Ibarra en WIFS: ‘Hebben vrouwen visie?’ bevestigt onjuist beeld

Hoogleraar leiderschap en organisatiekunde aan de van oorsprong Franse Handelsschool INSEAD de Cubaans-Amerikaanse Herminia Ibarra laat zich genuanceerd en helder uit over het vermeende gebrek aan visie van vrouwelijke leidinggevenden. Is het feit of perceptie, een kwestie van de macht van mannen over de omgeving, een cultureel verschil of echt een tekort bij vrouwen? De mogelijkheid dat vrouwelijke leidinggevenden meer visie hebben dan mannen laat Ibarra open. Zij spreekt vele malen genuanceerder dan de verklarende tekst bij dit filmpje op YouTube dat in clichés blijft hangen en zo een onjuist beeld bevestigt dat juist weerlegd wordt.

Het Nederlandse WIFS (Women in Financial Services) dat gaat voor ‘een betere balans tussen masculiene en feminiene waarden in de financiële sector’ doet hetzelfde in de publiciteit van het evenement ‘Hebben vrouwen visie?’ op 3 september 2015 in Amsterdam. Het gaat voorbij aan de nuanceringen van Ibarra die een van de sprekers is en zegt over onderzoeken onder mannelijke en vrouwelijke leidinggevenden: ‘Hieruit blijkt dat vrouwen op een set geselecteerde criteria gelijk of beter scoren dan hun mannelijke peers …. behalve op het punt van visie.’ WIFS weet door Ibarra uit te nodigen dat dit cliché weerlegd is en door haar op het evenement een prominente plek te geven wil WIFS blijkbaar dat dit cliche weerlegd wordt. Door het cliché als uitgangspunt te nemen bevestigt WIFS echter toch het onjuiste beeld dat leidinggevende vrouwen minder visie hebben. Een ander cliché is dat mensen met een gebrekkige visie beter de oogarts kunnen raadplegen.

Foto: Schermafbeelding van aankondiging evenement ‘Hebben vrouwen visie?’ door WIFS.

Cultureel ondernemer Huijser (Rembrandthuis) weet het beter

Update 6 mei 2016: Het is logisch en voorspelbaar dat beredeneerd vanuit de benoemingsprocedure Michael Huijser de nieuwe directeur van het Scheepvaartmuseum is geworden. Volgens een bericht in Het Parool is dat museum in verwarring over de koers: partycentrum of museum. Zoals vele musea is het door een terugtredende overheid de markt opgejaagd en zijn daarbij fouten gemaakt. Huijser moet de schade herstellen. Vraag is of Huijser die zich in het verleden uitbundig geprofileerd heeft als ‘cultureel entrepreneur’ de aangewezen persoon is om het commerciële deel met het museale deel te verbinden. Het idee van zijn benoeming is dat alleen de duivel de duivel kan verslaan. Dat kan werken. Of niet. Het is aan de Raad van Toezicht om de lijnen voor de directeur goed uit te zetten, en niet het omgekeerde te laten gebeuren. 

David Huijzer plaatst bovenstaande video met Michael Huijser op zijn YouTube-kanaal en vraagt zich af: ‘Wat heeft het Rembrandthuis te maken met uitgeven?’ Vermoedelijk bedoeld als prikkelende vraag die ook kritisch opgevat kan worden. Directeur van het Rembrandthuis Huijser profileert zich als cultural entrepreneur.

Huijser heeft uiteraard een visie, want dat past de ‘culturele entrepreneur’. Hoewel visie eerder een geval voor de oogarts is. Huijser is niet bescheiden, want bescheidenheid past de culturele entrepreneur niet: ‘Mijn opdracht is om het Rembrandthuis opnieuw op de kaart te zetten en dan vooral voor de Nederlanders.’ Wow, en dat doet deze culturele entrepreneur helemaal alleen. Uiteraard samen met strategische partners met hem in de lead. Marketing biedt Huijser een kader waarvan hij denkt dat anderen ervan kunnen leren. Hoewel het ‘op de kaart zetten’ is het eind aan de vrijheid. Want iemand die de deur groen verft, heeft geen rode, zwarte, gele, paarse of witte deur meer. Het kiezen van Huijser is de inperking die haalbaarheid vooropzet.

Van een museumdirecteur mag verwacht worden dat-ie uitgaat van de inhoud. Ondanks alle verleidingen van de markt. Zet cultureel entrepreneur Huijser de inhoud voorop? Dat wordt niet duidelijk door de turbotaal van deze culturele entrepreneur met visie, daadkracht en een overdosis aan zelfkennis en onbescheidenheid: ‘Volgens Huijser rust het cultureel ondernemen op drie pijlers: ten eerste moet je de bedrijfsvoering op orde hebben, ten tweede moet je de commerciële kant goed uitwerken en als derde pijler is er natuurlijk de inhoudelijke component.’ Gelukkig, het Rembrandhuis is nog net geen koekjesfabriek in de visie van Huijser. ‘Het is kruis of munt’, zei de non en ze trouwde de bankier.’ Huijser vindt relevantie belangrijker dan irrelevantie. Onbenulligheid is het laatste waarop deze ‘cultural entrepreneur‘ zich wil laten betrappen.

Hoe onderscheiden we complexe wereld en ons beeld ervan?

De mensen die zich terugtrekken in hun eigen reservaat (dorp, straat, huis, familie, school, vriendenkring, werk, hobby) hebben gelijk. Want de wereld is niet meer te volgen. Niet dat er meer onrecht is dan voorheen. Dat lijkt maar zo omdat we er dicht met ons neus bovenop zitten en daardoor alles door de nieuwe media extra hard aankomt. Als het niet het onrecht zelf of de media zijn die het verschil maken, wat is het dan wel?

Ik weet het niet exact, en sla er een slag naar. Het is een combinatie van de schimmige grens tussen goed en kwaad en de onoverzichtelijke veelheid aan conflicten, geschillen en wrijvingen die ons zo onzeker maakt.

Om te beginnen schort het aan identificatie. De wereld is soms als het kijken naar een korfbalwedstrijd tussen Bhutan en Nepal. We kunnen ons met geen enkele betrokkene vereenzelvigen. Daarnaast loopt alles door elkaar heen wat oorzaken betreft. De dader in conflict A kan slachtoffer in conflict B of bemiddelaar in conflict C zijn. Zodat het absolute kwaad niet meer bestaat. Ons wordt de makkelijke maatstaf uit handen geslagen. Hoe kunnen we dat allemaal nog met elkaar vergelijken om tot een eindoordeel te komen? Maar om de wereld te begrijpen moeten we het algemene uit de toevalligheden afleiden. Ons onderscheid is de bezwering ervan.

Verklaren de veelheid aan impulsen, de nieuwe media en de onoverzichtelijkheid die niet op een morele kaart past waarom wij mensen telkens op zoek gaan naar het absolute kwaad omdat ons dat wel een identificatie geeft? Zodat we ons morele kompas weer kunnen resetten en weten waar we ons bevinden. Zoals het zich nu lijkt voort te doen bij ISIS in Syrië en Irak. De hoofdenafhakkers die zeggen namens een religie te handelen.

Conclusie van zo’n overpeinzing is niet dat de wereld in grote problemen verkeert, maar wel onze voorstelling van die wereld. Wat kunnen we nog geloven? Waar stoppen we met theoretiseren, beginnen met relativeren en laten een oordeel toe? Hoe moeten we gebroken serviezen vergelijken waarvan geen enkel nog heel is? Is de scherf van het gebaksschaaltje van de NAVO erger dan de barst in het kopje van Rusland of het ontbrekende eierdopje van Nederland? De mensen die proberen de wereld te volgen hebben meer ambitie dan mensen die dat opgegeven hebben. Hoewel ze allebei gelijk hebben in het verbeiden van de tijd die mensen gegeven is.

Foto 1: Livia Marin, Nomad Patterns, 2012. Keramiek, kunststof, gips, transfer print.

Foto 2: Georges Méliès en Georges Méliès in ‘Le Voyage extraordinaire’, 2011 van Serge Bromberg en Eric Lange

Wouter Bos verwerpt participatiesamenleving en valt PvdA aan

De wonderen zijn de wereld nog niet uit. De ‘liberale’ Wouter Bos passeert Diederik Samsom links. In z’n column voor de Volkskrant spreekt Bos z’n verbazing uit over de omarming van de participatiesamenleving: ‘Maar het grootste nieuws vond ik toch de terugkeer van de participatiesamenleving. De koning mocht zelfs aankondigen dat de klassieke verzorgingsstaat plaats ging maken voor de participatiesamenleving.‘ Bos merkt op dat Balkenende ‘één van de geestelijke vaders van het concept‘ is. Zoals bekend zijn Bos en Balkenende niet als vrienden uit elkaar gegaan nadat Bos in 2010 vanwege Uruzgan de stekker uit Balkenende IV trok.

Bos meent dat Rutte verder gaat waar Balkenende gebleven is en keurt dat in felle woorden af: ‘Hij ging verder dan Balkenende ooit durfde en zei dat het betekende dat iedereen die voor zichzelf kan zorgen, dat ook moet doen en dat de overheid er vooral is voor diegenen die dat niet kunnen. Als dat niet slechts de mening van de VVD-leider is, maar ook van de coalitie, is er bij de PvdA sprake van een kleine ideologische revolutie. Geen visie meer op de overheid die er ook voor de middenklasse is, een overheid die verbindt omdat iedereen er aan mee betaalt en iedereen er van mee geniet. In plaats daarvan een overheid louter voor de allerzwaksten. Amerikaans, klassiek liberaal en zichzelf uiteindelijk marginaliserend. Zeg me dat het niet zo is!‘

Bos fluit de leiding van zijn partij terug. Maar wie luistert er nog naar hem? Toch is het opvallend dat-ie als icoon, voormalig PvdA-leider en architect van Rutte II de PvdA frontaal aanvalt. Een partij waarop Bos met ideologie of het vinden van een politieke richting trouwens nooit z’n stempel heeft kunnen drukken. Z’n vraag of de PvdA instemt met de participatiesamenleving is gekunsteld. Want Bos weet als geen ander dat de PvdA hiermee heeft ingestemd. De PvdA-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem heeft het in de publiciteit zelfs krachtig verdedigd. De column van Wouter Bos roept de vraag op wat zijn rol feitelijk is. Moet-ie informeel de linkerflank tegen de SP afdekken? Maar hoe groot is z’n invloed binnen de PvdA nog? En wat is z’n ambitie in die partij? Komt Bos nou met fundamentele kritiek op Samsom omdat-ie veel of weinig invloed heeft?

Foto: Sociaal-democratische degelijkheid, Stadspartij Groningen.

Rutte’s welkom van de participatiesamenleving is niet inhoudelijk

Uit de Troonrede die de koning namens de regering uitsprak blijkt dat de verzorgingsstaat geprivatiseerd wordt. VVD en PvdA laten Willem-Alexander spreken over een ‘participatiesamenleving‘: ‘Het is onmiskenbaar dat mensen in onze huidige netwerk- en informatiesamenleving mondiger en zelfstandiger zijn dan vroeger. Gecombineerd met de noodzaak om het tekort van de overheid terug te dringen, leidt dit ertoe dat de klassieke verzorgingsstaat langzaam maar zeker verandert in een participatiesamenleving. Van iedereen die dat kan, wordt gevraagd verantwoordelijkheid te nemen voor zijn of haar eigen leven en omgeving.’

Onduidelijk is hoe het tekort van de overheid zich verhoudt tot de afbraak van de verzorgingsstaat en de participatie van de burgers aan de samenleving. Wat hebben het een en het ander met elkaar te maken? Als de burgers mondiger, zelfstandiger, geïnformeerder, beter opgeleid en betrokkener worden zoals de regering meent, wat is dan de maatregel van het kabinet-Rutte om deze burgers meer te betrekken bij de samenleving?

Dat zou goed kunnen door ze mee te laten delen in de macht en ze eigen verantwoordelijkheid te geven in de besluitvorming. Zodat hun burgerschap wordt geactiveerd en burgers echt aan de samenleving kunnen deelnemen. Zodat ze meer zijn dan klant van de overheid of een sta in de weg bij het terugdringen van het overheidstekort. Die maatregel ontbreekt. De woorden over de participatiesamenleving die de koning mocht uitspreken klinken daarom plat, vals en ongeloofwaardig. Opnieuw schiet de bijziende visie van Rutte tekort.

Foto: Transformatie (omsmelten van iets waardevols in iets anders). Joseph Beuys, Wandlung, Documenta 7, 1982.

Zuid-Holland heeft kunstcollectie zonder kunstvisie. Is dat erg?

‘Provincie Zuid-Holland heeft een kunstcollectie van circa 1700 exemplaren. Met oog op een aanstaande verbouwing en veranderingen binnen de organisatie wil de provincie een kunstvisie ontwikkelen op deze collectie. Daarvoor moet de omvangrijke kunstcollectie eerst geïnventariseerd en gedigitaliseerd worden. Hiervoor doet de provincie een beroep op QKunst.‘ Aldus QKunst ‘dat werkt met een flexibel, multidisciplinair team, dat continu een vinger aan de pols houdt van de hedendaagse kunst en de kunstmarkt‘. Dag en nacht houdt het altijd wakkere QKunst de vinger aan de pols van de hedendaagse kunst en de kunstmarkt. Experts, adviseurs en coaches van QKunst gedijen door het gebrek aan kennis bij overheden. Ze pronken onverhuld met dat gebrek van de overheden. Wethouders of gedeputeerden met hun handen in het haar wacht nog maar een uitweg: snel de vinger van QKunst aan de pols van hun kunstcollectie en dan komt alles goed.

Veel lijkt de kunstcollectie van Zuid-Holland met 1700 werken niet waard. De Jaarstukken 2012 noemt een verzekerde waarde  van 400.000 euro. Dat maakt een kunstobject gemiddeld 235 euro waard. Jaarstukken 2008 noemt een zelfde bedrag en de toevoeging dat de taxatie is verschoven naar 2009 in verband met de reorganisatie van het ‘traject’ Organisatie van de Toekomst. Jaarstukken 2009 zegt dat de besluitvorming van het beheer van de kunstcollectie in voorbereiding is. En: ‘Na besluit zal de collectie worden ontsloten en uitbesteed.’ In de Jaarstukken 2007 stond overigens dat de waarde van de kunstcollectie 1,5 miljoen euro bedroeg. En: ‘In 2008 wordt de gehele kunstcollectie geïnventariseerd, gedigitaliseerd en getaxeerd.’ QKunst krijgt nu de klus die de provincie al meer dan 5 jaar voor zich uitschuift. Opvallend is dat in Zuid-Holland tussen 2007 en 2008 de kunstmarkt is ingestort en de kunstcollectie 73% afgewaardeerd moest worden.

Als het klopt wat QKunst zegt, dan is het nog treuriger gesteld met het kunstbeleid van overheden dan de vooruitgesnelde reputatie al doet vermoeden. Zuid-Holland heeft een kunstcollectie, maar geen kunstvisie op deze collectie. Hoe is er in het verleden dan verzameld? Door het gooien van een dobbelsteen? Da’s net zoiets als een huis bouwen zonder plan en hopen dat het een huis wordt. Zelfs particuliere verzamelaars die een paar centen te besteden hebben doen dat niet zonder een eigen gezichtspunt. Maar de qua inwonertal veruit grootste provincie van ons land heeft geen kunstvisie op de eigen kunstcollectie en geen ambtenaren die de kunstvisie kunnen ontwikkelen. Ook niet bij het Kunstgebouw, ‘expert in Zuid-Holland voor kunst en cultuur’.

Hoe erg is het dat uit alles blijkt dat Zuid-Holland niet weet wat het met de provinciale kunstcollectie moet? Volgens QKunst verzameld zonder visie. Maar wat moet de provincie ook met een winkeldochter waarvoor geen enkele gedeputeerde verantwoordelijk is? Is een kunstcollectie met een verzekerde waarde van 400.000 euro het inhuren van een particulier bedrijf als QKunst waard? Waarom is de collectie niet met gesloten beurs overgedragen aan een museum binnen de provinciegrenzen? Met Rotterdam, Den Haag, Leiden of Dordrecht en veel kleinere gemeenten had dat toch moeten lukken? Nu tikt de vinger aan de pols van QKunst pittig aan. 

Foto: Roy Villevoye, Voorkeurkleur Moerwijk. Den Haag, 1998. Kunst in de openbare ruimte, in opdracht van Woningbedrijf Den Haag Zuid-Oost en Stroom, Haags Centrum voor Beeldende Kunst.

Politiek moet dynamischer

Politieke leiders ontmoedigen. Naast bezwaren tegen betutteling, ontbrekende hervormingen en bestuurlijke vernieuwing, inperking van burgerrechten, simpel denken over de islam en het reveil van religie en de stagnatie van het politieke systeem. Er is geen enkele partijleider die bovenstaande vragen bij elkaar brengt in een programma. Politiek heeft geen ambitie behalve het eigen voortbestaan.

Grote gedachten of visie vertroebelen de focus. Nodig zijn kleine stappen, compassie, machtsdeling en burgerrechten, pluriformiteit, terugdringen van de economie als maat voor alle dingen en modernisering. Onder het perspectief van dynamische identiteit. Niet de wereld, een blauwdruk of een geïdealiseerd verleden van Nederland kan de referentie zijn. Wel de dynamiek en toekomst.

De weg leidt tussen nationalisme en internationalisme, tussen rechts en links populisme, tussen stigmatiseren en wegkijken. Dat betekent een keuze voor rechtsstatelijkheid, openbaarheid van bestuur, strikte toepassing van het gelijkheidsbeginsel, de scheiding van kerk en staat en een open publiek debat waarin burgers met hun religies, levensovertuigingen en nihilismen zich vrij en ongedwongen kunnen uiten.

Het baart zorgen dat betrokken burgers elkaar zo slecht verstaan en vinden. Deze verdeeldheid geeft conservatieven die in de huid van progressieven, liberalen of religieuzen kruipen veel ruimte. Burgers staan dichter bij elkaar dan de linkse of rechtse politiek suggereert. Politiek is weliswaar nodig om de macht te verdelen, maar wordt te serieus genomen. Het mag geen doel in zichzelf zijn, zoals nu.

Sentiment dat vanzelfsprekendheden niet als vanzelfsprekend ziet is gevaarlijk omdat het de bijl aan het gelijkheidsbeginsel zet. Billijken van uitzonderingen, uitsluitingen, beperkingen en verboden is niet de oplossing om elkaar te vinden. Het past ook niet bij het karakter van Nederland. De oplossing is openheid, vrijheid en een eerlijk en scherp debat dat resulteert in een dynamisch evenwicht.

Foto: Man with a Movie Camera, Dziga Vertov, 1929