Update 13 november 2014: De PvdA zet twee kamerleden van Turkse afkomst uit de fractie: Tunahan Kuzu en Selcuk Öztürk. Dit gebeurde na urenlang fractieberaad. Ze zouden het sociaal-democratisch gedachtengoed onvoldoende representeren. Een hoognodig en moedig besluit dat echter de vraag oproept over de werving, selectie en interne scholing van beide Turkse Nederlanders. Waarom zijn ze ooit opgenomen in de PvdA als nu blijkt dat ze het gedachtengoed niet steunen? Is dat nu pas duidelijk geworden of is nu pas de angst weggenomen bij de fractieleiding om de confrontatie aan te gaan?
PvdA’er Frans Timmermans loopt zich warm en Job Cohen verdwijnt langzaam uit beeld. Opmerkelijk is dat Timmermans de afgelopen weken driemaal optrad bij P&W. Als buitenlandwoordvoerder zonder specifieke kennis van Egypte profileert-ie zich als staatsman met vergezichten en analyses. Op afstand van het Binnenhof. Het lijkt geen toeval, Timmermans wordt op het schild gehesen als nieuwe leider.
Rinus van Schendelen waarschuwde in april 2010 in de aanloop naar de verkiezingen dat de allochtonen binnen de PvdA de samenwerking met Leefbaar Rotterdam blokkeren. In de week daarvoor had de politiek leider van de PvdA in Rotterdamse Dominic Schrijer die de publicitaire bui al zag hangen, verkondigd dat het wel meevalt met die macht. Dat slechts 6 van de 14 raadszetels door allochtonen gekozen worden. Critici spreken van clientelisme binnen de PvdA.
De PvdA beseft dat door de overname van de allochtone stem sommige autochtonen afhaken. Da’s een probleem dat de PvdA loopt in de grotere steden. Wat andere partijen ook zou treffen als ze hiervan zo afhankelijk waren. Die overigens verre van eenduidig is en verdeeld is in religie en etniciteit. Tekenend voor de spanning binnen de PvdA is dat de Turkse Seyit Yeyden naar het Rotterdamse Feyenoord werd gestuurd om allochtone en autochtone PvdA’ers weer met elkaar in gesprek te brengen.
Op zich maakt het niet uit hoeveel allochtonen de PvdA vertegenwoordigt. Door interne scholing en kandidaatstelling kan dat gestuurd worden. Problematisch wordt het pas als de PvdA om electorale redenen de eigen traditie vergeet. Dan atomiseert de partij in deelbelangen. Dat proces is gaande. Maar nu het blijkbaar aan dynamiek wint vormt het een bedreiging voor het bestaan van de partij.
Het is aan de politieke leiding van de landelijke PvdA om schoon schip te maken en alle leden die het sociaal-democratische gedachtengoed niet ondersteunen uit de partij te gooien. Het is verstandig om het sociaal-democratische gedachtengoed weer centraal te stellen. Electoraal opportunisme is een doodlopende weg. Maar het wil maar niet lukken.
Met verwijzing naar waarden als ontplooiing, solidariteit, gelijke rechten van man en vrouw, scheiding van kerk en staat heeft de PvdA altijd universele waarden uitgedragen. Daarin heeft de PvdA maatschappelijk een positieve rol gespeeld die verder reikte dan het partijbelang. Het zou jammer zijn als het dit zou opgeven en zich zou terugtrekken op deelbelangen. Het verliest dan ook de pretentie van brede volkspartij. Het is aan de PvdA om te beslissen over de eigen toekomst.
Achteraf gezien is het jammer dat de vernieuwer Bos zijn kansen niet heeft durven pakken. Door gebrek aan durf en ambitie is-ie gestruikeld over olifanten als Wallage en Vogelaar die op de rem stonden. Binder Job Cohen kan evenmin snijden en doorpakken. Samenbinden staat haaks op het sociaal-democratisch gedachtengoed als het omwille van het binden wegkijkt voor onrecht.
De PvdA als bestuurderspartij kent vele ongerijmdheden. Zelfs half-criminele PvdA’ers die de fout ingaan worden vanwege hun etniciteit en electorale wervingskracht in genade aangenomen. Het opportunisme is lachwekkend. Zoiets wordt gezien en maakt de geloofwaardigheid en legitimiteit van de PvdA er niet groter op. Dit sluipende proces ondermijnt de kredietwaardigheid. Centrale sturing ontbreekt.
De PvdA is voor Nederland onbelangrijk. Als vehikel voor functies en subsidies kan het gemist worden. Maar het zou jammer zijn als het sociaal-democratisch gedachtengoed verdween uit Nederland. Het kan elders ondergebracht worden. Want een geloofwaardige socialistische partij hoort thuis in de Nederlandse politiek. Jammer is dat de huidige PvdA daar steeds minder in voorziet. Het is aan de PvdA om te kiezen: hervormen of verdwijnen in overbodigheid.
De wisseling van Bos door Cohen werd door beide heren drie jaar voorbereid. Uruzgan werd begin 2010 als aanleiding aangegrepen om te breken. Bos had de strijd om de vernieuwing binnen de partij verloren en was hierdoor blijven zitten met een flets profiel dat niemand aansprak. De opkomst van Cohen wijst op een duik terug in het verleden van het multiculturalisme. Hoewel Cohen slim en aardig genoeg is om dat te verhullen.
Steun van de media verlengt de doodsstrijd van de PvdA. Andere partijen met zoveel ongerijmdheden, tegenstrijdigheden, vaagheden, wantoestanden, bestuurlijke arrogantie en zelfs half-criminelen onder de kaderleden waren al lang in de openbaarheid afgeserveerd. Het manco van de Nederlandse media is dat de PvdA met een andere maat wordt gemeten. Omdat de partij steeds wordt bevestigd in haar eigen schijnwerkelijkheid werkt deze steun averechts.
De PvdA kent twee kroonprinsen, Frans Timmermans en Eberhard van der Laan. Van der Laan gebruikt als enige politicus taal om de kloof tussen burger en politiek te verkleinen. Taalverwerving en taalbeheersing zijn een noodzakelijke voorwaarde voor de bewustwording en participatie van burgers, maar niet minder voor de emancipatie van de politicus zelf. Van der Laan excelleert in taal. Hij was het enige kabinetslid van Balkenende IV dat niet meeging in de betutteling en inperking van burgerrechten. Er zelfs afstand van nam.
Als burgemeester van Amsterdam zit de ideale opvolger van Job Cohen vast in Amsterdam. Hij kan nog niet overstappen. Daarom komt Frans Timmermans in beeld. Aan hem kleeft opportunisme. De neerbuigendheid van Timmermans wordt elitair genoemd en die van Van der Laan realistisch. Da’s het verschil. Als Timmermans zich echter de komende jaren voegt in de lijn die Van der Laan vanuit Amsterdam schetst, dan kan de PvdA terugkeren naar het eigen gedachtengoed.
Foto: Spare Time (1939) van Humphrey Jennings.
George Knight 