Schermafbeelding van deel artikel ‘Niet de VS, maar Duitsland heeft voor Oekraïne de sleutel tot tanks in handen‘ van 20 jan 2023 op Nu.nl.
Het is maar net hoe je kijkt naar ‘de sleutel tot tanks‘ die Duitsland, de VS en Europese landen als Polen, Finland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk in handen hebben. Alle ogen zijn gericht op Duitsland. Dit onderwerp is Chefsache. Het ligt dus in handen van kanselier Olaf Scholz.
Formeel lijkt Duitsland als producent van de Leopard2-tanks die sleutel in handen te hebben, maar mentaal, publicitair en machtspolitiek niet. Mijn reactie bij bovenstaand artikel:
Het is onbegrijpelijk dat de Duitse kanselier Scholz zich om partijpolitieke redenen laat gijzelen door de linkerflank van zijn partij de SPD. En door rechtse SPD’ers als oud-kanselier Schröder die met geld door het Kremlin is gekocht.
De argumenten van Scholz kloppen niet. Hij zegt een Alleingang van Duitsland te willen vermijden, maar door zijn oppositie tegen de levering van Leopard2-tanks aan Oekraïne stelt hij zich alleen op en vervreemdt zich van de VS en de Europese NAVO-bondgenoten. Zoals Duitsland jarenlang een Alleingang ging met de steun voor gaspijpleiding Nord Stream.
Duitsland heeft nog meer dan Nederland de krijgsmacht verwaarloosd. Die is in deplorabele staat. Ook de in 2022 toegezegde investering van 100 miljard euro in de krijgsmacht, de Zeitenwende, heeft nog tot geen enkele actie van Scholz geleid.
Scholz laat zich in zijn Rusland-beleid kennen als aarzelend, bang en eigenwijs. Hij beschadigt in en buiten de EU het aanzien van Duitsland dat mentaal hapert.
Wat is er toch mis met de Rusland-politiek van de Duitse sociaal-democraten? Dit interview van DW-correspondent Anja Köhler met het lid van de SPD-fractie in de Bundestag Ralf Stegner is inzichtelijk over hoe delen van de SPD denken. Köhler blijft goede vragen stellen. Stegner wordt beschouwd als een linkse SPD’er. Dat wil zeggen dat hij nog steeds ontvankelijk is voor de standpunten van de Russische Federatie. Hoewel ook hij Poetin als oorlogsmisdadiger beschouwt.
Stegner hamert op samenwerking, maar doet net alsof hij niet weet dat niet de anderen, maar de SPD de spookrijder is binnen de Westerse alliantie en de EU. De SPD staat op de rem om geavanceerd militair materiaal aan Oekraïne te leveren. Hij gaat ook bewust voorbij aan het feit dat in de coalitie de SPD tegenover de Groenen en de FDP staat over de levering van Duitse Leopard-tanks aan Oekraïne. Direct of via een vergunning aan andere landen om die tanks te leveren.
Het is niet zo dat de Duitse regering Oekraïne militair, economisch en humanitair niet helpt. Maar het beeld dat in de laatste 11 maanden is ontstaan is dat SPD-kanselier Olaf Scholz telkens door de VS, Polen, Frankrijk en andere bondgenoten tot de orde wordt geroepen en in beweging wordt gezet om Oekraïne te helpen en dat het initiatief niet vanuit de SPD zelf komt. Hoewel daar geluiden klinken die Oekraïne geavanceerd militair materiaal willen leveren.
De realistische co-voorzitter Lars Klingbeil sprak in een toespraak van juli 2022 over de toekomst van de sociaal-democratie, de Europese veiligheidspolitiek en de transformatie die de SPD zal moeten doormaken om bij de tijd te komen (vertaald): ‘Duitsland moet ernaar streven een leidende mogendheid te zijn. Na bijna 80 jaar terughoudendheid heeft Duitsland nu een nieuwe rol in het internationale systeem. Duitsland heeft de afgelopen decennia een hoog niveau van vertrouwen opgebouwd. Maar met dit vertrouwen komen verwachtingen. Dat hebben we net gezien in de discussies van de afgelopen weken. Duitsland staat steeds meer in het middelpunt van de belangstelling. We moeten aan deze verwachtingen voldoen‘.
Het besef dat Duitsland als belangrijkste Europese land een nieuwe rol heeft te spelen nu de Europese veiligheidspolitiek onder druk staat door de oorlog die de Russische Federatie tegen Oekraïne is begonnen lijkt binnen de SPD nog steeds niet goed ingedaald te zijn. Zeker niet wat de praktische politiek betreft.
Stegner speelt zijn rol als SPD’er die probeert het goede te doen, maar nog niet weet wat dat inhoudt. Zoals Duitsland deed met de aanleg van Nord Stream II waartegen binnen de EU oppositie bestond, maar Berlijn doof en blind een Alleingang ging. Nu lijkt de SPD de fout te herhalen met de Rusland-politiek. Toch lijkt het besef in Berlijn toegenomen dat het zal moeten inschikken. Mede door de rampzalige conditie van de Duitse krijgsmacht. Dat maakt het land afhankelijk van VS en Frankrijk.
Klopt het wat SPD-fractievoorzitter Rolf Mützenich in de Bundestag afgelopen dagen zei en Ralf Stegner in het interview met DW herhaalt: ‘Kriege werden in der Regel nicht auf dem Schlachtfeld beendet‘? Denk aan de Eerste en Tweede Wereldoorlog die op het slagveld beslist werden. Of denk aan kleinere oorlogen zoals de Golfoorlogen die op het slagveld door militair overwicht van de overwinnaar beslist werden. Of denk aan de Napoleontische oorlogen die op het slagveld betwist werden. Wat proberen deze SPD-afgevaardigden te bereiken met een uitspraak waarvan ze weten dat die niet klopt?
Tegelijk zegt Mützenich geen rode lijn te zien om geavanceerde tanks aan Oekraïne te leveren. Loopt hij vooruit op een politiek geïsoleerd Duitsland dat onder Amerikaanse, Franse en Poolse druk zal worden gedwongen om Leopard-tanks aan Oekraïne te leveren?
Het beeld van Duitsland is dat het nog steeds op zoek is naar een eigen identiteit en die nog niet gevonden heeft. Tachtig jaar politieke terughoudendheid in de luwte is niet zomaar overwonnen. Dat vraagt een mentale omslag die tijd vraagt. Zeker bij de oudere generatie politici, zoals de 64-jarige kanselier Scholz. In de tussentijd zullen SPD’ers als Stegner argumenten blijven reciteren om de achterhoede van een verloren slag te dekken. Je zou graag willen weten of hij gelooft wat hij zegt.
Opmerkelijk is dat in Duitsland een coalitie van SDP (sociaal-democraten), Groenen en FDP (liberalen die meer lijken op de VVD dan D66) in de steigers staat. Op 26 september 2021 zijn de verkiezingen voor de Bundestag. Deze zogenaamde verkeerslicht (‘Ampel’) -coalitie van Rood-Groen-Geel koerst op een meerderheid in de Bundestag af. Vice-voorzitter van de FDP en Bundestag Wolfgang Kubicki heeft zich er positief over uitgelaten vanwege de stapjes in de richting van het pragmatisme van de andere twee partijen. En dan met name van kandidaat-kanselier Olaf Scholz (SPD).
De FDP heeft een recent verleden van samenwerking met de SPD en is er mentaal als junior-partner aan gewend. Gedenkwaardig in de Ostpolitik van SPD-kanselier Willy Brandt (1969-1974) was minister van Buitenlandse Zaken en vicekanselier Walter Scheel die met Brandt een goede tandem vormde. Ook FDP’er Hans-Dietrich Genscher speelde die rol onder bondskanselier Helmut Schmidt (1974-1982).
Vanuit Duits perspectief is de blokkade van het CDA van een coalitie met de twee linkse partijen PvdA en GroenLinks begrijpelijk. Ook In Duitsland is er immers geen coalitie in de maak van CDU/CSU, SPD, Bündnis 90/Die Grünen en FDP. Dat zou te breed zijn en voor een meerderheid overbodige partijen bevatten. Wat echter niet te rijmen valt is dat de VVD die eis van de CDA overneemt of zich daar achter verschuilt. Des te meer omdat het CDA door de nog steeds niet opgeloste kwestie Omtzigt verdeeld en instabiel is en Hoekstra zich in de onderhandelingen secundair en niet constructief opstelt.
De FDP is niet linkser dan de VVD, maar wel pragmatischer en gewend aan regeren met de SPD. De PvdA en GroenLinks stellen zich niet minder pragmatisch op dan de SPD en Grünen. Vooral GroenLinks wenst sloten water in de wijn te doen om maar te mogen regeren. Waar is de VVD bang voor waar de FDP niet bang voor is? Terwijl notabene de positie van de Duitse SPD en Grünen electoraal veel sterker is dan die van haar Nederlandse zusterpartijen.
Anders gezegd, waarom kan er in Nederland geen verkeerslicht-coalitie van een zwak rood licht (PvdA), een zwak groen licht (GroenLinks) en een sterk geel licht (VVD en D66) tot stand komen, terwijl dat in andere landen wel gebeurt? Overigens heeft zo’n verkeerslicht-coalitie van VVD-D66-PvdA-GroenLinks met 75 zetels geen meerderheid in de Tweede Kamer. Er zijn trouwens andere bezwaren tegen een samenwerking van PvdA met GroenLinks vanwege de identiteitspolitiek van laatstgenoemde.
Maar dat gaat voorbij aan de opstelling van de VVD. De kern van kritiek en oplopende verbazing is dat de VVD vanuit een positie van sterkte een coalitie met rood en groen blokkeert die in Duitsland haar zusterpartij FDP vanuit een positie van zwakte omarmt. Waarom voelen premier Rutte en de VVD zich in hun sterkte zo onzeker? Staat in Europees verband nou de VVD of de FDP uit het lood?
Het prominente CDU-parlementslid Norbert Röttgen die minister van Milieu was in de regering Merkel II pleit voor een hard antwoord aan de Russische politiek voor de vergiftiging met zenuwgas van de belangrijkste Russische oppositieleider Alexei Navalny. Röttgen behoort tot de liberale vleugel van de CDU. De Russische bemoeienis met de situatie in Wit-Rusland ziet hij ook als reden voor een stevig antwoord aan het Kremlin.
De ultieme reactie die de Russische president Putin volgens Röttgen begrijpt is stoppen met de aanleg van Nord Stream II. Deze gaspijplijn maakt Europa nog sterker afhankelijk van Russisch gas dan nu al het geval is en is in strijd met het energiebeleid van de EU inzake onafhankelijkheid en diversiteit. De FDP stelt Nord Stream II ook ter discussie en de Groenen die vanwege het milieu en geopolitiek altijd al tegen Nord Stream II waren herhalen hun standpunt dat dit project gestopt moet worden. De SPD en het CDU van kanselier Merkel handhaven tot nu toe hun standpunt dat Nord Stream II afgerond moet worden. Merkel heeft altijd beweerd dat het om een economisch project gaat, hoewel ze later toegaf dat het een belangrijke politieke component heeft. Duitsland heeft afgelopen jaren het verwijt gekregen Nord Stream II er vanwege eigenbelang door te willen drukken. Hoe dan ook neemt in de Duitse politiek de oppositie tegen Nord Stream II toe. Het is de vraag waar dat eindigt en hoe de verwachte ‘overname’ van Wit-Rusland door het Kremlin hierin een rol zal spelen.
Ook in de journalistiek klinken stemmen dat de Duitse regering er niet aan kan ontkomen te stoppen met Nord Stream II. Als het samen met de EU wil reageren op Navalny’s vergiftiging. Stefan Kornelius beweert dat in het artikel ‘Wer von Sanktionen spricht, kommt an Nord Stream 2 nicht vorbei’ in de Süddeutsche Zeitung:
Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Wer von Sanktionen spricht, kommt an Nord Stream 2 nicht vorbei’ van Stefan Cornelius in de Süddeutsche Zeitung, 3 september 2020.
Tegen alle verwachtingen in zijn het niet de Groenen die uit de onderhandelingen voor een nieuwe regering zijn gestapt, maar de liberalen van de FDP. De verwachting was dat het vooral tussen de Beierse CSU die de adem van de AfD in de nek voelt en de Groenen zou botsen. Daar zijn de onderhandelingen echter niet op stukgelopen. Hoewel een van de onderhandelaars van de Groenen Robert Habeck meent dat elementen in de CSU en FDP een anti-Groene opstelling hadden. De FDP krijgt van de Groenen de Zwarte Piet (schwarzer Peter) toegespeeld en zorgt voor ergernis bij de andere partijen omdat er geen zwaarwegende programmatische reden was voor de FDP om te breken. Het zou de FDP aan bereidheid ontbroken hebben. De Groenen voelen zich als partij gesterkt door de onderhandelingen en hebben de weg naar het centrum gevonden. Hoe het verder moet is onduidelijk. Een minderheidsregering CDU/CSU en FDP is hoe dan ook onmogelijk geworden. Nieuwe verkiezingen wil geen van de centrumpartijen en de SDP blijft afwijzend om in de regering te stappen.
Morgen zijn er Bundestagsverkiezingen in Duitsland. Belangrijk voor de EU en voor Nederland. Angela Merkels CDU/CSU gaat in de peilingen stabiel aan kop met zo’n 36% van de stemmen. De rechts-populistische AfD kan met zo’n 10-11% de derde partij worden na de SPD die naar verwachting laag in de 20% zal eindigen. Ik hoop op een coalitie CDU-Grüne, maar die laatste partij komt met zo’n 8% waarschijnlijk tekort om Merkel aan een meerderheid te helpen. Dan is de conservatief-liberale FDP nodig en dat compliceert de coalitievorming. Vooral wat de Europese veiligheidspolitiek betreft. Economisch gaat het Duitsland voor de wind en Duitsers houden van stabiliteit. Niet van radicale avonturen op links of rechts. Hun geschiedenis van de 20ste eeuw heeft de Duitsers geleerd hoe snel en grandioos dat kan ontsporen. Anti-democraten die zich als democraten presenteren, het blijft een uitdaging voor het gezond verstand. Hopelijk trappen niet te veel Duitsers in de val.
Wie het Amerikaanse politieke landschap bekijkt ziet twee grote partijen die de politiek domineren, de Democraten en de Republikeinen. De partijen hebben voorverkiezingen georganiseerd waarin de kandidaat die het meeste gedelegeerden achter zich krijgt op de partijconventie door hoofdelijke stemming wordt genomineerd. Bij de Republikeinen heeft Donald Trump de nominatie al in zijn zak. Bij de Democraten wordt naar alle waarschijnlijkheid Hillary Clinton genomineerd. Ze heeft een voorsprong van zo’n 276 gedelegeerden op Bernie Sanders die haar praktisch gesproken niet meer in kan halen. Mits er niets onverwachts gebeurt, zoals een FBI-aanklacht tegen Clinton of sappige details over tegenprestaties voor haar fondsenwerving.
Tot voor enkele jaren vertoonden de grote Europese landen min of meer dat stabiele beeld zoals dat nu nog steeds in de VS bestaat. In Duitsland waren er de CDU/CSU en de SPD met een kleine FDP, in Frankrijk waren er de rechtse gaullisten en de socialisten, in het Verenigd Koninkrijk de Torries en Labour, in Spanje de rechtse Partido Popular en de socialisten. Nederland had het CDA, de PvdA en de VVD als grotere partijen.
In al deze Europese landen is in de afgelopen 10 jaar dat beeld faliekant op z’n kop gezet. Duitsland zag de opkomst van de Groenen en Die Linke, en recent van de AfD. In Frankrijk is het Front National omhoog geschoten naar de top van de peilingen. In het Verenigd Koninkrijk is er UKIP en regionale partijen zoals de Schotse SNP die tot in het Britse parlement wist door te dringen. In Spanje zijn het linkse Podemos en het liberaleCiudadanos opgekomen. In Nederland betwist de PVV het leiderschap van de traditionele partijen die nu middenpartijen worden genoemd omdat het politieke spectrum aan de uiteinden is uitgebreid.
Waarom die ontwikkeling in de VS niet plaatsvindt of achter loopt op de ontwikkeling in Europa is de vraag. In zekere zin kan Trump opgevat worden als niet-Republikein die de Republikeinse partij tegen de zin van de partijleiding heeft veroverd. Maar hij voegt zich nu in de orde van de partij en overlegt met partijleiders als Paul Ryan om door concessies hun steun te krijgen. Hillary Clinton valt op te vatten als niet-Democraat binnen de Democratische partij. Maar dan niet zozeer omdat ze niet met de partijleiding door een deur kan, maar omdat ze een programma heeft dat feitelijk van Republikeinse signatuur is en de stempel van goedkeuring van het bedrijfsleven heeft gekregen. Hoewel ze in de beeldvorming door Sanders op sociale issues -al dan niet tijdelijk- naar links is gedwongen. Hierbij moet bedacht worden dat in vele landen het politieke spectrum naar rechts is opgeschoven. Richard Nixon van 1972 is op vele terreinen linkser dan Hillary Clinton van 2016.
Verklaring die de voormalige libertarische presidentskandidaat en oud-governeur van New-Mexico Gary Johnson geeft voor de stagnatie is dat de toegang tot de media voor kandidaten van derde partijen wordt geblokkeerd. In de VS zijn gevestigde media niet alleen gepolitiseerd, maar ook onderdeel van multinationals als TimeWarner, Walt Disney, News Corp of Comcast. Ze zijn gewend zaken te doen met Democraten en Republikeinen, en houden dat het liefst zo. Omdat het grote geld in de Amerikaanse politiek een beslissende rol speelt lukt het de bedrijven en banken om de doorgaans kritische partijen als de Libertarische Partij of de Greens buiten de kern van het politieke bestel te houden. Gezien de ontwikkelingen in Europa is het de vraag hoelang dat tweepartijenlandschap zich in de VS nog handhaaft. Opbreken ervan zou nieuwe dynamiek geven.
In de Duitse deelstaat Rijnland-Palts zijn op 13 maart 2016 landdagverkiezingen voor het deelstaatparlement. Waar nu alleen CDU, SPD en Groenen zijn vertegenwoordigd. Partijen sorteren in de media voor. Een en ander spitst zich toe op de weigering van de partijen in die deelstaat om in een televisiedebat, de zogenaamde ‘Elefantenrunden’ in debat te gaan met vertegenwoordigers van het rechts-populistische Alternative für Deutschland (AfD). Der Spiegel licht in een bericht de posities van de verschillende politieke partijen toe.
Groenen en SPD in Rijnland Palts, evenals de minister-president van Noordrijn-Westfalen Hannelore Kraft (SPD) willen een cordon sanitaire rond de AfD leggen. Deze partijen zetten de lokale omroep SRW door hun als mededeling vermomde eis onder druk dat ze wegblijven bij het debat als er een vertegenwoordiger van de AfD aanwezig is. Het CDU bij monde van de landelijke vice-voorzitter die de partij in Rijnland-Palts aanvoert Julia Klöckner heeft op haar beurt laten weten dat ze afziet van deelname aan het televisiedebat vanwege de eis van SPD en Groenen die ze onaanvaardbaar vindt, maar ook vanwege de opstelling van de SRW. Hiermee zet ze het debat op scherp. Behalve de AfD zijn ook de FDP met wie Klöckner eventueel een coalitie wil vormen en Die Linke uitgesloten. In theorie resteert nu een debat tussen twee partijen: SPD en Groenen.
Hoofdredacteur Fritz Frey van de SRW is het weliswaar oneens met de opstelling van SPD en Groenen, maar krijgt toch veel kritiek omdat hij de vrijheid van meningsuiting niet voorop heeft gezet bij zijn beslissing door mee te gaan in de eis van SPD en Groenen. Naar verwachting wint de AfD zetels in het deelstaatparlement. Na de onregelmatigheden in Keulen op oudejaarsavond en het aanvankelijk uit het nieuws houden van de Noord-Afrikaanse achtergrond van de daders kregen de Duitse media volop kritiek de lijn van de regeringspartijen te volgen en nieuws dat de regering-Merkel onwelgevallig was te onderdrukken. De WDR-journaliste Claudia Zimmermann bevestigde dit politiek correcte handelen van de Duitse gevestigde media afgelopen week in het programmaDe Stemming voor L1, voordat ze door de programmaleiding van de WDR werd teruggefloten.
De gebeurtenissen op oudejaarsnacht in Keulen en andere Duitse steden waarbij vrouwen door mannen uit ‘de Noord-Afrikaanse en Arabische ruimte’ in het nauw werden gebracht en betast en naar verluidt in enkele gevallen werden aangerand blijven de gemoederen bezighouden. Want het is een nieuwe vorm van geweld tegen vrouwen die Europa tot nu toe niet kende. Allerlei vragen worden gesteld, zoals waarom de Keulse politie niet passend optrad en het liet gebeuren en wat de exacte achtergrond van de daders is.
De claim dat het niet-Europese vluchtelingen zijn doet er weinig toe. Het voedt vooral het debat tussen voor- en tegenstanders van de huidige massa-immigratie naar Europa, maar is niet waar het om gaat. Het leidt af van de zaak dat in een West-Europese stad vrouwen massaal worden ingesloten en betast en dat de politie daarop niet voorbereid was en niet optrad. De wet niet handhaaft en de straat overlevert aan wetteloosheid. Het openbaar bestuur moet de rechtsstaat garanderen en heeft dat nagelaten. Dat is waar het om gaat.
De culturele, religieuze of etnische achtergrond van de daders speelt indirect een rol omdat dit vanwege koudwatervrees en politieke correctheid de autoriteiten ervan zou hebben weerhouden om krachtig op te treden zoals het had moeten optreden. Dat geeft het voorval in Keulen en andere steden als Hamburg en Stuttgart een wrange bijsmaak. Vice-voorzitter Julia Klöckner van de CDU-fractie in het Deelstaatparlement van Rheinland-Pfalz vraagt om de autoriteiten niet met oogkleppen op te handelen. Maar de rechtsstaat voorop te zetten en de achtergrond van de daders niet mee te laten wegen in de aanpak. Ze houdt de partijloze burgemeester Henriette Reker van Keulen die kandidaat was van CDU, Groenen en FDP uit de wind.
In Saarland zijn de deelstaatverkiezingen met 35,2% gewonnen door de CDU. De sociaal-democratische SPD volgt op een kleine 5% achterstand. De liberale FDP verdwijnt uit het parlement. Die Linke en de Groenen verloren licht. Voor een verrassing zorgden de Piraten met 7,4% van de stemmen. Ze worden de vierde partij.
In Berlijn behaalden de Piraten in september 2011 9% en stellen ze zich pragmatisch op. In Saarland zal dat niet anders zijn. Maar voor anderen is het wennen. Focus Online projecteert de eigen onwennigheid op de Piraten: Die Freaks enteren den Landtag. Men ziet het als ‘verbluffend resultaat’, maar ‘spannend blijft wat de freaks in het parlement willen’. Een wijze van journalistiek die moet wennen aan nieuwe perspectieven.
Kunnen Piraten ook in Nederland scoren? Door een korte voorbereidingstijd haalde in 2010 de Nederlandse Piratenpartij bij vervroegde verkiezingen voor de Tweede Kamer slechts 10.471 stemmen. Piraten hebben nu echter de wind in de rug en bieden iets dat andere partijen laten liggen: burgerrechten, bescherming van privacy en culturele vrijheden. Het valt te voorzien dat beter voorbereide Nederlandse Piraten profiteren van de zijwind van het Duitse succes en de volgende keer stemmen zullen wegsnoepen bij D66 en GroenLinks.
Foto: De 22-jarige lijstaanvoerder Jasmin Maurer van de Piraten in Saarland
George Knight 