PvdA kan gerust toetreden tot een kabinet met VVD, CDA en D66. Hoofdzaak is dat de partij zich opent en verbreedt

Er komt langzaam zicht op deelname van de PvdA aan het kabinet Rutte III met VVD, CDA en D66. PvdA-leider Lodewijk Asscher sprak in het kamerdebat over de formatie met informateur Tjeenk Willink verontwaardigd over de vluchtelingendeal die GL-leider Jesse Klaver had afgewezen. De PvdA kan uit elkaar halen wat GL niet kan. Namelijk 1) de beginselen van een partij waarbij de moraal een uitgangspunt kan zijn en 2) politiek als vak dat om een professionele opstelling en regie vraagt. Geen van de tegenstanders van GL heeft kritiek op dat eerste aspect. De kritiek op GL zit ‘m in dat tweede aspect. Want het is destructief om tijdens moeizame onderhandelingen met nieuwe eisen te komen zoals GL afgelopen donderdag deed. Is het onervarenheid, koudwatervrees of angst voor machtspolitiek? Op 18 maart pleitte ik in een commentaar voor aansluiting van de PvdA bij een kabinet en vreesde ik voor GL: ‘Het toetreden van GroenLinks tot een meerderheidskabinet of gedoogkabinet lijkt gezien de stabiliteit en onervarenheid van die partij voorlopig een brug te ver.’

Er bestaat geen wet die een verliezer verbiedt om in een regering te gaan zitten. Elke partij heeft het recht om mee te doen. Ook de PvdA. Het enige dat telt is dat het kabinet een meerderheid heeft in de Staten-Generaal. Dus de Eerste én Tweede Kamer. Je ziet het nu in het Verenigd Koninkrijk. De Tories hebben hun meerderheid verloren, maar premier May probeert toch een meerderheidsregering te vormen. Daar is niets vreemds aan.

Het is een interessante vraag welk perspectief voor de PvdA het beste is. Heeft het als zevende partij meer te winnen in de oppositie of in de regering? Beide scenario’s bevatten voor- en nadelen. De PvdA is een bestuurderspartij. Dat is er tegelijk de sterkte en zwakte van. Het kan kundige ministers leveren, maar is versteend en laat de jonge generatie onvoldoende doorstromen. Het omarmt niet de jonge activisten die in de VS Bernie Sanders hebben geholpen, maar houdt deze op afstand. Dat is geen toekomstbestendige strategie.

De vraag of de PvdA toe moet treden tot de regering is niet eens de belangrijkste vraag die de partij op dit moment moet beantwoorden. Het doet er niet zoveel toe. De uitdaging voor de PvdA ligt elders, namelijk in de partijorganisatie. Die moet vernieuwd, verjongd en hervormd worden. Niet onder een type partijbobo als Hans Spekman, maar onder een meer activistische, jongere, inspirerende leider die zich niet concentreert op het werk in de Tweede Kamer of de regering, maar op de partij zelf. Door lijnen naar de samenleving te trekken en de partij te openen. Als de PvdA inziet dat haar grootste belang toch buiten de regering ligt hoeft het geen bezwaren tegen deelname aan het kabinet Rutte III meer te hebben. Het kan ‘technische’ ministers als Jeroen Dijsselbloem (Financiën) of Diederik Samsom (Klimaat, Milieu) leveren die redelijk los staan van de PvdA als partijorganisatie die losser en minder centralistisch moet gaat opereren. Met als doel zich te verbreden.

Foto: Heteluchtballon, 1923. Collectie: Library of Congress.

Advertentie

De Jong symboliseert verdeeldheid PvdA. Past hij in SP, GL of D66?

Arjen de Jong symboliseert de verdeeldheid die de PvdA splijt. Hij is zowel student technische planologie als vakkenvuller bij Albert Heijn en boerenknecht. De Jong is op 18 maart verkiesbaar voor de Provinciale Staten van Friesland. Zijn lef om het koude water in te duiken verdient steun, maar of dat ook geldt voor de PvdA is de vraag. Matthijs Rooduijn beschreef in een opinieartikel een oplossing voor de PvdA. Splits deze verdeelde partij en streef naar fusie of partijvorming met andere partijen: SP, GroenLinks en D66. Daar kunnen dan respectievelijk 1) lager opgeleiden en nationalisten; 2) progressieven en kosmopolieten; en 3) liberale sociaal-democraten terecht. Simpel, ook ik heb hier partijvorming meermalen geopperd. Vele varianten zijn mogelijk. Maar hoe lastig dat is maakt Arjen de Jong zichtbaar. Moet hij meegaan met SP, GroenLinks of D66?

Bert de Vries verlaat PvdA: ‘partij is niet langer seculier’

Deze tweet van 14 november is niet bijzonder door de inhoud, maar wel door de afzender. Er bestaat immers al enige jaren tijd kritiek op de PvdA omdat het het eigen sociaal-democratisch gedachtengoed om electorale redenen zou verpatsen, teveel naar de moskee zou luisteren en de scheiding van kerk en staat te ver oprekt.

Liefdevol PvdA-lid Eddy Terstall schetste die kritiek in 2010 in zijn boek Ik loop of ik vlieg: ‘Dezelfde verbazing hebben tegenwoordig van oorsprong linkse atheïstische activisten die gebroken hebben met de islam. Die zien vol verbazing aan hoe hun medeprogressieven en vooral ex-feministen zich het vuur uit de sloffen lopen om de islam te verdedigen en hoe die blind smoorverliefd zijn op de hoofddoek, terwijl ze ooit hun bh’s verbrandden. In 2006 zei toenmalig partijleider Wouter Bos in Het Parool: ‘Ik zie het gevaar van een Partij van de Allochtonen waar de autochtonen weglopen. Maar als wij vasthouden aan ons verhaal, blijven we de partij voor iedereen.’ De zoektocht binnen de brede volkspartij PvdA naar politieke wonderlijm die alles met alles verbond was gestart. En zou nooit gevonden worden. Dat kon alleen maar in teleurstelling eindigen.

Afzender is Bert de Vries. Tot voor kort Statenlid van de PvdA in de Provinciale Staten van Utrecht. Hij heeft nu een eigen fractie gevormd. Naar verluidt ontbrak-ie op de conceptlijst van kandidaten voor de komende Provinciale verkiezingen. Mogelijk speelde dat mee bij zijn overstap. In zijn afscheidsbrief schrijft De Vries: ‘Ik vind dat de PvdA seculier moet blijven dus los van de invloeden van kerk en moskee. Ik verzet me er tegen dat de PvdA bij elke verkiezing zo gedreven in de moskee probeert stemmen te winnen. Met deze stemmen wordt ook de invloed van de moskee naar binnen gehaald. De fractie heeft een werkbezoek afgelegd aan drie moskeeën. Het lijkt mij een verkeerd signaal. Ik ben dan ook niet mee geweest. (..) De PvdA stond eerst driedubbelvierkant achter vrouwenrechten en homorechten. Hoe scherp zit de PvdA hier tegenwoordig in?‘

De PvdA maakte afgelopen 20 jaar één fout, maar wel een grote: het koos niet voor het eigen gedachtengoed. Het is de strijd tussen verstandig en dom links. Tussen behoudend en progressief. Verder is er niets aan de hand. Er is gewoon sprake van emancipatie van minderheidsgroepen. Waar voorheen kiezers van Turkse, Marokkaanse, Surinaamse of Antilliaanse herkomst in met name de grote steden in meerderheid op de PvdA stemden, is dat veranderd. Dat dat gebeurde was abnormaal en wordt nu gecorrigeerd door maatschappelijke ontwikkelingen. Leden uit de minderheidsgroepen diversifiëren zich en hebben de PvdA niet meer nodig. Dit proces is mede door de PvdA in gang gezet. De eigen overbodigheid is geen schande, maar een verdienste van de PvdA omdat de doelstellingen bereikt zijn. Zoals dat voor elke politieke partij zo zou moeten zijn.

De prestaties van de PvdA liggen in het verleden. Daar worstelen alle Europese sociaal-democratische partijen mee. De PvdA moet een nieuwe bestaansgrond met een nieuw kernelectoraat vinden dat naadloos aansluit bij de ideeën over vrijheden, gelijkheid en verheffing. Daar passen geen leden bij die religie boven de waarden van de sociaal-democratie stellen. De herstart kan het best gerealiseerd worden door een nieuwe partij te vormen. Zonder VVD-light of SP-light te worden. Vogelaristen en islam-socialisten kunnen dan in de oude partij blijven. Partijvorming kan de balast van het verleden afschudden en de ideologische veren weer opprikken. Zolang links en progressief elkaar niet langer overlappen -en neutraliseren- blijft de PvdA een in zichzelf gekeerde bestuurderspartij die niet gevoed wordt door kritische geesten die naast de macht staan.

Foto 1: Tweet van Bert de Vries, 14 november 2014.

Foto 2: Tweet van Bert de Vries, 2 december 2014.

Stemoproep Jan Pronk maakt PvdA ongeloofwaardig

Jan Pronk stapte een jaar geleden uit de PvdA. Hij zei na 49 jaar z’n lidmaatschap op. In een afscheidsbrief zei hij over de PvdA: ‘De partij heeft zich steeds verder van de beginselen van de sociaal democratie verwijderd‘,  ‘De basiswaarden van de sociaaldemocratie zijn in het geding. De kern daarvan wordt gevormd door het beginsel van solidariteit. Dat beginsel is terzijde geschoven‘, .'(..) wanneer beginselen eenmaal terzijde zijn geschoven, zijn er geen grenzen meer en helt het vlak‘ en ‘Beginselen worden verloochend. Daarom voel ik mij in de Partij van de Arbeid niet meer thuis en heb ik besloten dat huis te verlaten. Ik doe dat met heimwee, maar het is mijn politieke thuis niet meer. Ik ervaar de partij niet langer als sociaaldemocratisch.‘ 

Binnen een jaar slikt Pronk zijn bezwaren in zonder dat de PvdA fundamenteel van koers is veranderd. Hoe kan dat? Pronk verwoordde in z’n afscheidsbrief dat-ie kritiek had op de PvdA vanwege veronachtzaming van de basiswaarden. Die waren in z’n ogen in het geding en werden niet langer goed vertegenwoordigd. Dit is hypocriet van Jan Pronk. Hij maakt zichzelf met de steunverklaring ongeloofwaardig. Z’n opstelling van een jaar geleden viel nog op te vatten als opkomen voor de eigen principes. Dat de PvdA zich dit laat aanleunen en de steun van de PvdA-kritische Pronk blijkbaar nodig heeft geeft te denken over het geslonken zelfvertrouwen van de PvdA. En de paniek die er in de organisatie heerst. Bang voor weer een slecht verkiezingsresultaat.

Meest verontrustend voor de huidige PvdA is nog dat het het nodig acht de zeventiger Pronk te revitaliseren. Is het verleden de toekomst van de PvdA? Het risico is dat de bezwaren uit de afscheidsbrief weer opgerakeld worden in de publiciteit. De PvdA zit met een probleem. Het zet met alle middelen marketing in, voert zelfs op on-Nederlandse wijze een negatieve campagne tegen concurrent PVV met de site devriendenvanwilders, maar heeft geen geloofwaardig product meer in huis om te verkopen. Dat tegenpolen als de PVV en Pronk vanuit het negativisme de eigen lege huls moeten verhullen is geen teken van geloof in eigen kracht van deze PvdA.

PvdA beantwoordt domheid Wilders met eigen domheid. En emotie

Hoe dom kun je zijn als politici? PvdA-bestuurder Fouad Sidali en minister Lodewijk Asscher bewijzen in reactie op een uitspraak van Geert Wilders over Marokkanen hun domheid. Ze beantwoorden Wilders’ domheid met hun eigen domheid. Niets voor niets wordt de huidige generatie politici niet als zeer talentvol gezien.

Lid van het hoofdbestuur van de PvdA Sidali vergeleek gisteren Wilders met Hitler in een tweet:‘Hitler is onder ons. In de gedaante van Geert Wilders. Hitler vond ook dat er minder Joden moesten zijn. Opdat we nooit zullen vergeten.’ Sidali nam deze uitspraak onder druk terug: ‘De vergelijking die ik maakte is ongepast en had ik niet mogen maken.’ Hij gaf als verklaring dat het kwam door de emoties die Wilders’ uitspraak bij hem opriep. Minister Lodewijk Asscher geeft een stemadvies aan de Hagenaars dat morgen in de regionale bladen van Wegener verschijnt. Hij vindt wat Wilders zei ‘schandalig’. Het is ongebruikelijk dat kabinetsleden een stemadvies tegen een andere partij afgeven. Diederik Samsom doet ook een duit in het zaakje met een tweet:

Er resteert geen rooskleurig beeld van de Nederlandse politiek. Leiders van een belangrijke partij als de PvdA laten zich ogenschijnlijk overmannen door emoties door een uitspraak van Wilders. De partij laat zich ‘framen’ door Wilders’ agenda over islam, integratie en immigratie. Van de ene kant is het onbegrijpelijk dat de PvdA zulk grof geschut inzet tegen de PVV die slechts in Den Haag en Almere meedoet aan de verkiezingen. Op 19 maart zijn de echte concurrenten van de PvdA D66, lokale partijen en VVD. Begrijpelijk is dat de PvdA elke aanleiding aangrijpt om de aandacht af te leiden van de eigen politiek die weinig steun geniet. Het gaat met de PvdA niet goed in peilingen, niet goed in het programma en niet goed met de partijleider die rancuneus en oncontroleerbaar overkomt. De PvdA van Samsom kan geen koers vinden tussen VVD en SP en oogt kleur- en stuurloos. Oorlogskleuren die het opschildert in antwoord op Geert Wilders verhullen de eigen fletsheid niet.

Foto 1: Tweet van Geert Wilders, 14 maart 2014.

Foto 2: Tweet van Diederik Samsom, 14 maart 2014

Rotterdamse klokkenluider ontslagen vanwege belang PvdA

Afgelopen dagen haalde Rotterdam volop het nieuws. Met als verbindende factor integratie en islam. Leerlingen van de islamitische Ibn Ghaldounschool stonden terecht voor diefstal van examenopgaven. En indirect raakt de voorlopige vrijlating van de moordenaar van Pim Fortuyn Volkert van der Graaf aan Rotterdam. Hij heeft er dan tweederde van z’n straf opzitten en wordt voorwaardelijk in vrijheid gesteld.

Het filmpje leert dat PvdA-Feijenoord worstelt met de Turks-Nederlandse PvdA’er Seyit Yeyden die de partij niet in de hand heeft. En in de hand wenst te krijgen. Een geval van cliëntelisme en intimidatie waar de PvdA de vinger niet achter krijgt.De PvdA die het volgens onderzoek van Joop Smits electoraal moet hebben van niet-westerse allochtonen. In de PvdA heerst spanning tussen de ethiek die partijvoorzitter Spekman en het disciplinerende Lokaal Bestuur voorstaan en het opportunisme van een goede uitslag om de machtsbasis, inclusief functies in het openbaar bestuur te behouden. Als compromis rest de beperking van de schade:

In Rotterdam zit de rot in het bestuur diep zoals de kwestie van de moskee-internaten en het ontslag door de gemeente van de ambtenaar duidelijk maakt. Deze klokkenluider probeerde eerst het onrecht intern aan te kaarten en stapte toen-ie niet gehoord werd naar de NRC. De krant meldt dat handhaven niet wenselijk was en de klokkenluider in een vergadering verteld werd dat ‘optreden tegen de moskee-internaten het PvdA-bestuur van de deelgemeente Feijenoord ‘stemmen’ zou kosten‘. De ontslagen ambtenaar heeft zich bekend gemaakt en is naar de bestuursrechter gestapt om in een kort geding z’n strafontslag terug te draaien. Dat deze bouwinspecteur van wie iedereen erkent dat zijn motieven oprecht zijn werd ontslagen door Rotterdam omdat-ie een gevaarlijke situatie aankaartte is een zware sanctie. Dat ingaat tegen het partijbelang van de PvdA Rotterdam. De PvdA geeft Rotterdammers ongewild een reden om niet op deze partij te stemmen.

Foto: Schermafbeelding verklaring Seyit Yeyden (PvdA Feijenoord), 30 januari 2014.

PvdA Feijenoord zet bekritiseerde Yeyden op kieslijst. Waarom?

Eind juni 2013 verscheen een kritisch rapport van het Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten over de gang van zaken in de Rotterdamse deelgemeente Feijenoord. Uit onderzoek was gebleken dat vriendjespolitiek en machtsbederf bij de bestuurders van de deelgemeente een rol speelden. Daarop stapte op 1 juli het dagelijks bestuur op. Waaronder Seyit Yeyden. Met mij vroegen velen zich toen af waarom de leiding van de PvdA niet harder ingreep. Dat gebeurde halfslachtig, maar wordt door de kandidaatstellingscommissie nu teruggedraaid. Seyit Yeyden zegt dat ‘enkele prominenten binnen de partij hebben hem gevraagd voor de lijst‘. Daarmee worden de conclusies van het BING-rapport ontkracht en genegeerd. Welke prominenten hebben Yeyden voor de kieslijst gevraagd? Op 18 december wordt de kandidatenlijst definitief vastgesteld.

Foto: Schermafbeelding van conceptkandidatenlijst PvdA Feijenoord, 20 november 2013.

Vriendjespolitiek in PvdA Feijenoord. Waarom niet ingegrepen?

Update 1 juli: Het dagelijks bestuur van de Rotterdamse deelgemeente Feijenoord is maandagmiddag opgestapt. Aanleiding is het vrijdag verschenen rapport van het Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten (BING). Het bestuur heeft zijn ontslag zelf gemeld in een brief aan de deelraad. Uit onderzoek was gebleken dat vriendjespolitiek en machtsbederf bij bestuurders van de deelgemeente een rol speelden. Bron: ANP. 

Onderzoeksbureau BING concludeert dat bestuurders van de deelgemeente Feijenoord zich de afgelopen jaren schuldig hebben gemaakt aan vriendjespolitiek. Aan veel politieke druk. Het is oud nieuws. Verbazingwekkend is dat het nu pas naar buiten komt. In februari 2011 schreef ik al het volgende. En velen deden dat:

Rinus van Schendelen waarschuwde in april 2010 in de aanloop naar de verkiezingen dat de allochtonen binnen de PvdA de samenwerking met Leefbaar Rotterdam blokkeren. In de week daarvoor had de politiek leider van de PvdA in Rotterdamse Dominic Schrijer die de publicitaire bui al zag hangen, verkondigd dat het wel meevalt met die macht. Dat slechts 6 van de 14 raadszetels door allochtonen gekozen worden. Critici spreken van clientelisme binnen de PvdA.

De PvdA beseft dat door de overname van de allochtone stem sommige autochtonen afhaken. Da’s een probleem dat de PvdA loopt in de grotere steden. Wat andere partijen ook zou treffen als ze hiervan zo afhankelijk waren. Die overigens verre van eenduidig is en verdeeld is in religie en etniciteit. Tekenend voor de spanning binnen de PvdA is dat de Turkse Seyit Yeyden naar het Rotterdamse Feyenoord werd gestuurd om allochtone en autochtone PvdA’ers weer met elkaar in gesprek te brengen.

Op zich maakt het niet uit hoeveel allochtonen de PvdA vertegenwoordigt. Door interne scholing en kandidaatstelling kan dat gestuurd worden. Problematisch wordt het pas als de PvdA om electorale redenen de eigen traditie vergeet. Dan atomiseert de partij in deelbelangen. Dat proces is gaande. Maar nu het blijkbaar aan dynamiek wint vormt het een bedreiging voor het bestaan van de partij.

Jan Pronk stapt uit PvdA. En verklaart zijn bezwaren

Jan Pronk is anti-links links. Hij herkent zich niet meer in de PvdA en zegt na bijna 49 jaar zijn lidmaatschap op. In een afscheidsbrief noemt-ie als stenen des aanstoots de ontwikkelingssamenwerking en de strafbaarstelling van illegaal verblijf. In een schets van de fasen van zijn lidmaatschap omschrijft Pronk de laatste twee perioden van zeven jaar als verwarring (2000-2006) en aanpassing aan rechts (2007-2014).

Wie de lijn die Pronk schetst doortrekt komt tot de slotsom dat de Nederlandse politiek beneden de maat opereert. Het motorblok van hervormingen is vastgelopen en ligt voor schroot achter de schutting. Ondanks oppervlakkige glans verkeert de PvdA in organisatorische chaos en intellectuele armoede. De VVD breekt beloften, is uit het centrum weggekoerst en heeft in de slipstream de PvdA meegezogen. Dienstbetoon aan de kiezer, ofwel electorisme heeft de Nederlandse politiek in haar greep. De partijpolitiek is dolgedraaid.

Op het moment dat volgens Jan Pronk de periode van aanpassing aan rechts was begonnen, signaleerde in oktober 2009 Diederik Samson dat de partij in deplorable staat verkeerde. De fractie was niet in staat om het tij te keren. Da’s toen begrepen als het rechten van de sociaal-democratische rug, maar moet nu achteraf -gezien het pragmatische leiderschap van Samson- eerder beoordeeld worden als het nog verder aanpassen.

Sociaal-democratische uitgangspunten als vrijheden, gelijkheid en verheffing verdienen representatie door een geloofwaardige partij met een eigen koers. Het opportunisme van de PvdA valt partijleiders als Cohen of Samson niet uitsluitend te verwijten. Hoewel ze er evenmin een eind aan maakten. Ze wisten geen vernieuwing op de rails te zetten. In de marges van de partij wordt die bij de Wiardi Beckman Stichting voorbereid. Maar zolang links en progressief elkaar niet langer grotendeels overlappen binnen de PvdA blijft de partij een in zichzelf gekeerde bestuurderspartij die niet gevoed worden door kritische geesten die naast de macht staan.

Pronks brief is een zwakke echo van een debat uit een bijna vergeten verleden. Met een eigentijdse draai. Het meest interessant is het slot van Pronks afscheidsbrief omdat het vooruit kijkt: ‘Mocht er ooit een vereniging van sociaaldemocraten worden opgericht (..) om het debat te voeren over de betekenis van het gedachtengoed van de sociaaldemocratie in het bestek van de huidige tijd, dan meld ik mij als eerste aan.‘ Jan Pronk heeft gelijk dat het sociaal-democratische gedachtengoed niet het monopolie van de PvdA is en te belangrijk is om aan deze politieke partij toe te vertrouwen. Het kan ook niet eeuwig door de PvdA vertegenwoordigd en geclaimd worden. Pronk concludeert dat het voortbestaan van het gedachtengoed belangrijker is dan het voortbestaan van de partij PvdA. Dat geeft ‘m de ruimte om na bijna 49 jaar zijn lidmaatschap op te zeggen.

Foto: Jan Pronk, 2007. Credits: Spaarnestad Photo.

Job Cohen: Dat moet en dat kan anders. Maar hoe dan?

Op het PvdA-congres heeft Job Cohen premier Rutte opgeroepen af te treden: Tegen Mark Rutte zeg ik: als onder jouw verantwoordelijkheid dagelijks ruim 200 mensen werkloos worden, dan wordt het tijd dat je zelf ontslag neemt. Volgens Cohen biedt de PvdA een alternatief: Wij willen strijden voor een samenleving waarin zoveel mogelijk mensen mee kunnen doen en waarin we tegenstellingen overbruggen. Want onzekerheid bestrijden we met verbondenheid, met de zekerheid dat je er niet alleen voor staat als je pech hebt.

Sinds de geforceerde breuk over Afghanistan gaat het niet goed met de PvdA. Niet in de peilingen, niet in de partij, niet in de kamer, niet in het programma en niet met de partijleider. In een NRC-onderzoek dat een vergelijking maakt met de SP, zeggen deze laatsten dat met de PvdA eigenlijk geen zaken te doen valt omdat de partij onzeker is. Als partijleider verkiest het PvdA-kader Lodewijk Asscher boven Cohen. Partijvoorzitter Ploumen is vervroegd opgestapt, vanaf de basis klinkt de roep om vernieuwing of verbreding.

In de Kerdijk-lezing van 18 november 2011 kondigde Cohen een koerswijziging naar links aan. Een echo van Ed Milibands afscheid van het neoliberalisme op het Labour congres van september 2011. Cohen probeert het onverzoenlijke te verzoenen als-ie zegt: ‘de staat moet zodanig te werk gaan, dat mensen worden aangemoedigd om hun verantwoordelijkheid te nemen’. Hij combineert individualisme (verantwoordelijkheid nemen) met paternalisme (de staat gaat te werk). Het valt nauwelijks in te zien hoe dat in de praktijk moet werken. VVD en SP hebben het makkelijker omdat ze respectievelijk voor individualisme of de staat kiezen.

De sociaal-democratie mag trots zijn op wat bereikt is voor zoveel mensen, zegt Job Cohen. Daarin heeft-ie gelijk. Maar da’s een verdienste uit het verleden die een valkuil is geworden. Een andere valkuil is de pretentie van brede volkspartij. Het wil allerlei doelgroepen erbij houden. Daarbij hebben VVD en SP het makkelijker als ze kiezen voor respectievelijk het vrije initiatief of de verzorgingsstaat. Ook hier twijfelt de PvdA.

De neergang van de PvdA valt niet uitsluitend te wijten aan Cohen. Hij heeft alleen de vernieuwing niet op de rails weten te zetten. Die in de marges van de partij wordt voorbereid, zoals bij de Wiardi Beckman Stichting. Onder Cohen is de anderhalf jaar in de oppositie slecht benut. Het heeft weinig zin voor de PvdA om een SP light-versie te worden. De PvdA heeft de strategische fout gemaakt een grote socialistische partij op links te laten ontstaan. Daar helpt geen wending naar links of verkiezing van Hans Spekman tot voorzitter meer aan.

Wat te doen? Daarop bestaat geen duidelijk antwoord, anders had het PvdA-kader dat zelf gevonden en naar buiten gebracht. De PvdA staat aan het einde van haar houdbaarheid in huidige vorm. Het moet faliekant veranderen om hetzelfde te blijven. Partijvernieuwing en herschikking met anderen is het antwoord. Het meest logisch is het loslaten van de pretentie van volkspartij en een splitsing in een SP- en een GroenLinks-versie van de partij. Het bestaan van de PvdA is ondergeschikt aan het voortbestaan van de sociaal-democratie.

Foto: GVB actie tegen bezuinigingen. Emile Roemer (SP) en Job Cohen (PvdA), 2011. Credits: Jos van Zetten