Oppositie van Duitse regering tegen plannen Europese Commissie om kernenergie en fossiel gas te bestempelen als groene energie

Het voelt onnatuurlijk om kernenergie en gas op te vatten als groene energie. Dat is wat volgens een artikel in Politico de Europese Commissie van plan is. Dat is van belang omdat zo’n etikettering de investeringen in de energiesector stuurt. Ofwel, als kernenergie en gas worden bestempeld als groene energie kan naar deze sectoren Europese subsidie stromen.

De Duitse Groenen die net als D66 in Nederland de tweede partij in de regering van hun land zijn verzetten zich bij monde van minister Economie en Klimaatbescherming en vice-kanselier Robert Habeck en Milieuminister Steffi Lemke (ook Groenen) tegen dit plan dat volgens hen ‘het goede etiket van duurzaamheid verwatert’ en aan ‘greenwashing’ doet. Hiermee komen ze tegenover de Europese Commissie en een land als Frankrijk te staan dat sterk heeft ingezet op kernenergie.

Volgens de Groenen, en Duitse en Europese klimaatactivisten zijn nucleaire energie en fossiel gas niet duurzaam. Investeerders worden volgens hen met de plannen van de Europese Commissie de verkeerde kant opgestuurd.

Rob Jetten (D66) is de beoogde minster Klimaat en Energie die leiding moet gaan geven aan de evaluatie om te kijken of de bouw van twee extra kerncentrales mogelijk is, zoals is afgesproken in het regeerakkoord van VVD, D66, CDA en CU. Als het plan van de Europese Commissie doorgaat, wat op dit moment niet zeker is, om kernenergie en gas een groen stempel te geven, dan wordt de financiering van deze kerncentrales makkelijker. Dit verkennend onderzoek zal op korte termijn geen knopen doorhakken, maar toch moeten resulteren in een principebesluit omdat voorwaarde voor Europese subsidie is dat de bouwvergunning voor 2045 afgegeven is.

Het is afwachten hoe D66 dat zich als meest groene partij in het kabinet Rutte-Kaag profileert de bouw van twee kerncentrales en het groenwassen van kernenergie aan de eigen achterban kan verkopen. Het is niet onmogelijk dat GroenLinks dat in de Eerste Kamer met 8 zetels de coalitie aan een meerderheid kan helpen in ruil voor haar steun bedingt dat er een streep gezet wordt door de bouw van twee nieuwe kerncentrales. Dat zou Rob Jetten en D66 niet slecht uitkomen.

Gesprek op de Mont Absurd. Moet op universiteiten kunst worden gecontroleerd?

‘Sparren en Mont-Blanc‘

Het is een nauw pad de berg Mont Absurd op. Het massief ligt diep verscholen in het academische departement. Het is een tocht tussen het wegwerken van ongelijkheid en het beperken van vrijheid. De overmaat van het een betekent een tekort van het ander. Het woord dat de reis karakteriseert is behoedzaamheid. Er dient voorzichtig te worden gelopen.

Gesprek op den Drachenfels (1835) van Jacob Geel is in de Nederlandse literatuur het voorbeeld van een tweegesprek tussen twee uiteenlopende meningen. In dit geval tussen het classicisme en de romantiek. Een Gesprek op de Mont Absurd zou een tweegesprek tussen een vertegenwoordiger van de totale vrijheid en identiteitspolitiek kunnen zijn.

Een routebeschrijving voor de tocht de Mont Absurd op is de ‘Handreiking voor het opstellen van een gendergelijkheidsplan‘ van de Adviescommissie Divers en Inclusief Hoger Onderwijs en Onderzoek die onder leiding van VU-rector Vinod Subramaniam is geschreven. Universiteiten staan onder druk van de EU om eisen over diversiteit door te voeren, al is het planmatig. Sanctie is een stop om deel te nemen aan Europese programma’s, zoals Horizon Europe, het kaderprogramma voor onderzoek en innovatie. In Nederland is het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap de intermediair tussen EU en universiteiten.

De ‘Handreiking‘ leest als een inventarisatie en bundeling van journalistieke verslagen en notities die losjes met elkaar samenhangen. Het is een aanzet tot een aanzet. Het is een verkennend stuk over een onderwerp in ontwikkeling. In dit geval gendergelijkheid. De TomTom is niet ingeschakeld omdat het terrein nog niet in kaart is gebracht. Er hangt dikke mist die het zicht beperkt. Het is blindvaren op een nieuwe radar die nog niet gekalibreerd is. Botsingen en ontsporingen zijn niet uitgesloten.

Schermafbeelding van deel ‘Handreiking voor het opstellen van een gendergelijkheidsplan‘ van de Adviescommissie Divers en Inclusief Hoger Onderwijs en Onderzoek, 15 juni 2021.

Een voorbeeld van het voorlopige en verwarrende karakter van de handreiking is het aandachtspunt ‘Controleren van de fysieke omgeving‘. Daar wordt ook kunst genoemd. Er wordt verwezen naar de Engelstalige versie van het verslag ‘Diversere beelden van de universitaire geschiedenis‘ van de Universiteit Leiden. Overigens is dat ‘Diversere‘ in de titel geen gangbaar Nederlands, hoewel dat mogelijk een Leidse variant van het Nederlands is.

Dat verslag van de Universiteit Leiden noemt drie initiatieven om een meer divers beeld van de academische geschiedenis te geven. Een ervan heeft met kunst te maken: twee sculpturen van vrouwelijke wetenschappers, astrofysicus Ewine van Dishoeck en classicus Ineke Sluiter.

Schermafbeelding van deel artikel ‘Diversere beelden van de universitaire geschiedenis‘ van de Universiteit Leiden, 4 februari 2021.

Het toont onschuldig bij de Universiteit Leiden. De inzet is dat er meer vrouwen in beeld dienen te worden gebracht. Dat gaat niet ten koste van mannen of andere gendercategorieën, maar corrigeert een maatschappelijke ongelijkheid. Het is lastig om geen sympathie te hebben voor dit voorbeeld dat iets rechtzet.

Wie echter teruggaat naar de ‘Handreiking‘ die spreekt over ‘kunst’ bij het aandachtspunt ‘Controleren van de fysieke omgeving‘ en dat letterlijk neemt weet niet wat de bedoeling is. Dat ‘Controleren van de fysieke omgeving’ roept een beeld op van controleurs in dienst van een autoritaire leider die met hun telefoon door universiteiten lopen om foto’s te nemen van kunst die volgens hen niet door de beugel kan. Of door de beugel van de EU, het ministerie van OCW en de betreffende universiteit.

Slordigheid, ongelijksoortigheid en het ontbreken van fijngevoeligheid zijn het gevaar van dit soort verkennende notities. Ze geven voeding aan kwaadwillenden door niet zorgvuldig te werk te gaan. Deels is dat onvermijdelijk omdat het een inventarisatie betreft, maar deels is het onnozel om niet te beseffen hoe politiek gevoelig het debat over identiteit ligt. Zeker als het wordt gecombineerd met de sector kunst die als vanouds bekendstaat als een maatschappelijke vrijplaats waar per definitie sturing van bovenaf ongewenst is en afgewezen wordt.

De ‘Handreiking‘ zet als vertegenwoordiger van identiteitspolitiek argeloze passen de Mont Absurd op door kunst in te bedden in het aandachtspunt ‘Controleren van de fysieke omgeving‘. De opzet is goed, maar de framing is fout.

Sigrid Kaag (D66) valt Rutte (VVD) aan op diens buitenlandbeleid. Ze wil een hardere opstelling jegens Nord Stream II

Prima standpunt van D66 lijsttrekker Sigrid Kaag dat voortborduurt op de tegenstand tegen Nord Stream II die binnen GroenLinks, D66 en ChristenUnie is opgebouwd. Het is veelzeggend en slim van Kaag dat ze hier een strijdpunt van maakt. Op 17 maart 2021 zijn er landelijke verkiezingen.

Het commentaar van de VK is verwarrend als het suggereert dat het standpunt van de Nederlandse regering al jaren onveranderd is. Dat is niet zo. Onder druk van genoemde drie partijen werd in 2018 de regering Rutte gedwongen om de Europese Commissie te volgen in een autonome gaskoers die impliceert dat Nord Stream II geen commercieel, maar een (geo)politiek project is. Daarom oogt Kaags opmerking gedateerd omdat ze een achterhaald standpunt bestrijdt. Dat is Don Quichotterig. Niet toevallig zei in april 2018 de Duitse kanselier Merkel dat “uiteraard ook met politieke factoren rekening moet worden gehouden” bij de aanleg van Nord Stream II. Daarmee doelde ze niet alleen op de positie van Oekraïne.

Hoe dan ook is het goed dat Kaag dit standpunt verkondigt. Hoewel het te laat dreigt te komen omdat de aanleg van Nord Stream II in de laatste fase is aanbeland. Voltooiing is door onder meer de Amerikaanse en Oost-Europese oppositie nog niet zeker. Hopelijk kan Kaag haar standpunt met de buitenlandwoordvoerders van haar partij verder uitwerken en verbinden aan de positie van Alexei Navalny en de mensenrechten in de Russische Federatie, Shell en Gasunie, Oekraïne en Duitsland, de duurzaamheid en toekomstbestendigheid van de energievoorziening zoals die is verwoord in het Third Energy Package uit 2018 van de EU dat gaat over het vergroten van de diversiteit en onafhankelijkheid in de energievoorziening. De aanleg van Nord Stream II is daarmee strijdig en met de Duitse Alleingang om Nord Stream II vanwege eigenbelang te bouwen heeft Duitsland door haar arrogante opstelling enkele EU-lidstaten van zich vervreemd en de sfeer binnen de EU verziekt.

De VK schetst de valkuil waar Kaag in kan vallen als het zegt dat zij wil dat Nederland in haar buitenlandbeleid aansluiting zoekt bij Frankrijk en Duitsland. Dat kan probleemloos op onderdelen, maar de twee landen zitten niet altijd op dezelfde lijn. Juist Nord Stream II maakt duidelijk dat deze twee landen er verschillend tegenaan kijken. Dat is begrijpelijk voor wie de energievoorziening van genoemde landen in ogenschouw neemt. Duitsland heeft kernenergie in de ban gedaan en Frankrijk niet. Die energiepositie bepaalt grotendeels de afhankelijkheid van de opstelling. Frankrijk is al jaren tegen het voltooien van Nord Stream II, terwijl Duitsland voor is. Tegelijk gebruikt de Franse diplomatie de tegenstand om op andere dossiers wisselgeld te vergaren, en bindt het telkens in.

Het Nederlandse kabinet is onder druk van GroenLinks, D66 en Christen Unie én de Europese Commissie dus al sinds 2018 verwijderd van het standpunt dat Nord Stream II een zuiver commercieel project is. Maar tegelijk heeft Rutte III het standpunt dat Nord Stream II een (geo)politiek project is evenmin omarmd. Daar zal de positie en het lobbywerk van Shell en Gasunie niet vreemd aan zijn.

Het feit dat in de Nederlandse politiek in het midden is blijven hangen of Nord Stream II een commercieel of politiek project is kan opgevat worden als een compromis tussen enerzijds VVD en anderzijds D66 en Christen Unie in Rutte III, met het CDA in een tussenpositie. Vreemd overigens omdat sinds 2018 vele landen wel opgeschoven zijn naar het standpunt dat Nord Stream II een zuiver politiek project is van het Kremlin.

Omdat minister Sigrid Kaag als minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking blijkbaar geen macht had om minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken in beweging te krijgen richting mensenrechten, een Europese energie-onafhankelijkheid en -diversiteit, en een hardere koers tegenover de Russische Federatie probeert ze nu in verkiezingstijd haar punt te maken dat het kabinetsberaad niet haalde of daar onvoldoende steun kreeg. Zo is het niet ondenkbaar dat Nederland in een nieuwe Tweede Kamer een harder Rusland-standpunt inneemt in navolging van de regering Joe Biden. Door de Yukos- en de MH17-rechtszaak op Nederlandse bodem is Nederland een betrokken buitenstaander die ook een publieke mening dient te geven over Nord Stream II.

Foto’s: Schermafbeelding van delen van het artikel ‘Kaag de lijsttrekker hekelt buitenlandbeleid Rutte: ‘We moeten optrekken met de Fransen en Duitsers’’ in de Volkskrant, 10 februari 2021.

Annegret Kramp-Karrenbauer waarschuwt de sociaal-democraten voor een ‘constitutionele crisis’ als ze Von der Leyen niet steunen

De intellectuele eerlijkheid en inhoud van Merkel beoogde opvolger Annegret Kramp-Karrenbauer werden op de proef gesteld door haar uitspraak op een persconferentie die ze op het CDU-hoofdkwartier gaf samen met de Oostenrijkse kanselier Sebastian Kurz. Ze zei dat de afwijzing door de Sociaal-democraten van de beoogde voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen ‘mogelijk’ leidt tot een ‘constitutionele crisis’ (‘Verfassungskrise’). Dat is onzinnig. Ook in politiek opzicht omdat ze regeringspartner SPD provoceert. Wat tevens meespeelt is dat Kramp-Karrenbauer de beoogde opvolger van Von der Leyen als Defensieminister is.

Kramp-Karrenbauer verwart een constitutionele crisis uit onkunde of bewuste misleiding met een politieke crisis. Dat laatste is echter van een andere orde. Het niet steunen van Von der Leyen is een normaal politiek meningsverschil dat valt binnen de perken van de praktische politiek. Een politieke crisis kan opgelost worden door overleg. Een constitutionele crisis speelt niet op het niveau van praktische politiek, maar op dat van de grondwet. Dat kan ontstaan als de uitvoerende macht, een president, geen gehoor geeft aan de wetgevende macht, een parlement, en er een patstelling ontstaat en een debat over de grenzen aan en de werking van de grondwet. Daar is in dit geval geen sprake van. Kramp-Karrenbauers waarschuwing voor een constitutionele crisis is gekunsteld, onhandig en onterecht. Niet de SPD, maar zij stelt zich op als een destructieve kracht.

Schijn en werkelijkheid over Europese Verkiezingen. Timmermans manoeuvreert via de linkse flank naar het centrum van de macht

De strategie van Frans Timmermans lijkt duidelijk: richting links, weg van het centrum en de christen-democraten. Of dat zijn overtuiging is of een eerste stap in de onderhandelingen over een coalitie is de vraag. Politico doet verslag van een slotdebat waaraan Timmermans, maar ook de christen-democratische ‘spitzenkandidaat’ Manfred Weber deelnam. Politico: ‘Reagerend op een vraag over klimaatverandering, prees Timmermans de inspanningen van zijn Socialisten, evenals van de Groene-genomineerde Ska Keller en de partij van Europees links Nico Cué, en drong erop aan dat zij een breed spectrum van progressieve politici konden verenigen’. Dat laatste is pikant omdat de SP deel uitmaakt van die partij van Europees links GUE/NGL en die partij laatst in een verkiezingspotje Timmermans en de PvdA hard en persoonlijk aanviel. Is het zo dat de SP door de samenwerking met de socialistische S&D eraan meehelpt om Timmermans voorzitter van de Europese Commissie te maken? Dan helpt de SP eraan mee om ‘Hans Brusselmans’ op het schild te hijsen.

Uit de laatste peiling van april 2019 voor het komende Europarlement blijkt dat zowel de sociaal-democraten als de christen-democraten in gelijke mate verliezen, allebei naar schatting zo’n 37 zetels. Als Timmermans probeert om een links blok dat bestaat uit S&D, Greens/EFA en GUE/NGL als opstapje naar de macht te vormen, dan komt hij uit op 252 zetels. Voor de meerderheid zijn 376 zetels nodig. Alleen de christen-democratische EPP is als fractie groot genoeg om die zetels in haar eentje te leveren. Maar het valt niet te verwachten dat de EPP in zee gaat met de radicaal-linkse GUE/NGL. Van hun kant vormen de liberale ALDE en de EPP weer een blok van 256 zetels. Vergelijkbaar met de 252 zetels van Timmermans. Dat verklaart mogelijk waarom hij zijn linkse ‘hulpconstructie’ optuigt om de centrum-rechtse combinatie EPP-ALDE te counteren.

Uitgaande van de peilingen zijn getalsmatig de volgende combinaties mogelijk om tot een coalitie te komen: 1) EPP, S&D, Greens/EFA of 2) EPP, S&D, ALDE. Een derde mogelijkheid bevat naar de twee grootste fracties zowel de Groenen als de Liberalen, maar dat is minder logisch omdat dan de kleinste partij (waarschijnlijk de Groenen) overbodig is. Een combinatie van christen- en sociaal-democraten met radicaal-links (GUE/NGL) of radicaal-rechts (ECR, EFDD, ENF) ligt niet voor de hand. Kortom, de christen- en sociaal-democraten lijken tot elkaar veroordeeld. Dat weet Timmermans als geen ander. Eigenlijk is het best voorspelbaar welk compromis er uit de bus komt. Namelijk Manfred Weber wordt als spitzenkandidaat van de grootste fractie EPP de eerste 2,5 jaar van de zittingsperiode van 5 jaar voorzitter van de Europese Commissie, en Frans Timmermans de volgende 2,5 jaar. De derde partij in de coalitie mag de voorzitter van het Europarlement leveren. Doen?

Foto: Schermafbeelding van peiling over de samenstelling van het volgende Europarlement (2019-2024).

In Europa komt de kritiek op Nord Stream II van links. Ralf Fücks spreekt concreet en Mark Rutte praat in vergezichten

Oud-burgemeester van Bremen Ralf Fücks heeft in 2017 samen met zijn echtgenote Marieluise Beck het Zentrum Liberale Moderne opgericht. Ze zijn niet zoals de naam doet vermoeden afkomstig uit een liberale partij, maar uit Bündnis 90/Die Grünen. Een partij met een liberale stroming. Het Zentrum engageert zich door op te komen voor de Europese eenwording, de transatlantische alliantie en de liberale, kosmopolitische samenleving. Het meent dat van alles bedreigd wordt: ‘Op het spel staat niets minder dan het project van de liberale moderniteit, de combinatie van de rechtsstaat, persoonlijke vrijheid, politiek pluralisme en culturele diversiteit die is ontstaan sinds de Verlichting.’ In het Kremlin ziet het Zentrum ‘het hoofdkwartier van een anti-liberale international wiens netwerken verspreid zijn over heel Europa.’ Dat verklaart Fücks’ betoog.

Hij verzet zich tegen het een-tweetje tussen Duitsland en de Russische Federatie die het gaspijplijnproject Nord Stream II hebben opgezet omdat dat volgens hem de Europese eenwording splijt, de economische en strategische positie van Oekraïne beschadigt en de invloed van het Kremlin in de EU onaanvaardbaar vergroot. Het zendt president Putin het verkeerde signaal dat er niks aan de hand is in de relatie van de EU met de Russische Federatie. Daarbij ondermijnt Nord Stream II de sancties van de EU die als gevolg van de annexatie van de Krim en de inmenging in Oost-Oekraïne door de Russische Federatie zijn ingesteld. Dat land dat sinds 2014 de Europese veiligheid bedreigt wordt door de Duitse politiek en bedrijfsleven beloond voor haar agressieve politiek. De Duits-Russische as wordt in andere landen in Europa afgewezen en niet begrepen. Ralf Fücks pleit ervoor om Nord Stream II alsnog af te blazen. Dat kan omdat het vooral een politiek project is.

De Nederlands premier Mark Rutte sprak op 13 februari 2019 in Zürich de Winston Churchill-Lezing uit. Hierin pleitte hij in algemene termen voor Europese samenwerking en het besef om de macht die de EU-lidstaten hebben beter in te zetten. Zonder Nord Stream II te noemen verwees Rutte naar de machtspolitiek van het Kremlin die het via energie voert: ‘Niets doen betekent dat we steeds meer afhankelijk zullen worden van een paar landen die er geen been in zien via pipeline politics ongewenste invloed uit te oefenen binnen de EU en de lidstaten. Ik vind dat de EU hierin veel strategischer moet opereren. We zijn nog steeds veel te afhankelijk van Rusland en de Golfstaten. (…) Vervolgens moeten we bereid zijn de grote Europese marktmacht in te zetten als tegenwicht tegen landen die zulke ‘pijplijnpolitiek’ bedrijven als instrument in hun buitenlands beleid. De laatste jaren zijn al maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat externe staatsgeleide spelers als Gazprom niet de controle kunnen krijgen over vitale energie-infrastructuur op Europees grondgebied.’

Ruttes mooie woorden doen het op een internationaal podium schitterend, maar wat ze voor de opstelling van de Nederlandse regering betekenen is onduidelijk. Hoe strategisch opereert Nederland  op dit moment  inzake energiepolitiek? Op welke manier geeft Nederland het goede voorbeeld? Wil Rutte beweren dat de Nederlandse regering nu en straks de Duitse regering ertoe probeert te bewegen om af te zien van de voltooing van Nord Stream II omdat dit een strategische fout is die de Russische invloed binnen de EU onaanvaardbaar vergroot? Er valt vooralsnog niks van te merken, maar het is mogelijk dat zich dat volledig achter de schermen afspeelt.

Een reden om de woorden van Rutte echter met een korreltje zout te nemen is dat de invloed van het bedrijfsleven, inclusief het Britse-Nederlandse Shell op Rutte’s partij de VVD als groot wordt ingeschat. Shell is een van de deelnemende partners aan Nord Stream II waar Gazprom een meerderheidsbelang heeft.

Als Nederland stilzwijgend aanhaakt bij Duitsland dat vuile zaak maakt met het Kremlin door de aanleg van Nord Stream II dan doet Rutte in de praktijk het omgekeerde van wat hij in prachtige vergezichten zegt. Om zijn woorden van de Churchill-lezing geloofwaardig te maken moet Rutte er concreet naar handelen. Hij kan zich bewijzen door zich aan te sluiten bij de kritiek op Duitsland en daar in een Hanze-coalitie zelfs de leiding in te nemen. Als hij dat nalaat en genoegen neemt met slappe compromissen, die in theorie de energie-infrastructuur losmaakt van de Russische invloed maar in de praktijk daaraan niks verandert, of zogenaamd de voet dwars zet zoals recent Frankrijk deed, dan remt hij de invloed van het Kremlin en Gazprom niet. Maar helpt hij indirect door die te vergroten. Dan kan premier Rutte beter zwijgen en zijn mooie woorden inslikken.

Bijna-crisis Nord Stream II lijkt bezworen door Duitse druk

Aldus een passage uit een commentaar van Michael Thumann van 8 februari 2019 in Die Zeit. Het gaat over de Alleingang van Duitsland binnen de EU inzake de aanleg van gaspijplijn Nord Stream II. Naar verwachting wordt die in november 2019 voltooid. Thumann verwijt achtereenvolgende Duitse regeringen geïsoleerd te hebben geopereerd. De eenheid binnen de EU is erdoor beschadigd. Oud-kanselier Gerhard Schröder die op de loonlijst staat van het door het Kremlin gecontroleerde bedrijf Gazprom zou Duitsland het verkeerde pad hebben opgeleid. Nu zit Duitsland in een benarde situatie waarin het hoe dan ook aan invloed en prestige verliest. Het doorzetten van Nord Stream II beschadigt de Europese solidariteit en afblazen zou een politieke slag in het gezicht van de Russische Federatie zijn. Die kritiek op Duitsland loopt gelijk op met de nieuwe rol die van dit land wordt verwacht. Als het al eens de leiding neemt, dan krijgt het kritiek vanwege de slechte afstemming met de EU-partners. Daarnaast was Nord Stream II een politiek project waarvan de Duitse kanselier Angela Merkel tot in 2018 volhield dat het een louter economisch project was. Zij wist beter, maar wilde niet uit de pas lopen met het Duitse bedrijfsleven dat zwaar had ingezet op dit Russisch-Duitse project.

De Russische propagandamachine van RT, Sputnik en sites die als ‘onafhankelijk’ worden gepresenteerd draaide afgelopen dagen op volle toeren. Want Frankrijk bleek ineens bezwaren te delen van critici binnen de EU tegen Nord Stream II. Die bezwaren zijn velerzijds. Door Nord Stream zou Europa nog afhankelijker worden van Russisch gas dan nu al het geval is en dit is in strijd met EU-beleid inzake diversiteit en onafhankelijkheid van energie. Ook zou het 11 miljard euro kostende Nord Stream haaks staan op de transitie van fossiele brandstof (aardgas) naar duurzame energie. Door de Franse overstap leek de balans door te slaan naar de critici en een crisis in het hart van de U dreigde. Dat was van korte duur toen onder Duitse druk van zowel de Franse president, de Europese Commissie als roulerend EU-voorzitter Roemenië een voorstel voor een compromis uit de bus kwam. De Franse kritiek bleek vooral wisselgeld om andere punten binnen te halen. Het komt erop neer dat Duitsland als land waar de pijplijn aan land komt eindverantwoordelijk is, de aanleg geen gevaar loopt en de functies van de pijplijn gescheiden worden zodat het bezit van het netwerk en de toevoer van gas organisatorisch losgekoppeld werden. Hoe het Kremlin daar op reageert is vooralsnog onduidelijk.

Tegelijk gaat de Amerikaanse druk door. Want Nord Stream II is een door en door politiek project. De VS en de Russische Federatie en landen als Polen en Oekraïne hebben dat vanaf het begin beseft. Duitsland niet, of het deed net alsof het dat niet besefte. Er staan grote economische belangen op het spel, maar via de gaspijplijn koopt het Kremlin politieke invloed in Europa. Duitsland heeft met haar Alleingang veel goodwill in Europa en de VS verspeeld. Vraag is of dat een kwestie is van wereldvreemdheid, sterk lobbywerk van Gerhard Schröder, Gazprom en het Duitse bedrijfsleven of van een land dat niet goed beseft hoe economisch machtig het is en wat voor jaloezie van rivalen én verantwoordelijkheden tegenover EU-partners dat met zich meebrengt.

Zie hier voor een commentaar van 13 januari 2019 over Nord Stream II.

Foto: Schermafbeelding van deel commentaar ‘Gerhard Schröders Kuckucksei; Die EU-Staaten haben sich auf einen Kompromiss verständigt, der zu strengeren Auflagen für die umstrittene Gaspipeline Nord Stream 2 führen soll. Gut ist er nicht.’ van Michael Thumann in Die Zeit, 8 februari 2019.

EU moet partnerschap met Euronews verbreken. En subsidie stoppen

Deze petitie is een slecht idee. Het gaat om het in de lucht houden van de Oekraïens-talige service van Euronews. Maar is Euronews wel het redden waard? De Engelstalige pagina Wikipedia geeft de informatie. Sinds februari 2015 heeft de Egyptische miljonair Naguib Sawiris een meerderheidsbelang van 53%. Hiermee is volgens velen de redactionele stellingnamen en onafhankelijkheid van Euronews voorgoed aangetast.

Zo wordt in een bericht in BroadbandTVNews gezegd dat onder Sawiris de berichtgeving over Turkije niet langer onafhankelijk is: ‘that their media was no longer allowed to criticise Turkey after the failed coup attempt’. Pikant is dat de Oekraïens-talige service in maart 2015 door het bedrijf Inter Media Group van de in Oostenrijk wonende Oekraïense oligarch met Russische sympathieën oligarch Dmitro Firtash werd gekocht. Waarna Kiev in maart 2015 de doorgifte wegens de gekleurde berichtgeving stopte. Uit een bericht in EuroActiv blijkt dat journalisten ook niet objectief over de Russische Federatie mogen berichten en Ruslands ‘assertieve’ beleid jegens haar buren en EU-lidstaten. Sawiris heeft zakelijke belangen in de Russische Federatie en tweette in maart 2016 positief over Putin: ‘President Putin is full of surprises. A man of Action when he moved into Syria, surprising Action when he withdrew yesterday i wonder why now’.

Uit de antwoorden op parlementsvragen van juni 2015 van de Duitse Eurocommissaris Günther Oettinger blijkt dat Euronews een particulier bedrijf is en de EU er geen zeggenschap in heeft. De relatie ligt vast in een partnerschap. De Europese Commissie (EC) stelt dat Euronews ‘zijn taken in volledige redactionele onafhankelijkheid’ vervult. Deze journalistieke onafhankelijkheid zou volgens Oettinger beschermd worden door een redactiestatuut. Kritische noten over Euronews komen niet uit de lucht vallen. In de zomer van 2015 was er ook al kritiek op de nieuwe koers van Sawiris, zoals blijkt uit een bericht in Politico. Sawiris heeft de EU voor de financiering niet nodig en hoeft de schijn van onafhankelijkheid om budgettaire redenen niet op te houden. Met een subsidie van ongeveer 26 miljoen euro draagt de EU ongeveer een derde van het budget bij.

Volgens een bericht in Politico van 21 december 2016 is de EC bezig de relatie met Euronews te evalueren. Er zijn sinds de overname van Sawiris genoeg signalen dat Euronews niet langer de onafhankelijke pan-Europese nieuwszender is zoals die ooit bedoeld was en waar de EU met zo’n 265 miljoen euro sinds 1992 aan heeft bijgedragen. In januari 2017 volgt daar volgens verwachting een besluit over van de EC. Opvallend is dat niet de teloorgang van de journalistieke onafhankelijkheid en de gekleurde politieke koers onder Sawiris als reden voor de nieuwe evaluatie wordt gegeven. Maar een deal met het Amerikaanse mediabedrijf NBC dat een minderheidsbelang van zo’n 15 tot 30% neemt. NBC dat zich ombouwt tot applausmachine voor Trump.

Het is van het grootste belang dat de EU journalistiek onpartijdige media heeft die vanuit de feiten objectief verslag doen. Zeker nu door populistische partijen en vijanden aan de grenzen Europese democratieën onder druk staan. Daar kan het via financiering van nieuwsmedia aan bijdragen. Het is onbegrijpelijk dat de EU sinds 2015 naar schatting zo’n 50 miljoen euro heeft bijgedragen aan Euronews dat de vijanden van de EU uit de wind houdt. Terwijl de EC daarvan op de hoogte was. Het is aan de EC om binnen de mediabegroting een betere besteding te vinden voor die 26 miljoen euro per jaar. Euronews heeft de EU niet langer nodig, en de EU kan Euronews missen als kiespijn. De petitie over de Oekraïens-talige service van Euronews komt te laat.

Foto 1: Schermafbeelding van petitie ‘Save the Ukrainian Service of Euronews’ op Petities24.

Foto 2: Schermafbeelding van antwoorden op parlementsvragen over Euronews van Eurocommissaris Günther Oettinger, juni 2015.

Petitie: Stop ecocide Westerschelderegio. Over de Hedwigepolder

De petitie ‘Stop ecocide Westerschelderegio!’ roept leiders van Nederland, België en het Europarlement op om de verdieping van de Westerschelde te stoppen en niet langer polders onder water te zetten. Concreet gaat het om de ontpoldering van de Hedwigepolder. In een lang betoog schetst de petitie de achtergrond en de juridische stand van zaken over de Hedwigepolder. Met schijnbewegingen. Eigenaar Gery De Cloedt stelde eind 2015 voor om in de polder voorlopig 5000 vluchtelingen onder te brengen. Aanleiding voor de petitie is de economische macht van de Antwerpse haven die zich tot in Zeeuws-Vlaanderen doet gelden en door de meeste Zeeuwen als onterecht wordt ervaren. Des te meer omdat het als natuurcompensatie wordt verkocht.

In een interview met Omroep Zeeland vergelijkt initiatiefnemer Johan Robesin het vernietigen van het regenwoud met het vernietigen van de Hedwigepolder. Het vernietigen van eco-stelsels noemt hij een misdaad tegen de menselijkheid. Om die reden is hij met enkele anderen de actiegroep Noodklok Hedwige gestart. Het is een geluid dat langzaam opschuift naar het centrum van de politiek. Het CDA zegt in haar concept verkiezingsprogramma in paragraaf 5.4.3 Stop de onteigening: ‘We moeten ook de groene ruimte buiten de stad beschermen. Daarom zijn wij tegen de onteigening van goede landbouwgrond als middel voor de uitvoering van Europees, nationaal of provinciaal natuurbeleid voor de aanleg van nieuwe natuur.‘

Foto: Schermafbeelding van deel petitie ‘Stop ecocide Westerschelderegio!’ op Avaaz.org.

EU moet zich weerbaar opstellen in de publiciteit. Door oprichting van publicitaire agentschappen per land

Journalist Hans de Vreij wordt kotsmisselijk van columnisten met hun goedkope PVV-praatjes die de EU afspiegelen als een elitair wangedrocht. Hij verwijst naar Leon de Winter en Nausicaa Marbe in De Telegraaf en Özcan Akyol in Nieuwe Revu. De Vreij heeft gelijk, de rechtse praatjes zijn aardig voor politieke doeleinden, maar hebben weinig met de realiteit te maken. Dat dringt echter onvoldoende door tot de publieke opinie.

De EU heeft het ook aan zichzelf te wijten dat deze rechtse praatjesmakers zoveel aandacht krijgen. Hier  kunnen nog elitaire praatjesmakers als Thierry Baudet en Jort Kelder aan toegevoegd worden die het in een omkering van alle waarden opnemen voor de massa. Zoals Eton-boy Boris Johnson die met een zilveren lepel in de mond geboren is zich het liefst door het werkvolk liet toejuichen. Als hoogste graad van camp.

Er bestaan twee misverstanden over de EU die rechtgezet moeten worden. Namelijk dat het ondoelmatiger en stroperiger is dan andere overheidsinstellingen en een bureaucratisch monster zou zijn. Dat is de EU niet. Inclusief nationale ambtenaren die voor de EU werken heeft het 170.000 ambtenaren. Ze bedienen meer dan 508 miljoen inwoners en 28 lidstaten. Ter vergelijking, de gemeente Amsterdam telt 1,5 miljoen inwoners en heeft 13.770 ambtenaren. De EU is 28 maal slanker dan het ambtenarenapparaat van Amsterdam.

Daarnaast is het niet de bureaucratie van de EU die bepaalt wat de nationale staten moeten doen, maar is het andersom. De regeringsleiders bepalen de ruimte die de EU kan nemen. Als het fout gaat bij de bewaking van de buitengrenzen dan komt dat niet omdat de EU er een potje van gemaakt heeft, maar omdat de nationale staten ondanks herhaalde waarschuwingen en smeekbeden van de EU onvoldoende middelen aan de uitvoerende dienst Frontex  beschikbaar hebben gesteld om de buitengrenzen te bewaken. De logica van de relatie van de EU en de natiestaat is dat vervolgens de EU de schuld krijgt. En omdat de publieke opinies per land functioneren schuiven de regeringsleiders de Zwarte Piet onterecht naar het abstracte Brussel door.

Wat te doen? De EU moet per land een publicitair agentschap opzetten dat actief deelneemt aan het publieke debat. Dat gaat dus verder dan monitoren alleen. Dat kost dan een paar honderd ambtenaren extra. Ze dienen de fabels van de politieke partijen en hun volgelingen die een loopje met de waarheid nemen door te prikken em te corrigeren. Maar ook de onzinverhalen van de nationale regeringsleiders die hun eigen onvermogen en gebrek aan inspanning zo graag afschuiven op de EU. Dat moet door het sec geven van feiten en context.

Het bestaan van de publicitaire agentschappen krijgt zo een preventief karakter. Het gaat er niet om dat ze het beter weten en zich verliezen in eindeloze discussies. Ze moeten zich liefst verre houden van de nationale politieke discussie. De EU wordt door alle economische tegenwind en de slechte voorlichting niet meer vanzelf geaccepteerd en dient zichzelf schrap te zetten tegen aanvallen die misleidend zijn omdat ze bewust de feiten verkeerd voorstellen. Met als doel de EU uiteen te laten vallen. Een democratie die zichzelf serieus neemt is weerbaar en moet zich daarom ferm en zelfbewust gedragen. Weerloosheid is voor de EU niet langer de optie.

Foto: Tweet van Hans de Vreij, 1 juli 2016.