De Telegraaf: VVD eist excuus voor kunstprotest 2011. Gekunsteld?

Een opmerkelijk bericht met alleen een indirecte bron: De Telegraaf. Het bericht dat de VVD excuus zou eisen voor de protesten tegen de bezuinigingen op cultuur die in 2011 resulteerden in de ‘Mars der Beschaving’ is vooralsnog bij de VVD niet terug te vinden. Sinds 2011 is de mantra van de VVD: ‘Door minder subsidie werden instellingen gedwongen naar het publiek te kijken in plaats van naar de overheid als geldverstrekker.’ De vraag of bezuinigingen tot een kwaliteitsverhoging leidden is lastiger te beantwoorden dan de VVD claimt.

De ‘Mars der Beschaving’ was een aanfluiting. Tenenkrommend en beschamend. Ik schreef op 30 juni 2011: ‘Acties als Nederland schreeuwt om Cultuur en de Mars der Beschaving vliegen uit de bocht als ze komen met verwijten, claimen van eigen rechten en groteske overdrijvingen. De juiste weg is een smal pad. Gelukkig wordt er veel verstandigs gezegd, met passie en maatschappelijke betrokkenheid. Maar iemand die voor zichzelf werkgelegenheid eist is ongeloofwaardig.’ Daarmee is echter niet gezegd dat de mars niet succesvol was. Hoe valt dat te meten? Wellicht hield het de VVD af van het nemen van hardere bezuinigingen. Na de eerste bezuinigingsronde onder leiding van toenmalig staatssecretaris Zijlstra werden de kunsten redelijk gespaard. Mede door de halfslachtige en tegensputterende D66 en PvdA die het zo wel genoeg vonden.

Daarbij komt dat de cultuurbezuinigingen ongewenste gevolgen hadden omdat ze niet geleidelijk ingevoerd werden en fors waren. Ze waren gewoonweg slecht doordacht. Dat riep protest op. Toenmalig voorzitter van de Raad voor Cultuur Els Swaab stapte in 2011 op omdat ze zich niet kon vereenzelvigen met de manier van bezuinigingen. Ze legde dat uit: ‘Door de keuzes die dit kabinet maakt, wordt de schade die de bezuinigingen veroorzaken groter dan noodzakelijk is. Dat is voor mij niet aanvaardbaar. Ik wil geen leidinggeven aan het tot stand komen van subsidieadviezen  voor instellingen, waarbij dit kabinetsbeleid het uitgangspunt is.‘

De VVD kan uit de toename van het bezoek, fondsenwerving en sponsoring niet concluderen dat de kunsten er prima voorstaan. Wel dat ze marktgerichter opereren. Dat zegt iets over financiering en organisatie van instellingen. Niet over de gezondheid van de kunsten en de voorbereiding op de toekomst. Kunstinstellingen halen inderdaad meer inkomsten uit de markt. Maar de opbrengsten zijn minder dan de VVD het in 2011 voorspiegelde. Consensus bestaat dat dit te weinig is om het verlies aan subsidie-inkomsten te compenseren.

Beredeneerd vanuit de eigen logica heeft de VVD gefaald door kunstinstellingen niet klaar te maken voor de markt. De VVD wilde dat de kunsten ondernemerschap toonden, maar tegelijk stond in het toenmalige regeerakkoord dat het BTW-tarief op podiumkaartjes werd verhoogd. Fiscale maatregelen om de kunsten te steunen werden pas in 2012 ingevoerd met de Geefwet. Een initiatief van de VVD. Door belastingverhogingen en lastenverzwaringen van de kabinetten Rutte werd het voordeel van de Geefwet teniet gedaan omdat gevers minder te besteden kregen. Het bericht in De Telegraaf verwart krom marktdenken met kunst. Typisch VVD.

Foto: Schermafbeelding van bericht ‘VVD eist excuses voor kunstprotest’ in De Telegraaf, 2 december 2014.

VVD Rotterdam verhult wanprestaties door cultuurstrijd

De kritiek in de sociale media is niet van de lucht op een affiche van de VVD Rotterdam met de tekst: ‘In Rotterdam spreken we Nederlands‘. Lijsttrekker van de VVD Jeanette Baljeu heeft er geen spijt van: ‘Wij hebben opzettelijk gekozen voor een prikkelende stelling om de discussie op gang te brengen. Dat is gelukt.’ Actrice Halina Reijn wordt bedreigd na een kritische tweet: ‘Kan iemand van de @VVD iets uitleggen over dat absurde bord in Rotterdam?‘ De betekenis van de tekst valt niet exact vast te pinnen.

Natuurlijk ‘spreken we in Rotterdam Nederlands’. Zoals ‘we’ in Rotterdam vele talen spreken. Kortom, de VVD Rotterdam komt met een nietszeggende tekst van het kaliber: ‘In Utrecht bakken we brood‘ of ‘In Gouda eten we kaas’ of ‘In Amersfoort werken we keihard‘. De waardering ervan zit ‘m in de waardebepaling.

Het tekstbord is een voorbeeld van afleiding door de Rotterdamse VVD van landelijke problemen, het gebrek aan populariteit, de moedeloosheid, de achterblijvende economie en de oplopende lastenverzwaringen en belastingen. De VVD maakt niks klaar zodat de aandacht verlegd moet worden naar een ander beleidsterrein. Andere landen beginnen soms een oorlog of stammenstrijd om het volk mee te krijgen, de VVD speelt het via de cultuurstrijd. Feitelijk betekent de tekst ‘In Rotterdam spreken we Nederlands‘ dat de VVD van zichzelf inziet dat het op sociaal-economisch en economisch gebied de afgelopen jaren weinig bereikt heeft.

Andere partijen kunnen de tekst beantwoorden zonder zich te laten verleiden tot een debat over identiteit, taal en immigratie. Dat ‘frame’ leidt af van de hoofdzaak. Beter is het om de VVD af te rekenen op sociaal-economische prestaties die het niet nakomt. ‘De VVD praat in afleidingen omdat het economisch faalt’.

Museum Flehite en het noodlot van Amersfoort: anti-politiek

Een filmpje van Rabobank TV uit april 2013 over Museum Flehite valt te lezen als de aankondiging van een ramp. Als het noodlot dat als gevolg van een besluit van een hogere macht onafwendbaar is. Het lot slaat op enig moment toe omdat het in zijn aard ligt. In Amersfoort is die hogere macht geen verticale macht die als het ware achter de wolken huist, maar een gezelschap dat voortkomt uit de plaatselijke politiek en zich aan de normale democratische controle onttrekt. Een middelgrote gemeente met 150.000 inwoners is blijkbaar net groot genoeg om zo’n informeel netwerk in stand te houden, maar te klein om het te kunnen corrigeren.

De economische crisis kastijdt het land. Onder druk van lastenverzwaringen, belastingverhogingen en de zich steeds mondiger opstellende burgers kiezen op landelijk en gemeentelijk niveau colleges voor een eerlijke verdeling van de pijn. Handen aan het bed, blauw op straat of voeten in de modder worden gespaard terwijl sectorinstituten of voorwaardenscheppende instellingen worden gekort of gesloten. In Amersfoort is dat besef nog onvoldoende doorgedrongen. Laat de burger zich er onvoldoende horen en blijft-ie te braafjes?

De gemeente Amersfoort faalt vaak in de uitvoering omdat het blijft steken in een papieren werkelijkheid van beleidsplannen. Met het Eemhuis of grondaankopen waarmee trouwens veel gemeenten door overmoedigheid de fout in zijn gegaan. Doorgaans hebben niet eens de goedwillende politici in de raad, maar het gezelschap achter de schermen het voor het zeggen. Tegen de schijndemocratie is geen oppositie mogelijk. Of correctie.

Het filmpje is illustratief voor de gesloten bestuurscultuur waarin taken en verantwoordelijkheden niet goed gescheiden zijn. Wie heeft het laatste woord? In de kunst is er de koepel Amersfoort-in-C (AiC) waarvan het bestaan in rijkere tijden verdedigbaar was, maar dat allang niet meer is. Het afgenomen volume rechtvaardigt geen bovensteuning meer. Daarbij komt dat AiC een op afstand gezette instelling is waarover de raad niets te zeggen heeft. Feitelijk beslist een partner van advies- en managementbureau BMC dat Amersfoort jaarlijks nog steeds voor zo’n 17 miljoen euro diensten laat inhuren. Dat wordt verkocht onder de slogan: ‘Meer Zelfstandigheid, Minder Overheid‘ die vooral de politiek verzwakt. En er bijvoorbeeld de voorwaarden voor creëerde dat het in Amersfoort gevestigde Armando Museum naar een rijksmonument in Bunnik kon verhuizen met een politieke besluitvorming waarin begin en eind van de procedure werden omgewisseld. 

BMC en een type als oud-burgemeester Albertine van Vliet (D66) die zelf AiC opgetuigd heeft en nu in het bestuur zit, houden de illusie in stand dat zo’n koepel ook nu nog verstandig is. De oppositie krijgt er geen vinger tussen omdat de besluiten achter de schermen worden genomen. Of worden voorgekauwd. Dus als straks medewerkers van een Amersfoorts museum gekort of ontslagen worden dan is dat niet omdat het onafwendbaar is. Hoewel dat zo zal worden medegedeeld. Maar omdat een illuster gezelschap dat onder elkaar beslist. Vanwege hun eigen economisch belang, reputaties die samenhangen met ooit genomen besluiten en een gevoel van belangrijkheid om de hotemetoot te kunnen spelen. Als in een gevangendilemma zwijgen ze samen om er beter van te worden. Deels buiten de echte politiek om, deels ermee verknoopt.

Foto: Paulus Bor, Aanbidding der koningen, 1634, Collectie: Museum Flehite, Amersfoort.

Wouter Bos verwerpt participatiesamenleving en valt PvdA aan

De wonderen zijn de wereld nog niet uit. De ‘liberale’ Wouter Bos passeert Diederik Samsom links. In z’n column voor de Volkskrant spreekt Bos z’n verbazing uit over de omarming van de participatiesamenleving: ‘Maar het grootste nieuws vond ik toch de terugkeer van de participatiesamenleving. De koning mocht zelfs aankondigen dat de klassieke verzorgingsstaat plaats ging maken voor de participatiesamenleving.‘ Bos merkt op dat Balkenende ‘één van de geestelijke vaders van het concept‘ is. Zoals bekend zijn Bos en Balkenende niet als vrienden uit elkaar gegaan nadat Bos in 2010 vanwege Uruzgan de stekker uit Balkenende IV trok.

Bos meent dat Rutte verder gaat waar Balkenende gebleven is en keurt dat in felle woorden af: ‘Hij ging verder dan Balkenende ooit durfde en zei dat het betekende dat iedereen die voor zichzelf kan zorgen, dat ook moet doen en dat de overheid er vooral is voor diegenen die dat niet kunnen. Als dat niet slechts de mening van de VVD-leider is, maar ook van de coalitie, is er bij de PvdA sprake van een kleine ideologische revolutie. Geen visie meer op de overheid die er ook voor de middenklasse is, een overheid die verbindt omdat iedereen er aan mee betaalt en iedereen er van mee geniet. In plaats daarvan een overheid louter voor de allerzwaksten. Amerikaans, klassiek liberaal en zichzelf uiteindelijk marginaliserend. Zeg me dat het niet zo is!‘

Bos fluit de leiding van zijn partij terug. Maar wie luistert er nog naar hem? Toch is het opvallend dat-ie als icoon, voormalig PvdA-leider en architect van Rutte II de PvdA frontaal aanvalt. Een partij waarop Bos met ideologie of het vinden van een politieke richting trouwens nooit z’n stempel heeft kunnen drukken. Z’n vraag of de PvdA instemt met de participatiesamenleving is gekunsteld. Want Bos weet als geen ander dat de PvdA hiermee heeft ingestemd. De PvdA-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem heeft het in de publiciteit zelfs krachtig verdedigd. De column van Wouter Bos roept de vraag op wat zijn rol feitelijk is. Moet-ie informeel de linkerflank tegen de SP afdekken? Maar hoe groot is z’n invloed binnen de PvdA nog? En wat is z’n ambitie in die partij? Komt Bos nou met fundamentele kritiek op Samsom omdat-ie veel of weinig invloed heeft?

Foto: Sociaal-democratische degelijkheid, Stadspartij Groningen.

PVV tekent verzet aan tegen Rutte II. En tegen zichzelf

De PVV houdt zaterdag 21 september in Den Haag een demonstratie en tekent verzet aan: ‘Dan demonstreren we van 13:00 tot 14:00 uur tegen het rampkabinet Rutte II op de Koekamp.’ De PVV meent dat het genoeg is geweest: ‘Ondertussen kiest dit kabinet voor ontwikkelingshulp, geld voor Brussel en Zuid-Europa, windmolens, multikul en kunstsubsidies. Het zijn de keuzes van de links-liberale elites die elke voeling met de realiteit hebben verloren. (..) Niet onze politici regeren, maar ongekozen bureaucraten in Brussel.‘

De PVV is een democratische partij en mag zeggen wat het wil zolang dit niet strijdig is met de wet. De PVV mag selectief vergeten dat het in het kabinet Rutte I heeft meegewerkt aan het op de rails zetten van de lastenverzwaringen waartegen het nu demonstreert. Zoals de beperking belastingaftrek pensioenpremies die jaarlijks ruim 2 miljard euro gaat opleveren. Dat valt in het niet bij de uitgaven voor windmolens, multikul of kunstsubsidies. De PVV heeft vuile handen gemaakt en de burger verraden, maar wil dat niet weten. De PVV mag onzin verkondigen waar een zelfstandig denkende burger maar een antwoord op heeft: er niets van geloven. Hetzelfde geldt trouwens voor alle andere politieke partijen die het ene zeggen en het andere doen.

Klopt de omschrijving van de PVV dat het kabinet Rutte II de keuzes maakt van de links-liberale elites die elke voeling met de realiteit hebben verloren? Wie bij ‘links-liberaal‘ denkt aan meer individuele vrijheid en bescherming van burgerrechten,  internetvrijheid, machtsdeling, een libertijns debat, instandhouding van de verzorgingsstaat en een optredende overheid die niet zegt terug te treden zal zich niet herkennen in de kwalificatie van de PVV. Had Nederland maar een progressief-liberaal kabinet dat bruggen naar de toekomst bouwde, in plaats van bruggen vol loszittende klinknagels naar elkaar zoals VVD en PvdA nu doen.

Enig begrip past dat hoog van de toren blazen door de PVV. Wat moet het anders? De partij is uit de kern van de macht verdreven en moet het nog meer dan voorheen hebben van symboliek. Maar in Nederland zitten partijen programmatisch zo dicht op elkaar dat ze al gauw in hun eigen voet schieten als ze hun pijlen op de ander richten. Daarom communiceren de gevestigde politieke partijen die allen vuile handen hebben gemaakt voornamelijk met elkaar en niet met de burger. Zo blijven de tegenstrijdigheden binnenskamers. De PVV schat blijkbaar in dat de kiezers zijn vergeten dat de partij tot april 2012 het afbraakbeleid van Rutte I gedoogde.

Foto’s: Postzegels Nederland, Zomerpostzegels 1963. Windmolens. 

Rutte’s welkom van de participatiesamenleving is niet inhoudelijk

Uit de Troonrede die de koning namens de regering uitsprak blijkt dat de verzorgingsstaat geprivatiseerd wordt. VVD en PvdA laten Willem-Alexander spreken over een ‘participatiesamenleving‘: ‘Het is onmiskenbaar dat mensen in onze huidige netwerk- en informatiesamenleving mondiger en zelfstandiger zijn dan vroeger. Gecombineerd met de noodzaak om het tekort van de overheid terug te dringen, leidt dit ertoe dat de klassieke verzorgingsstaat langzaam maar zeker verandert in een participatiesamenleving. Van iedereen die dat kan, wordt gevraagd verantwoordelijkheid te nemen voor zijn of haar eigen leven en omgeving.’

Onduidelijk is hoe het tekort van de overheid zich verhoudt tot de afbraak van de verzorgingsstaat en de participatie van de burgers aan de samenleving. Wat hebben het een en het ander met elkaar te maken? Als de burgers mondiger, zelfstandiger, geïnformeerder, beter opgeleid en betrokkener worden zoals de regering meent, wat is dan de maatregel van het kabinet-Rutte om deze burgers meer te betrekken bij de samenleving?

Dat zou goed kunnen door ze mee te laten delen in de macht en ze eigen verantwoordelijkheid te geven in de besluitvorming. Zodat hun burgerschap wordt geactiveerd en burgers echt aan de samenleving kunnen deelnemen. Zodat ze meer zijn dan klant van de overheid of een sta in de weg bij het terugdringen van het overheidstekort. Die maatregel ontbreekt. De woorden over de participatiesamenleving die de koning mocht uitspreken klinken daarom plat, vals en ongeloofwaardig. Opnieuw schiet de bijziende visie van Rutte tekort.

Foto: Transformatie (omsmelten van iets waardevols in iets anders). Joseph Beuys, Wandlung, Documenta 7, 1982.

VVD: Niet aanpakken, maar doorschuiven

Een campagnefilmpje van de VVD van 2 maanden geleden. Mark Rutte toont zich zwart op wit. In grijs. De VVD kondigt belastinghogingen aan door verlagingen aan te kondigen. Als u dat niet begrijpt dan begrijpt u de politiek niet. Soms gaan politici in hun eigen retoriek geloven. En komen ze klem te zitten tussen woord en daad. Tussen werkelijkheid en plannenmakerij. Zonder nog vooruit of achteruit te kunnen. Dat maakt dit soort politiek met cadeautjes zo ongeschikt voor de politiek. Dat maakt dit soort politici met cadeautjes zo ongeschikt voor de politiek. Dat vraagt om politiek die teruggegeven wordt aan de burger. Ooit. Morgen?

VVD: Belastingen zijn nodig om een kleine, krachtige overheid te kunnen betalen die zorgt voor veiligheid, onderwijs en goede wegen. Maar als het aan de VVD ligt, laat de overheid zo veel mogelijk van uw geld in uw eigen zak. Hard werken en ondernemerschap moet worden beloond en niet bestraft. De belastingen in Nederland zijn te hoog. Daarom verlagen we de belastingen voor werkende Nederlanders met 5 miljard euro.

Foto: Campagneslogan VVD, 2012

VVD worstelt met hypotheekrenteaftrek door cliëntelisme

In Den Haag ontstond vandaag storm in een glas water. VVD-Fractieleider in de Tweede Kamer Stef Blok had op een spreekbeurt in Drachten gezegd dat zijn partij geen voorstander is van aanpassingen van de hypotheekrenteaftrek. Ook zou-ie volgens de Leeuwarder Courant gezegd hebben dat dit onderwerp taboe is in de onderhandelingen in het Catshuis. Blok en premier Rutte ontkenden dat laatste. Blok zou niet gedoeld hebben op de onderhandelingen, maar het verkiezingsprogramma van de VVD verwoord hebben.

Maar ook dit laatste is merkwaardig. Want welke fractievoorzitter grijpt op dit moment terug naar een 2 jaar oud verkiezingsprogramma dat achterhaald is door de politieke en economische situatie? Want zelfs zonder achterhaald te zijn door de actualiteit was ook in 2010 het standpunt van de VVD over hypotheekrenteaftrek al achterhaald. Wat noemt de VVD niet en wat zijn de verkeerde aannames en misverstanden?

Het eigenwoningbezit ligt in Nederland boven de 55% en is hiermee vergelijkbaar met landen als Finland, Oostenrijk en Frankrijk. Historisch was de Nederlandse hypotheekrenteaftrek ooit bedoeld om het lage percentage eigen woningen op te krikken. Da’s intussen gebeurd. Afschaffing van de hypotheekrente moet niet opgevat worden als een belastingverhoging, maar als de afschaffing van overheidssubsidie. Dat past bij een kleinere overheid die de VVD zegt voor te staan. Bij een geleidelijke afbouw van de hypotheekrenteaftrek houden fiscale maatregelen de huizenprijzen niet langer hoog. De starters worden hiermee gediend.

De OESO vraagt al jaren om de geleidelijke afschaffing van de hypotheekrenteaftrek omdat het een onevenwichtigheid van onze economie vormt. De Volkskrant schrijft al in 2004 naar aanleiding van een OESO-rapport: ‘De miljardenverslindende subsidieregeling houdt de belastingtarieven hoog, bevoordeelt de hoogste inkomens, beperkt de mobiliteit van eigen-woningbezitters en verstopt de woningmarkt‘. Schulden van huishoudens zijn nergens in Europa zo hoog als in Nederland. Enige oorzaak is de hypotheekrenteaftrek.

Zoals alle politieke partijen bedient de VVD de eigen belangengroep, namelijk de huizenbezitters. Zwakte van een politiek systeem met machtige partijen is dat deze verdelen en heersen. Doel van partijen is niet per definitie het dienen van het algemeen belang maar het vasthouden van een achterban door beloften en douceurtjes. Partijen snijden die band liever niet door omdat ze daardoor aan hun eigen voortbestaan raken.

Foto: Schermafbeelding van het standpunt over hypotheekrenteaftrek op website VVD