Richard Bilton spreekt voor BBC Panorama ex-getrouwen van president Vladimir Putin die getuigen over zijn rijkdom. Met een jaarsalaris van 110.000 dollar zou Putin uitgegroeid zijn tot de rijkste man van Europa, of zelfs de wereld. Hij zou leven als in een Arabisch sprookje vol paleizen, jachten en eigendommen die zo’n 40 miljard dollar bedragen. Afgelopen jaar verklaarde Bill Browder dat Putin met 200 miljard dollar nog rijker is.
Waar komt zijn rijkdom vandaan als Putin niet steelt van de Russen en de Russische staat? Ex-bankier Sergei Pugachev (zie hier voor een interview met Luke Harding) ziet in Putin een bendeleider die de politiek als excuus gebruikt om rijkdom te vergaren. Critici vrezen voor hun leven. Met als afschrikwekkend voorbeelden Boris Nemtsov en Aleksandr Litvinenko die niet zwegen over de corruptie in het Kremlin en werden vermoord.
Nieuw in de reportage is dat een vertegenwoordiger van de Amerikaanse regering, te weten Adam Szubin die de supervisie heeft over de sancties op het ministerie van Financiën iets zegt dat al jaren bekend is, maar toch nooit officieel gezegd werd. Namelijk dat Putin corrupt is en dat de Amerikaanse regering dat al ‘vele, vele jaren’ weet. Het is voor het eerst dat de Amerikaanse regering dat publiekelijk verklaart. Dit is geen toeval.
Vraag is wat er veranderd is en waarom de Amerikaanse regering hiermee nu naar buiten komen. Reden kan zijn dat met de Litvinenko-zaak een smoking gun in het Kremlin gevonden is en Putin niet langer de schijn op kan houden niet betrokken te zijn bij dubieuze zaakjes. Zijn Teflon-laagje is weg. Politiek kan het betekenen dat de Amerikanen inschatten dat zich een nieuw perspectief voor de Russische Federatie aftekent nu onder invloed van de lage olieprijs de economische situatie snel verslechtert en de sociale onrust toeneemt met als eindpunt dat de financiële reserves naar inschatting binnen 18 maanden zijn uitgeput. De New York Times bericht: ‘At current spending rates, however, the two funds are expected to last only 18 months.’ Het voor het eerst aan de schandpaal nagelen van Putin als corrupt kan als het begin van zijn einde opgevat worden.
Voor het JA-kamp in het referendum over de associatie-overeenkomst met Oekraïne op 6 april 2016 openen deze nieuwe onthullingen mogelijkheden om Putin tot speerpunt in hun campagne te maken. Hij is de maffia-baas, de tsaar die ten koste van zijn landgenoten de rijkdommen van zijn land ongestraft meende te kunnen roven. Dat gebeurde met medewerking van westerse bedrijven en regeringen die zich lieten verdelen en Putin lieten heersen. Wij zijn medeplichtig. Oekraïne is het eerste land dat zich daar door een opstand van onderop in 2014 succesvol tegen verzette en de Russische militaire overmacht in de oorlog in de Donbas weerstond.
De Nederlanders zouden op zijn minst dat aspect van Oekraïne dat bestaat uit mentale weerbaarheid moeten kunnen waarderen als een voorbeeld dat navolging verdient. De onthullingen ontnemen het NEE-kamp het argument dat Rusland ontzien en niet tegen de haren in gestreken moet worden door de associatie met Oekraïne. BBC Panorama toont aan dat de top van Rusland niet redeneert vanuit het belang van de Russische staat, maar vanuit het belang van een kleine kring van schurken en dieven die hun land gijzelen.