie Amsterdam Zuid-Oost en hulpverleningscentrum Fier Fryslân uit Leeuwarden hebben zichzelf klem gezet. De Volkskrant bericht over hun bemiddeling bij de sluiting van een islamitisch huwelijk tussen minderjarigen. Een meisje met een islamitische achtergrond was uitgehuwelijkt aan een neef in Pakistan en wilde daar vanaf. Als compromis besloot de familie toe te stemmen in een religieus huwelijk zonder voorafgaand burgerlijk huwelijk met een Pakistaans-Hindostaanse jongen. In Nederland is dit strafbaar. Maar de eer voor de familie was gered. De politie presenteerde in een workshop van 11 april trots het resultaat. Nu kritiek van burgerrechtenactivisten klinkt ontkennen politie en hulpverleners. Ze waren niet ‘actief‘ betrokken.
Femmes for Freedom vindt het onbegrijpelijk dat de politie zich niet aan de wet houdt: ‘Niemand staat boven de wet en mag de rechteloosheid van vrouwen en kinderen bevorderen, ook de politie en Fier Fryslan niet. Toen Femmes for Freedom de politie en Fier Fryslan tijdens de workshop wees op het feit dat het sluiten van een religieus huwelijk zonder voorafgaand burgerlijk huwelijk strafbaar is en dat een imam daarmee in overtreding is, werd gereageerd: “Het waren minderjarigen en alleen een religieus huwelijk was mogelijk. Zo gaat het nou eenmaal in die culturen.” Femmes for Freedom vindt de gang van zaken kwalijk: ‘De politie wordt geacht conform de wet te handelen en niet mee te werken aan het sluiten van religieuze huwelijken.’
Ook PvdA-Kamerlid Yücel hekelt de rol van politie en hulpverleners: ‘Het kan niet zo zijn dat sommige meisjes in een religieus huwelijk en dus rechteloosheid terechtkomen, vanwege een compromis tussen instanties en familie.‘ Ze twitterde: ‘Niemand staat boven de #wet en niemand mag de rechteloosheid van vrouwen bevorderen!‘ Keklik Yücel gaat minister Asscher van Sociale Zaken vragen uit te zoeken hoe instanties de culturele achtergrond meewegen: ‘Waar vrouwen onderdrukt worden of met eerkwesties te maken krijgen, moet de familie niet worden ontzien, maar de dader worden aangepakt en de vrouwen worden beschermd‘.
Vanwege hun verschillende rol kan nog enig begrip op worden gebracht voor de hulpverleners van Fier Fryslân die willen verbinden en sussen. Da’s hun blinde vlek waarbij de lieve vrede boven alles gaat. Maar de politie die de wet moet toepassen past geen enkel begrip. De houding ‘Zo gaat het nou eenmaal in die culturen‘ is neerbuigend. Ten koste van de ene boven de andere burger mag het nooit kiezen voor overtreding van de wet.Dat de politie nattigheid voelt blijkt er wel uit dat het zich nu onder haar verantwoordelijk probeert uit te draaien. De minister Asscher en Opstelten dienen de politie erop te wijzen dat een glijdende schaal die buiten de wet uitkomt voor de toekomst ontoelaatbaar is. Zoals gebeurde. Cultureel relativisme is van vroeger.
In Groot-Brittannië staat de vrijheid van meningsuiting onder druk. Een wijziging van ‘Section 5 of the Public Order Act 1986‘ is in de maak. Straks kan iemand opgepakt worden wegens beledigende woorden of gedrag dat nu uitgezonderd is. Maar wat is dat precies en wie bepaalt dat? Actiegroep ReformSection5 vindt dat een belediging niet onder de strafwet moet vallen. Maatschappelijke organisaties zoals de National Secular Society en de Christian Institute en publieke figuren spreken zich uit tegen de wijziging. Rowan Atkinson (Mr. Bean) citeert in een betoog president Obama dat het juiste antwoord op ‘hate speech’ of belediging meer debat is. Geen verbod. Atkinson waarschuwt tegen de nieuwe intolerantie om ongewenste kritiek de mond te snoeren.
WikiLeaks leeft ondanks alle problemen. Zo lijkt het. Vandaag begon de klokkenluiderssite met het publiceren van meer dan 100 geheime documenten van het Amerikaanse ministerie van Defensie over het gevangenisbeleid in Irak en het Cubaanse Guantanamo Bay. Maar ook over Europese U.S. Army gevangenissen. Deze zogenaamde ‘Detainee Policies‘ verschijnen de komende maand in chronologische volgorde.
In een persverklaring wijst Julian Assange erop dat de gevestigde media het opnieuw af hebben laten weten: ‘But how is it that WikiLeaks has now published three years of Guantanamo Bay operating procedures, but the rest of the world’s press combined has published none?’. Opvallend roept Assange advocaten, NGO’s, mensenrechtenactivisten en het publiek op om met de gegevens aan de slag te gaan. De media slaat-ie over.
Laten de VS zich nog in verlegenheid brengen door gelekte documenten? Ze zijn een weerslag van de situatie waarin de VS zich nu bevinden. Ontspoord en moreel failliet, een ‘uitgehakte donkere plek waar wet en recht niet meer van toepassing zijn’, zo meent Assange: ‘The ’Detainee Policies’ show the anatomy of the beast that is post-9/11 detention, the carving out of a dark space where law and rights do not apply, where persons can be detained without a trace at the convenience of the U.S. Department of Defense. It shows the excesses of the early days of war against an unknown ’enemy’ and how these policies matured and evolved, ultimately deriving into the permanent state of exception that the United States now finds itself in, a decade later.‘
George Knight 